O concello de Cambados atópase á beira da ría de Arousa, no centro da comarca do Salnés. Ten 17 km de litoral (sen contar as illas) e a súa maior parte está no esteiro do Umia (espazo con varias figuras de protección). É unha costa abrigada e recortada que alterna areais, rochedos, pequenas praias e esteiros; de augas calmas e de pouca profundidade e grandes áreas que quedan en seco coa marea baixa, que acollen ricos bancos marisqueiros.

1. CAMBADOS
A costa

2. 1-O Marco
2-O Mourillón
Praia de Suasrosas.
3-Punta de Tragobe
4-Porto de Tragobe
5-A Seca. Saco de Fefiñáns
6-Muíño de marea da Seca
7-Ribeira de Fefiñáns
A Empregadoira
8. Porto de Cambados
As Mos
9-Ribeira de San Tomé
10-Illa de San Sadurniño
11-Ribeira de Mouta
12-Mar de Frades
13-Prado do Mar
14-Punta de Espiñeiro
15-Río Umia
16-As Illeiras
17-O Serrido.
18-Punta e praia de Correlo
19-Toxa Pequena
20-Con de Xido
21-O Facho
22-O Beiró
23-Praia das Saíñas
24-Praia de Fontiñas
25-Punta de Bico da Ran
26-Seo do Couto de Abaixo
27-Punta do Becho.
Rego do Francón.

3. O concello de Cambados atópase á beira da ría de Arousa, no centro da comarca do
Salnés. Ten 17 km de litoral (sen contar as illas) e a súa maior parte está no esteiro do
Umia. É unha costa abrigada e recortada que alterna areais, rochedos, pequenas praias e
esteiros; de augas calmas e de pouca profundidade e grandes áreas que quedan en seco
coa marea baixa, que acollen ricos bancos marisqueiros.
As principais actividades están relacionadas co mar (pesca, marisqueo e acuicultura), co
agro (cultivo da vide, especialmente albariño, e horticultura), cos servizos e a industria.
Cambados conserva un importante patrimonio cultural (pazos, igrexas, casas tradicionais,
torre, muíño de marea...). O casco histórico foi declarado “Conxunto histórico-artístico” no
2001. Ten varios museos: Museo do Viño, o Muíño de Mareas de A Seca e casa natal de
Ramón Cabanillas. A festa principal é a do Albariño, o primeiro domingo de Agosto.

4. RÍA DE AROUSA
Ábrese entre as puntas Falcoeiro, ao norte, e o Con da Aguieira (na península do Grove),
ao sur, separada da ría de Muros e Noia polo macizo montañoso da serra da Barbanza.
É a maior das rías galegas, con 25 km de lonxitude, 10 km de largor na zona máis ampla e
230 km2 de superficie. É unha ría ampla e aberta formada pola unión dos vales fluviais dos
ríos Ulla e Umia, e nela desaugan numerosos ríos de menor entidade. Ten un perfil moi
irregular e con múltiples formacións: seos, praias, cantís, illas...
Acolle áreas de grande interese ecolóxico e cultural e está intensamente poboada e
explotada

5. Vista aérea de Cambados

6. Vista aérea de Cambados

7. Vista aérea de Cambados

8. PROTECCIÓNS
-LIC/ZEC “Ons-O Grove”
-ZEPAS “Espazo Mariño das Rías Baixas” e “Complexo intermareal Umia-O Grove.”
-Humidal RAMSAR

9. 1-O Marco

10. 1-Punta do Marco

11. O Mourillón

12. 2-Praia de Suasrosas

13. A Bacaté

14. 3-Punta de Tragove
Desde o porto de Tragove podemos contemplar as vistas, as instalacións e as actividades
(se coíncide a hora podemos visitar a lonxa ou ver o traballo das redeiras).

15. Porto de Tragove e Saco de Fefiñáns ou A Seca

16. As Tranxiñas

17. 5-A Seca. Saco de Fefiñáns

20. Muíño de marea da Seca. Situado no esteiro do río da Ucha en Corvillón (Cambados).
Construído no século XVII polos señores do Pazo de Fefiñáns. Tén catro moas. Na
actualidade está convertido en museo.

21. Muíño de marea da Seca

22. 6-A Morosa

23. A Empregadoira

24. A Empregadoira

25. Ribeira de Fefiñáns

26. Ribeira de Fefiñáns

27. 8. Porto de Cambados

28. Panorámica desde o peirao de Cambados

29. As Mos

30. As Mos

31. 9-Ribeira de San Tomé

32. Porto de San Tomé co barrio mariñeiro

33. Barcos en San Tomé

34. 10-Illa de San Sadurniño

35. Illa de San Sadurniño

36. Torre de San Sadurniño e areal do Serrido
A Torre de San Sadurniño formaba parte, xunto coas da Lanzada e Catoira, dun
sistema defensivo construído no século X para defender a Ría de Arousa dos ataques
normandos.
O Varal

37. O Lorcheiro

38. Ribeira do Cheo

39. 11-Ribeira de Mouta

40. Ribeira de Mouta

41. Ribeira de Mouta

42. 12-Mar de Frades

43. Cons Goio e rego de Mar de Frades

44. Mar de Frades

45. 13-Prado do Mar

46. 13-Prado do Mar

47. Litoral entre Cambados e a punta Espiñeiro

48. 14-Punta de Espiñeiro

49. As Illeiras

50. Desembocadura do Umia
(ao fondo O Grove)
15-RÍO UMIA
Nace nas abas do Candán e
desemboca na Ría de Arousa,
entre Cambados e Ribadumia
logo de 70 km de percorrido.

51. Desembocadura do Umia en Cambados

52. Desembocadura do Umia en Cambados. Ponte da Barca.

53. 16-As Illeiras

54. 17-O Serrido

55. O Serrido

56. SEO DO UMIA, a área comprendida entre o istmo da Lanzada, a península do Grove e a
desembocadura do Río Umia en Cambados. É unha zona de costa recortada e protexida
con augas pouco profundas e mornas. A grande cantidade de sedimentos deixados polos
ríos forma bancos de area e zonas lamacentas e dan lugar a ecosistemas dunha enorme
diversidade biolóxica.

57. O río Umia e o litoral das Quintáns (Castrelo). O Arfolín (no medio do río).

58. Con Redondo

59. Con da Enchente

60. Observatorio de aves no esteiro do Umia en Castrelo

61. Esteiro do Umia desde Castrelo

62. 18-Punta e praia de Correlo. A Insuíña.

63. A Insuíña

64. Con de Correlo

65. 19-A Toxa Pequena e illote da Ortigueira

66. A Toxa Pequena. O Serroso e o illote da Ortigueira

67. Litoral de Castrelo e A Toxa Pequena

68. 20-Con de Xido

69. 21-O Facho

70. Punta de Correlo e O Facho, coa desembocadura do Umia (coa marea chea).

71. Litoral de Castrelo

72. 22-Illote O Beiró

73. Marisqueo a pé no Beiró

74. Praia das Saíñas

75. 24-Praia das Saíñas

76. 24-Praia de Fontiñas

77. 25-Punta de Bico da Ran

78. Illotes do Bico da Ran

79. 26-Seo do Couto de Abaixo

80. O Pereiro

81. O Pereiro (Couto de Abaixo)

82. 27-Punta do Becho

83. Rego do Francón

84. Litoral de Castrelo, no Couto de Abaixo

85. VALOR XEOLÓXICO
A costa de Cambados está formanada
por granitos moi desgastados e grandes
áreas de sedimentación que forman
areais e lameiros.
MAPA LITOLÓXICO

86. As Mos

87. A Toxa Pequena

88. Delta mareal na desembocadura do Umia. Os materiais que trae o río deposítanse na
desembocadura nunha ampla área en forma de delta, que ao ser nunha zona de augas
calmas queda cuberto coas mareas e forma unha ampla chaira cando baixan.

89. O Serrido

90. VALOR BIOLÓXICO
No litoral de Cambados atopamos os hábitats e ecosistemas típicos do fondo da ría:
marismas, lameiros, areais, rochedos cunha enorme biodiversidade.

91. Sebas

92. Verdellos e sebas

93. Herba coral (Sarcocornia perennis)

94. Lique (Xanthoria)

95. Halimione portulacoides
Nas beiras asolagadas
diariamente pola preamar,
aparece unha vexetación
formada por plantas halófilas, é
dicir, adaptadas aos solos
salobres. Entre as máis comúns
destacan a Sueda Marítima, a
Sueda vera, e a Halimione
Portulacoides.

96. A área é criadeiro de numerosas especies mariñas (especialmente moluscos) e zona de
enorme importancia para o paso e o descanso das aves mariñas, en especial as limícolas.
Pilro curlibico (Calidris alpina)

97. Gabitas (Haematoups ostralegus)

98. Lavanco real (Anas platyrhynchos).
É o parrulo máis común de Europa. Neste espazo é sedentario e cría nas lagoas, zonas asolagadas e
xunqueiras. Á poboación autóctona súmanselle un bo número de invernantes que fan do complexo
intermareal un dos hábitats máis importantes de Galiza.

99. Corvo mariño real
(Phalocrocorax Carbo)

100. Cullereiros (Platalea leucorodia). Co seu curioso peteiro en forma de culler filtran
a lama e capturan pequenos animais. No seo Umia hai unha das poboacións mais
importantes de Galiza.

101. Garza real (Ardea cinerea)

102. Berberecho (Cerastoderma edule).
Vive en areais da zona intermareal de augas quedas.

103. Miñoca (Diopatra neapolitana).
Vive no interior dun tubo

104. Posta dun molusco sobre unha seba

105. Mazarico (Numenius arquata). Entre as aves limícolas que visitan a zona é a de
maior tamaño, e resulta inconfundible polo seu longo e curvo peteiro.

106. LIC ONS-O GROVE.
Acolle ecosistemas dunha
grande diversidade
biolóxica. É criadeiro de
numerosas especies
mariñas (especialmente
moluscos) e zona de
enorme importancia para
o paso e o descanso das
aves mariñas, en especial
as limícolas.

107. USOS/APROVEITAMENTO
-Pesca, marisqueo e acuicultura
-Navegación
-Turismo, lecer e deportes
-Industrias
Peirao e San Tomé e pantaláns

108. Porto de Tragove.
O porto principal e a lonxa de Cambados.

109. Marisqueo a pé no Saco de Fefiñáns

110. O areal do Serrido é un importante banco marisqueiro que
ocupa case totalmente o esteiro do río Umia.

111. Marisqueo a flote

112. Gamelas e raños en Castrelo

113. Lonxa de Cambados

114. Na zona deportiva do Pombal arranca o paseo
que percorre todo o litoral de Cambados
pasando pola beira do saco de Fefiñáns, a
Ribeira de Fefiñáns, A Calzada, o antigo porto de
Cambados, San Tomé, e Ribeira de Mouta.
PERCORRENDO CAMBADOS
Para coñecer o litoral de Cambados
podemos facer un percorrido xeral en
coche para achegarnos a algúns puntos
de interese
15 km (lineal) +camiñadas

115. O tramo final do esteiro do Umia (areal do Serrido) é un inmenso areal que queda ao
descuberto ao debalar o mar. Un fermoso lugar para dar un longo paseo e gozar da
singularidade da contorna, da experiencia de ver o traballo das mariscadoras e da
observación de aves.
Pódese facer unha ruta guiada polas mariscadoras da asociación Guimatur para coñecer
máis de preto o seu traballo e as especies que capturan.

116. Na parroquia de Castrelo hai dúas rutas indicadas cos nomes de “ruta dos Lavancos” e
“ruta dos Mazaricos”. Todo o percorrido é de grande interese ecolóxico, pola riqueza da
flora e a fauna; e etnográfico, polo traballo do marisqueo e os restos das telleiras.
Imaxes das telleiras desaparecidas e dunha reconstruída

117. PROBLEMAS/AGRESIÓNS
-Construcións na liña de costa, dragados, recheos
-Presión humana nos espazos naturais e sobre as especies
-Especies invasoras
-Contaminación

118. Nassarius pfeifferi, ten so seo do Umia
unha da súas dúas únicas poboacións en
Galiza e a máis setentrional da súa área
de distribución.
Cíclopes (Cyclope neritaea), pequenos
caramuxos preeiros localizados por primeira
vez en Galiza no Seo do Umia.

119. Restos dunha
antiga areeira

120. Adela Leiro, Mon Daporta
maio 2021