Biznesi nerkombetar 2

1. 1. Shpjego GATT-in?
GATT është shkurtimi që përdoret gjerësisht për General Agreement on Tariffs and
Trade dhe ka qenë fillimisht krijuar nga Bretton Woods Conference si pjesë e një
plani me të gjerë për rimëkëmbjen ekonomike pas Luftës së Dytë Botërore. Qëllimi i
kryesor i GATT ishte të reduktonte barrierat në tregtinë ndërkombëtare. Kjo do të
arrihej nëpërmjet reduktimit të barrierave tarifore, kufizimeve sasiore dhe
subvencionimeve në tregti nëpërmjet një serie marrëveshjesh të ndryshme. GATT-i
ishte vetëm një marrëveshje dhe jo një organizatë. Fillimisht, GATT-i ishte menduar
të shndërohej në një organizatë ndërkombëtare si Banka Botërore apo FMN, duke u
quajtur Organizata Ndërkombëtare e Tregtisë (International Trade Organization),
por marrëveshja përkatëse nuk u ratifikua dhe kështu që GATT-i mbeti vetëm një
marrëveshje. Funksionet e GATT-it u zëvendësuan nga Organizata Botërore e
Tregtisë - OBT (World Trade Organization - WTO) e cila u themelua përmes një
raundi negociatash në fillim të viteve 1990.
2. Arsyet dhe qëllimet e Politikës Tregtare dhe të Investimeve?
Politikat qeveritare janë të dizajnuara të rregullojnë, drejtojnë dhe mbrojnë
aktivitetet nacionale (kombëtare). Zbatimi i këtyre politikave është rezultat i
sovranitetit nacional, i cili i jep Qeverisë të drejtën të rregullon mjedisin e vendit
dhe të qytetetarëve të vet.
Politika tregtare në nivel të vendeve – politika makroekonomike definon
qasjen shtetrore ndaj importeve, eksporteve dhe ndaj zhvillimeve tekniko
teknologjike.
Veprimet në kuadër të politikës së brendshme të shumicës së qeverive kanë
si qëllim rritjen e standardit të jetesës të qytetarëve, përmirësimin e kualitetit të
jetës dhe të arrihet punësimi i plotë (të mos këtë papunësi fare).
Këto politika kane ndikim indirekt në tregtinë dhe investimet ndërkombëtare.
Në mënyra shumë më direkte dhe në dobi të ndërrmarjeve të posaformuara, një
vend gjithashtu mund të nxisë transferin e teknologjisë nga jashtë ose të
përjashtojë industritë e huaja nga tregu i vendit.
Zyrtarët qeveritarë gjithashtu mund të miratojnë rregullore mbi importin të cilat
i mbrojnë qytetarët.
Qëllim kryesor i politikës të jashtme është siguria kombëtare
Politika shtetërore ka për qëllim rregullimin, nxitjen, drejtimin dhe mbrojtjen e
veprimtarive kombëtare.
Veprimet politike: ruajtja e nivelit të standardit jetësor, punësimi, ngritja e
zhvillimeve ekonomike.
Politika e zhvillimit synon transferin e teknologjisë, ngritjen e kapaciteteve
vendore për konkurim dhe nganjeherë përkrahjen e vendeve tjera për
prodhimin e produkteve të cilat do të importohen.
3. Shpjego teorinë e Merkanilizmit?
Merkantilizmi (mesi i shekullit XVI) sugjeron që është në interesin më të mirë të
çdo vendi të mbajë suficitin tregtar, pra të eksportojë më shumë sesa të
importojë, duke avokuar ndërhyrjen qeveritare për të siguruar këtë suficit.
Merkantilizmi e sheh tregtinë si një lojë ku vetëm njëra palë fiton.

2. 4. Sfidat e OBT-së sot?
1) Problemet me pronësine intelektuale,
2) Liberalizimi i tarifave në bujqësi,
3) Roli i vendeve në zhvillim,
4) Rritja e politikave anti-dumping.
5. Shpjego teorinë e Hecscher – Ohlinit?
Eli Heckscher (1919) dhe Bertil Ohlin (1933) – avantazhi krahasues i vendeve
përcaktohet nga ndryshimet në kushtet e faktorëve të prodhimit.
Sa më shumë sasi të një faktori të prodhimit edhe avantazhi më i lartë, për shkak se
kostoja e faktorit të prodhimit është më e ulët.
Hecscher - Ohlini parashikuan që:
- Eksportojnë mallërat që kanë përdorim intenziv të faktorëve të prodhimit;
- Importojnë mallërat që nuk mund të prodhohen në vend për shkak të mungesës
së faktorëve të prodhimit.
6. Çka janë Embargot dhe Sanksionet?
Embargot dhe Sanksionet janë veprime qeveritare që ndikojnë në fluksin e tregtisë
së lirë të mallërave dhe shërbimeve me prapavijë politike.
Sanksionet janë masa të veçanta shtërnguese të pjesshme, siç janë p.sh. anulimet e
financimit të tregtisë së teknologjisë së lartë, ndërsa, Embargot zakonisht janë më
të thella dhe ato ndalojnë tregtinë tërësisht. Embargot dhe sanksionet, pra siç e
dimë kanë qenë të vendosura ndaj Serbisë, për shkak të qëndrimeve të tyre në rajon.
7. Çka janë Kuotat dhe Tarifat?
Kuotat përfaqësojnë taksa të vendosura nga shteti në sasinë e një malli të veçantë
që importohet nga një vend tjetër në vendin përkatës.
Tarifat përfaqësojnë taksa të vendosura mbi mallërat e importit.
Karakteri mbrojtës i tarifës qëndron në faktin që ajo vendoset vetëm për mallërat e
importit.
Globalizimi – proces me orientim për një ekonomi botërore më të integruar dhe më të
ndërvarur. - Bota po lëviz nga ekonomitë e “vetëmjaftueshme” drejt një sistemi të
integruar, ku vendet janë shumë me të varura në raporte reciproke.
Dy kategoritë kryesore të globalizimit ekonomik:
a) Globalizimi i tregjeve,
b) Globalizimi i prodhimit.
Integrimi ekonomik rajonal – marrëveshjet për eliminimin e pengesave të caktuara për
tregti dhe investime në rajone të caktuara gjeografike.
Nivelet e integrimit ekonomik rajonal :
1. Zona e Tregtise së Lirë,
2. Bashkimi Doganor, 4. Bashkimi Ekonomik,
3. Tregu i Përbashkët, , 5. Bashkimi Politik.

3. 8. Shpjego kompanitë tregtare të eksportit dhe kompanitë e menaxhimit të
eksportit (Ndërmjetësuesit ndërkombëtar)?
Kompanitë e menaxhimit të eksportit (KME):
Një formë e ndërmjetësimit për firmat e angazhuara në biznes ndërkombëtar
janë edhe KME-të. Ato janë firma vendase që specializohen në realizimin e
shërbimeve të biznesit ndërkombëtar si agjentë ose si shpërndarës.
- KME si agjentë - Është përgjegjës për zhvillimin e biznesit të huaj, strategjitë
e shitjeve dhe vendosjen e kontakteve me jashtë. KME si agjentë shpresojnë
që klientët e tyre (firmat) të kenë shitje më shumë jashtë vendit, sepse mbi
këtë shitje zbatohet perqindja e komisionerit.
- KME si shpërndarës - Kur KME vepron si shpërndarës ajo blen produkte nga
firmat vendase dhe i shet jashtë, pra merr rrezikun mbi vete, duke shitur në
emër të vet, fiton më shumë sesa kur vepron si agjent, kjo ndodh, sepse
rrezikun e firmave vendase (klientëve), KME-ja e merr mbi vete. Firmat
vendase në këtë rast nuk fitojnë përvojë për biznesin ndërkombëtar.
Kompanitë tregtare të eksportit (KTE):
Një formë e ndërmjetësimit për firmat e angazhuara në biznes ndërkombëtar
janë edhe KTE-të. KTE-të janë aktive për të bashkuar firmat bashkë, gjithashtu
ato mund të shesin produkte, mund të veprojnë si shpërndarës jashtë ose mund
të ofrojnë shërbime. Këto kompani luajnë rol unik në botën tregtare nëpërmjet
eksportit-importit, contertrade, investimit dhe prodhimit.
9. Lehtësuesit ndërkombëtarë?
Janë subjekte jashtë firmës, që i ndihmojnë firmat në angazhimin e tyre sa më të
lehtë në biznes ndërkombëtar nëpërmjet ofrimit të njohurive dhe informatave,
mirëpo duke mos marrur pjesë në mënyrë direkte.
Një ndër lehtësuesit ndërkombëtar janë edhe bankat dhe firmat e tjera të
shërbimeve, pastaj kompanitë e sigurimeve, pa të cilat nuk paramendohet biznesi
ndërkombëtar, lehtësues të tjerë mund të jenë edhe linjat shtetërore si dhe
informatat e firmave tjera të së njëjtës ide.
10.Çka janë Licenca dhe Franshiza?
Licenca - Me licencë kuptojmë kur një firmë i lejon tjetrës firmë t’i përdor
pronat e veta intelektuale, siç janë patenta, marka, teknologjia, knoë-hoë në
këmbim të një kompenzimi të caktuar.
Franshiza - Paraqet një strategji të hyrjes në biznes ndërkombëtar që paraqet
dhënien borxh të të drejtave të kompanisë një kompanie tjetër. Këto të drejta
mund të jenë: përdorimi i emrit të tij, përdorimi i teknikave të njëjta të
prodhimit, përdorimi i marketingut të njëjtë etj.
11.Dimensionet e kulturës nga hofstede:
1. Distanca e pushtetit,
2. Shmangia e pasigurisë,
3. Individualizmi kundrejt kolektivizmit,
4. Maskuliniteti kundrejt feminitetit.

4. 12.Dallimet mes Rikardos dhe Smithit?
Teoria e avantazhit absolut (Adam Smith): Një vend ka avantazh absolut në
prodhimin e një produkti, atëherë kur mund ta prodhojë atë produkt në mënyrë
më efiçiente sesa vendet tjera që prodhojnë atë produkt. Sipas Smith-it, qeveria
nuk duhet të ndërhyjë në treg.
Teoria e avantazhit krahasues (Rikardo): Rikardo pranon ndërhyrjen e shtetit në
ekonomi dhe sipas kësaj teorie, një vend duhet të prodhojë produktin që mund
ta prodhojë me efiçiencë më të lartë sesa vendet tjera, ndërsa ato produkte që
kanë efiçiencë më të ulët të prodhimit duhet të importohen. Sipas teorisë së
Rikardos, tregtia është një lojë me rezultate pozitive për të gjithë.
13.Krijimi dhe Devijimi i tregtisë?
Krijimi i tregtisë është shumë pozitiv në lëvizjen drejt tregtisë së lirë dhe si
rrjedhojë sjell edhe çmime të lira për konsumatorët brenda BE-së.
Devijimi i tregtisë i referohet situatave kur tregtia në mes vendeve të Unionit
Doganor, rritet në dëm të jo-anëtarëve, pasiqë kjo mundësohet nga statusi
preferencial për produktet e vendeve anëtare, edhe në vendet kur ato janë më të
shtrenjta sesa produktet e vendeve që nuk janë anëtare të UE. Kjo rezulton me ulje
të efiçiencës ekonomike dhe koordinim më të mirë të politikave.
14.Teoria e re e tregtisë
Teoria e re e tregtisë sugjeron që aftësia e ndërmarrjeve për të përfituar nga
ekonomitë e shkallës (Ekonomitë e shkallës janë faktorët që bëjnë që kostoja
mesatare e prodhimit të një produkti të ulet me rritjen e volumit të prodhimit të tij),
ka implikime të rëndësishme për tregtinë ndërkombëtare. Vendet mund të
specializohen në prodhimin dhe eksportin e produkteve të caktuara, për shkak se
tregu botëror në industri të caktuara mund të përballojë vetëm një numër të vogël
të ndërmarrjeve. Paul Krugman ka fituar çmimin Nobel me punën që ka bërë rreth
kësaj teorie.
Sistemet ligjore janë sisteme të rregullave dhe ligjeve që rregullojnë sjelljen dhe
proceset, përmes implementimeve të ligjeve relevante për organizimin e një
shoqërie.
Janë tri lloje të sistemeve ligjore:
1. Sistemi i bazuar në të drejtën zakonore – bazohet në tradita, precedente dhe
zakone. Në përgjithësi, dokumentet ligjore dhe procedurat nuk janë të organizuara
në detaje.
2. Sistemi i bazuar në të drejtën civile – bazohet në ligje të detajuara, të shkruara
qartë dhe të kodifikuara.
3. Sistemi i bazuar në të drejtën religjioze – bazohet në rregulla dhe mësime të
religjionit. Janë sisteme me rëndësi për biznesin ndërkombëtar, për shkak se një
pjesë e madhe e biznesit ndërkombëtar bëhet edhe në vendet që kanë këtë system.

5. 15.Dallimi mes Bashkimit Doganor dhe Tregut të Përbashkët?
BD (Bashkimi Doganor):
Si në ZTL edhe anëtarët e BD i heqin të gjitha barrierat për tregtinë e mallërave dhe
shërbimeve midis tyre. Tipar i BD që i dallon nga ZTL është që të gjithë anëtarët e
BD-së parashikojnë një politikë tregtare të përbashkët me joanëtarët. Pra, të gjithë
anëtarët e BD, p.sh. vendosin tarifa të përbashkëta për vendet joanëtare, pra që
importet nga joanëtarët janë subjekt i të njëjtave tarifa të çdo anëtari të këtij
bashkimi doganor (BD).
TP (Tregu i Përbashkët):
Tregu i përbashkët është një hap më lartë së Bashkimi Doganor në aspektin e
integrimit ekonomik. Ashtu si BD-ja dhe edhe TP-ja nuk ka barriera tregtare midis
vendeve anëtare dhe këto vende anëtare të TP-së kanë një politikë tregtare të
përbashkët me vendet joanëtare. Gjithashtu, nëse ekonomitë e vendeve të ndryshme
integrohen mes veti në Tregun e Përbashkët (TP), ata mund t’i lëvizin edhe faktorët
e prodhimit midis tyre si: punën, kapitalin, teknologjinë, gjë që sjell shfrytëzim më
produktiv të faktorëve të prodhimit nëse ato lëvizin lirshëm.
16.Tregu i valutave “Forward”?
U mundëson pjesëmarrësve blerjen ose shitjen e valutave në datë dhe kurs të këmbimit
të specifikuar, pra ky këmbim i valutave në këtë treg bëhet në të ardhmen brenda 30,
90, 180 ditëve dhe duhet cekur se monedhat kryesore keëmbehen në këto tregje.
17.Motivet proaktive dhe reaktive të hyrjes së firmave në biznes
ndërkombëtar?
Motivet Proaktive:
- Profiti,
- Produktet Unike,
- Avantazhi teknologjik,
- Informacioni ekskluziv,
- Përfitimet nga taksat,
- Ekonomitë e shkallës.
Motivet Reaktive:
- Presionet e konkurrencës,
- Mbiprodhimi,
- Mbikapaciteti,
- Ngopja e tregut,
- Qasja në porte dhe rrugë të rëndësishme.
Format e hyrjes në biznes ndërkombëtar
1. Eksporti dhe importi, 5. Ndërmarrjet e përbashkëta
2. Projektet “turnkey”, 6. Ndërmarrjet në pronësi të plotë
3. Licencat, 7. Aleancat strategjike.
4. Franshizat.

6. 18.Shpjego kufizimin e importeve dhe
eksporteve?
Kufizimi i importeve:
Kur vendet nuk arrijnë në marrëveshje vullnetare për të rregulluar fluksin e tregtisë
dhe të investimeve, ato shpesh vendosin barriera në import si tarifa dhe kuota që janë
taksa mbi çmimet e produkteve të importuara dhe kufizime sasiore të importeve.
Gjithashtu, kufizimi i importit mund të bëhet edhe me barriera jotarifore siç janë:
fushatat e ndryshme për blerjen e poduktit vendor, vënies së theksit më shumë në
projektet sesa në përfitimin prej produkteve, nëpërmjet rëndimit të procedurave dhe
inspektimeve të importeve ëtj. Kufizimet e tilla mund të ndodhin edhe për futjen e
investimeve dhe tregtinë e shërbimeve. Qe të ruajnë pronësinë dhe zhvillimin e
industrisë vendase shumë qeveri vendosin kufizime të ndryshme për flukset e
investimeve dhe të kapitalit të investuar. Këtë e bëjnë agjensitë e seleksionimit të
investimeve, pra duhet marrë leja speciale prej tyre për projektet e investimeve. Kjo leje
përmban edhe kushte të caktuara që duhet t’i përmbahen investitorët, siç janë: numri i
vendeve të punës që duhet të krijohen, niveli i të ardhurave që mund të riatdhesohen,
funksionet që do të kryhen nga të huajt etj, dhe me vendosjen e kufizimeve të importit
mund të themi se shtrenjtohen çmimet në vend.
Kufizimi i eksporteve:
Përveç kufizimit të importeve, vendet kontrollojnë edhe eksportet e tyre. Arsyet për
këtë veprim janë të ndryshme: oferta e kufizuar në vend apo mungesa e ofertës në vend,
dëshira për ta mbajtur kapitalin në vend si dhe sigurimi kombëtar. Shumë vende
kufizojnë nxjerrjen jashtë të kapitalit të tyre, ndërsa qytetarët janë të interesuar ta
investojnë kapitalin jashtë ku niveli i sigurisë dhe i interesit është më i madh, dhe në
këtë luftë kompanitë fitojnë. Kjo masë i frenon edhe investitorët e huaj potencialë në
vend, sepse ata nuk investojnë në një vend ku është i kufizuar nxjerrja e kapitalit jashtë
vendit, pra ata nuk janë të sigurt për riatdhesimin e kapitalit të tyre që do ta investojnë
ne vend.
Nivelet e integrimeve ekonomike:
Blloku Tregtar: Marrveshje ekonomike preferenciale ne mes vendeve te ndryshme te cilat
kane interesa te perbashketa ekonomike.
Blloqet Tregtare mund te jene:
Zona e Tregtis se lire – Eliminohen te gjitha barrierat qe ekzistojne ne mes vendeve antare
Bashkimi Doganor – Zbaton politike te perbashket tregtare ndaj vendeve jo antare.
Tregu i perbashket – Nuk ka barriera mes vendeve anëtare.
Bashkimi ekonomik – Vendet antare harmonizojn politika monetary, taksat dhe shpenzimet
qeveritare si dhe te kene valut te perbashket.
Integrimi Evropian ( BE, EFTA, EEA, CEFTA )
NAFTA – Marrveshje e tregtis se lire ne Ameriken Veriore
Amerika Jugore: ( MERCOSUR, ANCOM, CACM, CARICOM )
ASEAN – Shoqat e vendeve te Azisë Juglindore
APEC – Marrveshje per bashkpunim ne mes vendeve te Azisë se paqsorit.
OPEC – Organizata e vendeve eksportuese te naftes.
Karteli – eshte nje asociacion i prodhuesve te nje produkti te caktuar. Eshte veprim ne
kundershtim me rregullat e tregut si fiksim cmimesh, kufizim i prodhimit.

7. 19.Shpjego nxitjen e eksporteve dhe
importeve?
Nxitja e eksporteve:
Dëshira për ta rritur pjesëmarrjen në tregtinë dhe investimet ndërkombëtare ka çuar
që vendet të hartojnë programe të ndryshme për nxitje të saj. Këto programe bëhen për
t’i ndihmuar firmat vendase të zgjerohen, të neutralizojnë apo të kundërshtojnë
përpjekjet për eksportet e vendeve tjera. Qeveritë ndihmojnë në pajisjen me përparësi
të firmave që punojnë për eksport, u ofrojnë informacione me kosto më të ulët,
pjesëmarrje në ekspozita të ndryshme shtetërore me më pak shpenzime, u japin
subvencione të promocionit etj. Kur vendet kanë keqësim të bilancit tregtar (deficit të
bilancit tregtar), politikat tregtare të shtetit përqëndrohen në programe të eksporteve.
Nxitja e importeve:
Në fushën e tregtisë masat nxitëse të importit i zbatojnë vendet që kanë suficit të lartë
të bilancit tregtar. Ato shpresojnë që ta balancojnë këtë bilanc tregtar. Rast tipik është
“JETRO” - organizatë japoneze që në fillim u krijua për të nxitur importet nga jashtë,
ndërsa tash bën inkurajimin apo nxitjen e eksporteve.
Shumë vende janë duke përdorur masa për tërheqjen e IDH-ve në vend për të krijuar
rritjen ekonomike në vend. Stimulimet që përdoren për të tërhequr IDH-të në vend
janë: stimujt fiskal - zbritje për shpenzimet kapitale, përjashtimet nga taksat (tax
holiday). Stimujt financiar ofrojnë përparësi për investitorët e huaj si në sigurimin e
tokës apo ndërtesave, sigurojnë huatë dhe garancionet e tyre etj, dhe stimujt
jofinanciar, si mbrojtja speciale nga konkurrenca nëpërmjet tarifave, kuotave të
importit si dhe u bëjnë lehtësime duke investuar vetë vendi në infrastukturë. Duhet
cekur se nxitja e IDH-ve edhe e importeve në vend mund të bëjë disavantazh firmave
vendase.
20.Efektet e investimeve për vendin pritës dhe vendin e
origjinës? IHD dhe vendi pritës:
Përfitimet:
1. Efektet e transferit të resurseve,
2. Efektet në punësim,
3. Efektet në bilancin e pagesave,
4. Efektet në aftësinë konkurruese dhe rritje ekonomike.
Kostot:
1. Efektet në konkurrencën brenda vendit,
2. Efektet në bilancin e pagesave,
3. Efektet në sovranitetin kombëtar.
IHD-të dhe vendi i origjinës:
Përfitimet:
- Tregjet,
- Kapitali,
- Njohuritë,
- Efektet në GNP.
Negative:
- Humbja e dominimit teknologjik,
- Papunësia.

8. 21.Shpjego Traktatin e Romës?
Traktati i Romës (1957) - nga ky traktat u forma në mënyrë legale Komuniteti
Ekonomik Evropian (KEE), shkurt KE, me themelues: Francën, Gjermaninë,
Luksemburgun, Belgjikën, Holandën dhe Italinë, ndërsa deri pas 30 viteve u integruan
në të edhe 6 shtete tjera, ndërsa tani janë 15 anëtarë dhe shume shtete tjera presin të
bëhen anëtare të KE. Në këtë traktat parashikohej:
1. Formimi i ZTL, pra heqjen e pengesave tregtare mdis vendeve anëtare,
2. Formimi i BD, pra krijimi i tarifave të përbashkëta që do të aplikohen për vendet
joanëtare të KE-së,
3. Formimi i TP, pra heqja e barrierave tregtare dhe e barrierave për lëvizjen e
punës, kapitalit dhe teknologjisë,
4. Aplikimi i politikave të përbashkëta bujqësore ndërmjet vendeve anëtare. Ky
traktat bazohej në premisën që lëvizshmëria e mallërave, shërbimeve dhe të
kapitalit janë kushte të rëndësishme për lulëzimin e rajonit. Anëtarët themelues të
saj, e dinin që integrimi i suksesshëm ekonomik evropian do të krijonte një fuqi
ekonomike për të rivalizuar SHBA. Hapi i parë në këtë drejtim ishte formimi i
EFTA-së (Zona Evropiane e Tregtisë së Lirë) me pjesëmarrje të Anglisë, Norvegjisë,
Holandës, Austrisë, Finlandës, Portugalisë, Zvicrës; qëllimi i së cilës ishte heqja e
barrierave tregtare për vendet anëtare.
Mënyrat e operimit të korporatave shumëkombëshe:
- Pronësia e plotë e huaj,
- Ndërmarrjet e përbashkëta
- Përcaktimi i ndërmarrjeve të përbashkëta,
- Legjislacioni dhe kuadri shtetëror,
- Nevojat e njerit për shprehitë dhe përvojen e tjetrit,
- Nevojat e njerit për kapitalet dhe atributet e tjetrit.
Teoria e Ciklit Jetësor të Produktit – në fazat e maturimit të produktit, edhe lokacioni i
prodhimit edhe i shitjes së produktit do të ndryshojë dhe do të ketë impakte që do të ndikojnë
rrjedhën e tregtisë. Kjo teori është zhvilluar nga Rajmond Vernon.
Globalizimi dhe integrimi i ekonomisë botërore e ka bërë këtë teori më pak valide ne
ditët e sotme.
Teoria është etnocentrike.
Prodhimi sot është i shpërndarë globalisht.
Produktet shfaqen në shumë tregje në kohë të njejtë.

9. Ndermarjet e perbashketa?
-Ndermarja e perbashket mund te definohet si pjesmarrje e dy apo me shume kompanive ne
nje ndermarje ne te cilen secila pale kontribon me pasuri, ka disa aksione dhe ndan rrezikun.
Problemet e ndermarjeve te perbashketa?
-Shume probleme burojne nga mungesa e shqyrtimit te kujdesshem paraprak te menyres se
administrimit te kesaj perpjekje te re..
Qka jane konsorciumet?
-Konsorciumet ndikojne ne uljen e kostove edhe rreziqeve nga kerkimi dhe zhvillimi.
Konsorciumet i grumbullojne burimet e tyre per kerkimin e teknologjive te reja qe shkojn nga
inteligjenca artificiale e deri te prodhimi gjysmeperques.
Zona e tregtise se lire?
-Zona e tregtise se lire eshte pjese e bllokut tregtar, qe heq te gjitha barrierat mes vendeve
anetare, lirohen kufinjet per levizje te lire te mallrave dhe sherbimeve dhe vendosen politika
tregtare ndaj vendeve jo antare pra selici anetar eshte i lire te vendos kuota , tarifa apo
kufizime te tjera per vendet jo antare.
Bashkimi doganor?
-Ne kuader te bashkimit doganor eleminohen te gjitha barierat, mirpo ekziston nje politik e
perbashket per te gjitha vendet jo antare.
Dallimi mes zones se tregtise se lire dhe bashkimit doganor?
-Dallimi qendron ne ate se tregtia e lire lejon vendet anetare te vendosin kuota, tarifa ndaj
vendeve jo anetare, ndersa bashkimi doganor realizon nje politike te perbashket me te gjitha
vendet jo antare.
Tregu i perbashket?
Tregu i perbashket lejon levizjen e lire te mallrave dhe sherbimeve, gjithashtu edhe realizon
politiken e perbashket me vendet jo antare, mirpo ketu perfshihet edhe levizshmeria e
faktoreve tregtar (fuqia puntore,kapitali, teknologjia), te cilet jo medoemos ndikojne ne
rritjen ekonomike te secilit vend anetar, mirpo me pergjithsi rregullon mirqenien e vendeve
dhe nese keta faktor jane lirisht te levizshem ateher kapitali puna dhe teknologjia mund te
shfrytezohen per perdorimin e tyre maksimal.
Dallimi mes bashkimit doganor edhe tregut te perbashket?
-I vetmi dallim mes tyre eshte se ne tregun e perbashket kemi te shtuar edhe levizshmerin e
faktoreve tregtare
Bashkimi ekonomik?
-Bashkimi ekonomik perveq levizjes se lire te mallrave dhe sherbimeve,levishmeris se
faktoreve tregtar perfshin edhe integrimin ekonomik , dmth harmonizimin e politikave
monetare te taksave dhe shpenzimeve shtetrore, dhe kemi valut te perbashket.
Dallimi mes tregut te perbashket dhe bashkimit ekonomik?
-Tregu i perbashket heq barrierat dhe kerkon perafrim te politikave, ndersa
- Bashkimi ekonomik kerkon harmonizim te politikave per arritje ekonomike.

10. Cka eshte devijimi i tregtise?
-Zhvendosja e rrjedhes se konkurrences nga nje vend ne tjetrine paraqet Devijimin (
Shmangien)
Cka eshte krijimi i tregtise?
-Krijimi i tregtise paraqet shtimin e eksportit te nje produkti si rezultat i anetarsimit ne BE.
Kompanit e menaxhimit te eksportit?
-Kompanit e menaxhimit te eksportit sherbejne si ndermjetes nderkombtar dhe jane:
Kompanite e menaxhimit si agjent (pergjegjes per zhvillimin e biznesit te huaj) - Kompanite e
menaxhimit si shperndares - Kompensimi i kompanive te menaxhimit te eksportit -Konfliktet
midis kompanive te menaxhimit te eksportit
Kompanite tregtare te eksportit?
-Si kompani me e fuqishme tregtare eshte Sogoshosha Japoneze, dhe kemi 4 arsye te
suksesit te saj:
a)Duke u koncentruar ne sigurimin e informacioneve fimat kane mekanizmat dhe organizatat
per zhvillimin e sistemeve te informacionit,
b)Ekonomia rentabile u lejon firmave qe nga vellimi i madh i transaksioneve te siguroi trajtim
preferencial,
c)Firmat u sherbejn tregjeve jo vetem ne Japoni por edhe ne mbare boten,
d)Kane mundesi te shfrytezojn sasi te madhe te kapitalit ne Japoni e jashte vendit.
Lehtesuesit privat?
Lehtesuesit privat jane operacionet e brendshme: Bankat, Ndermarrjet e kontabilitetit dhe
Ndermarrjet qe merren me konsulence.
Privatizimi-Efektet?
-Permes privatizimit mund te shkurtohet buxheti dhe mund te sigurohen sherbime me
efektive.
Dispozitat e tregtise te Romes jane:
a)Formimi i Zones se tregtise se lire; Eleminimi gradual i tarifave dhe barierave tjera tregtare
mes antareve.
b)Formimi i bashkimit doganor: Krijimi i nje programi tarife uniforme te zbatueshem ndaj
importeve nga pjesa tjeter e botes.
c)Formimi i tregut te perbashket:Heqja e barierave per qarkullimin e punes, kapitalit dhe
sipermarjeve te biznesit.
d)Adobtimi i politikave te perbashketa bujqesoree: Krimi i nje fondi investimesh per te
drejtuar kapitalin nda rajonet me te avancuara, te rajonet me pak te zhvilluara te komunitetit.