kamu politi

1. EV-EKSENLİ ÇALIŞMA VE EV-EKSENLİ ÇALIŞAN KADINLAR
IV.KAMU POLİTİKALARI ATÖLYESİ
SONUÇLARI
ILO-Ankara, 8 Ekim 2012
(Açıklama: Bu sonuçlar, Atölye çalışmasının son oturumunda
çalışmanın da bir parçası olarak katılımcılara sunulmuş,
hep birlikte gözden geçirilerek düzeltilmiştir.)
Katılımcılar
 24 ev-eksenli çalışan,
 7 kuruluştan 14 kamu temsilcisi,
 4 akademisyen ve bağımsız araştırmacı,
 2 işçi konfederasyonu temsilcisi
olmak üzere toplam 52 katılımcı
1.OTURUM:
BORÇLAR KANUNU DEĞİŞİKLİĞİ SONRASI
İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU AÇISINDAN DURUM
Çerçeve sunum: Oğuz Karadeniz (Doç.Dr., Pamukkale Üniversitesi)
1) Tespitler:
a) Yapılan sunum ve değerlendirmeler sonucu, BK’yla getirilen evde çalışma
sözleşmesi, ev-eksenli çalışanlara uygulanabilir bir düzenlemedir. Ancak, ev-eksenli
çalışanların büyük çoğunluğu işçidir ve İş Kanunu kapsamındadır.
b) BK’ndaki düzenleme İş Kanunu’na göre de daha geri düzenlemeler getirmiştir.
Çelişkili yaklaşımlar ve yıllık izin ve sağlık örneklerinde olduğu gibi, gerekliliği
tartışmalı hükümler içermektedir.
c) Tanım ve kapsam maddelerinin gözden geçirilmesi ve ortaklaştırılması,
standartlaştırılması gerekir…
d) Asgari işçilik uygulaması, kayıtlarda evde çalışanların aranması, işverenlerin
bilgilendirilmesi, denetim elemanlarının ve uzmanların farkındalıklarının
güçlendirilmesi, kayıt ve prim ödeme süreçlerinin basitleştirilmesi gibi kapsamlı bir
yaklaşım lazım…
2. Yapılabilir çalışmalar için öneriler:
a) Açılan dava sayısı çok az. Dava açma yoluyla konuya dikkat çekilebilir.  KEİG
b) Aracıların/Taşeronların kapsama alınması, ev-eksenli çalışanların kayıtlı hale
getirilmesinde olumlu gelişme sağlayacak bir gelişme olur.  İŞKUR

2. c) İŞKUR, denetim elemanları, İl İstihdam ve Eğitim Kurulları gibi ilgili ve muhataplara
farkındalık eğitimleri/desteği verilmesi
d) İl İstihdam ve Eğitim Kurulları’nın kendi yetki alanlarında ev-eksenli çalışmayla ve
çalışanlarla ilgili özel araştırmalar yapmaları  İŞKUR
e) TÜİK’in HİA ham verilerinden elde edilebilecek daha geniş istatistik bilgi imkanı
mevcuttur. Bu imkan değerlendirilmelidir.  TÜİK, Üniversiteler
e) Yeni çalışma türlerini anlamak, sorunlarını çözmek bir zorunluluk. Karşıyız demekle
görünmezlik artırılıyor. Taraflardan kaynaklanan altyapı eksikleri yasal düzenleme
çalışmalarına da yansıyor. 6111 sK örneği… İşçi sendikaları bu eksiklerini tamamlamalı,
EEÇKÇG ve örgütleriyle çalışmalar yapmalı, araştırmalara girişmeli…
f) İşçi konfederasyonlarının ev-eksenli çalışma da dahil olmak üzere esnek çalışmaya
ilişkin sorunlarının çözümünde yasal düzenlemeler için görüş verirken ev-eksenli
çalışanların görüşlerini de almaları; Bakanlığın ev-eksenli çalışanlar örgütlerinden de
görüş alması için Konfederasyonların talepçi/destekçi olması  TÜRK-İŞ, DİSK, EEÇKÇG
ve ev-eksenli çalışan örgütleri
g) Çalışmalarda bütünün gözden kaçırılmaması için bir ortak izleme mekanizmasının
oluşturulması (mesela 6111 sK’a madde konması engellenirken aynı düzenleme BK’nda
yer alabiliyor…)  İşi Konfederasyonları, EEÇKÇG
h) ÇSGBakanı Sn.Çelik’e sunulmak üzere bir ön hazırlık yapılabilir. (bir çerçeve ve
öneriler seti sunulursa olumlu girişimler gerçekleştirilebilir.) Oğuz Karadeniz
i) Denetim elemanı sayısının artırılması  Talep
j) Uygun denetim yöntemleri geliştirilerek, denetim sisteminin etkin ve çalışanları
gerçekten koruyan bir sisteme kavuşturulması  Talep
k) Pamukkale Ün.’nde sosyal güvenlik ve iş müfettişlerinin bir araya gelmesi… denetim
elemanlarının farkındalıklarının artırılması için neler yapılabileceğinin belirlenmesi
toplantısı…  EEÇKÇG+İş Müf.Der+Oğuz Karadeniz
2.OTURUM:
ÖRGÜTLENME
Bilgi sunan kuruluşlar:
 Kooperatifler GM
 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
 Kadının Statüsü GM
 Kalkınma Bakanlığı
 KOSGEB
 İŞKUR
 DİSK
 TÜRK-İŞ
 Akademisyenler ve bağımsız uzmanlar: Doğan Keskin, Mustafa Kemal Öke, Nagehan
….
Bu sunumlar sırasında getirilen öneriler:

3. a) 177 sayılı Sözleşme’nin onaylanması ve çalışmalarda Sözleşme’deki yaklaşımın esas
alınması (ev-eksenli çalışanlar örgütlenmesi bu açıdan kritik bir önem taşıyor..)
b) ILO-Türkiye Direktörlüğü ve ILO-Kooperatifler Bölüm Başkanlığı ve EEÇKÇG’nun ev-
eksenli çalışanlarla ilgili kooperatifleşme üzerine bir çalışma yapması
c) 17 Ekim’de açıklanacak Kooperatif Strateji Belgesi’nde yer alan çerçevede yapılacak
çalışmalar için görüş ve önerilerimizin verilmesi, ilişki içinde olunması
d) Ev-eksenli çalışanların iş ve gelir artışını sağlamak, aracılarla çalışmayı azaltmak,
çalışmalarını sağlık ve güvenlik içinde gerçekleştirmelerine imkan yaratmak üzere, mevcut
yasal düzenlemeleri dikkate alan ve uygun bir örgütlenme modelinin oluşturulması; bu
çerçevede, kooperatifleşmenin bir iş alma ve yerel yönetimlerle işbirliği içinde çalışma
olanağı olarak geliştirilmesine destek verilmesi
e) Kadın kooperatiflerinin SODES’ten yararlanmasına imkan sağlayacak düzenlemenin
yapılması  Kalkınma Bakanlığı
f) İş Kanunu’nda kapsam genişletme yönünde bir çalışma yapılması
g) Esnek çalışma ve ev-eksenli çalışma tariflerinin netleşmesi, mevzuatta tanım
bütünlüğünün ve aynılığının sağlanması
h) İlgili kesimlere ve çalışanlara farkındalık eğitimlerinin devam ettirilmesi
i) Ev eksenli çalışma ve ev-eksenli çalışan kadınların ihtiyaçları ve sorunlarının gündemde
kalması / tutulması; farkındalık artışı için EEÇKÇG ve örgütlü ev-eksenli çalışanların
kurumlarla birebir muhatap olmaları, tanıtım yapmaları (sendikalarda uzman olarak
çalışan kadınlar, özellikle işçi sendikalarına tanıtımda kadın dayanışması gösterebilirler.)
j) 10.Plan Toplumsal Cinsiyet Çalışma Grubu’na verilecek görüşleriniz…
k) Yıllık programlara konulan tedbirlerle ilgili çalışmaların izlenip bu çalışmalarla
eklemlenme gereği
l) 2010/14 sayılı Başbakanlık Genelgesi’nde yer alan Hanehalkı İşgücü Anketleri’nde
görünürlük için öngörülen çalışmanın yapılması  TÜİK, KSGM
m) İŞKUR’da olduğu gibi, KOSGEB’de de, başka alanlarda da ev-eksenli çalışanların
sayılarının belirlenmesi, görünürleştirilmesi
n) Mayıs 2011’de çıkan Yönetmelik Değişikliği ile ev-eksenli çalışanların sendikalara üye
olmalarına engel bir durum kalmamıştır. Bu nedenle TBMM’nde olan Sendikalar Kanunu
değişiklikleri tasarıdaki gibi yasalaşırsa, ev-eksenli çalışanların sendikalarla ilişkisinde bir
değişiklik olmayacaktır. Ama, sendikaların bu alana ilgi göstermesi ve üye yapmayı
denemesi ihtiyacı devam etmektedir.
o) Ev-eksenli çalışan kadınların çalışmaları sürmekte olan kreş yardımından yararlanmak
için başvurmaları, bu yolla kayıt altına alma sorununu gündeme getirmeleri ve çözüm
bulunmasını talep etmeleri
p) İSAGÜ Kanunu’ndan hareketle Bakanlığa malzemelerle ilgili tespit başvuruları
yapılması, iş kazalarıyla ilgili davalar açılması  görünürlük açısından da önemli  bu tür
başvurularda ailenin/evin masuniyetine girmeden işin yapıldığı yerin incelenebilmesi
gerekir. Aksi işin yapılmak istenmemesiyle alakalı bir olumsuzluk olur. (Riskli durumlarda
işçinin işten geri durması önemli.)  kanunun incelikleri olduğundan bu konuda bir eğitim
yapmakta yarar bulunmakta
q) Bakım hizmetleri kadınların işgücüne katılımları açısından da önemli, bu alandaki
talepler vurgulanmalı  sendikalar

4. r) Ev-eksenli çalışan kadınların başvurabileceği ve destek/bilgi alabilecekleri
danışmanlık/destek birimleri (ÇSGB/Alo 170, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın İl
Müdürlüklerine Kooperatiflerle ilgili danışmalar için başvurulabilir, Kooperatifler Genel
Müdürlüğü’nde doğrudan başvurulabilir kişi: Erol bey)
s) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın yerel düzeyde ev-eksenli çalışan kadınların
danışabilecekleri ve bilgi alabilecekleri hizmet birimleri oluşturması  KSGM temsilcisi
Bakanlığına önerecek
t) Yerel yönetimlerin, özellikle de belediyelerin, hemşehrilik bağlamında, ev-eksenli
çalışanların ve aynı çatı altında yaşadıkları yakınlarının sağlıklı yaşaması ve çalışmasına
ilişkin sorumluluklarını yerine getirerek, zararlı madde içeren malzemelerin kullanımını
önlemesi, aracıları/taşeronları tespit, ücret tespitinde müdahale gibi hususlarda
aktifleşmesi  talep
u) Kadınları girişimci yapmak için harcanmakta olan emek ve parasal kaynakların
verimsizliği dikkate alınarak, bu kaynakların bir kısmının olsun ev-eksenli çalışma ve ev-
eksenli çalışanlara ayrılması/yönlendirilmesi