1. AGRARISMO
PROPIETARIOS DA
REBELDÍA

2. Busquemos “agrarismo” na Wikipedia ou en calquera outro diccionario, e teremos
isto, sempre e cando nos refiramos a Galicia:
“O movemento agrario ou agrarismo foi un movemento de
masas no cal o campesiñado participou activamente a través das sociedades
agrarias e de sindicatos agrícolas no primeiro terzo do século XX. O
agrarismo é o termo co que se denomina a organización dos labregos en sociedades
agrarias ou en sindicatos agrícolas en Galiza a fins do século XIX e sobre todo a
partir de 1907 cando apareceu Solidaridad Gallega que axudou a dinamizar o
movemento. Os obxectivos do agrarismo era a loita contra o sistema
foral e contra o caciquismo ademais de promover a renovación
técnica do sector agrario galego”
Sabemos o que, o cando, o onde, porque, o quen pero
non o COMO…

3. Poderiamos pensar que isto de que os campesiños revoluciónense, é novo, xurdiu no
século XX, pero non, xa as Revoltas Irmandiñas xurdiran por algo semellante, para frear
o poder feudal sobre os campesiños, e agora para reducir os foros e o caciquismo.
Conseguise? Xa o veremos.
SOLIDARIDADE GALLEGA organización política rexionalista
ACCIÓN GALLEGA movementos agrarios e anticaciquís
BASILIO ÁLVAREZ crego iniciador do movemento agrarista
De finais do século XIX herdouse un sistema de
arrendamento das terras no que a Igrexa arrendaba as
terras, polo que xurdiron clases sociais intermedias entre os
eclesiásticos e os campesiños:
fidalgos, caseiros, campesiños acomodados...o que
incrementaba a renda final a pagar polos
labregos sen terra.

4. Así apareceu unha das grandes migracións galegas coas
que poder pagar os foros.
Pero non é suficiente… e así orixínanse a comezos do
século XX constantes rebelións labregas, reprimidas pola
Garda Civil.
Acordádevos do sistema feudal do campesiñado galego?
Pois iso movilizou ós labregos. Apoiados por Basilio
Álvarez, a súa rebeldía espertou, as terras non eran dos
outros, eran deles, a súa liberdade comezaba a
proclamarse a gritos. Asociáronse en Asambleas e
pequenos sindicatos.
PERO COMA SEMPRE OS SEÑORES DE
ARRIBA, VOLTARON FREAR AS METAS
DOS LABREGOS, E…

5. Sucesos coma os seguintes marcaron o espíritu dos labregos “rebeldes” que só
querían conseguir o que lles pertencía…
Mosteiro de Oseira, 1909. 7 labregos
morren por protestar contra os foros. San
Cristovo de Cea, abade e terratenente
manda á Garda Civil.
En Sofán, Bergantiños, son asesinadas 3 labregas no 1919.
Aínda así, paseniñamente iríanse eliminando os foros con acordos particulares mentres
que os labregos que continuaban a súa revolución ían morrendo…

6. OS MÁRTIRES DE CANS, OU OS MORTOS DE NEBRA
A finais do 1916 sobre a ponte de Cans, na parroquia de Nebra, en Porto do
Son, fóronse xuntando os veciños das aldeas ó berro de “non se paga o defis” contra
o tributo. E, como no, detrás ían os gardas civís. Os gardas feriron a un rapaz. A
manifestación non cesou. Tiñan ordes de descargar ó aire, mais o fixeron contra os
manifestantes, conseguindo a morte de 5 labregos.
Homenaxe ós mortos

7. OS MÁRTIRES DE SOBREDO
No 1922 o xuíz e a Garda Civil preséntanse en Sobredo para lle embargar os bens a
un dos veciños que non paga os foros. Cerca de dúas mil persoas acompañan ó
embargado. A Garda Civil, como non, recibe e desfai a manifestación a tiros.
Morren 3 persoas, hai detidos e feridos.

8. Estes feitos non son moi recordados na historia, pero na literatura tiveron as súas
manifestacións, da man dos autores que xa coñecemos de literatura galega…
O pensamento de Basilio Álvarez quedou
recollido aquí:

9. DA TERRA ASOBALLADA, de Cabanillas, podemos atopar:
¡Galicia encadeada con ferros de Castela Nai galega que diche a sangue xenerosa
por fillos treizaoeiros e por caciques-lobos, para calmar a sede rabioa da impiedade,
no teu ceo azuado hai unha nova estrela! nos agros de Sobredo frorecéu unha rosa!
¡ardente e sanguiñenta, agoira os tempos novos!¡Ardente e sanguiñenta, agoira Libertade!
¡Irmáns¡ ¡Erguede o berro Son verbas de Dios mesmo,
de amor e santidade! de Dios Todopotente.
¡Galicia e libertade ¡Coa suor da túa frente
do traballo e do Chan! gañaras o teu pan!
Son verbas de Dios mesmo ¡Irmáns! Erguede o berro
de Dios Todopotente. e o legón aferrade!
¡Co suor da túa frente ¡Galicia e Libertade
gañaras o teu pan! do Traballo e do Chan!
Dedicado ós mártires de Sobredo

10. Tamén escribiu o himno de Acción Galega: Poema dedicado a Basilio Álvarez:
¡Irmáns! ¡Irmáns ¡Sementador! O trigo
galegos! ¡Ergámonos sen medo! dos veirales A aldea erguéuse e-o
¡Desde Ortegal ó Miño ¡Que o lume da toxeira mostra as espigas craror da aurora
a folla do fouciño envolva na fogueira mestas e douradas, agardando a siñal, e
fagamos rebrillar! o pazo señorial! e as segadoras non sosega
Que vexa a vila podre, fouces, afiadas, en axexo da loita
coveira da canalla, Xa o fato de caciques teñen tráxico brillo devingadora.
a aldea que traballa ladróns e herexes fuxe puñales.
disposta pra loitar. ó redentor empuxe ¡Xa a lus do sol do
da alma rexional! O teu verbo, mediodía cega,
Antes de ser escravos, estalante nos pinales, sementador!
¡irmáns, irmáns Antes de ser escravos, troca, ó chegar ás ¡Sementador, xa é
galegos! ¡irmáns, irmáns chouzas das valgadas hora
que corra o sangue a galegos! os salaios das gorxas de dar o berro e
regos que corra o sangue a abafadas comenzar a sega!
desde a montaña ó regos en ruxidos guerreiros
mar. desde a montaña ó val. e trunfales.
Musicalizado polo grupo Xenreira

11. Castelao reflicte nos seus debuxos unha crítica á situación labrega da época:
“¡Un padrenuestriño pol-os que morreron en
Oseira, Nebra e Sofán!”