Dayanıqlı Dövlət Satınalmalarının İcrasının Qlobal İcmalı Azərbaycan Respublikasında Dayanıqlı Dövlət Satınalmaları və eko-etiketləmə mövzusunda giriş seminarı

1. Farid Yaker
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ətraf Mühit Proqramı çərçivəsində Dayanıqlı
Dövlət Satınalmaları üzrə Proqram Rəhbəri
.
Dayanıqlı Dövlət Satınalmalarının İcrasının Qlobal
İcmalı
Azərbaycan Respublikasında Dayanıqlı Dövlət Satınalmaları və eko-etiketləmə mövzusunda
giriş seminarı
20 Dekabr 2022

2. I. Qlobal DDS İcmalı

3. 2017 Global SPP
Review
DDS-nın icrasını
vaxtaşırı nəzərdən
keçirən qlobal
hesabat
http://www.scpclearinghouse.org/resource/2017-
global-review-sustainable-public-procurement
2013-cü il Qlobal
DDS İcmalı
http://www.scpclearinghouse.org/resource/sustaina
ble-public-procurement-global-review-2013
Qarşıdan gələn: 2022
Qlobal DDS İcmalı

4. 2022 Qlobal DDS İcmalı
45 hökumət Milli Sorğuya, 322 maraqlı
tərəf isə Qlobal İcmal Sorğusuna cavab
verib.

5. YUNEP Məlumat vərəqləri əsasında (2017)
- Dünyadakı DDS- ilə bağlı Fəaliyyət Planları

6. 2004-2021-ci illər ərzində, hər il qəbul edilmiş DDS ilə
bağlı proqramların sayı
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmalı

7. Mənbə: YUNEP 2022 DDS
Qlobal İcmalı
DDS müddəaları ilə milli əhatəli və tematik
proqramlar
DDS müddəaları ilə satınalma tənzimləmələri
Xüsusi DDS siyasətləri və fəaliyyət planları
1992-dən əvvəl (Dünya Sammiti)
1992-2002
Marrakech Process
2003-2011
Rio +20
2012-2015
Agenda 2030
2016-2021

8. 2021-ci il məlumatlarına əsasən sıralanmış 2017-ci
illə müqayisədə 2021-ci ildə DDS-nin həyata
keçirilməsini dəstəkləmək üçün ümumi fəaliyyətlər
və tədbirləri
Təlim
DDS məlumatlarının təmin edilməsi
DDS meyarlarının və təlimatlarının
izahı
Proseslərdə və prosedurlarda
inteqrasiya
Şəbəkə / mübadilə vəziyyətləri
Proqram və alətlərdə inteqrasiya
Bazarla bağlı məlumat mübadiləsi
fəaliyyətləri
Reputasiya ilə bağlı stimullar
Digərləri
İqtisadi stimullar
Fəaliyyət/tədbir üzrə cavab verən milli hökumətlərin sayına görə dərəcə
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmalı

9. Hökumətlərin 56%-i
2016-cı ildə
müəyyən məhsul
kateqoriyalarına
üstünlük verir
9
Hökumətlərin 60%-i
2021-ci ildə müəyyən
məhsul
kateqoriyalarına
üstünlük verir
Məhsul qruplarının prioritetləşdirilməsi
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmalı

10. Məcburi DDS meyarları və ya məhsul təlimatları ilə
iştirakçı milli hökumətlər, 2021
İştirakçı Milli
Hökümətlər
=45
DDS
meyarları/
məhsul
təlimatları ilə
Məcburi olan
DDS
meyarları/mə
hsul qaydaları
ilə=14
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmalı

11. Ofis İT 89%
Çap kağızları və dəftərxana ləvazımatları 85%
Nəqliyyat vasitələri 70%
Təmizləmə 67%
Mebel 63%
Binanın dizaynı və tikintisi 59%
Building equipment 59%
Tikinti avadanlığı 52%
Enerji 52%
Tekstil 52%
Ərzaq vəi aşə 44%
Kimyəvi məhsullar 37%
Məişət texnikası 37%
İnfrastrukturun layihələndirilməsi və tikintisi 33%
Tullantıların toplanması və küçələrin təmizlənməsi 22%
Səyahət xidmətləri 15%
İşlərin icrası 15%
DDS-in Qlobal icmalı, 2017
.
Hansı məhsul, xidmət və iş kateqoriyalarına
üstünlük verilir?

12. 71%
66%
66%
66%
63%
63%
54%
54%
49%
46%
46%
46%
41%
39%
39%
37%
37%
34%
34%
32%
32%
29%
27%
27%
24%
22%
20%
7%
7%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%
Resource efficiency
Hazardous substances
Energy conservation
Climate change mitigation
Waste minimisation
Air pollution
Protection of natural resources
Health quality
Clean technology and eco-innovation
Water pollution
Water conservation
Biodiversity preservation
Ozone depletion
Diversity and equality
Micro, small and medium enterprises
Soil protection
Local environmental conditions
Occupational health and safety
Workers rights
Elimination of access barriers
Fair or ethical trade
Human rights
Local content / local producers
Skills and training opportunities
Social, sheltered or set-aside enterprises
Community engagement/development
Human trafficking
Other environmental aspects
Other social aspects
12
DDS siyasətləri hansı növ dayanıqlılıq məsələlərini həll
edir? 2016
Ətaf mühitlə bağlı
məsələlər
Sosial-iqtisadi məsələlər
Resurs səmərəliliyi
Təhlükəli maddələr
Enerjiyə qənaət
İqlim dəyişikliyinin təsirinin azaldılması
Tullantıların minimuma endirilməsi
Havanın çirklənməsi
Təbii ehtiyatların mühafizəsi
Sağlamlıq keyfiyyəti
Təmiz texnologiya və eko-innovasiya
Suyun çirklənməsi
Suya qənaət
Biomüxtəlifliyin qorunması
Ozon təbəqəsi
Müxtəliflik və bərabərlik
Mikro, kiçik və orta sahibkarlıq
Torpağın qorunması
Yerli ekoloji şərtlər
Əməyin mühafizəsi və təhlükəsizliyi
İşçilərin hüquqları
Giriş maneələrinin aradan qaldırılması
Ədalətli və ya etik ticarət
İnsan hüquqları
Yerli tərkib / yerli istehsalçılar
Bacarıqlar və təlim imkanları
Sosial, sığınacaqlı və ya ayrılmış müəssisələr
İcmanın iştirakı/inkişafı
İnsan alveri
Digər ekoloji aspektlər
Digər sosial aspektlər
DDS-in Qlobal icmalı, 2017

13. SPP siyasətləri tərəfindən ünvanlanan davamlılıq
problemləri, 2021
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmalı
Resurs səmərəliliyi
KOMB İqlim dəyişikliyinin azaldılmasının təşviqi
Enerjiyə qənaət
Şəffaflığın və hesabatlılığın təşviqi və korrupsiya ilə mübarizə
Tullantıların azaldılması
Risk altında olan qrupların qorunması və təşviqi
İnsan hüquqlarının müdafiəsi
Təmiz texnologiya və eko-innovasiya
BƏT standartlarına uyğunluğun təşviqi/layiqli iş
Təbii ehtiyatların mühafizəsi
Havanın çirklənməsi
Gender bərabərliyinin təşviqi
Ədalətli ticarətin təşviqi
Sosial-iqtisadi müəssisələr üçün imkanların təşviqi
Təhlükəli maddələr
Yerli ekoloji şərait
Digər sosial
Sağlamlıq bərabərliyi
Suyun çirklənməsi
Digər ətraf mühitlə bağlı
İnklüziv və bərabər keyfiyyətli təhsilin və ömür boyu öyrənmə
imkanlarının təşviqi
Biomüxtəlifliyin qorunması
Ozon təbəqəsinin incəlməsi
Torpağın qorunması
Suya qənaət

14. Sorğu iştirakçılarının təşkilatlarının reytinqlərində DS-nın
tətbiqi üçün ən əsaslı maneələr, 2017-ci illə müqayisədə
2021-ci il
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmalı
Davamlı məhsulların və/yaxud xidmətlərin daha bahalı
olduğunun qəbulu
Məcburi davamlı satınalma qaydalarının/qanunvericiliyin
olmaması
DS-da güclü siyasi və təşkilati rəhbərliyin olmaması
Rəqabətli satınalma prioritetləri
DS-da satınalma heyətinin təliminin olmaması

15. Eko-etiketlər,
standartlar və
sertifikatlar DDS-nin həyata
keçirilməsinə
nəzarət və
hesabat
Satınalmalar
vasitəsilə iqlim
dəyişikliyi
siyasətinin
məqsədləri
Ətraf mühit və
sosial-iqtisadi
xüsusiyyətlər
arasında əlaqələr
Təlim və
bacarıqların
gücləndirilməsi
Həyat dövrü
qiymətləndirilməsi
Elektron
satınalma
platformaları
Strateji alət kimi
DDS
Tədarük
zəncirlərində
şəffaflıq
2017: Meydana çıxan mövzular,
strategiyalar və fəaliyyətlər
Mənbə: YUNEP 2017 DDS Qlobal İcmal

16. Eko-etiketlər,
standartlar və
sertifikatlar
DDS nəticələrinin,
institusionalizasiya
nın və əldə
olunmuş nəticələrin
monitorinqi və
hesabatı
Satınalmalar
vasitəsilə iqlim
dəyişikliyi
siyasətinin
məqsədləri
Focus on socio-
economic
dimensions
Təlim və
bacarıqların
gücləndirilməsi
Harmonization
and
standardization of
SPP
Elektron satınalma
platformaları
Dövrü
satınalma
Tədarük
zəncirlərində
bərabərlik və
insan və əmək
hüquqları
2021: Meydana çıxan mövzular,
strategiyalar və fəaliyyətlər
Bazarla bağlı
ifromasiya
mübadiləsi
DİM-ə
keçid
Mənbə: YUNEP 2022 DDS Qlobal İcmal

17. II. DİM 12.7.1 məlumatların toplanmasının
nəticəsi

18. SDG 12.7: Milli proqramlara və prioritetlərə
uyğun olaraq dayanıqlı dövlət satınalma
təcrübələrini təşviq etmək

19. DİM 12
• Məqsəd 12: Dayanıqlı istehlak və istehsal
modellərini təmin etmək
• Hədəf 12.7: Milli siyasətlərə və prioritetlərə uyğun
olaraq davamlı dövlət satınalma təcrübələrini
təşviq etmək
• Göstərici 12.7.1 Dayanıqlı dövlət satınalmaları
siyasətini və fəaliyyət planlarını həyata keçirən
ölkələrin sayı

20. Milli hökumətlərdən alınan 40 təqdimat (Qlobal ÜDM-in 72%-ni təşkil edir)
Rola.Darwish@bt-villes.org

21. 12.7.1 hesabat çalışmalarında 40 iştirakçı milli/federal hökumət
Yeni
Zelanadiya
Panama
Çin
Yaponiya
Filippin
Bulqarıstan
Çex
respublikası
Dominik
Respublikası
Danimarka
Finlandiya
Almaniya
Meksika
Niderland
Mavrikiy
Paraqvay
Norveç
Koreya Respublikası
Polşa
Sloveniya
İsveç
Amerika
Birləşmiş
Ştatları
Urugvay
Kanada
Kosta Rika
Xorvatiya
Kolumbiya
Honduras
İndoneziya
Ireland
İtaliya
Fil Dişi Sahili
Litva
Tunis
Belçika
Malta
Avstriya
Kipr
Fransa
Latviya
Portuqaliya
Avropa Latın Amerika və Karib hövzəsi
Şimali
Amerika
Asiya və Sakit
Okean hövzəsi
Afrika və Qərbi
Asiya

22. 2020 DİM 12.7.1. Məlumatları toplamanın nəticəsi
DDS-nin icra səviyyəsi (milli/federal hökumət)
12.7.1 UYĞUNLUQ
HƏDDİ
Yetərsiz məlumat və ya
DDS-i açıq şəkildə
dəstəkləyən
siyasət/hüquqi alət yoxdur
Aşağı
səviyyə
Aşağı orta səviyyə Orta yuxarı səviyyə Yüksək səviyyə

23. 20/21 DİM 12.7.1. Məlumatların toplanmasının nəticəsi
2020-ci ilin
dekabrına olan
məlumat və
sübutlara
əsaslanan
təqdimatların
regional bölgüsü
və təsnifatı
Qeyd: Sütunların üstündə göstərilən rəqəmlər BMT-nin DİM məlumat bazası
unstats.un.org/sdgs tərəfindən istifadə edilən rəsmi təsnifata uyğun olaraq,
region üzrə mövcud ölkələrin ümumi sayını əks etdirir.
Yüksək səviyyə
Yüksək orta səviyyə
Aşağı orta səviyyə
Aşağı səviyyə
Yetərsiz məlumat və ya DDS-i açıq şəkildə dəstəkləyən siyasət/hüquqi alət
yoxdur

24. 2020/2021 DİM 12.7.1 üçün məlumatların toplanması
DDS-nın həyata keçirilmə səviyyəsi
* Nəzərə alın ki, Afrika və Qərbi Asiyada regionun 75 ölkəsindən yalnız bir ölkə (Kot-d'İvuar) iştirak etdiyinə görə, dünyanın bu hissəsi regional qrafiklərdə təmsil
olunmur, çünki yalnız bir ölkənin məlumatları regional tendensiyaların təmsilçisi hesab oluna bilməz.
Bölgələr üzrə DDS-nın Həyata
keçirilməsinin orta balı*
2,34
Orta
DDS-ı
Həayta
keçirmə
Balı
Asiya və Sakit
Okean Hövzəsi
Avropa Latın Amerikası
və Karib hövzəsi
Şimali Amerika

25. Hökumətlərin sorğunun hər bölməsində fəaliyyətlərinin icmalı
• Dövlət satınalmaları ilə bağlı imkan
verən hüquqi bazaya nail olmaq
baxımından əlverişli nəticə (
altindikator B) DDS-nin həyata
keçirilməsində zəruri ilk addımdır.
• DDS praktikantlarına göstərilən
praktiki dəstək (altindikator C) və
DDS-nin ümumi monitorinqi
(altindikator E) baxımından orta
səviyyəli nəticə.
• Zəif nəticə: dayanıqlı satınalma
meyarlarının hazırlanması və bu
meyarların hazırlanmasından əvvəl
(altindikator D) və ya DDS
nəticələrinin/çıxarışlarının faktiki
ölçülməsində (altindikator F)
risklərin qiymətləndirilməsi təhlilinin
12.7.1. İştirakçı ölkələr
İcmalın nəticələri
Hər
altindikator
üzrə
xal
DDS siyasəti/
Fəaliyyət Planı
DDS-lə əlaqəli
hüquqi baza
Praktik
dəstək
DDS
meyarları
Monitorinq DDS faiz
göstəricisi

26. III. Asiyada YDS

27. On ildən artıqdır ki, “MOF və MEE” birlikdə 14-dən 69-a qədər genişlənən məhsul
kateqoriyaları ilə birlikdə Dövlət Satınalmaları üçün “CEL” məhsullarının 22 buraxılış siyahısını
dərc etdilər. Məhsul modelləri təxminən 856-dan 400 minə qədər artdı.
Çinin YDS təcrübəsi
Məhsul modelindəki dəyişiklərin siyahısı

28. Yaşıl məhsullara çəkilən xərclər
Koreyanın YDS-ı 2017-ci ildə təxminən 3,3 milyard ABŞ dollarını
qeyd edib ki, bu da 2005-ci illə müqayisədə 4,2 dəfədən çox artıb.
0,79 0,86
1,34
1,58 1,63 1,64 1,65 1,73
2,04 2,2
2,4
2,8
3,3
4,5 5,3
6,9
5,4 5,3 4,9 5,3 6,1
7,5
10
7,9
10 10,8
0
5
10
15
20
25
0
1
2
3
4
2005200620072008200920102011201220132014201520162017
Total expenditure in green products(billion USD)
% of GPP over the total domestic purchase executed by PPS
Koreyada YDS Monitorinqinin Nəticələri
Yaşıl məhsullara çəkilən ümumi xərclər (milyar ABŞ dolları)
Ümumi daxili satınalma üzərində YDS_nın payı %-lə

29. Eko-etiketli məhsullar üçün böyüyən bazar
▪ YDS eko-etiketli məhsullar bazarını genişləndirir
37 182
941
1 636 1 636 1 841 2 025 2 387 2 738 2 547
3 643
82 326
4 639
7 904 7 777
9 140
10 436
13 352
16 647
18 086
14 647
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
18000
20000
1992 2001 2006 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Eco-Certified Companies Eco-Labled Products
Koreyada YDS-nın Dayanıqlılığın Təsirləri
Eko sertifikatlı şirkətlər Eko-etiketli məhsullar

30. Ətraf mühitə təsirləri
108
316
495
601
620
538 544
491
532 543
469
568
665
53,5 55,5
69,6 66 71 66 70
182
275
382
414
345
400
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
0
100
200
300
400
500
600
700
GHG emission reduction (thousand tons) Environmental benefits (million USD)
Koreyada YDS-nın Dayanıqlılığın Təsirləri
İXQ emissiyasının azaldılması (min ton) Ekoloji faydalar (Milyon dollar)

32. Təşəkkür edirik!
Fərid Yaker/ Proqram Mütəxəssisi / Davamlı Dövlət Satınalmaları
Farid.yaker@un.org
www.unenvironment.org