Kiểm soát lạm phát ở Việt Nam.pdf

BO GIAO DUC VA DAO TAO
TRUONG DAI HOC KINH TE TP. H6 CHI MINH
" ,..., ?
NGUYEN QUOC BAO
,t! . , , ? "
KIEM SOAT LAM PHAT 0 VIETNAM
. .
Chuyen nganh : Kinh te' tai chinh ngan hang
Ma s6 : 60.31.12
LU~N VAN TH~c si KINH TE
NGUOI HUdNG DAN KHOA HQC:
GS. TS. Du'(JNG THf BINH MINH
~..,..-
80 GIAO Dl)C V.'A. o!,,O 1AO
'l'f.ItU V Jn;..N
-----/ J
ri~Al2JJ.~-.-~·-
~__.......,<.,, ..~~.. . }::: "
TP. HO CHI MINH - 2005

LOICAMDOAN
Toi xin cam doan day Ut cong trlnh nghien cuu cua rieng toi.
Ccic s6li~u, ke't qua trlnh bay trong lu~n van la trung thtfc.
H9c vien thtfc hi~n lu~n van
X K ?
NGUYEN QUOC BAO

MVCLVC
Trang
DANHMl)C CAC CHUVIETTAT
MaDAU 1
,{' ~ , ' A' ,
CHUONG 1: TONG QUAN VE L~M PHAT VA KIEM SOAT L~M 2
PHAT
1.1 Cac quan di~m v~ l~m phat va khai ni~m l~m phat
1.1.1 Cic quan di~m v€ l~m phat
1.1.2 Khai ni~m l~m phat
1.1.3 Cac bi~u hi~n cua l~m phat
1.2 Do lu'O'ng l~m phat
1.2.1 Chi s6 gia tieu dung CPI
1.2.2 Chi s6 di€u chinh GDP
1.3 Nguyen nhan I~m phat
1.4 Tac dqng ctia l~m phat
1.4.1 Cac tac d()ng tich clfc<
1.4.2 Cac tac d()ng tieu elf<;;
1.5 Cac bi~n phap ki~m soat l~m phat
2
2
6
6
7
7
9
10
11
11
12
15
cHuaNG 2: THTJc TR~NG KIEM soA.T L~M PHAT av1~T 11
NAM
2.1 Di~n bie'n l~m phat tu nam 1986 de'n nay
2.1.1 Giai do~n tu nam 1986 de'n nam 1988
2.1.3 Giai do~n tu nam 1999 de'n nay
17
17
19
22

2.2 Thlfc tr~ng cac bi~n phap ki~m soat l~m phat
2.2.1 Giai dot;tn tu nam 1986 de'n nam 1988
2.2.2 Giai dot;tn tu nam 1989 de'n nam 1998
2.2.3 Giai dot;tn tu nam 1999 de'n nay
28
28
29
35
2.3 Nhung ttu di~m, t6n t~i va nguyen nhan t6n t~i trong ki~m 39
soat l~m phat d Vi~t Nam th«1i gian qua
2.3.1 Nhii'ng u'u diSm trong kiSm smit lt;tm phat 39
2.3.2 Nhii'ng t6n tt;ti va nguyen nhan t6n tt;ti trong kiSm soat lt;tm phat 40
CHUONG 3: cAc GIAI PHAP KIEM soAT L~M PHAT (J vitT 44
NAM DEN NAM 2010
3.1 Dt1 bao v~ l~m phat lJ Vi~t Nam de'n nam 2010 44
3.1.1 Dl,l' bao lt;tm phat nam 2005 44
3.1.2 Dl,l' bao lt;tm phat giai dot;tn 2006- 2010 45
3.2 Ml}C tieu va quan di~m ki~m soat ·~m phat 48
3.2.1 Mvc tieu cua kiSm soat lt;tm phat 48
3.2.2 Quan diSm v~ kiSm soat lt;tm phat 49
3.3 Cac giai phap ki~m soat l~m phat de'n nam 2010 51
3.3.1 Chinh sach tai kh6a 51
3.3.1.1 Cai each h~ th6ng thue' 51
3.3.1.2 Qmln ly ch~t che chi ngan sach 52
3.3.2 Chinh sach ti~n t~ 53
3.3.2.1 Hoan thi~n cac cong C1 cua chinh sach ti~n t~ 54
3.3.2.2 Lanh mt;tnh h6a va hi~n dt;ti h6a hot;tt d(>ng ngan hang 57
3.3.2.3 Phat triSn thi tntong chung khoan dS thu hut v6n d~u tu' 58
trong xa h9i
3.3.2.4 Ch6ng hi~n tu'<;1ng do la h6a 59

3.4 Cac giai phap h6 trfj ki~m soat l~m phat 60
3.4.1 Cong tac quan ly gia cac m~t hang chie'n lu'<Jc 60
3.4.2 Xay dl,tng du'<Jc kenh phan ph6i d€ dam bao kha nang binh 6n 62
thi tru'ong
3.4.3 Cong tac dl,t bao thi tru'ong 62
3.4.4 Cai each khu vvc kinh te' nha nu'oc di doi voi dffy m~nh phat 63
tri€n khu vl,(c kinh te' tu' nhan
3.4.5 Tang cu'ong thu hut v6n dfiu tu' nu'oc ngoai 64
66
TAI Litu THAM KHAo

AFTA
APEC
ASEAN
BTA
CEPT
CPI
DNNN
DBSCL
FDI
FED
GDP
GTGT
IMF
KH-DT
DANH MVC CAC CHU VIET TAT
: Khu vlfc m~u dich tlf do ASEAN
: Di6n dan hqp tac kinh te' Chau A - Thai Blnh Du'dng
: Hi~p h()i cac qu6c gia Dong NamA
: Hi~p dinh thu'dng m£,li Vi~t Nam- Hoa Ky
: Hi~p dinh u'u dai thue' quan c6 hi~u llfc chung
: Chi s6 gia tieu dung
: Doanh nghi~p nha nu'oc
: D6ng b~ng song Cii'u Long
: V6n d~u tu' trlfc tie'p nu'oc ngoai
: C1,1c dlf trii' lien bang My
: Thu nh~p qu6c dan
: Gia tri gia tang
: Quy ti~n t~ the' giOi
: Ke' ho£,lch- D~u tu'
KH&PTNT : Ke' ho£,lch va phat tri~n nong thon
NHNN : Ngan hang nha nu'oc
NHTM : Ngan hang thu'dng m'.li
NHTMNN : Ngan hang thu'dng m£.li nha nu'oc
NHTW : Ngan hang trung u'dng
NN&PTNT : Nong ngi~p va phat tri~n nong thon
NSNN : Ngan sach nha nu'oc
ODA : Ngu6n v6n h6 trq phat tri~n chfnh thuc
TNDN : Thu nh~p doanh nghi~p
TNHH : Trach nhi~m hii'u h£,ln
TTCK : Thi tru'ong chung khoan
?
UBCKNN : Uy ban chung khoan nha nu'oc

UBND
USD
VAT
VNE>
WB
WTO
XHCN
?
: Uy ban nhan dan
:Bola My
: Thue' gia tri gia tang
: Vi<%t Nam d6ng
: Ngan hang the' giOi
: T6 chile thudng m~i the' giOi
:Xa hoi chu nghia

? ~
MODAU
L~m phat cao va keo dai luon anh huang xa'u de'n m9i mi;it doi s6ng kinh te',
chinh tri, xa hoi cua mot qu6c gia. Ngay sau khi thlfc hi~n cong cuoc d6i moi nam
1986, nude ta da va'p phai thach thuc IOn la kinh te' bi ma't 6n dinh nghiem tr9ng va
l~m phat len de'n ba con s6 voi nhung h~u qua khon Iuong. Til' thlfc ti~n l~m phat
trong giai do~n nay, chung ta da rut ra dUQC bie't bao bai hQC quy gia trong CUOC
chie'n ch6ng l~m phat, dua dfft nuoc thoat khoi CUOC khung hoang, di de'n 6n dinh Va
phat triSn.
Nhung tuang l~m phat se khong bung phat tra l~i do tinh 6n dinh cua n6 su6t
ca th~p nien qua, nhung til' nam 2004 cho de'n nay, l~m phat dot ngot tang t6c, tra
thanh m6i quan tam hang dgu cho slf nghi~p phat triSn kinh te' xa hoi cua da't nuoc.
Ro rang, nguy co bung phat l~m phat la ra't d~ xay ra d6i voi nude ta hi~n nay, mot
da't nude c6 n~n kinh te' chuySn d6i, dang hoi nh~p voi buoc xua't phat diSm tha'p. Vl
v~y. vi~c tlm ra cac giai phap nh~m kiSm soat l~m phat a Vi~t Nam trong giai do~n
hi~n t~i va trong tuong lai la he't sue huu ich. Di~u nay da giup toi tlf tin han khi biit
tay vao thlfc hi~n lu~n van.
Trong lu~n van nay, toi da sii' dt,mg phuong phap nghien cuu du li~u thu ca'p
va cac quan sat thlfc te' cts t6ng h<Jp va phan tich cac nguyen nhan, biSu hi~n. anh
huang cua I~m phat cilng nhu nhung thanh tlfu va t6n t~i trong qua trlnh kiSm soat
1~m phat cua Nha nude ta til' nam 1986 cho de'n nay. Tren co sa d6, tac gia dua ra
cac d~ xua't nh~m gop phgn giup kiSm soat I~m phat a nuoc ta trong thoi gian tai.
Ke't ca'u lu~n van g6m c6 ba chuang:
Chuang 1: T6ng quan v~ l~m phat
Chuang 2: Thlfc tr~ng kiSm soat l~m phat a Vi~t Nam
Chuang 3: Cac giai phap kiSm soat l~m phat a Vi~t Nam de'n nam 2010
Ki~m soat l~m phat oVi~t Nam

CHUONG 1
,:, ~ , ' A! , ,
TONG QUAN VE L~M PHAT VA KIEM SOAT L~M PHAT
, ,{) ~ , 'lrto. , A ,
1.1 CAC QUAN DIEM VE L~M PHAT VA KHAI NIEM L~M PHAT
1.1.1 Cac quan diim v@ l~m phat
Khi nghien cuu che' do htu thong ti€n gH(y kha hmin, Marx da dua ra quy lu~t
lu'u thong ti€n gia'y: "Vi?c phdt himh tiin giay phai dur;c gioi ht;m trong so' lur;ng vimg
(hay bc;c) do tiin giay tur;ng trztng" (K. Marc "Tu ban" Quy~n 1, T~p1 - NXB Slf
Th~t HaNoi 1973). Ti€n gia'y khong c6 gia tri ban than rna chi c6 gia tri danh nghia,
ne'u ti€n gia'y du'<;1c phat hanh vu'Qt qua lu'<;1ng vang (b:;tc) cffn thie't thl ti€n gia'y se bi
rna"t gia va l:;trn phat se xay ra.
Tru'oc tlnh tr:;tng l:;trn phat ph6 bie'n (J cac qu6c gia thlfc hil$n che' do htu thong
ti€n gia'y, da c6 nhi€u quan di~rn khac nhau v€ l:;trn phat, trong d6 c6 th~ k~ de'n:
1.1.1.1 L~m phat gia ca
Theo quan di~rn nay, l:;trn phat la slf tang gia n6i chung cua hang h6a. Day la
quan di~rn du'QC Ian truy€n rong rai (J cac nu'oc phu'dng Tay. Ngu'ai ta thu'ang dlfa
vao chi sO' gia ca hang tieu dung (CPI) d~ xac dinh rnuc do l:;trn phat.
Nha kinh te' Th1:1y Di~n Bentet Hanxen vie't: "khi chung ta n6i de'n l:;trn phat
tuc la chung ta quyl$n n6 voi vil$c nang gia ". Nha kinh te' Due cho r~ng: "voi l:;trn
phat chung ta hi~u d6 la slf nang gia keo dai". Cac nha kinh te' h9c My nhu' J.P
Luthebing, L.V Chandeler va D.C Cliner tuyen b6: "Ba't ky thai ky nao rna rnuc gia
tang len, khong k~ sv bie'n dong a'y la lau dai, c6 tfnh chu ky hoi,ic ngo:;ti 11$ la thai ky
l:;trn phat".
Ki~rn smit ll;lm phat (J Vi~t Nam

1.1.1.2 L~m phat htu thfing ti~n t~
Quan di€m l~m phat htu thong tien t~ cho ding, l~m phat la ke't qua cua vi~c
tang cung ti~n t~ vOi m<)t ty 1~ cao. Phttdng trlnh cd ban cua ly thuye't htqng ti~n t~
duqc bi€u dien:
M.V =P.Y (1)
Voi M: Lu'qng tien cung ung
V: T6c d<) quay vong cua ti~n t~
P: Chi s6 gia
Y: GDP thl'c
Tu cong thuc (1) =>
(% thay d6i ve M) + (% thay d6i ve V) = (% thay d6i v~ P) + (% thay d6i v~ Y) (2)
Phu'dng trlnh (2) c6 th€ vie't l~i nhu' sau:
dP/P = dM/M + dVN- dY/Y
Cong thuc tren c6 y nghia r~ng chi s6 l~m phat ty 1~ thu~n voi t6c d<) tang
tru'dng tien t~ va ty 1~ nghjch voi t6c dQ tang tru'dng GDP thl'c (tang tru'dng kinh te').
Theo nha kinh te' hQc Milton Friedman: L~m phat bao gio va d dau ct1ng la
m<)t hi~n tu'qng tien t~. L~m phat xua"t hi~n va chi xua"t hi~n khi s6 lu'qng ti~n trong
lu'u thong tang nhanh hdn so voi san xua"t. Friedman ct1ng cho r~ng nhung bie'n d<)ng
tang len trong muc gia ca Ia m<)t hi~n tu'qng tien t~ chi khi nao nhung bie'n d<)ng tang
len d6 la m<)t qua trlnh keo dai.
Con nhung nha kinh te' thu<)c tru'ong phai Keynes, ngoai vi~c chi ra r~ng vi~c
tang nhanh cung ti~n t~ se lam cho muc gia ca tang keo dai voi ty 1~ cao va gay nen
l~m phat, hQ con phan tich xem la chinh sach tai chinh va cac hi~n tu'qng ve phia
cung t1' n6 c6 th€ gay nen l~m phat hay khong. Cac phan tich cua tru'ong phai nay
ve tac d<)ng cua vi~c tang chi tieu chfnh phu ho~c d:t giam thue' ct1ng lam tang t6ng
du va gia ca du'QC d§y len cao. Tuy nhien, S1' tang len cua muc gia chi la t~m thoi
Ki~m smit l~m phat (J Vi~t Nam

vi vi~c chi tieu ciia Chinh phii tang len keo dai khong phiii la mot chinh sach c6 th€
thl,l'c hi~n du'<Jc va vi~c d t giam thue' se phai dung l~i khi thue' (J muc s6 khong.
Phan tich khac ciia phai Keynes v~ tac dong ciia nhfi'ng cu s6c tieu eve len cung nhu'
vi~c ca'm v~n lam tang gia d§u mo ho~c cong nhan doi tang lu'dng ciing se lam gia
ca tang len. Nhung ne'u cung ti~n t~ khong tang len thi de'n mot luc nao d6, t6ng
cung l~i quay l~i vi tri ban d§u, do v~y sv tang gia trong tru'ong h<Jp nay ciing la nha't
thai.
Nhu' v~y. c6 th€ n6i quan di€m v~ l~m phat "htu thong ti~n t~" du'<Jc ca nhfi'ng
ngu'oi theo tru'ong phai ti~n t~ (M.Friedman) va ca nhfi'ng ngu'oi theo tru'ong phai
Keynes thll'a nh~n. C6 th€ coi day la sl,l' d6ng nha't ciia M.Friedman va Keynes trong
vi~c phan tich nguyen nhan va ban cha't ciia l~m phat.
1.1.1.3 L~m phat dlu keo
Nhfi'ng ngu'oi theo quan di€m nay coi l~m phat nhu' la du qua muc. T6ng c§u
ciia ngu'oi tieu dung, ngu'oi kinh doanh va Chinh phii v~ hang h6a va dich V1 Vu'<jt
qua t6ng cung, vu'<Jt qua nang ll,l'c san xua't ciia n~n kinh te' khie'n gia ca n6i chung
tang len va phat sinh l~m phat. N6i mot each khac, ne'u cac cd sd san xua't dang
ho~t dong du'oi nang ll,l'c san xua't hi~n c6 thi cung hang h6a se tang len du'oi tac
dong ciia vi~c tang t6ng c§u va c6 th€ khong gay l~m phat. M~t khac, ne'u c6 sg'n
ngo~i t~ thi nh~p kh§'u se tang len khi t6ng c§u hang h6a tang va gia c6 th€ khong
tang va ciing se khong gay l~m phat.
Nha kinh te' hQc ngu'oi Anh n6i tie'ng John Keynes coi l~m phat du keo la
qu6c sach, chii tru'dng l~m phat d€ tang tai tr<j cho san xua't cong nghi~p va d§u tu'
xay dl,l'ng cd ban, d€ kich c§u, t~o ra du du' thll'a, coi d6 nhu' la dong llfc d€ phat tri€n
kinh te'. 6ng quan ni~m truoc khi co toan dvng nhan cong va nang lvc san xua't trong
toan xa hoi thi mQi khoan tai tr<jlam tang t6ng c§u xa hoi khong nhfi'ng c§n thie't rna
con chua gay l~m phat, hay chi t~o ra lo~i l~m phat lanh m~nh. Vi the', theo ong,
Ki€m smit 1<;~-m phat (J Vi~t Nam

Nha nude phai chu dong can thi~p tn,tc tie'p vao IDQi m~t cua doi s6ng kinh te' d~ tt;to
ra nhu cgu mt;tnh me trong n~n kinh te'.
1.1.1.4 L~.tm phat chi phi day
Lt;tm phat chi phi dffy phat sinh do muc tang cac chi phi san xufft, kinh doanh
nhu gia nguyen nhien v~t li~u, ti~n cong lao dong ... tang nhanh hdn muc tang nang
sufft lao dong. Do chi phi dgu vao tang cao, d~ dam bao bit d~p du<;Jc chi phi san
xufft, bao t6n du<;Jc l<;Ji nhu~n, cac cd sd san xufft kinh doanh buoc phai tang gia ban.
DO'i vdi cac nude dang phat tri~n, c6 n~n kinh te' md, lt;tm phat chi phi dffy
thuong do gia nh~p khffu cac lot;ti nguyen nhien v~t li~u gia tang tren thi truong the'
giOi vl cac nude nay thuong dn ngu6n nguyen nhien li~u IOn phvc Vl;l cho phat tri~n
kinh te' dfft nude. Nhu v~y, d6i vdi nhung nude ph1;1 thuoc qua nhi~u vao hang nh~p
khffu lam dgu vao cho san xufft trong nude, lt;tm phat tit' nh~p khffu la mot nguyen
nhan quan trQng d~n de'n lt;tm phat trong nude. D~c bi~t trong nhung nam 70, do gia
dgu mo tang cao, da lam cho lt;tm phat gia tang (J nhi~u nude.
1.1.1.5 L~.tm phat cd ca'u
Lt;tm phat cd cffu thuong ph6 bie'n (J cac nude dang phat tri~n. Theo truong
phai nay, thllt;tm phat nay sinh do Slf mfft can d6i sau S~C trong Cd cffu cua n~n kinh
te', mau thu~n v~ phan ph6i gay ra tang gia. Cac mfft can d6i giua cong nghi~p va
nong nghi~p; cong nghi~p n~ng va cong nghi~p nh~; san xufft va dich vv; xufft khffu
va nh~p khffu; tich ltly va tieu dung ... lam cho n~n kinh te' phat tri~n khong hi~u qua
va cac chi phi tang cao. Do v~y, lam tang chi phi chung cua n~n san xufft xa hoi va
lam tang lt;tm phat. Lt;tm phat cd cffu la tfft ye'u cua n~n kinh te' c6 cd cffu thi truong
chua du<jc hoan chinh, cac ngu6n llfc c6 giOi ht;tn rna vi~c sa dvng chung lt;ti khong
h<;Jp ly gay nen tlnh trt;tng vua thua vua thie'u, nang llfc san xufft chinh vl the' chua
du<;Jc khai thac he't.
Ki~m soat lc,tm phat (J Vit%t Nam

1.1.2 Khai ni~m I~m phat
Theo toi, l<;tm phat Ia hi~n tu'<;lng muc gia chung tang len lien tl;lc gil:n li~n vOi
slf suy gi<im sue mua cua d6ng ti~n. Trong thlfc te', khi gia ca cua m9t vai m~t hang
ca bi~t nao d6 tang len, thl chu'a th~ gQi la l<;tm phat vl c6 th~ m9t vai m~t hang hoa
khac l<;ti ghim gia dftn de'n muc gia chung khong tang. Hay muc gia chung c6 th~
tang len t<;ti ffiQt vai thai di~m nao d6 thl ctlng chu'a th~ gQi la l~;tm phat VI Slf tang gia
d6 chi la t<;tm thai va muc gia chung c6 th~ giam xuO'ng sau d6 chu khong keo dai
lien t1,1c.
L<;tm phat la hi~n tu'<;lng chung cua Hit ca cac nu'oc tren the' giOi. Song, muc d9
l<;tm phat (J cac nu'oc la khac nhau. Nhung nu'oc c6 n~n kinh te' phat tri~n, chinh tri
6n dinh, Hinh d<;to tai gioi trong di~u hanh da't nuoc thuang c6 muc l<;tm phat tha'p han
nhung nu'oc kern phat tri~n, chinh tri ba't 6n va nang llfc di~u hanh da't nu'oc cua Nha
nu'oc con nhi~u h<;tn che'.
1.1.3 Cac bi~u hi~n ctia l~m phat
Bi~u hi~n cua l<;tm phat la gia ca hang h6a tang, ti~n gia'y ma't gia. Tuy nhien,
Slf tang gia cua cac hang h6a khong d~u nhau. DO'i voi hang tu' li~u tieu dung, gia
tang nhanh nha't thu'ang la cac m~t hang thie't ye'u nhu' luang thlfc, thlfc ph§:m, ke' de'n
moi la cac m~t hang tieu dung khac. DO'i voi tu' li~u san xua't, gia ca tang nhanh nha't
(J nhung m~t hang Ia nguyen nhien v~t li~u quan trQng nhu' dgu hoa, silt thep ...
M9t khi gia ca tang len, dai sO'ng nguai dan lao d9ng ngay cang kh6 khan
han, co ca'u tieu dung cua dan chung thay d6i theo hu'ong giam chi tieu cho nhung
san ph§:m xa si, chi t~p trung chi tieu cho nhung san ph§:m thie't ye'u. f)i~u nay khie'n
muc tang gia cua cac nh6m m~t hang cang khac bi~t nhau, th~m chi c6 nhung m~t
hang con hi giam gia nhu'ng chi sO' gia chung thlluon luon tang.
Ki~m soat lc,tm phat (J Vi~t Nam

Oic co sa san xua't thoi ky lC;tm phat luon dung tntoc nhiSu sue ep tang gia ban
do gia nguyen li~u dftu vao tang, ap hfc vs tiSn luang ... va ke't qua kinh doanh ngay
cang giam sut, bi thua 16, d~c bi~t Ia nhii'ng nganh c6 chu ky san xua't kinh doanh dai.
Khi da c6 lC;tm phat ho~c khi c6 ky VQng vS lC;tm phat, chung tad~ dang tha'y
c6 nhiSu nguoi de'n rut tiSn VND gll'i tC;ti ngan hang, chuy~n sang giii' ngoC;ti t~ mC;tnh,
vang hay dftu tu vao ba't dong san d~ it chiu tac dong cua vi~c ma't gia d6ng tiSn noi
dia. HoC;tt dong tin dl,mg ngan hang rdi vao khung hoang do ngu6n tiSn bi Sl,lt giam
nhanh chong va nhiSu ngan hang bi pha san do ma't kha nang thanh toan va thua 16
trong kinh doanh
Ngoai cac bi~u hi~n n6i tren, lC;tm phat con bi~u hi~n d ty gia ngoC;ti t~ va gia
vang tang lien t1,1c. Ty gia ngoC;ti t~ tang len, tuc la d6ng tiSn trong nu'oc giam gia so
voi ngoC;ti t~, vl the', nhii'ng nu'oc c6 lC;tm phat cao thl c6 diSu ki~n d§y mC;tnh xua't
kh§u hang h6a.
1.2 DO LUONG L~M PHAT
Xua't phat tu bi~u hi~n cua lC;tm phat la S1' tang len lien we cua muc gia chung,
va ty 1~ lC;tm phat la sua't tang cua muc gia chung qua thoi gian, tac gia xin du'<Jc gioi
thi~u hai thu'oc do thong d1,1ng cua muc gia t6ng quat la chi s6 gia tieu dung CPI
(Consumer Price Index) va chi s6 diSu chinh GDP.
1.2.1 Chi s6 ghi tieu dung (CPI)
Chi s6 gia tieu dung CPI do gia tri trung blnh cua gio hang h6a tieu dung d~c
tru'ng cua mot gia dlnh, chi s6 CPI c6 khi con du'<Jc gQi Ia chi s6 gia sinh hoC;tt. D~
tinh toan chi s6 CPI, ta phai ch9n nam g6c va mot gio hang h6a tieu bi~u rna mot gia
dlnh thu'ong mua. Sl! ll!a ch9n gio hang trong nam g6c du'<Jc can cu tren ke't qua diSu
tra vS chiSu huang chi tieu cua nguoi tieu dung. d Vi~t Nam, vi~c ll!a ch9n cac m~t
hang va dich Vl,l d~ tinh chi sef gia tieu dung da du'QC cac chuyen gia tinh chi sef gia
Ki<im soat l~m phat (J Vi~t Nam

h,ta chQn ra't ky tren cd sd thlfc te' trong mtoc c6 tham khao cac mtoc trong khu vlfc va
tren the' gioi. Chi s6 gia tieu dung CPI Ia mot ty s6 phan anh gia cua mot gio hang
tieu dung trong nhii'ng nam khac nhau so voi gia g6c cua cung mot gio hang tieu
dung trong nam g6c. Gia sli' nam 0 la nam g6c thl chi s6 CPI cua nam 1la:
CPI1 = X 100
Trong d6: qo la lu'<;:lng hang h6a va dich Vl,l trong gio hang nam g6c
p0 la gia trong nam g6c
PI la gia trong nam 1
Ty 1~ l(;lm phat nam t =
CPit - CPit-1
CPit-1
X 100
Chi s6 CPI dung gio hang h6a c6 dinh q0 lam tr9ng s6. Qua thoi gian, gia
tu'dng d6i cua hang tieu dung thay d6i va ngu'oi tieu dung c6 khuynh huong mua
nhi~u hdn hang h6a c6 gia tu'dng d6i giam va mua it hdn hang h6a c6 gia tu'dng d6i
tang. Chi s6 CPI dlfa tren mot gio hang h6a c6 dinh, vl the' c6 khuynh hu'ong ph6ng
dqi Slf tang gia trung blnh cua hang tieu dung. Mot nguyen nhan khac lam cho chi s6
CPI ph6ng dC;li muc tang gia sinh hoqt la vl chi s6 nay khong phan anh hoan toan slf
cai tie'n cha't lu'<;:lng hang tieu dung. Ngoai ra, slf ch~m tr~ du'a vao gio hang h6a
nhii'ng hang tieu dung moi d~n de'n CPI cao hdn muc gia chung. Nhu' v~y chung ta
c6 th~ xem chi s6 CPI nhu' la mot giOi h(;ln trftn cua muc tang gia trung blnh hang tieu
dung.
Ki~m smit l(;lm phat (J Vit%t Nam

1.2.2 Chi s6 di~u chinh GDP
Chi sef CPI la mQt chi sef Laspeyres dung htqng cef djnh ctia nam gefc lam tn,mg
sef, chi sef di~u chinh GDP dung ht<:jng ctia nam hil$n hanh lam trQng sefla m<?t chi sef
Paasche. Ne"u chong ta chia GDP danh nghia ctia nam 1 I p1 q1 cho GDP thvc I
p0q1 ta c6 chi sef di~u chinh GDP nhu' sau:
Chi sef di~u chinh GDP = X 100
Vllu'<:jng dung trong chi sef di~u chinh GDP thay d6i theo tung thoi ky, sv thay
the" san phftm thay the" vl gia tu'dng defi thay d6i du'<:jc phan anh trong chi sef nay. Tuy
nhien, chi sef nay cling CO nhu'QC diem la khong phan anh du'QC 81,1' thay d6i cha't lu'<:jng
cua hang h6a, ngoai ra n6 chi du'<:jc tinh toan sau khi c6 cong bef chfnh thuc v~ GDP
ctia nam tru'oc.
Nhu' v~y, m6i lo~i chi sef c6 nhung u'u nhu'<:jc diem rieng ctia n6, vil$c v~n dt,mg
chi s6 nao de tlnh l~m phat con phl,l thUQC vao di~U kil$n Cl,l the cua m6i quefc gia.
Nuoc ta hil$n nay dang tinh toan l~m phat dl,I'a tren chi sef CPI voi quy~n s6 Ia ty
tr<_mg % chi tieu hQ gia dlnh, du'qc di~u tra m6i lffn dung cho 5 nam. Quy~n s6 nam
g6c 2000 du'<:jc ap d1,1ng de tinh CPI cho cac nam gffn day voi cac ty trQng nhu' sau:
Kit~m smit l~m phat CJ Vi~t Nam

D6 thi 1: Quy~n s6 (nh6m ca'p 1) tinh chi sfi gia tieu dung nam gfic 2000 lJ VN
2.41
9.2
7.63 4.5
(Ngu6n: Nien giam Thffng ke 2002)
1.3 NGUYEN NHAN L~M PHAT
47.9
II I: Wllng thl{c, thl{c phifm (47,9%)
II 2: ru utJ'ng va thudc ld (4,5%)
0 3: May rnifc, giay dep, mil n6n (7,63%)
0 4: Nhd iJ va vqtli?u xdy dl{ng (8,23%)
• 5: Thiit bj va d6 dung gia dlnh (9,2%)
116: Duqc phifm, y ti(2,41%)
II 7: Phullng ti?n di lqi, buu di?n (10,07%)
0 8: Gido d~c (2,89%)
II 9: Van h6a, thlthao, gidi tri (3,81%)
• 10: Hang h6a va djch VI! khdc (3,36%)
M6i lo~i l~m phat d~u c6 nhii'ng nguyen nhan d~c tntng cua n6. Cac nguyen
nhan d~c tru'ng nay ctlng khong gi6ng nhau (j cac nu'dc c6 muc do phat tri€n kinh te"-
xa hoi va cd che" quan ly khac nhau. Nguyen nhan l~m phat cua mot n~n kinh te"
phat tri€n c6 hi~u qua khac vdi nguyen nhan cua mot n~n kinh te" dang suy thoai,
nguyen nhan l~m phat cua nhii'ng nu'dc c6 n~n kinh te" thi tru'ong khac vdi nguyen
nhan l~m phat cua nhii'ng nu'dc c6 n~n kinh te" ke" ho~ch h6a t~p trung. Tuy nhien,
nguyen nhan l~m phat CO th€ du'QC phan chia vao cac nh6m sau:
•!• Nhii'ng nguyen nhan c6 lien quan de"n chinh sach cua Chinh phu nhu' chinh
sach ti~n t~ va tai chinh khong h<;jp ly: phat hanh ti~n dap ung cac nhu c~u chi
tieu cua chinh phu qua muc, chinh sach thue" khong nh~m nuoi du'ong ngu6n
thu, chinh sach lai sua't tie"t ki~m va cho vay tha'p hdn l~m phat ..., chinh sach
cd ca'u kinh te" khong h<;1p ly, khuye"n khich cac nganh c6 chi phi cao, kern hi~u
qua phat tri€n.
Ki€m soat l~.tm phat (j Vi~t Nam

•!• Nh6m nguyen nhan c6 lien quan de"n chi phf san xua"t gia tang nhu': chi phf
nguyen nhien v~t li~u. chi phf ti€n lu'dng, chi phf quan ly ... Vi~c tang chi phf
san xua"t dffu vao bao g6m ca. nh~p khffu l~m phat tll' ben ngoai vao, nhfft la
nhung qu6c gia trong giai do~n h<)i nh~p nhu' nu'oc ta hi~n nay.
•!• Nh6m nguyen nhan lien quan de"n di€u ki~n tt;t nhien nhu' lU lvt, h~n han, d<)ng
dfft, d!ch b~nh ... lam cho cung b! svt giam d<)t ng<)t.
•!• Nh6m nguyen nhan khac do con ngu'oi gay ra nhu' chie"n tranh, bfft 6n chfnh tr!,
hay ky VQng v€ l~m phat.
Tuy theo cac di€u ki~n cv th~ rna l~m phat c6 th~ xay ra, bi{t ngu6n tll' m<)t
hay nhi€u nguyen nhan tren. Cung chfnh vl the', d~ ki~m soat l~m phat hi~u qua thl
phai XaC d!nh du'QC chfnh XaC cac nguyen nhan gay ra l~m phat.
' A ? ,
1.4 TAC DQNG CUA L~M PHAT
Khi xu hu'ong tang gia dien ra tll' tU', khoang 2-5%/nam, thl muc l~m phat nay
khong nhung khong gay tac h~i de"n st;t phat tri~n kinh te"-xa h<)i cua m<)t dfft nu'oc
rna n6 con c6 tac dvng kfch thfch cac ho~t d<)ng kinh te", khuye"n khfch tieu dung, dffu
tu'. L~m phat chi tht;tc st;t nguy hi~m khi muc d¢ tang gia tll' hai con s6 trdlen. Nhtt
v~y. l~m phat c6 tac d<)ng hai mi:j.t de"n qua trlnh phat tri~n kinh te" xa h<)i cua m<)t
qu6c gia: mi:j.t tieu ct;tc lfin tfch ct;tc.
1.4.1 Cac tac d()ng tich ctfc ctia l~m phat
Khi l~m phat khoang tll' 2-5%/nam, thl muc l~m phat vU'a phai d6 du'QC xem la
khong de d9a de"n st;t phat tri~n kinh te" xa h<)i. Th~m chf mile l~m phat nhu' v~y con
kfch thfch cac ho~t d<)ng kinh te", cac doanh nghi~p gia tang dffu tu' nh~m san xua"t ra
nhi€u san phffm cung cffp cho th! tru'ong. Bffu tu' tang de"n lu'qt n6 l~i thuc dffy tfch
lfiy va tieu dung, ngoai ra ao tu'dng v€ vi~c thu nh~p ca nhan se tang nhanh hdn nang
Ki~m smit l~m phat (J Vi~t Nam

sua"t lao d()ng cilng thvc sv c6 th€ khuye"n khfch tieu dung. Tieu dung tang l;;ti thuc
dffy dffu tu'. Ke"t qua Ia dffy m£.l.nh tang tru'dng kinh te" va giam tha"t nghit$p.
L£.!.m phat vua phai tac d()ng toi ngu6n thu nh~p cua Chfnh phu m()t each tfch
eve. Do kinh te" tang tru'dng cao, thu nh~p ngu'oi lao d()ng tang, ngu6n thu truy~n
th6ng tu thue" nhu' thue" gian thu, thue" thu nh~p doanh nghit$p, thue" thu nh~p ca nhan
se tang len trong khi d6 cac khoan chi ngan sach cho lu'dng can b() cong nhan vien,
htdng hu'u, cac khoan tr<j ca"p xa h()i thu'ong 6n dinh ho~c tang khong tu'dng ling voi
muc tang l£,l.m phat. Hdn the' nua, Nha nu'oc thu'ong lacon n(J Ion thong qua vit$c phat
hanh cac trai phie"u chfnh phu, l£,l.m phat con c6 th€ lam giam cac khoan n<j dao h£,l.n.
Trong giai do£,l.n l£,l.m phat, voi m~t bilng gia gia tang, cac cd sd san xua"t kinh
doanh phai chu d()ng tlm mQi bit$n phap nhiim giam gia thanh san phffm, cai tie"n quy
trlnh cong nght$, phu'dng thuc quan ly nhitm t6n t£,l.i va t£,l.O the' C£,l.nh tranh tren thu'dng
tntong. Nhung doanh nghit$p lam an kern hit$u qua, ho~c phai cai tie"n ho£,l.t d()ng,
ho~c phai tv ngung ho£,l.t d()ng. Dung du'Oi g6c d() nay, l£,l.m phat giup thanh lQC du'QC
nhung doanh nghit$p lam an kern hit$u qua.
1.4.2 Cac tac dqng ti~u cqc ciia h,tm phat
Tren phu'dng dit$n ly thuye"t v~ l£,l.m phat cling nhu' tu thvc te" di~n bie"n l£,l.m
phat cua cac nu'oc tren the' giOi, cac nha kinh te" d~u cho rilng: l£,l.m phat cao va keo
dai c6 anh hu'dng xa"u de"n mQi m~t kinh te", chfnh tri, xa h()i cua m()t qu6c gia.
L£.!.m phat cao se klm ham tang tru'dng kinh te". Cac ho£.1.t d()ng san xua"t kinh
doanh cling nhu dffu tu' khong th€ tie"n hanh blnh thu'ong du'<Jc vll£,l.m phat lam ma"t
kha nang tfnh toan v~ l<Ji nhu~n cua cac nha dffu tu', d~c bit$t la dffu tu' dai h£,l.n. Sv
khong chile chiin v~ muc l£,l.m phat se dffy lai sua"t thvc len cao vl cac chu n(J mu6n
dam bao cho khoan bu dtlp cho rui ro. Muc lai sua"t thvc cao nay se klm ham dffu tu'
va lam giam t6c d() tang tru'dng. L£,l.m phat cao se lam lt$ch l£,l.C cd ca"u gia ca, kfch
thfch dffu tu' ngtln h£,l.n thu'ong la cac tai san c6 tfnh dffu cd (bfft d()ng san, kim lo£,l.i
Ki~m soat l1;tm phat (J Vi~t Nam

quy...) gay ra tlnh tr(;lng khan hie'm hang hoa khong blnh thu'ong, mfft can d6i gia t(;lO
trong quan h~ cung du, v6n va cac ngu6n nhan lt;(c khong du'<;fc phan b6 mot each co
hi~u qua, ke't Cl;IC la lam cho tang tru'ong ch~m lC;ti. St;( ma't 6n djnh cua gia cava tiSn
t~ se lam cho moi tntong kinh doanh trong nuoc ngay cang xa'u di, diSu nay khie'n
cho cac dong dffu tu' nu'oc ngoai d6 vao ch~m lC;ti, th~m chf la tl;lt giam.
LC;tm phat co xu hu'ong lam v~n VyO h~ th6ng thue' khoa, cong Cl;l quan trQng
trong diSu tie't kinh te' cua Nha nuoc se bi vo hi~u hoa. Vf d1;1 don gian Ia nha dffu tu'
phai tra thue' tren muc gia ban c6 phffn Ia ke't qua cua lC;tm phat, co nghia la gia tht;(c
cua c6 phffn khong thay d6i, lC;tm phat vl the' co xu hu'ong tang thue' sua't tht;(c st;( tren
thu nh~p cua nha dffu tu'. Nhung ngu'oi co thu nh~p danh nghia tang do lC;tm phat co
th~ se chiu slf diSu tie't cua thue' thu nh~p ca nhan cao hon m~c du thu nh~p thlfc
khong thay d6i. Nha nu'oc, trong tru'ong h<;fp nay co th~ chi s6 hoa lu~t thue' thfch
h<;fp voi muc lC;tm phat (ch~ng hC;tn o My hilt dffu tu th~p nien 1980, thue' thu nh~p ca
nhan du'<;fc diSu chinh can ell' tren chi s6 gia tieu dung CPI), tuy nhien tac d1;1ng diSu
chinh thue' cfing v~n bi hC;tn che' vl thong thu'ong cac bi~u thue' khong th~ diSu chinh
kiP voi muc do tang bfft ngo cua lC;tm phat.
Trong linh vt;(c tiSn t~ tfn dl;lng, lC;tm phat lam sue mua cua d6ng tiSn Sl;lt giam,
111u thong tiSn t~ dien bie'n khac thuong, t6c do 111u thong cua thi truong tang len dot
ngot cang lam sue mua d6ng tiSn giam nhanh chong hon. HoC;tt dong tin d1;1ng bi anh
huang nghiem trQng do nguoi gti'i tiSn d6 xo de'n ngan hang rut tiSn nh~m dffu tu vao
tai san khac sinh l<;fi hon, cac ngan hang de roi vao tlnh tr(;lng ma't kha nang thanh
khoan, th~m chf d~n de'n dong cti'a. LC;tm phat co th~ gay t6n tha't n~ng nS cho nhung
th~ che' tai chfnh voi n<;f ngiln hC;tn va tai san co dai hC;tn mang v6n va Hii sua't danh
nghia c6 djnh.
LC;tm phat lam tang nguy co pha san do vo n<;f va tang chi phf n<;f nu'oc ngoai
d6i voi ca doanh nghi~p l~n Chfnh phu. Ly do la vl, lC;tm phat thu'ong keo theo ty gia
Ki~m smlt l~m phat CJ Vi~t Nam

tang, hay d6ng ti~n trong m.toc ma't gia nhanh han so voi d6ng ti~n m.toc ngoai tinh
tren cac khmln n<j, vl the' dn phai c6 m()t khoan ti~n n()i t~ nhi~u han d~ tra n<j. C6
tntong h<jp, ty gia tang l~i lam cho l~m phat tro nen trffm tn;mg han do cac nguyen
v~t li~u nh~p khffu dffu vao tro nen d~t do han, t~o ap h,tc gia tang chi phi hay l~m
phat do chi phi dffy. Ne'u Chinh phu khong c6 bi~n phap hfi'u hi~u d~ giai quye't l~m
phat thl vong xoay ty gia tang - l~m phat tang - ty gia tang se tie'p di6n khong c6
di~m dung gay hi~u qua nghiem tr9ng cho n~n kinh te'.
Thi~t h~i xa h()i do l~m phat gay ra cling ra't kh6 h.tong. VOi lu<jng chi tieu
thlfc dUQC quy dinh, khQ'i lu<jng ti~n thlfc rna nguoi dan dang gifi' nho han Vll~m phat
thl h9 phai dung nhi~u thoi gian d~ de'n cac th~ che' tai chinh d~ d6i ti~n thanh nhfi'ng
cua cai khac it chiu anh huang cua l~m phat, "phi t6n mon giay" nay la m()t t6n tha't
cua xa h()i vile ra, hQ c6 th~ dung thoi giO nay d~ lam cac cong vi~c khac c6 ich
han. Hay nhu hi~n tu<jng leo len phan h~ng thu nh~p cua thue' thu nh~p ca nhan c6
xu huang khich 1~ cac ca nhan tlm each tr6n thue', ch~ng h~n nhu tlm each linh b~ng
hi~n v~t ... thoi gian va cong sue rna ca nhan dung d~ tlm each tr6n thue' la m()t thi~t
h~i xa h()i.
L~m phat lam cho phan ph6i thu nh~p tro nen ba't blnh d~ng. M()t s6 nguoi
n~m gifi' cac hang h6a c6 gia tang tro nen giau c6 nhanh chong, nhfi'ng nguoi c6 cac
tai san gia khong tang hay bi t1,1t giam do l~m phat tro nen ngheo di. Phuc l<ji xa h()i
danh cho tffng lOp ngheo trong xa h()i bi suy giam ro r~t. Nh6m nguoi bi thi~t h~i IOn
do l~m phat c6 lela nhfi'ng nguoi v~ huu vl h9 c6 thu nh~p danh nghia cO' dinh tu cac
khoan Iuong huu, tr<j ca'p, cac khe' uoc bao hi~m hay ti~n lai cO' dinh tren cac trai
phie'u chinh phu.
Nhu v~y, h~u qua cua l~m phat la vo cling n~ng n~. L~m phat cao anh huong
tieu clfc de'n toan b() ho~t d()ng kinh te' xa h()i m()t qu6c gia. Chinh phu cac nuoc
tung trai qua l~m phat cao d~u cho r~ng khong ki~m soat du<jc l~m phat la di~u dang
Kiem soat l1;tm phat cJ Vit%t Nam

SQ nha't. Nhfi'ng tac h<;ti ve kinh te' thl da danh, long tin ngu'oi dan d6i voi Chinh phil
bi suy giam nghiem trQng, th~m chi c6 th€ din de'n ba't 6n ve chinh tri.
, " , A , ,
1.5 CAC BI~N PHAP KIEM SOAT L~M PHAT
•:• Ne'u l<;tm phat do tham h1,1t ngan sach, phai phat hanh ti8n d€ bu dtip, Chinh phil
c6 th€ khtic ph1,1c b~ng bit$n phap phat hanh trai phie'u chinh phil d€ vay v6n cila
dan bu dtip ph~n thie'u h1,1t. Bit$n phap nay khong lam tang cung ling ti8n tt$ va
khong gay l<;tm phat. Tuy nhH~n. d6i voi cac nu'oc dang phat tri€n, thi tru'ong
v6n bi h<;tn che', vit$c ap d1,1ng bit$n phap nay se g~p kh6 khan vllu'<;Jng tien thu
hut tu phat hanh trai phie'u chinh phil se khong dil Ion d€ bu dtip tham h1,1t.
Ngoai ra, ht$ qua tu vit$c phat hanh trai phie'u chinh phil dn duqc quan tam la
n6 c6 th€ gay ap llfc d6i voi lai sua't: ne'u tham hl,lt ngan sach dai d~ng, lu'qng
trai khoan phat hanh do V~y tie'p tl,lC tang, du ve v6n vay tang, do do lai sufft
se tang. D€ h<;tn che' vit$c tang lai sua't tren thi tru'ong, NHTW mua vao cac trai
phie'u d6, dieu nay se din de'n cung tien tt$ tang va l<;tm phat l<;ti phat sinh.
•:• Ne'u l<;tm phat la do du keo, Chinh phil c~n tang cu'ong cac giai phap tai chinh-
tien tt$ nh~m h<;tn che' du va d8ng thai tang cung. Cac bit$n phap nh~m h<;tn che'
c~u c6 th€ k€ de'n nhu': tang lai sua't, nang ty It$ dlf tru btit bu9c nh~m thu ht(p
tin d1,1ng, khuye'n khfch gui tien tie't kit$m, tang thue', h<;tn che' chi tieu cila chinh
phil nha't la chi tieu dung, tang thu h8i nq, ch6ng tha't thoat va lang phi chi ngan
sach. D€ tang t6ng cung nh~m giam bot slf thie'u h1,1t t6ng du, dn gia tang san
xua't, gia tang dich v1,1 b~ng each khai thac mQi tiem llfc trong nu'oc; ben c<;tnh
d6, dn b6 sung ngu8n hang nh~p khffu nh~m dap ling nhu c~u.
•:• Ne'u l<;tm phat do mile tang chi phi tang cao hon mile tang nang sua't lao d9ng xa
hQi thl c~n d6i mOi cong nght$, ky thu~t. cai tie'n ht$ th6ng quan ly, h<;t gia thanh
san phffm Va dich Vl,l cung ling, t<;tO dieu kit$n cho Sf C<;tnh tranh tlf do d€ giam
mile tang chi phi. Thtfc hit$n cac bit$n phap nay thu'ong g~p khong it tfl,lC tr~c va
Ki~m so;H l<,~.m pMt d Vi~t Nam

ch~m tr6 vl tu cong ngh~ cil ky l<;tc h~u khong the ngay mot ngay hai c6 the
thay b~ng cong ngh~ hi~n d<;ti, vl khong the d6 dang d6ng cti'a hang lo<;tt cac cd
so xf nghi~p c6 cong ngh~ l<;tc h~u, dffy hang lo<;tt lao dong bi tha't nghi~p. cilng
khong the thay d6i cung each quan ly da tro thanh t~p quan mot each nhanh
chong. Ne"u cac chi phi tang c6 lien quan de"n gia nh~p khffu dffu vao nhu' gia
dffu tang cao ... thl cac giai phap se phuc tl;lp hdn vl c6 lien quan de"n cac chfnh
sach dO'i ngo<;ti va cffn c6 sv phO'i hqp voi cac nu'oc khac tren the' giOi.
•!• Ne"u l<;tm phat lien quan de"n nhan tO' thuoc ve cd ca'u, ve tam ly hay dffu cd ... thl
Nha nu'oc cffn c6 nhil'ng dieu chinh cd ca'u tu'dng thfch cilng nhu' giai toa cac ye"u
tO' tam ly va cac bi~n phap chO'ng dffu cd.
Cffn lu'u y r~ng, vi~c trien khai cac bi~n phap thfch hqp nha't nh~m ung ph6 va
kiem SOat l<;tm phat phai dlfa tren Cd SO XaC djnh du'<jc cac nguyen nhan Cl,l the gay ra
l<;tm phat.
Ki€m soat l~m phat (J Vi~t Nam

CHUONG2
THVC TR~NG KIEM SOAT L~M PHAT (J VI(tT NAM
Tru'oc thoi ky d6i moi (tru'oc nam 1986), n~n kinh te' nu'oc ta du'<Jc v~n h~mh
theo cd che' ke' ho;;tch h6a t~p trung quan lieu bao ca'p nen va'n d~ ghi ca chu'a chiu
tac d()ng cua quy lu~t thi tru'ong, nghia la tuy chi s6 gia ca do Nha nu'oc a'n dinh tang
khong nhi~u, nhu'ng chi s6 gia ca d thi tru'ong t1' do tang kha cao, muc tang gia vu'<jt
xa muc tang gia tri t6ng san lu'<jng, ciing nhu' thu nh~p qu6c dan. Tlnh hlnh kinh te'
dfi't nu'oc di;ic bi~t kh6 khan, tlnh tr;;tng thie'u lu'dng th1-'C va d6i ngheo cua ngu'oi dan
keo dai tri~n mien, cong nghi~p phat tri€n tha'p, dich vv h~u nhu' khong phat tri€n,
xua't kh§:u thl nho be (khoang 746 tri~u USD nam 1985), tham h1;1t can can thu'dng
m;;ti cao (844 tri~u USD nam 1985, ga'p 1,13 l~n so voi xua't kh§:u), b()i chi ngan sach
Nha nu'oc nam 1980 la 18,1% va nam 1985la 36,6% so voi GDP.
2.1 DrEN BIEN L~M PHAT TU NAM 1986 BEN NAy
2.1.1 Giai dol;ln tit' nam 1986 de'n nam 1988
Bu'oc sang thoi ky d6i moi, voi c()t m6c danh da'u la d;;ti h()i Dang l~n thu VI
nam 1986, cong CUQC d6i moi tung bu'OC d;;tt du'QC nhfi'ng ke't qua rfi't khich ~~ nhu'ng
n~n kinh te' v~n trong tlnh tr;;tng khung hoang. Day cilng la thoi ky cua l;;tm phat phi
rna voi ba chii' s6 keo dai su6t 3 nam 1986-1988: L;;tm phat nam 1986 Ia 487,3%,
nam 1987 la 301,3% va nam 1988 la 308,2% (Ngu6n: Ttlng c~c Thffng ke), d;;tt dinh
cao nha't trong lich sii' kinh te' hi~n d;;ti nu'oc ta su6t nii'a the' ky nay. L;;tm phat anu'oc
ta trong thoi ky nay c6 cac nguyen nhan va di;ic tru'ng rieng do nhii'ng di~u ki~n kinh
te', chinh tri xa h(}i Cl;l th€ quy dinh:
•!• L;;tm phat do h~u qua cua m()t n~n kinh te' kern phat tri€n trong d6 khli V1-'C
kinh te' nha nu'oc chie'm dia vi th6ng tri tren m9i linh V1-'c du'<Jc keo dai ttl'
nhi~u nam tru'oc d6: Trong nhii'ng nam 80, khu V1-'C qu6c doanh cua Vi~t Nam
Ki€m smit lc;tm phat (J Vi~t Nam

chie"m khoang 85-87% gia tri Uti san cef dinh, 95% lao d<)ng Umh nghS va ky
thu~t nhu'ng l<;ti chi co th~ lam ra tu 30 de"n 37% t6ng san phffm xa h<)i. Trong
khi do, NSNN phai bao ca'p cho khu vt;(c nay co nam IOn ga'p ba l~n sef tiSn rna
khu vt;(c kinh te" quefc doanh n<)p vao ngan sach. Khu vt;(c kinh t€ tu' nhan chi
chie"m co 13,2% lao d<)ng ca nu'oc nhu'ng san xua't ra toi tu 23,2% de"n 42,8%
san ph£m xa h<)i trong nhfi'ng nam 80. Sau d<;ti h<)i Bang l~n thll' VI, khu vt;(c
nay du'QC noi long hdn nhu'ng moi tru'ong san XUfft kinh doanh cho chung chu'a
du9c hlnh thanh. Nhu v~y, th~ che" kinh t€ da khuye"n khich xu hu'ong phat
tri~n khong hi~u qua, khong dao thai du'QC nhfi'ng Cd Sd lam an thua 16 rna con
nuoi du'ong chung. Bay Ia nguyen nhan sau xa dffy l<;tm phat vao tlnh tr<;tng
phi rna.
•!• L<;tm phat cua m<)t n€n kinh t€ dong clia va tham ht.tt ngan sach tr~m trQng:
N€n kinh t€ Vi~t Nam cho de"n cuefi nam 1988 v€ cd ban v~n Ia n€n kinh te"
dong clia. H~u qua la cac d6ng vefn, hang hoa khong du'QC nh~p vao cho du
thi tru'ong trong nu'oc dang bi thie"u nghit~m trQng. Tlnh tr<;tng khan hie"m hang
hoa do san xua't trong nu'oc kern hi~u qua cang lam cho cung du ma't can d6i,
d~u cd phat tri~n, d£y gia tang cao. NSNN tham ht.tt trffm trQng va Chinh phu
ap dt.tng phudng thll'c chu ye"u la in ti€n dS bu d~p tham ht.tt ngan sach. Nam
1986, phat hanh ti€n d~ bu d~p tham ht.tt la 22,9 ty; nam 1987 1a 89,1 ty; nam
1988 Ia 450 ty.
•!• Nhii'ng nguyen nhan do st;( di€u hanh sai l~m cua b<) may nha nu'oc: xac dinh
cd ca'u kinh t€ khong xua't phat tu hi~u qua, cd che" hai gia (gia do Nha nu'oc
quy dinh, gia thi tru'ong tt;t' do) du'a de"n tang d<)t bie"n v€ t6ng c~u hang hoa,
dich Vl} do st;( tich trii' nh~m an chenh l~ch gia. Chinh sach d6i ti€n va tang gia
cuefi nam 1985 d~u nam 1986 lam cho ni€m tin cong chung vao d6ng ti€n
giam, chinh sach lai sua't qua tha'p so voi mll'c tru'Qt gia, chinh sach tai chinh
Ki~m soat l~m phat (J Vi~t Nam

chi tlnh de'n vi<$c t~n thu va phat hanh tiSn d€ chi rna khong bie't nuoi duong
cac ngu6n thu va vay cua dan chung d€ chi. Ta't ca nhii'ng diSu tren day la
nguyen nhan gay ra l~m phat phi rna.
Trong suO't thai ky nay, toan bo nSn kinh te' bi cha'n dong m~nh, cac ho~t dong
san xua't kinh doanh bi dlnh tr<$, dong hfc tie't ki<$m va dffu tu' hffu nhu' bi tri<$t tieu,
tlnh tr~ng pha san va ho~t dong dm chung cua cac doanh nghi<$p la ph6 bie'n. Cac
ho~t dong dffu cd, buon ban cht;~p gil;l't, ng~n h~n phat tri€n m~nh. Ngu'oi dan tlm
IDQi each dv tn1 hang h6a, lu'dng thl;l'c, vang va do la vl SQ d6ng Vi<$t Nam ma't gia da
t~o ra sv tang cffu gia t~o. gia ca cang tang VQt. Doi sO'ng g~p nhiSu kh6 khan, sO'
lu'qng ngu'oi khong c6 vi<$c lam ngay cang IOn, chie'm tren 10% lvc luqng lao dong xa
hoi, thu nh~p blnh quan dffu ngu'oi thfip cong VOi l~m phat cao nen thu nh~p thl;l'C l~i
cang tha'p hdn. Cac khoan tiSn gll'i tie't ki<$m, tiSn cho vay b~ng VND bi ma't gia gay
thi<$t h~i vS v~t cha't l§:n tinh thffn cho cac ngu'oi cho vay va chu tai khoan. Tlnh
tr~ng tham nhurig Ian rong cang lam trffm trQng them l~m phat, lam suy giam long
tin cua nhan dan vao Nha nu'oc.
2.1.2 Giai do~n tit nam 1989 de'n nam 1998
Tru'oc tlnh hlnh da't nu'oc con nhiSu kh6 khan, l~m phat phi rna, cong cuoc d6i
moi kinh te' (J nu'oc ta b~t buoc phai du'qc diy m~nh hdn. NhiSu cuoc nghien cuu,
phan tich vS hi<$n tr~ng kinh te', nguyen nhan gay ra l~m phat da duqc thvc hi<$n
nh~m c6 nhii'ng bi<$n phap ki€m soat hii'u hi<$u. NhiSu nguyen nhan l~m phat du'qc
du'a ra nhu': cd ca'u kinh te' khong hi<$u qua, ma't can dO'i cung du, chi phi san xua't
cao, va nguyen nhan n6i b~t la phat hanh tiSn qua muc so voi muc tang trudng san
xua't. Nh~n thuc du'qc cac nguyen nhan neu tren, hang lo~t bi<$n phap d6i moi du'qc
ap dl;lng quye't li<$t hdn nhu' nang cao lai sua't tren muc l~m phat, cai each m~nh me
cac chinh sach tai chinh tiSn t<$ tren cd sa thi truong, cho phep cac khu vvc phi nha
Ki~m smit l~m phat C1 Vic$t Nam

nu'oc tlf do kinh doanh, tang cu'ong thu hut dffu tu' nu'oc ngoai, khuye'n khich xufft
nh~p kh§:u, cai t6 va nang cao hi~u qua kinh te' ... Tfft ca cac bi~n phap tren da giup
cho n~n kinh te' g~t hai du'<Jc nhii'ng thanh cong nhfft dinh, tang tru'ong cao, d~c bi~t
1a 1£,lm phat giam h!n va dffn du'<jc ki~m soat. Chi s61£,lm phat tuy con o muc 2 con
s6 trong nhii'ng nam 1989-1992 nhu'ng c6 xu hu'ong giam dffn, nam 1991 ty 1~ 1£,lm
phat 1a 67,5% thl nam 1992 ty 1~ nay da giam xu6ng con 17,5%. Muc 1£,lm phat trong
giai do(_ln tU nam 1993-1998 tie'p tl;lC giam xu6ng chi con mot chii' s6 (tinh trung blnh
khoang 8%/nam), tlnh hlnh kinh te' xa hoi da co nhi~u khoi sifc va ngay cang vao the'
6n dinh. Giai do(_ln 1992-1997 ciing 1a giai do(_ln rna n~n kinh te' d£,lt t6c do tang
tru'ong cao, gffn 9%/nam.
D6 thi 2: Chi sffl~.tm phat va tffc d() tang tru'dng tit nam 1989 de'n nam 1998
67.1 67.5 17.5 5.2 14.4 12.7 4.5 3.6 9.2
- 4.7 5.1 5.8 8.7 8.1 8.8 9.5 9.3 8.2 5.8
(Ngu6n: Tllng qtc Thffng ke)
L£,lm phat trong giai do£.ln 1989-1998 nhln chung c6 nhii'ng bu'oc chuy~n bie'n
tich clfc nhu'ng slf bie'n dong 1a khong d~u qua cac nam. Trong nhii'ng nam 1989-
1990, do tlnh tr(_lng tham hl;lt ngan sach v~n con trim tn;mg, t6ng chi nam 1989 da
tang gffp doi so voi nam 1988 mot phffn do 1£,lm phat tu nam 1988 chuy~n sang da
Ki~m so•H l1;1m phat C1 Vi~t Nam

Utm tang gia dang ke m()t s6 hang hoa va dich Vl,l thi~t y~u, nen Nha nude l~i ti~p
tvc phat hanh ti€n bu da:p ngan sach voi s6 lu<;fng nhi€u hdn ca nhii'ng nam 1986-
1988: nam 1989 Ia 1.655 ty de bu da:p 75,1% mlic tham hl,lt, nam 1990 Ia 1.200 ty bu
da:p 53,3% mlic tham h1,1t (khoan tham h1,1t con l~i du<;fc Chinh phii vay n<;f nude ngoai
de bu da:p). H~u qua la l~m phat trong 2 nam 1990, 1991 tuy (j mlic 2 con s6 nhung
vfin con cao: nam 1990 la 67,1%, nam 19911a 67,5%.
Trong giai do~n 1992-1998, Nha nude da chffm dlit phat hanh ti€n d~ bu di{p
ngan sach rna chii y~u Ia vay trong nude va nude ngoai d~ bu da:p tham hl,lt, di€u d6
da c6 tac dong tich qtc d~n mvc tieu ki€m ch~ l~m phat anude ta. L~m phat tu
17,5% nam 1992 giam xu6ng chi con 5,2% trong nam 1993. Tuy nhien, trong nam
1994 va 1995, l~m phat l~i gia tang trd l~i. vu<;ft qua mlic chi tieu rna Qu6c hoi
thong qua 1a duoi 10%. Mot s6 nguyen nhan khi~n cho chi s6l~m phat amlic cao
hdn dlf ki~n Ia:
• San xufft tuy c6 phat tri~n nhu'ng vfin khong dii dap ling nhu cgu, quan h~
hang ti€n con mfft can d6i. Thien tai trong hai nam 1994 va 1995 anh hudng
d~n luqng cung tren thi truong, truoc h~t la anh hudng d~n can d6i ludng
thlfc. San xufft xi mang trong nude chi dap ling 70% nhu du, phai bu da:p
b~ng nh~p khtlu. Theo s6li~u ciia Uy ban K~ ho~ch Nha nude, nay la B() KH
- DT, nam 1995 t6ng quy hang h6a htu chuy~n ban Ie mfft can d6i 15-20% so
voi nhu cgu. Trong khi d6, mlic tang t6ng phudng ti~n thanh toan l~i vuqt qua
mlic tang trudng va l~m phat.
• Gia ca tren thi truong th~ gioi nam 1994 c6 xu huang tang len, nhfft la gia
nguyen nhien v~t li~u d~c bi~t la giai do~n cu6i nam.
• Chinh phii c6 chii trudng nang gia ludng thlfc, thlfc phtlm (d~ nang thu nh~p
ciia nong dan) va mot s6 v~t tu, hang h6a quan tn;mg, cong them thien tai keo
dai va tren di~n rong da dtiy gia ludng thlfc tang len.
Ki€m smit h;tm phat C1 Vi~t Nam

Bu'oc sang nam 1998, tlnh hlnh khung hoang ti~n t~ (J cac nu'oc Dong NamA
da it nhi~u anh hu'CJng de'n kinh te' nu'oc ta. L~m phat trong nam 1998 1a 9,2% nhu'ng
tang tru'dng chi d~t 5,8%. Ngoai tac dQng cua CUQC khung hoang, nhil'ng giai phap
kfch cffu trong nam 1997 nhu' tang v6n cho dffu tu' xay dlfng cd ban, b6 sung v6n htu
d9ng cho cac doanh nghi~p Nha nu'oc, cho vay v6n tin d1;mg trung va dai h~n cho dl!
an chi dinh cua Chfnh phu, cho vay thu mua 1u'dng thl;l'c m9t lu'qng ti~n m~t kha IOn ...
cling Ia ngudn g6c gay ra 1~m phat cao trong nam 1998.
2.1.3 Giai do~n tit nam 1999 de'n nay
Thai ky 1999-2003, 1~m phat (J muc thffp va da'u hi~u giam phat keo dai de'n
nam 2001. Chi so" gia tieu dung cac thang (J nhil'ng nam 1999-2003 1a ra't tha'p.
Bang 1: Chi s6 gia ti~u dung cac thang i'J nhfi'ng nam 1999-2003
Thang 1999 2000 2001 2002 2003
1 1,7 0,4 0,3 1,1 0,9
2 1,9 1,6 0,4 2,2 2,2
3 -0,7 -1,1 -0,7 -0,8 -0,6
4 -0,6 -0,7 -0,5 0,0 0,0
5 -0,4 -0,6 -0,3 0,3 -0,1
6 -0,3 -0,5 0,0 0,1 -0,3
7 -0,4 -0,6 -0,2 -0,1 -0,3
8 -0,4 0,1 0,0 0,1 -0,1
9 -0,6 -0,2 0,5 0,2 0,1
10 -1,0 0,1 0,0 0,3 -0,2
11 0,4 0,8 0,2 0,3 0,6
12 0,5 0,1 1,0 0,3 0,8
Canam 0,1 -0,6 0,8 4,0 3,0
(Ngu6n: Tdng c~:tc Thdng ke)
Ki€m smit ll:,lm phat d Vi~t Nam

Trong cac nam 1999 - 2001, chi s6 tang gia trong cac thang tu thang 3 de'n
thang 10 h~u nhu' la am. Cung voi ty 1~ le,tm phat thffp nhtt tren la tO'c d() tang tru'ong
kinh te' thffp: nam 1999, tang trttong chi de,tt 4,77%, nam 2000 la 6,75%, nam 2001 Ia
6,8%. Di~n bie'n gia cava tlnh hlnh giam phat giai doe,tn 1999-2003 do nhi€u nguyen
nhan, trong d6 c6 cac nguyen nhan sau:
- Do anh hu'ong cua CUQC khung hoang tai chinh ti€n t~ khu vrfc lam cho nhu
du nh~p kh~u hang h6a tren thi tru'ang toan c~u c6 xu huang giam. Cu()c
khung hoang cling da lam cho lu6ng vO'n FDI, du ljch va cac loe,ti hlnh djch Vl;l
deS vao nu'oc ta Sl;lt giam da lam giam dang ke nhu c~u hang h6a. Trong khi
d6, cung hang h6a trong nu'oc le,ti d6i dao do cac doanh nghi~p d~u tu' nu'oc
ngoai da di vao san xufft 6n djnh, te,to them nhi€u san ph~m cho thi tru'ang,
nhfft la trong tlnh hlnh xufft kh~u kh6 khan nen kenh tieu th1:1 dttqc chuyen m()t
ph~n qua n()i dja lam cung hang h6a cang nhi€u hon. Cac doanh nghi~p trong
nu'oc sau m()t thai gian d6i moi cling g6p ph~n dang ke vao vi~c tang cung san
ph~m tren thi trttang. Ngu6n cung d6i dao, xufft kh~u bi tac d()ng khong tO't
boi CUQC khung hoang Va muc tieu thl;l trong nu'OC tang ch~m da dftn de'n hang
hoa trong nu'oc bj t6n dQng nhi€u, lam cho gia ca hang h6a giam xuO'ng.
- Gia ca m()t sO' m~t hang tren the' gioi giam trong nhfi'ng nam 1999-2000 nhu'
ge,to, thep, dttang ... cling nhtt tlnh tre,tng khung hoang thua o m()t sO' nttoc
(ch~ng he,tn nhu' Trung QuO'c) da tac d()ng de'n tlnh hlnh gia ca trong nu'oc.
- Giam phat trong nhfi'ng nam 1999-2001, ngoai anh hu'ong cua CUQC khung
hoang tai chfnh ti€n t~ trong khu Vf/C, COn do chfnh sach ti€n t~ th~t ch~t tU
giai doe,tn trttoc da phat huy tac dl;lng.
Tlnh hlnh gia ca lien tl;lC giam, d~c bi~t la de,tt muc am VaO nam 2000 la mQt
hi~n tu'<jng khong the chffp nh~n du'<jc o m()t quO'c gia dang trong giai doe,tn d~y me,tnh
cong nghi~p h6a, hi~n de,ti h6a va tang tru'ong nhanh nhu' nu'oc ta. Trong thai ky kinh
Ki~m soat le,tm phat d Vi~t Nam

te' giam phat nay, xu huang chung cua nha dffu tu va nguoi tieu dung la giam dffu tu,
giam chi tieu, tang dl' trii' (tie't ki~m) d~ phong xa. Chinh ye'u t6 tiim ly nay cang
lam trffm tn;mg hdn tlnh hlnh suy thoai. Tren th['c te', nhi€u doanh nghi~p rdi vao
tlnh tn,mg thua 16 vi gia hang h6a giam, hang h;ti khong ban du<jc. Cac doanh nghi~p
ho~c thu hvP ho~;tt dt)ng san xua't kinh doanh, hoan dffu tu ho~c chuy~n sang nganh
ngh€ khac. f)ffu tu giam, san xua't thu hyp, tha't nghi~p gia tang, thu nh~p xa h()i
giam xu6ng da dfin de'n ke't qua la tang trudng tha'p.
I>6 thi 3: Chi sffl~m phat va t6c d() tang trlidng til' nam 1999 de'n 2003
0.1 -0.6 0.8 4 3
4.77 6.75 6.80 6.76 7.34
(Ngu6n: Tflng c(tc Thffng ke)
Sau mt)t thai gian giam phat, n€n kinh te' nude ta tang trudng trd l~;ti. Kinh te'
tang trudng nhung l~;tm phat tang dt)t ngt)t tit' dffu nam 2004 de'n nay, trd thanh m6i
quan tam chung cho s[' phat tri~n kinh te' xa ht)i. Chi s6l~;tm phat nam 2004 la 9,5%
so voi thang 12/2003 la mU'c tang cao nha't k~ tit' nam 1995 (tang 12,7%) va la mt)t
chi tieu khong d~;tt ke' ho~;tch d€ ra la tang duoi 5%.
Chi s6 gia tieu dung tang lien tl,IC trong ca nam 2004 va nhii'ng thang dffu nam
2005. Muc dt) tang gia cao t~p trung d nh6m hang ludng th['c - th['c ph~m, du<jc
ph~m y te' va v~t li~u xay d['ng. Trong d6 d~c bi~t la nh6m hang ludng th['c - th['c
Ki~m soat l~m phat Ci Vit%t Nam

phgm voi quy€n sef 47,9% c6 tefc d() tang gh1 Ia 15,6% trong nam 2004. Nguyen
nhan tang gia cao trong nam 2004 hl do cac ye'u t6:
Gia htdng tht!c va nong san tang len la do nhu cffu lu'dng tht!c tren the' gioi
tang. Do gia xua't khgu tang va c6 thi tru'ong, cac doanh nghi~p trong nu'oc thu
mua hia g(,lo trong khi ngudn dt! tri'i' trong dan khong nhi€u, da dgy gia tang
cao ngay tu dftu nam 2004. Them vao d6, thoi tie't xa'u vao dftu nam da lam
giam cung v€ lttdng tht!c, gia phan bon nh?p khgu cling tang khoang 40% so
vOi nam 2003 nen gia lu'dng tht!c tang la di€u ta't ye'u.
- Gia tht!c phgm tang la do anh hu'dng cua dich cum gia cffm. Dich cum gia
cffm lam cd ca'u tieu dung ngu'oi dan thay d6i: do gia thit ga tang cao cung vOi
nhii'ng lo ng(,li v€ an toan khi dung thit ga, ngu'oi dan chuy~n sang dung cac
lo(,li tht!c phgm thay the' nhu' l<jn, bo, ca ... Do ngudn cung v€ cac tht!c phgm
nay it co dan trong ngin h(,ln nen gia cua chung tang m(,lnh trong nam 2004.
- Gia v?t li~u xay dt!ng chu ye'u la gia thep tang m(,lnh trong nam 2004. Do san
xua't thep nu'oc ta v~n phai sii' dt;mg nguyen li~u phoi thep nh?p khgu, nen gia
phoi thep tren thi tru'ong the' giOi tang cao la nguyen nhan lam tang gia thep
trong nu'oc. Ben C(,lnh d6, vi~c dftu cd nang gia cua cac cd sd kinh doanh thep
cang lam cho gia thep n6ng len. Gia silt thep, xi mang ... tang lam cho chi phi
dftu vao cua nganh xay dt!ng, nha d tang theo.
- Gia dftu tho va xang dftu thanh phgm tren thi tru'ong the' gioi tang m(,lnh do
nhu cftu v€ nang lu'<jng tang, nhii'ng ba't 6n v€ chfnh tri t<,li cac nu'oc xua't khgu
dftu hoa, S! thoa thu?n cac nu'oc OPEC v€ dt giam san lu'<jng nh~m duy trl
muc gia cao. d trong nu'oc, do xang dftu thanh phgm chu ye'u la nh?p khgu
nen ap lt!c tang gia vOi m~t hang nay la ra't IOn. Tht!c te', trong nam 2004,
xang dftu da du'<jc nhi€u lftn di€u chinh tang gia voi muc tang tu 8% de'n 28%.
Ki~m smit l~m phat (J Vil$t Nam

Tmh hinh d6 lam cho chi phi cua mt)t lo~t linh VlfC tang len, nha't la giao thong
v~n tai.
Tinh hinh gia ca nhung thang dgu nam 2005, mZc du tha'p hdn cung ky 2004
nhu'ng vftn con cao va di8n bie'n tu'dng tV' nhu' nam 2004.
D6 thi 4: Chi s6ghi tung thang nam 2004 va 9 thang dau nam 2005
4
3
2
0
T1 12 13 T4 T5 T6 17 T8 T9 TlO Tll T12
.2004 1.1 3 0.8 0.5 0.9 0.9 0.5 0.6 0.3 0.0 0.2 0.7
.2005 1.1 2.5 0.1 0.6 0.5 0.4 0.4 0.4 0.8
(NguJn: Tflng ClJC Thffng Ke)
Nguyen nhan gay l~m phat cao trong nam 2005 v~ cd ban ciing khong khac gi
so voi nam 2004:
- Xet tren g6c dt) cgu keo: Dich cum gia cgm tuy khong con bung phat nhu' nam
2004 nhu'ng vftn chu'a dut h!n, do d6 lam giam m~nh ngu6n cung san ph§m gia
Cgm ra thi tru'ong, trong khi nhu du thlfc ph§m tie'p tl;lC tang nen cac mZt hang
thlfc ph§m khac ngoai gia cgm du'<;lc ban (J muc gia kha cao. Xua't kh§u g~o
trong nhung thang dgu nam 2005 ciing ra't du'<;lc gia. Cac nh6m hang nhu' nha
(J va v~t li~u xay dlfng, du'<jc ph§m, y te' ciing c6 nhu du tang.
Ki~m smit l~m phat CJ Vi~t Nam

Xet tren gO'c d() chi phi dffy: Gia ca tren thi tn.tong the' giOi tang m~nh, chu
ye'u la gia xang d~u. phoi thep, nguyen li~u nhl,l'a, thuO'c chua b~nh, phan d~m
ure ... Trong khi d6, nh~p khffu nhung m~t hang nay a nu'oc ta tang cao da keo
theo sv gia tang chi phi san xufft cua cac doanh nghi~p. Cac doanh nghi~p
phai tang gia ban d€ CO lQi nhu~n va ke't qua la gia hang hoa va djch V1 nay
tang len thl gia CUa cac hang h6a va djch V1 khac cling tang theo tac d(}ng day
chuyen.
- Xet tren gO'c d() tam ly dan chung: ngu'oi ban bj tac d()ng cua "hi~u ling dam
dong" va "ky VQng tang gia ", ngttoi mua c6 ky vQng tang thu nh~p. L~m phat
cao trong nam 2004 lam cho da ph~n ngu'oi dan tien doan rdng muc tang gia
trong nam 2005 tie'p tvc a muc cao.
Ngoai nhung ye'u tO' khach quan neu tren, l~m phat trong 2 nam vua qua con
do nguyen nhan tien t~ do NHNN ap dvng chinh sach tien t~ noi long. Cv th€ la
vi~c thvc hi~n chinh sach lai sufft thffp lam giam lu'<;jng tien thu hut vao ngan hang, ty
1~ dl,l' tru bAt bu()c thffp d€ cac NHTM tang cho vay, tfft ca nhdm mvc tieu u'u tien cho
tang truang kinh te'. Ke't qua la ltt<;'Jng tien lttu thong ngoai thi tru'ong tang them. TO'c
d() tang tin dvng cho vay nen kinh te' trong 3 nam qua luon cao hdn tO'c d() tang huy
d()ng vO'n: nam 2002 la 22,2% va 19,4%, nam 2003 la 25% va 22,7%, nam 2004 la
25% va 22%.
Cac nguyen nhan chu quan khac c6 th€ k€ de'n nhu' vi~c t6 chuc quan ly thi
tru'ong va gia ca con nhieu bfft c~p. Nhung hi~n tu'<;jng trO'n thue', gian l~n thu'dng
m~i, d~u cd nang gia chua c6 giai phap va che' tai ki€m soat c6 hi~u qua. Vi~c t6
chuc h~ thO'ng cac d~i ly ban le nhung v~t tu' quan trQng con long leo, nhfft la trong
kinh doanh sAt thep, thuO'c chua b~nh ... da lam cho gia ca thi trttong bi dffy len cao.
sv tang gia a nu'oc ta trong thai gian qua da c6 nhung anh huang khong nho
de'n doi sO'ng kinh te' xa h()i. Tha nhat, dO'i voi cac nha san xufft, tang gia lam gia
Ki~m smit l<_1.m phat d Vi~t Nam

dffu vao tang, tu d6 lam tang gia dffu ra, anh hu'ong de"n kha nang q.nh tranh cua
doanh nghi~p. M()t sef doanh nghi~p do d6 phai thu htfp hoc_tt d()ng san xufft va hoc_tt
d()ng dm chung. Vi d1,1, do gia b()t nhva PVC tang mc_tnh lam cho 100% doanh
nghi~p nhlfa phai giam cong sua"t, giam san lu'qng tu 50 de"n 60%, h~ qua la gia cac
m~t hang nhva gia d1,1ng tang tu 20-25%, nhl,l'a cong nghi~p tang 10-15% trong nam
2004. M()t sef doanh nghi~p de giii' khach hang nen da khong tang gia va phai ch!u
16. N6i lo cua doanh nghi~p khong chila sv tang gia nguyen v~t li~u dffu vao rna hQ
con ch!u nhi~U ap ll,l'c tu phia th! tru'ong do phai Cc_tnh tranh VOi cac m~t hang nh~p
l~u gia re tran vao Vi~t Nam, cac doanh nghi~p trong nu'oc cling dang dau dffu khi
Vi~t Nam thl,l'c thi toan b() AFTA va gia nh~p vao WTO vl kha nang qnh tranh cua
cac doanh nghi~p se giam ne"u gia ca cu tie"p tl,IC leo thang. Tha hai, defi vOi ngu'oi
tieu dung, gia tang trong khi thu nh~p khong tang tu'dng ung nen thu nh~p thl,l'c te"
giam, dl}c bi~t Ia d6i voi nhii'ng ngu'oi lam cong an lu'dng va nhii'ng ngu'oi c6 thu nh~p
thffp. Defi voi d6i tttqng nay, thl thu nh~p cua hQ danh phffn IOn chi tieu cho doi s6ng
hang ngay trong d6 lu'dng thl,l'c thl,l'c ph~m la nhii'ng ml}t hang chinh ye"u, chie"m ty
trQng cao, do d6 sv tang gia trong nam 2004 -2005 da tac d()ng dang ke de"n muc sinh
hoc_tt hang ngay. Gia tang trong khi lai sufft ti~n gii'i ngan hang khong tang hay tang
it hdn muc tang gia cang lam cho ngu'oi tieu dung b! thi~t hc_ti. Tha ba, defi voi ngan
sach Nha nu'oc, de blnh 6n gia, Chinh phu da ap d1,1ng cac bi~n phap giam thue" nh~p
kh~u va bu 16 xang dffu ... da lam tang them tham hl,lt ngan sach.
2.2 THl)'C TR~NG CAC BIEN PHAP KIEM SOAT L~M PHAT
M()t di~u dang chu y la trttoc nam 1988, Nha nttoc ap d1,1ng nhi~u bi~n phap
d6i moi v~ cd che" va chinh sach, nhi~u ngh! quye"t chefng lc_tm phat nhu'ng hffu nhu'
chu'a dc_tt du'QC ke"t qua. Chi seflc_tm phat tang giam thfft thu'ong ngoai dl,l' tinh cua cac
nha hoc_tch dinh chinh sach. Nhii'ng nam 1986-1988 la giai doc_tn dffu cua sl,l' chuyen
Ki~m soat l1;1m phat (J Vi~t Nam
Tải bản FULL (76 trang): https://bit.ly/3d0pjkK
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

d6i tu n~n kinh t€ k€ ho(;lch h6a t~p trung sang n~n kinh t€ thi tntong c6 slf quan
ly cua Nha nu'dc, tuy cac chinh sach cua Chinh phil nhiim chO'ng l(;lm du'<;lc danh gia
la khong thanh cong nhu'ng it nhi~U c1.1ng t(;l.O ti~n d~ cho Sf tang tru'dng kinh t€ va
giam l(;lm phat nhung nam ti€p theo. Ngay 14/1111987, Quy€t dinh 217/HDBT du'<;lc
ban hanh nhiim trao quy~n tlf chu cho cac doanh nghi~p quO'c doanh trong san xua't
kinh doanh. Lu~t d§u tu' nu'dc ngoai ra doi thang 12/1987 nhiim t(;lo hanh lang phap
ly cho thu hut d§u tu' tu ngoai nu'dc. Ngay 5/4/1988, B<) Chinh tri ra Nghi quy€t 10
v~ d6i mdi trong nong nghi~p: h<) nong dan du'<;lc coi la nhung don vi kinh t€ tlf chii,
du'<;lc lam chu cong vi~c san xua't ciia hQ va chi n<)p thu€ theo lu~t dinh.
2.2.2 Giai do~n tit nam 1989 de'n nam 1998
Phai d€n nam 1988, B<) Chinh tri Dang c<)ng san Vi~t Nam mdi ra nghi quy€t
sO' 11 NQ/TW (thang 511998) v~ chO'ng l(;lm phat. Sau d6 c6 nhi~u co quan, nhi~u
nha nghien CUu trong Va ngoai nu'dc da du'a ra cac dlf an chO'ng l(;lm phat, nhi~u CUQC
h<)i thao chuyen d~ v~ l(;lm phat du'<;lc t6 chuc. Tren co sd cac dlf an d6, ti~u ban
chO'ng l(;lm phat do Chu tich H<)i d6ng b<) tru'dng thanh l~p da SO(;ln thao m<)t dlf an
chO'ng l(;lm phat chinh thuc vdi cac gi::li phap da du'<;lc ung dvng trong thlfc ti€n va d(;lt
du'<;lc nhung thanh cong nha't dinh nhu' sau:
•:• Ndng Hii sua't ti~n gtli tie't ki~m vao ngdn hang cao hdn muc lam phat
Day la giai phap co ban va quan trQng nha't vi lai sua't ngan hang thlfc cha't la
gia ca ciia ti~n t~. Khi Nha nu'dc nang Hii sua't ti€t ki~m len cao han muc l(;lm phat
thi ngu'oi dan chuy~n sang gui ti~n vao quy ti€t ki~m thay vi tich tru hang h6a, tinh
tr(;lng d§u co tich tru hang h6a, v~t tu', lu'ong thlfc trong nhi~u nam v~ co ban du'<;lc
x6a bo, long tin dan chung vao gia tri d6ng ti~n du'<;lc nang cao. Tu 01104/1989, H'ii
sua't ti~n gui vao ngan hang la 9%/thang, ky h(;ln 3 thang Ia 12%/thang, trong khi d6
muc l(;lm phat la 3,5%/thang.
Ki€m smit l~m phat C1 Vi<%t Nam
Tải bản FULL (76 trang): https://bit.ly/3d0pjkK
Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

Muc lai sua't cao da giup Ianh miitnh h6a cd ca'u kinh te', cd ca'u doanh nghi~p
va nang cao hi~u qua kinh te' xa h()i. Muc lai sua't cho cac xi nghi~p vay luon cao
hdn muc liitm phat da di;it cac xi nghi~p lam an kern hi~u qua, dlfa dfim vao bao ca'p
dung tntdc nguy cd dlnh d6n san xua't, hoi;ic phai tlm each cai thi~n tlnh hlnh tai
chinh, ky thu~t hoi;ic phai pha san.
•:• Thu'c bien cd che' gia ca hang h6a do thi tru'flng xac dinh
Tu quy 211989, gia ca hffu he't cac hang h6a da dffn dffn do thi tntong xac
djnh. De'n cu6i nam 1989, Nha nude chi con djnh gia trlfc tie'p m()t s6 mi;it hang quan
trQng nhtt elide v~n tai, di~n, xang dffu. Cac mi;it hang thie't ye'u khac, Nha nude c6
slf di€u tie't gian tie'p gia ca thong qua vi~c mua vao ban ra d~ 6n djnh cung cffu.
DO'i vdi cac nude c6 n€n kinh te' thi trttong, gia ca la do thi trttong quy djnh nhu'ng
khong phai vl the' rna khong c6 liitm phat vl thi trttong h6a gia ca. khong phai Ia m()t
giai phap ch6ng liitm phat. Tuy nhien, d nude ta, vi~c thi trttong h6a gia ca c6 m()t y
nghia he't sue quan trQng vl n6 da can ban x6a bo tlnh triing trq ca'p tu ngan sach cho
cac xi nghi~p Nha nude (qua gia ca nha nude tha'p hdn gia thi trttong), do d6 da tie't
ki~m duqc hang tram ty d6ng cho ngan sach hang nam. Thong qua cd che' gia ca thi
trttong, kha nang di€u tie't gia cua Nha nude duqc tang len va c6 hi~u qua hdn vl
Nha nude chi t~p trung di€u tie't gia ca m()t sO' mi;it hang chu ye'u chu khong bao bi~n
cho vi~c bu dap chenh l~ch gia nhtt trttdc day.
•:• MO' r()ng quy~n tu' chti kinh doanh cho cac thanh phan kinh te' ngoai quo'c
doanh
Tu nam 1989, cac khu vlfc phi nha nude da c6 th~ tham gia kinh doanh khong
hiitn che' v€ quy mo trong cac nghanh ti~u thu cong nghi~p. nong nghi~p va cong
nghi~p. Hoiitt d()ng ffiiinh me cua cac thanh phffn kinh te' ngoai qu6c doanh da tiiO Slf
qnh tranh tich clfc trong n€n kinh te', nang cao hi~u qua cua khu vlfc nha nude n6i
rieng va cho toan b() n€n kinh te' n6i chung. Ngttoi tieu dung c6 nhi€u llfa chQn san
Ki~m smit l~m ph;it d Vi~t Nam
6679446

Kiểm soát lạm phát ở Việt Nam.pdf

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Más de NuioKila

Más de NuioKila (20)

Kiểm soát lạm phát ở Việt Nam.pdf