MAFOKO

1. S.M GWALA
MEHUTA YA MAFOKO
PHETLEKO YA MAFOKO

3. Monna o lema tšhemo.
Monna o diša dikgomo efela o hwile ke phišo.
Ke bone Raisibe gomme o dumetše go tla.
Ngwana o bala puku gore a kgone go ngwala mošomo wa gae wo a o filwego sekolong.
• LE BONA DIPHAPANO GO MAFOKO A KA GODIMO?
• LAETŠA DIPHAPANO TŠEO.
• NA LEFOKO KE ENG?

4. LEFOKO KE KGOPOLO YE E FELELETŠEGO YEO
E NAGO LE TIRO.
MEHUTA YA MAFOKO:
• KE MAFOKO AO A HLOPHILWEGO KA DIRIPA TŠA POLELO TŠEO DI
ŠOMIŠITŠWEGO GO HLAMA MAFOKO AO
• TŠHOMIŠO YA DITHO TŠEO E YA KA MOHUTA WA LEFOKO
• E LAOLWA KE PALO YA MADIRI YEO E KA FETŠAGO E TELEFATŠA
LEFOKO
MOHLALA: MONNA O LEMA TŠHEMO.
(SEDIRI ) ( TIRO) (SEDIRWA)

5. LEFOKONOLO
• KA NAKO TŠE DINGWE LE BITŠWA LEFOKOTHWII
• KE LEFOKO LEO LE NAGO LE LEDIRI LE TEE. KE TIRO YA SEDIRI
• MOHLALA: MONNA O LEMA TŠHEMO.
LEDIRI: O LEMA
MEHLALA ?
N.B LEFOKO LA GAGO LE NA LEDIRI LE TEE.

6. LEFOKONTŠI
• KE LEFOKO LEO LE KOPANYAGO MAFOKONNWGE A MABEDI GOBA GO FETA
MAKOPANYI.
• GO HLOPHOLLA : LEBELELA GORE KE MAFOKO A MAKAE GO LEFOKO LEO.
• KA GO DIRA BJALO O KGONA GO BONA DITIRO( MADIRI) LE BOMONGFOKO(
SEDIRI)
• LEFOKONNGWE LE LENGWE LE LE LENGWE LE NA TIRO LE MONGFOKO WA
LONA.
• MOHLALA: Monna o diša dikgomo efela o hwile ke phišo.
MONGFOKO: MONNA
TIRO: O DIŠA

7. PHETLEKO YA LEFOKONOLO LE LEFOKONTŠI
• GO FETLEKA MAFOKO A KA DIRIPA TŠA POLELO LE DIRIPA TŠA LEFOKO.
DIRIPA TŠA POLELO?
GO HLOPHA MANTŠU GO YA KA KAROLO YA ONA.
MOHLALA: LEFOKONOLO
MOKGADI O SEPETŠE
LEINA + LEKGOKASEDIRI+ LEDIRI
MOSETSANA YOLA O TLILE SEKOLONG
LEINA + LEŠUPI + LEKGOKASEDIRI + LEDIRI + LEHLATHI
LEMOGA GORE KGOPOLO E TŠWELELA KA GO BEAKANYA DIRIPA TŠE DI
FAPANEGO TŠA POLELO.

8. • LEFOKONTŠI:
• MONNA O DIŠA DIKGOMO EFELA O HWILE KE PHIŠO.
LEINA+ LEKGOSEDIRI + LEDIRI+ SEDIRWA+ LEKOPANYI+ LEKGOKASEDIRI+ LEDIRI+
LEINAKGOPOLO
LEFOKONOLO/ LEFOKONTŠI LE KA HLAOLWA GO YA KA DIRIPA TŠA LEFOKO MO GONA DI
TŠWELELAGO KA MOKGWA WA DIPOTŠIŠO
a) MODIRO WO O DIREGAGO KE OFE? ( TIRO)
b) O DIRWA KE MANG? ( SEDIRI)
c) O DIRWA GODIMO GA MANG/ ENG? ( SEDIRWA)
d) O DIRELWA MANG? ( SEDIRELWA)
e) O DIRWA NENG, KAE GOBA BJANG? ( TLHATHO)
f) MONGFOKO/ SEDIRWA/ SEDIRELWA KE YO MOBJANG GOBA KE OFE? ( TLHAOLO)

9. MEHLALA:
Morutišigadi yo mongwe o apeela baithuti ba gagwe dijo tše bose kudu kua sekolong.
Dipuku tša ka di swetše sethokgweng maabane.
Mongfoko Tlhaolo ya
mongfoko
Tiro Sedirwa Tlhaolo ya
sedirwa
Sedirelwa Tlhaolo ya
sedirelwa
Tlhatho
morutišigadi yo mongwe o apeela dijo tše bose baithuti ba gagwe sekolong
dipuku tša ka di swetše Sethokgwen
g maabane.

10. PEAKANYO YA DIRIPA TŠA LEFOKO/ POLELO E KA TŠWELELA KA TSELA YE: MOHLARE WA
LELOKO( FAMILY TREE)
lefoko
sediri tiro
lediri sedirwa
Mokgadi o hlompha barutiši

11. Mohlala :
lekgarebe le le rata lesogana kudu
lefoko
sediri tiro
Leina lešupi lediri sedirwa lehlathi
Lekgarebe le le rata lesogana kudu

12. LEFOKONOLO:
LEDIRI LE TEE. TIRO YA SEDIRWA
LEFOKONTŠI :
MAFOKO A MABEDI, MAKOPANYI.
HLAOLA GOBA RA FETLEKA MAFOKO A KA DIRIPA TŠA LEFOKO GOBA TŠA
POLELO
DIRIPA TŠA POLELO DIRIPA TŠA LEFOKO
LEDIRI SEDIRI
LEHLATHI TIRO
LEHLAODI SEDIRWA
LEINA SEDIRELWA
LEŠALA TLHATHO
LEKGOKASEDIRI TLHAOLO
BJALOBJALO

13. DIPOTŠIŠO?
Mošomo wa ka phapošing
1. Šomiša mehlala ye e kgodišago go laetša phapano magareng ga Lefokonolo le
Lefokontši. (6)
2. Hlama lefoko la go laetša lehlathi la felo.
(2)
3. Hlaola mafoko a a latelago ka diripa tša polelo. Šomiša mohlare wa lelapa( family tree) go
beakanya karabo ya gago:
(6)
a. Malose o ja nama.
b. Lesogana le rata dikgarebe kudu.
c. Malose o fihlile maabane.
4. Fetleka lefoko le go ya ka diripa tša lefoko:
Mosadi yo mongwe o apeela bana ba gagwe dijo ka pitša ye botsana kua magaeng.
(6)
[ 20 ]