TB lay fora

1. Maria Ronila A. Santos, MD FPCP FPCCP
MS II
GABMC
MANILA HEALTH DEPARTMENT
Office of Tuberculosis Control and Prevention
TB nga kaya ito?

2. Ancient Times
• 2400 B.C. – Egyptian mummies
“Pott’s Disease”
• ”schachepheth” wasting
disease- Leviticus,
Deuteronomy
• Phthisis
• Galen:
• Symptoms: ever, sweating,
coughing, blood-stained sputum
• Therapy: fresh air, milk and sea
voyages
• White Plague 17th-18th century
Atlit Yam

3. “Early
Pahinga
Sariwang hangin
Masustansiyang
pagkain

4. Johann Lukas Schonlein
• Dahil sa dami ng mga sintomas,
ang TB ay hindi nakilala bilang
isang sakit hanggang noong
1820s.
• Ito ay napangalanang
“tuberculosis” noon lamang
1832

5. Pj
Phthisis- “consumption”

6. 19th century: Robert Koch
• Nakadiskubre ng dahilan ng
Tuberculosis
• “Etiology of Tuberculosis”
• Koch’s postulates
• 1890: tuberculin
• 1905: Nobel Prize in Medicine

7. Noong 1895, natuklasan ni
Wilhelm Roentgen
ang X-ray, na siyang naging basehan ng mga
doktor upang malaman ang sanhi ng sakit at
masubaybayan ito. At kahit na ang epektibong
gamutan para sa TB ay natuklasan na,
makalipas pa ang limangpung taon nang ang
dami ng nagkakasakit ng TB ay nagsimulang
bumaba.

8. “Muling Paglaganap ng TB”
1980’s, biglang pagdami ng bilang ng mga
nagkakasakit ng TB at MDR-TB na umabot pa sa
20,000 sa New York.
Bilang pagtugon sa paglaganap ng Tuberkulosis, ang
World Health Organization ay nagpalabas ng
deklarasyon na ang Tuberkulosis ay isa ng global
health emergency noong 1993.
Sa ating panahon ….. Taun-taon, halos kalahating
milyong bagong kaso ng MDR-TB ang tinatantyang
matutuklasan sa buong mundo.

12. TB and the COVID 19 Pandemic

15. Ano ang
Tuberkulosis?
• Nakahahawang sakit (infectious
disease)
• Maaring mahawa ang isang tao kapag
nakalanghap ito ng mikrobyo mula sa
ubo o bahing ng taong may TB
• Karaniwang naapektuhan ang baga
(Pulmonary Tuberculosis), ngunit
maaaring makita rin sa iba’t ibang
parte ng katawan katulad ng utak,
buto, kulani, bato, atbp (Extra-
Pulmonary Tuberculosis)
• DSTB, DRTB, MDRTB, XDR TB

16. Extrapulmonary TB

17. Mycobacterium
tuberculosis
• Mikrobyong sanhi ng TB
• Sinu-sino ang maaring magkaroon ng
TB: LAHAT
• Mga taong madaling kapitan:
• Naninigarilyo
• Matatanda: Edad 60 pataas
• Mga Bata: Edad 5 pababa
• Mga nakasalamuha nang matagal
ng taong may TB
• Dating may TB o naggamot sa TB
• Mga taong may ibang
karamdaman: diabetes, HIV, cancer,
nagdadialysis
• Nakatira sa siksikang lugar

18. TB na kaya ito?

19. Paano nakakahawa ang isang taong may TB
• Umuubo
• Nagsasalita
• Kumakanta
• Bumabahing
10-20 tao ang pwedeng MAHAWA ng isang may TB sa loob ng isang taon kung siya ay
hindi maggagamot

20. Yugto sa pagkakaroon
ng TB
Nasa 70% - 80% ng mga
Pilipino ay nakakahalubilo na
ang mga taong may sakit na
Tuberkulosis
Hindi pa nakakapasok sa
katawan ang mikrobyo ngunit
mataas ang posibilidad na
makapasok sa katawan ng
isang “exposed” na tao ang
TB bacteria.

21. TB infection
• + skin test
• Normal x-ray
• No TB symptoms
• Hindi makakapanghawa
• Maaring magkaroon ng
aktibong sakit kung humina
ang resistensya o may ibang
sakit

22. Sino ang
maaring
magkaroon
ng aktibong
TB?

23. …ito’y maaaring maging dahilan upang ang ating
resistensya ay humina …
…at Si Mikrobyong TB ay unti-unti nang gagawa ng
sira/butas sa ating mga baga. . . . Ito ang
Pulmonary TB (TB Disease)

24. Mga sintomas ng ACTIVE TB Disease
TANDAAN, KAHIT ALIN
(kahit isa lang) sa sumusunod sa sintomas, na tumatagal ng
2 lingo o higit pa
ubo pagbaba ng
timbang
lagnat
pagpapawis sa gabi

25. ang Chest x-ray ay nagpapahiwatig ng
sakit na Tuberkulosis, kahit walang
nararamdaman
Kapag may sintomas ng TB (alin man sa 4)
kaya ay

26. Agad na magpakonsulta sa
health center / pagamutan

27. Sino ang Maaaring Magka-TB?
Kasambahay, katrabaho,
kabarkada ng may-TB : (kasama sa
iisang silid o kabahayan)
Health workers, na parating
“exposed” sa mga may TB (walang
proteksyon)
Mga naka-kulong/bilanggo o
mga pasyente sa nursing homes,
institutionalized (congregate
setting)
Mga taong nagsisiksikan sa bahay
Taong mahina ang immune
system o resistensiya :
o Mga bata/matatanda
o HIV infection o AIDS
o Diabetes
o Cancer
o Chronic Kidney disease
o Chronic Steroid intake
Palagiang kasama o “close contact” ng isang
may TB

28. Exposure to TB
Infection
(10-30%)
Dormant TB (90%) remain well
Never develop TB Disease
Not infectious
untreated
cured
50% die w/in 2-5 yrs
25% remain sick
25% recover
Non-infection
(70-90%)
Active TB (10%) ill
5% develop TB w/in 2 yrs.
5% develop TB yrs. later
treated
Natural History of TB
Infection

29. Oo, para sa Drug-susceptible TB (DSTB) libre sa ating mga
health centers at iba pang DOTS facilities at mataas ang
posibilidad na sila ay gagaling.
Oo, Para sa Drug-resistant TB (DR-TB), libre ang gamutan sa
mga piling ospital at health facility, ngunit lubhang mahirap at
matagal ang gamutan (9-24 months)
Para sa XDR-TB, wala pang gamot na
maaaring sugpuin ang mikrobyong ito
Nagagamot ba ang Tuberkulo

30. Sa tamang gamutan…
Mapipigilan ang hawahan
Hindi na nakakahawa ang pasyente
sa loob ng 2-4 na linggong gamutan.
Bubuti ang pakiramdam ng pasyente at maaari
nang bumalik sa trabaho
Maiiwasan ang komplikasyon at multi-drug
resistance TB (MDR-TB)
Mataas ang posibilidad na gagaling ang pasyente
sa loob ng 6 – 12 na buwan.

31. Kung hindi
tatapusin ng
pasyente ang
gamutan…

32. … maaaring si mikrobyong
TB ay makagawa ng
resistensya laban sa mga
gamot na pang-TB
DRUG
RESISTANT
TB

33. Ang TUBERKULOSIS ….
kung hindi magagamot,
Ito ay lulubha . . . .
…. At maaaring IKAMATAY !!!

34. Paano
mapangangalagaan
ang ating
pamilya at sarili?

35. BCG vaccination:
para sa mga sanggol... Nagbibigay ito ng 80-85%
proteksyon laban sa malalang kaso ng TB.
Hygienic practices
upang maiwasan ang pagkalat ng mikrobyo, tulad ng
tamang paghuhugas ng kamay,
pagtatakip ng bibig kung uubo at babahing
Malusog na pamumuhay at malinis na kapaligiran

36. Maagap na
pagpapakonsulta
sa clinic o health
center sa unang
sintomas pa
lamang ng TB,
para sa tamang
gamutan.

37. Totoo ba o Fake news lang yan?
?
Ang TB ay mana-mana Ang TB ay hawa-hawa
Ang TB ay nakuha sa pasma,
naulanan, natuyuan ng pawis,
paninigarilyo, usok ng sasakyan, atbp.
Ito ay dahil sa mikrobyong Tubercle
bacilli, na sumasama sa hangin kapag
ang isang taong may TB ay umubo o
bumahing
Nakukuha ang TB sa paggamit ng mga
kagamitan (kutsara, baso, plato,
atbp.) ng taong may TB. O kaya’y sa
swimming pool o restroom.
Hindi nabubuhay ang mikrobyo ng TB
sa mga kagamitan. Ito ay madaling
mamatay sa labas ng katawan ng tao.
Ang TB ay hindi nagagamot kayat
dapat itong itago at ikahiya
Nagagamot at LIBRE ang gamutan ng
TB. Hindi ito dapat ikahiya at itago.

38. ?
Mahihirap lang ang nagkaka-TB Kahit sino ay maaaring magkaroon ng
TB, bata/matanda,
mahirap/mayaman,
drayber/executive
Hindi mahahawa sa TB ang mga
matataba
Kahit mga matataba ay pwedeng
magka-TB
Maaari kang mahawa ng TB, kapag
ikaw ay humalik, yumakap, tumabi,
nakipag-kamay, makipag-usap o
makipag-talik sa taong may TB.
Ang mga “casual contacts” ay hindi
mahahawa. Walang dahilan upang
ilayo ang isang taong may TB. Hindi
STD ang TB.
Hindi kailangan tapusin ang gamutan
kapag gumanda na ang pakiramdam
Anim (6) na buwan na ang pinaka-
maikling gamutan ng TB
Totoo ba o Fake news lang yan?

39. ?
Hindi pwedeng uminom ng gamot na
pang-TB ang buntis.
Mas mahalagang magamot ang isang
buntis na may TB kaysa siya ay lumala
at sa pangkalahatan, ang mga gamot
ay pwede sa mga buntis.
Pinipili lang ang binibigyan ng libreng
gamot para sa TB
Lahat ng may sakit na TB ay maaaring
makakuha ng libreng gamutan, bastat
naaayon sa TB Guidelines
Hindi na nauulit ang sakit na TB Pwedeng maulit ang TB, lalung-lalo na
kapag hindi tinapos ang gamutan.
May mga pagkaing magdudulot ng TB Bihira na ang TB na nakukuha sa gatas
ng baka.
Totoo ba o Fake news lang yan?

40. Ang TB ay MADALING GAGALING kung TAMANG
GAMUTAN ay susundin!!!
TANDA
AN!

42. Para sa
TB FREE
Philippines

43. Happy
World TB
Day!