De tablet doet meer en meer zijn intrede bij oudere generaties, maar is dit toestel eigenlijk wel geschikt voor deze doelgroep? ZORG Magazine ging in discussie met Peter Burggraeve en Bert Desmet.

1. ZORG magazine
8
De tablet doet meer en meer zijn
intrede bij oudere generaties. De
gebruiksvriendelijkheid en de
communicatiemogelijkheden zorgen
ervoor dat de tablet dé ideale tool zou
zijn om ook in te zetten bij preventie in
de gezondheidszorg. Maar is de tablet
inderdaad het perfecte middel? Wat zijn de
voordelen en waar liggen de hindernissen?
ZORG Magazine discussieert hierover
met Peter Burggraeve, opleidingshoofd
zorgtechnologie aan de VIVES Hogeschool
en Bert Desmet, coördinator van ONLINE
buurten waar tablets worden ingezet om
vereenzaming tegen te gaan en netwerken te
versterken of uit te bouwen.
Lost generation
Bert Desmet: “Vanuit ONLINE buurten
merken we dat de tablet voor velen
versterkend werkt. In sommige buurten
ontbreekt een goed netwerk en daar kan de
tablet een heel belangrijke rol spelen. Wat
we wel zien, is dat niemand van de doelgroep
er zelf om vraagt, ze zijn heel sceptisch en
denken dat alles wat digitaal is voor de jonge
generatie is en niet meer voor hen.”
Peter Burggraeve: “Ik denk dat het een
kwestie is van de tablet vroeg genoeg te
introduceren. 80-plussers bijvoorbeeld willen
er niet meer aan beginnen om te leren hoe
een tablet werkt, dat is een lost generation.
Volgens mij is 65 een ideale leeftijd. De
ouderen dienen echter wel geprikkeld te
worden om het te gebruiken. Laat hen
bijvoorbeeld kennis maken met Skype,
grootouders die zo met hun kleinkinderen
op reis kunnen communiceren, dat wekt de
aandacht en ze zien meteen de voordelen.
Het is alleszins een medium dat de
eenzaamheid kan doorbreken.”
Bert: “Ik ben niet akkoord met wat je zegt
over die lost generation van 80-plussers.
Naar aanleren toe is leeftijd echt geen
criterium. Onlangs was er nog een reportage
op BBC over een nieuwbakken 105-jarige
gedigitaliseerde oma. Vanuit beleidsoogpunt
kan je je natuurlijk afvragen of het nog de
moeite is om in die generatie te investeren,
zeker aangezien deze mensen tijdens hun
leven en loopbaan geen digitale tools
voorhanden hebben gehad. Maar mochten we
een Ministerie van Eenzaamheid hebben, zou
die meteen moeten investeren in 80-plussers.
Leeftijd is een parameter die heel weinig
verklaart, gezondheid is een veel belangrijker
criterium. Het is voor persoonlijk net een
Foto:
Iedereen digitaal
met een tablet...
…of toch maar niet?
Bert Desmet
(coördinator van ONLINE buurten)

2. ICT & zorgtechnologie - ZORG magazine
9
meerwaarde om toch op die “lost generation” in te zetten.
Dat merken wij ook heel duidelijk bij Online Buurten aan
de positieve reacties. De drempel is inderdaad groter maar
ik denk dat dit een dankbare investering kan zijn.”
Peter: “Het grootste struikelblok is en blijft de kostprijs
natuurlijk. Ik denk niet dat ouderen willen betalen voor
een goede tablet. Maar binnen enkele jaren koop je
waarschijnlijk al een heel degelijk toestel voor 100 euro.”
Bert: “Bij ONLINE buurten geven we momenteel een
tablet gratis voor 1 jaar, tijdens die periode kunnen ze ook
leren werken met de verschillende applicaties via Cubigo.
Maar wat na dat jaar? Sommigen krijgen een tablet cadeau
van hun kinderen maar niet iedereen heeft dat geluk.
Voor hen zijn we nu een soort verhuursysteem aan het
uitdokteren. En ja, er bestaan veel goedkopere tablets
maar we zien toch dat de kwaliteit en het gebruiksgemak
heel belangrijk zijn en die eigenschappen heb je
momenteel enkel nog bij de iets duurdere toestellen.”
Peter: “De grootste struikelblokken vandaag de dag om
de tablet te implementeren bij senioren zijn inderdaad
de financiële toegankelijkheid en de beschikbaarheid
van wifi. We spreken over een generatie voor wie zelfs
het in huis hebben van een vast telefoontoestel geen
evidentie was. De gsm is al redelijk ingewikkeld voor hen
en bovendien zitten ze vaak met motorische en sensoriële
beperkingen. Voice recognition kan hierbij helpen maar
als je bijvoorbeeld naar de Siri-applicatie kijkt, die maakt
het leven niet meteen gemakkelijker, zoals de applicatie
eigenlijk zou moeten doen, integendeel.”
Bert: “Het is inderdaad een generatie die niet is
opgegroeid met digitale tools. We merken dan ook
dat voor hen een tablet laagdrempeliger is in gebruik
dan een vaste computer met een muis. Bovendien
heeft de multi-inzetbaarheid van een tablet (muziek,
foto’s, mailen, beeldbellen, spelletjes spelen,…) een
groot gebruiksgemak. Bij een tablet zit je ook niet met
motorische beperkingen, je kan hem eender waar in huis
gebruiken. In verband met de beschikbaarheid van wifi,
daar zou de overheid een rol moeten spelen maar dan
moeten we op zoek naar een beleidskader hieromtrent
en dat is nieuw. Op dit vlak verricht het Vlaams
Kenniscentrum Mediawijsheid heel mooi werk, denk maar
aan haar white paper omtrent duurzaam e-inclusiebeleid.”
Iedereen digitaal
Peter: “Daar ben ik het volledig mee eens. Er wordt nog
te weinig rekening gehouden met het economische
aspect. Een goede inzet van technologie op afstand
kan bijvoorbeeld ziekenhuisopnames vermijden.
Als je dan de prijs van de tablet of een smartphone
terugbetaalt, en kijkt naar wat je als overheid kan
uitsparen, dan is dat peanuts. Ik denk dat je echt naar
een terugbetalingssysteem moet gaan. En natuurlijk
is dat mogelijk. Als je kijkt naar wat mutualiteiten nu
al terugbetalen, dan zou preventie daar toch zeker bij
Foto:
Peter Burggraeve: (Opleidingshoofd Zorgtechnologie
aan de VIVES Hogeschool)
Bert Desmet: " Mutualiteiten kunnen niet achterblijven en
zouden de tablet moeten terugbetalen. "

3. ZORG magazine
10
ZORG magazine - ICT & zorgtechnologie
10
moeten horen? Hier liggen heel wat kansen
voor verzekeringen en mutualiteiten om zich
op de markt te profileren.”
Bert: “Mutualiteiten gaan niet kunnen
achterblijven en zullen de aankoop van
een tablet in de nabije toekomst zeker
terugbetalen. De samenleving digitaliseert,
ook in de zorg, al is het daar maar met
mondjesmaat. Je moet er immers voor
zorgen dat je iedereen de mogelijkheid biedt
om zijn eigen elektronische dossier op te
volgen. Nu gaat de overheid nog te veel uit
van het feit dat iedereen überhaupt maar
gedigitaliseerd moet zijn. Willen we vanuit
de cliënt werken en bijvoorbeeld ook alle
voorschriftjes digitaal maken, dan moeten we
die cliënt centraal zetten. Een mantelzorger
kan bijvoorbeeld wel helpen door een tablet
mee te brengen om bepaalde bankzaken
te verrichten maar ouderen voelen zich erg
kwetsbaar als ze zulke zaken uit handen
moeten geven en dat kan dan ook weer niet
de bedoeling zijn.”
Peter: “We hinken in België sowieso achterop
en dat om de doodeenvoudige reden dat
de meerwaarde van zorgverstrekkers en
artsen niet gezien wordt in het ganse
verhaal. In Nederland bijvoorbeeld
worden er overeenkomsten afgesloten
metzorgverzekeraars, actief binnen bepaalde
regio's. Mensen die zorg op afstand nodig
hebben, zitten in een soort van contract. Zij
worden 2-3 keer per dag opgebeld door een
zorgcentrale die daarvoor betaald wordt,
die geeft tevens ook thuiszorg en zorg op
afstand, dat zit in een structuur ingebed.
In Vlaanderen bestaat dat simpelweg
niet. Je merkt wel dat het Wit-Gele Kruis
bijvoorbeeld hier meer en meer in investeert.
West-Vlaanderen heeft een alarmcentrale
die 24/24 bereikbaar is. Beeldbellen met een
tablet zou in dat verhaal heel interessant
kunnen zijn. We moeten ons meer de vraag
stellen hoe we nieuwe technologie kunnen
inzetten om de communicatie met de
zorgvrager te optimaliseren. In België mag
de zorg echter niets kosten. Integendeel,
een arts overtuigen om een bepaalde app te
gebruiken, verloopt heel stroef. Die denkt
nog te veel “what’s in it for me?”. Als het
antwoord daarop “niets” is, dan heeft hij
geen interesse.”
Bert: “En deze digitalisering speelt
tegelijkertijd een belangrijke rol in
empowerment en zelfzorg. Door een groep
digitaal te ontsluiten, geef je hen de tools
in handen om een netwerk te onderhouden,
activiteiten in de buurt op te zoeken, uit
te dokteren welke zorg er mogelijk is,
een wachtdienst te consulteren,… In deze
domeinen moét je je gewoon bewegen
om tegenwoordig mee te zijn in de
samenleving.”
Intergenerationeel werken
Bert: “Het grootste leerpunt dat we ervaren
binnen Online Buurten, is het belang van
een cursus op maat. Ieder individu is anders
en heeft andere digitale noden. De snelheid
waarmee personen het digitale aspect
aanleren, maakt dat het leerproces echt
wel heel sterk op maat moet zijn. Dat is en
blijft een uitdaging. Het is de bedoeling
om gedifferentieerd les te geven, zowel
tijdens de uren als nadien. Maar je kan je wel
inbeelden dat een dergelijke begeleiding
erg arbeidsintensief is en dus een grote
uitdaging vormt naar betaalbaarheid
om deze duurzaam in te bedden in je
organisatie.”
Peter: “Voor mij zou het dan bijvoorbeeld een
goede oplossing zijn om intergenerationeel
te gaan werken en studenten in te zetten
om bij ouderen thuis de toepassingen
van een tablet uit te leggen. Organiseer
bijvoorbeeld ontmoetingsmomenten tussen
ouderen een jongeren zodat ze samen
kunnen experimenteren, dat gebeurt nog
Peter Burggraeve
" De technologie
bestaat maar de
wil ontbreekt, bij
de mensen maar
zeker ook bij de
overheid. "

4. veel te weinig. En we praten hier nu de hele tijd over
een tablet maar een smart tv is volgens mij nog een
heel goed alternatief. De televisie is en blijft het meest
toegankelijke medium. Heel wat bedrijven focussen op
die smart tv maar richten zich dan vooral naar jongeren
en vergeten die ene – zeer belangrijke – doelgroep, de
oudere generatie die de smart tv zou kunnen gebruiken
voor preventie en dergelijke. De technologie bestaat echt
al wel, maar de wil ontbreekt, bij de mensen zelf maar
zeker ook bij de overheid.”
personeelsplanning | tijdregistratie | toegangscontrole
www.get.be | info@get.be
Een zorg minder dankzij GET
De gebruiksvriendelijke oplossingen van GET
brengen eenvoud in de complexe structuur
van uw zorginstelling.
ad Zorgmagazine 2016 (210x148,50).qxp 9/03/16 22:10 Pagina 1
Online buurten
VIVES: zorgtechnologie
ONLINE buurten wil als zorgproeftuin de randvoorwaarden van buurtgerichte zorg onderzoeken via
innovatieve experimenten met bijzondere aandacht voor de centrale plaats van de oudere, de kracht van
samenwerking en de ondersteunende functie van technologie.
VIVES Hogeschool startte in september 2015 met de opleiding Zorgtechnologie om tegemoet te komen aan
de huidige uitdagingen in de gezondheidszorg en de welzijnssector. Studenten leren de noden van individuele
zorgvragers in kaart brengen en oplossingen op maat creëren om de levenskwaliteit van de zorgvrager te
verhogen en de arbeidsomstandigheden van de mensen die in de zorg werken te verbeteren. Studenten leren
tevens om technologie en zorg op elkaar af te stemmen, zowel in een bedrijf als in een zorgvoorziening.
Meer info: www.onlinebuurten.be
Meer info: www.vives.be