1. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΣΕ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ
ΜΥΕΛΟΥ ΟΣΤΩΝ
Γεώργιος Πίπης Δάσκαλος
Δημοτικό Σχολείο Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία»
Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού Οστών
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
H αποκοπή του παιδιού από το σχολικό περιβάλλον είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, με
επιπτώσεις τόσο στη σχολική του εξέλιξη όσο και στην ψυχική του υγεία. Προκειμένου
λοιπόν να καλυφθούν οι ανάγκες για σχολική βοήθεια των παιδιών αυτών, δημιουργήθηκε
σχολείο μέσα στο Νοσοκομείο Παίδων «ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ». Βασική θέση είναι ότι όλα τα
παιδιά έχουν το δικαίωμα να συνεχίσουν την εκπαίδευση ενώ είναι άρρωστα και
νοσηλεύονται.
ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΚΑΛΥΠΤΕΙ
Αρχικά λειτούργησε ως 2/θέσιο καλύπτοντας
ανάγκες της Παιδοψυχιατρικής και
Ορθοπεδικής κλινικής. Αργότερα δεδομένων των αναγκών κάλυψης και άλλων παιδιατρικών
τμημάτων, παιδιατρικές κλινικές, αιματολογικές – ογκολογικές κλινικές και μονάδα
μεταμόσχευσης, προάγεται σε 4θέσιο. Από το 1999 λειτουργεί ως 6θέσιο. Οι πιο πάνω
κλινικές έχουν καθημερινή παρουσία δασκάλου, που καλύπτει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των
παιδιών δουλεύοντας συνήθως ατομικά στους θαλάμους νοσηλείας. Εξυπηρετούνται κατά
προτεραιότητα παιδιά με μακρόχρονη νοσηλεία ακόμα και στα τμήματα που δεν
καλύπτονται καθημερινά.
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Τα παιδιά που έχουν δεχθεί εκπαιδευτική βοήθεια όλα αυτά τα χρόνια είναι 4000 ,
ξεκινώντας με 100 παιδιά ως 2/θέσιο και φτάνοντας τα 350 ετησίως ως 6/θέσιο. Το 65% από
τα παιδιά έχουν νοσηλευτεί περισσότερο από 2 εβδομάδες , το 25% περισσότερο από ένα
μήνα και το 10% μια εβδομάδα περίπου . ( Ογκολογικά – αιματολογικά- ψυχιατρικά
περιστατικά- ινοκυστική –ανεπάρκειες ανοσοποιητικού –νεφρωσικά σύνδρομα-ορθοπεδικά
προβλήματα- νόσοι του συνδετικού ιστού-ρευματοπάθειες). Τα παιδιά με μακρόχρονη
παραμονή λαμβάνουν βεβαίωση παρακολούθησης και αναλυτικές βαθμολογίες.
ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Η εκπαιδευτική παρέμβαση εντάσσεται στα πλαίσια της συνολικής
αντιμετώπισης του παιδιού στο χώρο του Νοσοκομείου (ιατρικής-κοινωνικής
ψυχολογικής-εκπαιδευτικής). Τα παιδιά προέρχονται από όλη την Ελλάδα και φοιτούν σε
όλες τις τάξεις. Η διδασκαλία γίνεται σε ατομικό επίπεδο και λίγες φορές ομαδικά, όταν οι
συνθήκες το επιτρέπουν.
Το Σχολείο είναι οργανωμένο σε τμήματα ευθύνης τα οποία αντιστοιχούν σε κλινικές του
Νοσοκομείου. Κάθε τμήμα έχει ένα δάσκαλο υπεύθυνο, ο οποίος επικοινωνεί με την
προϊσταμένη, τους γιατρούς, τους ψυχολόγους, τους γονείς.
Τα παιδιά που εντάσσονται στο πρόγραμμα ,είναι συνήθως αυτά που παραμένουν για
νοσηλεία περισσότερο από μια εβδομάδα και αυτά που είναι χρόνιοι ασθενείς, εξαιτίας
σοβαρών προβλημάτων υγείας.

2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ
Ο εκπαιδευτικός στόχος οργανώνεται γύρω από την ιδέα της σχολικής συνέχειας, ώστε ο
μαθητής να διατηρήσει την απαραίτητη μαθησιακή ετοιμότητα, να στηριχθεί ψυχολογικά και
τελικά να ενταχθεί στο κανονικό του Σχολικό πρόγραμμα.(επανένταξη).
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ
Στόχος είναι η εξασφάλιση της εκπαιδευτικής συνέχειας και η οικοδόμηση κλίματος
εμπιστοσύνης, ώστε το παιδί να διατηρήσει την αυτοεκτίμηση του. Ο τρόπος με τον οποίο
αξιολογεί την επάρκειά του επηρεάζει τις συναισθηματικές αντιδράσεις, όταν αισθάνεται ότι
απειλείται ή βρίσκεται σε δυσάρεστη κατάσταση (Νοσοκομείο-αρρώστια). ¨Όταν πιστεύεις
ότι μπορείς να ελέγξεις κάθε απειλή δεν αγχώνεσαι και διατηρείς συναισθηματική
σταθερότητα, η οποία έχει μεγάλη αξία στη διαδικασία της θεραπείας. Οι παιδικές ασθένειες
μπορεί να προκαλέσουν μεγάλες καθυστερήσεις στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του
παιδιού. Το άρρωστο παιδί χρειάζεται προστασία από τις υπερβολικές συναισθηματικές
καταστάσεις που βιώνει, γιατί βρίσκεται σε συναισθηματική διέγερση. Η πυραμίδα του
Maslow δείχνει την πρωτεύουσα θέση που κατέχουν, για την ανάπτυξη, ο βαθμός
αυτοεκτίμησης , η συναισθηματική ασφάλεια και η υγιεινή ανάπτυξη. Επομένως μέσα σε
αυτά τα πλαίσια πρέπει να κινηθούν οι εκπαιδευτικές πρακτικές.
Τα πιο πάνω μπορεί να γίνουν:
Μέσα από μια διαδικασία όπου το παιδί θα πιστέψει ότι μπορεί να τα καταφέρει εκτελώντας
οικείες δραστηριότητες , αγαπημένα μαθήματα.
Στα πλαίσια ενός προγράμματος εξατομικευμένης εργασίας, που θα συμπεριλαμβάνει τους
γονείς, εξασφαλίζοντας ανοικτή επικοινωνία ακόμα και στο σπίτι. Οι μαθητές πρέπει να
νιώσουν αποδεκτοί και σημαντικοί από τη θέση που βρίσκονται και να βιώσουν αγάπη.
Βοηθάμε τους μαθητές να θέτουν στόχους πραγματοποιήσιμους ώστε να αποφεύγουν τις
ματαιώσεις. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στις αρνητικές αυτοεκτιμήσεις όταν συνοδεύονται
από σοβαρές παθήσεις.
Με ύπαρξη συγκεκριμένης διαμεσολάβησης όπου υπάρχει ανάγκη (βεβαίωση
παρακολούθησης-επαφή με σχολείο και κοινωνικούς φορείς). Με την ενημέρωση γύρω από
τρόπους, διαδικασίες, στόχους, κοινωνικές και υποστηρικτικές προσπάθειες.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να δουλέψει κανείς με αυτά τα παιδιά. Πρέπει όμως να
διερευνηθεί το μαθησιακό τους επίπεδο, η διάθεσή τους και η γενική τους κατάσταση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ
Υποστηρικτικός. Ψυχολογική υποστήριξη, φιλική-παιγνιώδης προσέγγιση, αυτοσχεδιασμός ,
παρέα, ανέκδοτα, ζωγραφιές, ανάγνωση βιβλίων, δραματοποίηση καταστάσεων, παιχνίδι των
ρόλων κ.τ.λ. Χρειάζεται πολλές φορές να αλλάξουμε το κλίμα, τις σκέψεις, τις προσδοκίες ,
ώστε να ξεφύγουμε από καταστάσεις ματαίωσης που είναι συχνές στην αρρώστια.
Εκπαιδευτικός αμιγής.(Συνέχεια του σχολείου)
3.
Εξατομικευμένο
πρόγραμμα
εργασίας
με
έτοιμες
δυνατότητες
για
εναλλακτικές λύσεις όταν η κατάσταση το απαιτεί. Στόχοι μικροί βραχυπρόθεσμοι και άμεσα
πραγματοποιήσιμοι.
Ενοποιητική-εννοιολογική προσέγγιση με στόχο το παιδί να κρατήσει
την ενότητα των βασικών εννοιών – σχέσεων και διαδικασιών, ώστε να
διατηρήσει την μαθησιακή του ετοιμότητα και να ενταχθεί στο κανονικό
σχολικό πρόγραμμα.
Απλοποίηση διαδικασιών, προσαρμογή θεμάτων.
Το ζητούμενο είναι ο έλεγχος και η κατανόηση των ιδιαίτερων συνθηκών

3. που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και ο τρόπος που προβάλλονται πάνω
στα παιδιά.
Ανελαστικοί τρόποι προσέγγισης, έλλειψη παιδαγωγικής φαντασίας και εμπειρίας στο χώρο,
μπορεί να προκαλέσουν εμπλοκές.
ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΑΔΑ (Μ.Μ.Ο.)
Η Έλλειψη σχολικού χώρου οικείου, σταθερού, φιλικού, με όλα τα στοιχεία του, συνιστά
μια σοβαρή ιδιαιτερότητα. Το μάθημα γίνεται στο κρεβάτι..
Το κανονικό σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα κυλάει μέσα από συγκεκριμένες σταθερές και
οδηγεί στον εκπαιδευτικό στόχο.
Στο Νοσοκομειακό σχολείο απαιτούνται προσαρμογές – απλοποιήσεις,
ενοποιήσεις-εξατομικεύσεις.
Οι συνθήκες μέσα στο τμήμα της μονάδας , οι εντατικές θεραπείες, η πορεία της
ασθένειας δημιουργούν αποσταθεροποιήσεις στα νοσηλευόμενα παιδιά, με αποτέλεσμα να
δημιουργούνται εντάσεις, ψυχολογική αστάθεια , αβεβαιότητα, έλλειψη επικοινωνίας με τους
συμμαθητές , αποκοπή από το οικείο του περιβάλλον.
Ορισμένα από αυτά πρέπει να τα κατανοήσουμε, άλλα πρέπει να αναπληρώσουμε και κάθε
μέρα να ελέγχουμε τις συνθήκες, όπως διαμορφώνονται, για να προσαρμόσουμε την επαφή
με τα παιδιά.
Ο χρόνος που το παιδί είναι στη μονάδα ποικίλει ανάλογα με την περίπτωση και τις
αντιδράσεις του οργανισμού. Αυτός μπορεί να είναι από ένα μήνα μέχρι και 4-5 μήνες. Το
παιδί βρίσκεται καθηλωμένο σε ένα δωμάτιο μη μπορώντας να βγει έξω από αυτό.
Στα πλαίσια των δράσεων ψυχοκοινωνικής στήριξης , αλλά και της πεποίθησής μας, πως το
δικαίωμα συμμετοχής στην εκπαίδευση των παιδιών αυτών, είναι βασικό συστατικό για την
ποιότητα ζωής τους και για την αναστολή του αισθήματος ανικανότητας που βιώνουν, η
παρουσία του δασκάλου στη μονάδα είναι καθημερινή και απολύτως αναγκαία. Η
δυνατότητα να συνεχίσει την εκπαίδευση του δίνει στο παιδί την πεποίθηση ότι έχει μέλλον
και αυτό θα το βοηθήσει να ανακτήσει την αυτοεκτίμηση του. Οι μαθητές πρέπει να νιώσουν
αποδεκτοί και σημαντικοί από τη θέση που βρίσκονται και να βιώσουν αγάπη και ασφάλεια.
Ο δάσκαλος είναι βοηθός, συνεργάτης και εμψυχωτής. Κινητήρια δύναμη ο μαθητής και η
ικανοποίηση των αναγκών του. Πρέπει να αλλάξουμε το κλίμα της αρρώστιας ,της
ματαίωσης και της μειωμένης αυτοεκτίμησης οικοδομώντας πάνω σε θετικές σκέψεις,
στάσεις και προσδοκίες.
Για το λόγο αυτό κάθε Σεπτέμβρη απευθύνουμε ένα χαιρετισμό του σχολείου και της
λειτουργίας αυτού ώστε να γίνει γνωστό αυτό στη μονάδα, όπως ακολουθεί παρακάτω.
Ο μαθητής βρίσκεται σε συναισθηματική διέγερση γι’ αυτό οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι
προσεκτικές.
Ο δάσκαλος πρέπει να ενταχθεί απόλυτα στις διαδικασίες και στην ψυχολογία του χώρου
ώστε να τον νιώσουν σαν συνεργάτη.
Η καλή γνώση του χώρου και η δημιουργία των απαραίτητων ψυχικών αντιστάσεων , ώστε
να αντέξεις τις πιέσεις του χώρου, είναι απαραίτητες.
Τα παιδιά στη μονάδα είναι καθηλωμένα στα κρεβάτια τους και τους θαλάμους.
Ο χώρος είναι ελεγχόμενος και τα παιδιά βρίσκονται σε ένα περιβάλλον, βλέποντας συνεχώς
τους ίδιους ανθρώπους.
Για τους παραπάνω λόγους η προσέγγιση με το παιδί πρέπει να γίνεται με προσοχή, δεν
είναι λίγες οι φορές που για να αρχίσει το μάθημα, έχουμε μια σβουρομαχία πρώτα ή ένα
επιτραπέζιο φιδάκι ή τα αγαπημένα κινούμενα σχέδια ή το άκουσμα κάποιου μουσικού
κομματιού.

4. Η διδασκαλία για το κάθε παιδί διαρκεί περίπου είκοσι με τριάντα λεπτά, αν έχει όρεξη το
παιδί και περισσότερο.
Πολλές φορές θα χρειαστεί να αυτοσχεδιάσω, για να πετύχω το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η διαδικασία αλλαγής, από το ένα παιδί στο άλλο, είναι χρονοβόρα γιατί πρέπει να
τηρούνται αυστηρές διαδικασίες υγιεινής και έτσι από δωμάτιο σε δωμάτιο, πλένω τα χέρια,
φορώ καινούργια μάσκα και προφυλακτική μπλούζα, ώστε να μη μεταφέρω τίποτα παθογόνο
στο θάλαμο όπου βρίσκεται το παιδί.
Οι γονείς, τις περισσότερες φορές, είναι συνεργάσιμοι γιατί βλέπουν ότι το παιδί τους νιώθει
καλύτερα και πιστεύει ότι η τωρινή κατάσταση είναι απλός μια άσχημη παρένθεση στη ζωή
του.
Έτσι αισθάνεται πιο όμορφα γιατί ο δάσκαλος και η παρουσία του εκεί του θυμίζουν το
σχολικό περιβάλλον που μόνο ωραίες σκέψεις του φέρνουν. Ακόμα το παιδί πιστεύει ότι θα
υπάρχει μέλλον αφού προετοιμάζεται για το σχολείο και νιώθει ότι όταν θα έρθει η ώρα να
πάει δεν θα υστερεί σε ύλη από τους συμμαθητές του.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται κατανοητό, ότι ο ρόλος του νοσοκομειακού δασκάλου είναι
σημαντικός και ενεργός, ιδιαίτερα για τα παιδιά που νοσηλεύονται στη μονάδα.
Κρίνουμε απαραίτητη, όπως υφίσταται, τη συχνή και άμεση επικοινωνία του δασκάλου με
το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, για να πετύχουμε, από κοινού, τους στόχους.
Η αναβάθμιση του δασκάλου με την ενημέρωση σε παιδιατρικά, αιματολογικά – ογκολογικά
ζητήματα και ψυχοκοινωνικά θέματα πρέπει να είναι συνεχής για είναι αποτελεσματικός ο
ρόλος του.