Presentatie van Henk Kranenberg op MJA workshop over de Toekomst van Duurzame energietechnieken in de utiliteitsbouw.

1. Gaan Warmtepompen de
CV-ketels vervangen
Henk Kranenberg
Voorzitter Verac
Senior Manager ERC – Daikin Europe NV

2. Retorische Vraag?
Utiliteit: JA
• Vandaag al de praktijk
• Volgende stap, slimme
uitwisseling met de omgeving
en/of opslag
Woningbouw: Deels
• Nieuwbouw: JA, geen gas
maar Smartgrid
• Renovatie: Deels, Hybride,
Smartgrid
Opslag
Uitwisseling electra op het net..
+
Opslag in accu, of warmte/koude
(opslagtank, PCM of de bodem)

3. Waarom (1/2)
1. Doelstellingen 20-20-20 in 2020
• 20% energie besparing
• 20% CO2 reductie
• 20% hernieuwbare energie
2. Heldere doelstellingen vanuit Brussel
• Voor zowel nieuwbouw als renovatie
• Beperk jaarlijkse energie verkopen met 1,5% / jaar
• 3% van de overheidsgebouwen moeten worden gerenoveerd / jaar
• NL: 14% hernieuwbare energie in 2020, 16% in 2022 (vandaag < 4%)
• NL plan uit te werken voor:
• realisatie nearly zero-energy gebouwen
• Energie certificatie
• Reguliere inspectie (Airco inspectie)
• Gekwalificeerde experts, installateurs
en bouwers
• Onafhankelijk controle systeem

4. Waarom (2/2)
3. Omdat gebouwen bijna 40% van de energievraag bepalen..
• Meer concrete acties om het onbenutte potentieel te realiseren, ook in NL
(energie akkoord)
• Maatregelen die matchen met het type gebouwen en het klimaat
• Houdt rekening met regionale verschillen en gebruiken (standaarden)
• Elk land mag verdere maatregelen treffen als het maar niet de markt afschermt
• Geharmoniseerde instrumenten moeten worden gebruikt voor calculaties
(NEN 7120 alweer aan revisie toe in 2016/2017)

5. EED directive: Energy Efficiency Directive (2012/27/EU)
• Member states have to set targets and implement
strategies to assure 20% targets
• Requiring long term policy (2050) for total building stock
• Reduce energy sales to final users by 1.5% per year
• Authorities refurbish min 3%
per year
• Improve efficiency of power
and heat generation
• More smart grids & meters
Directives vanuit Brussel
RES directive: Energy Efficiency
Directive (2009/28/EC)
• Article 13.4, by 31/12/14 MS impose building
codes for minimum requirements RES new
buildings & renovation
RES
installer
Ecodesign directive: (2009/125/EC)
Energy Labelling directive: (2010/30/EU
• Minimum requirements on
product level & labelling
National Building
Codes
• Normalisation &
Standards
for New Buildings
and RenovationInternational
Standards
ISO
CEN
F-gas directive (& recast): (842/2006)
EPBD directive: (2010/31/EU May19th 2010)
• Energy performance of buildings
system level Trias energetica
• nZEB requirements by 2020
• Cost optimal (common thinking starts with envelope,
thermal insulation – ends with the installation)
• Increase inspection on heating & AC
• New & Existing buildings
• Replacement Technical installations
Drivers om
gebruik te maken
van
(omkeerbare)
warmtepompen

6. Kenmerken van het ontwerpproces (1)
• Sturende rol in energetische prestatie vanuit wetgeving
• Energie Prestatie Coëfficient
• Ecodesign
• EPBD/Aircokeur
• Sturende rol energetische prestaties vanuit opdrachtgevers
• Publiek Private Samenwerking
• Labelling (Breeam, Greencalc, LEED)
• Focus op gebruiksfase (DBO, Commissioning)

7. Kenmerken van het ontwerpproces (2)
• Veel vermogen. Richtgetal ca. 50 – 70 W/m2
• Koeling vaak veel aandacht ondank <10% bijdrage energiegebruik
• Weinig vollasturen. Richtgetal ca. 400 uur.
• Ontwerpcondities buiten (28°C) minder dan 30 uur per jaar
• Sterk wisselende belastingen
• Afhankelijk van buitencondities, met name zon!
• In toenemende maten afhankelijk van interne warmtelasten
• Gelijktijdig warmte- en koudevraag

8. Trends in bebouwde omgeving (1)
• Energiegebruik i.p.v. vermogen steeds meer uitgangspunt van het ontwerp
• Koudetechniek voor warmteopwekking = warmtepomp
• Toepassing (Technische) innovaties op systeemniveau zoals
invertertechnology met als doel: hoog deellastrendement
• Aandacht energiegebruik randapparatuur. Denk aan ventilatoren en
circulatiepompen
Rendement scheelt factor 3!
Hoeveel meerinvestering waard?

9. Trends in bebouwde omgeving (2)
• Combineren van technieken, met name warmte- koudeopslag (WKO)
• Gebruik hernieuwbare energiebronnen .. Niet alleen bodem, ook lucht en
water
• Uitwisseling energiestromen binnen installaties zoals bij VRV/VRF systemen
of WKO
• Integratie van elektronica/regeltechniek, plug en play
• Combineren van centrale en decentrale toepassingen
• Standaardisatie van systemen

10. Uitwisseling van energiestromen
Luchtgordijn
Binnendelen

11. Park Phi te Enschede (Breeam Excellent)
• Geïntegreerde aanpak van koude/warmte vraag en
koude/warmte opwekking
• Niet alleen koeling ook andere technieken zoals
bouwtechnieken, regenwater en zonne-energie
• Beheer op afstand. Componenten zelf vanuit
fabriek bewaakt en bij calamiteit te bedienen
• Uitwisseling energiestromen binnen gebouw en
tussen gebouwen
• Energiegebruik circa € 9/m2
• Ontwikkeld vanuit een bouwteam
• www.parkphi.nl

12. EPBD & nZEB – Trias Energetica
1. Investering in warmtepomp met hoog
rendement effectiever dan aanpassing in
constructie, bouwmateriaal
2. Keuze in gebouw installatie van steeds groter
belang op meest efficiente bouwkosten
3. Als RES installateur, claim plek binnen
bouwteam.
Belang en keuze gebouw installatie hoort in
voortraject,
Geen wisselgeld gedurende
de realisatie.

13. Realiteit vandaag de dag..
Positieve balans
~ 1.000 kWu
Standaard Lucht/lucht en
lucht/water Warmtepomp
PV voor opwekking
Meerdere jaren onder toezicht
meerdere onderzoeks instituten
Daikin field test in Herten (D)

14. Building stock today
new buildings
2012-2050
2050 building stock
~25%
~ 75%
Renovate deep!
Reaching for zero!
Nearly climate neutral! Nearly
zero-energy!
EPBD & nZEB – uitdaging in renovatie

15. De praktijk
• Veel overdimensionering. Te veel vermogen opgesteld door veiligheidsmarges
• Onduidelijkheid in specificaties
• Prestaties blijven achter bij potentieel
• Complexiteit van installaties
• Te weinig aandacht in ontwerp en onderhoud
• Gewijzigd gebouwgebruik
• Traditionele aanbestedingsstructuur werkt belemmerend
• Veel schuiven waar ruis ontstaat van PVE via ontwerp naar gebruik
• Investeerder is een ander dan de gebruiker
• Strakke scheiding disciplines
• Te weinig aandacht voor oplevering/testen
• Onderhoud gericht op inspanningsverplichting
Het kan nog beter!

16. De toekomst
• Verdergaande aandacht voor de gebruiksfase
• Verdergaande integratie en standaardisatie op component en systeemniveau
• Onderhoud op basis van prestaties in plaats van inspanning
• Monitoring
• F-gassen review, welke koudemiddelen in bebouwde omgeving?
 De juiste koudemiddelen op de juiste plaats
Wie heeft de juiste kennis en kunde

17. Hoofdrol voor Warmtepompen
2020 Ecodesign “driver” voor product innovaties
2020 EPBD , nZEB “driver” voor verbeteren gebouw installatie
2020 14% hernieuwbare energie
Focus van product selectie op papier  energie prestatie in gebouw
# Commissioning & Onderhoud
# ESCO
# decentrale energie / warmte productie
(smartgrid)

18. Dank u
Vragen/discussie
Kranenberg.h@daikin.nl