1. Dirk Van Heuven
19 juni 2012
Gemeentelijke bevoegdheid en
verplichtingen inzake de inzameling
en ophaling van huishoudelijke
afvalstoffen

2. /2
FOCUS
 Huishoudelijke afvalstoffen (HA)
 “afvalstoffen die ontstaan door de normale werking van een particuliere
huishouding en afvalstoffen die daarmee gelijkgesteld worden bij een besluit van
de Vlaamse Regering” (art. 3, 17° Materialendecreet)
 Inzameling van afvalstoffen
 “het verzamelen van afvalstoffen, inclusief de voorlopige sortering en de
voorlopige opslag van afvalstoffen, om deze daarna te vervoeren naar een
afvalverwerkingsinstallatie” (art. 3, 18° Materialendecreet)
 Cass. 17 december 2010, VHS Europ
 Abstractie van Europese regels (interne markt & vrije mededinging)

3. /3
REGELGEVING (I)
 Art. 26 Materialendecreet
 “Elke gemeente draagt er, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten, zorg voor
dat de huishoudelijke afvalstoffen zo veel mogelijk worden voorkomen of hergebruikt, op
regelmatige tijdstippen worden opgehaald of op een andere wijze worden ingezameld, en
nuttig worden toegepast of verwijderd, overeenkomstig artikel 11, 12 en 13, § 2.”
 “Met behoud van de toepassing van de bepalingen van dit decreet worden de ophaling en
inzameling van huishoudelijke afvalstoffen bij gemeentelijk reglement geregeld.”

4. /4
REGELGEVING (II)
 Art. 135 § 2 Nieuwe Gemeentewet
 “De gemeenten hebben ook tot taak het voorzien, ten behoeve van de inwoners,
in een goede politie, met name over de zindelijkheid, de gezondheid, de
veiligheid en de rust op openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen.”
 Uitvoeringsplan Milieuverantwoord Beheer van Huishoudelijke
Afvalstoffen (UMBHA)
 Bindende taakstellingen voor gemeenten inzake selectieve inzameling en
verwerking HA

5. /5
VOOR HET ARREST VHS EUROP
 Gemeentelijke bevoegdheid werd geacht exclusief te zijn
 RvS 4 oktober 1994, nr. 49.427, Remo-Milieubeheer
 AH 3 mei 2000, nr. 47/2000
 Rechtsleer
 Mogelijkheid intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en
uitbesteding aan privé-ondernemingen
 RvS 4 oktober 1994, nr. 49.427, Remo-Milieubeheer en RvS 9 mei 2000, nr.
87.129, BVBA ‘t Ruimerke
 AH 12 juli 1995, nr. 61/95
 MvT bij ASD & rechtsleer

6. /6
HET ARREST VHS EUROP (I)
 Feiten
 Privé-onderneming VHS Europ plaatste kledingcontainers in verscheidene
gemeenten voor inzameling textielafval
 Op gemeentelijk domein: OV met gemeente
 Op privaat domein (bv. winkelparking): OV met private eigenaar
 OVAM: ook toestemming gemeente vereist voor containers op privaat domein,
waarop OVAM kopie van OV’en opvroeg in kader van toezicht
 VHS Europ dagvaardde OVAM voor rb van 1e aanleg

7. /7
HET ARREST VHS EUROP (II)
 1e aanleg
 VHS Europ kan kledingcontainers plaatsen op privaat domein met toestemming
private eigenaar, zonder OV met gemeente, onder voorbehoud van
gemeentelijk reglement inzake inzameling textielafval
 OVAM kan VHS Europ niet verplichten kopie van OV met gemeente over te
maken voor containers op privaat domein, onder voorbehoud van gemeentelijk
reglement inzake inzameling textielafval
 Hoger beroep
 VHS Europ kan alleen handelen in samenspraak met of met toestemming van
gemeente, ongeacht gemeentelijk of privaat domein
 OVAM kan kopie van OV met gemeente opvragen

8. /8
HET ARREST VHS EUROP (III)
 Cassatie
 “Uit voormelde bepalingen volgt dat de gemeente verantwoordelijk is voor het inzamelen en
het ophalen van huishoudelijke afvalstoffen en dat zij deze ophaling kan reguleren. Deze
bepalingen sluiten echter niet uit dat, in zoverre de gemeente het ophalen van
huishoudelijke afvalstoffen niet heeft gereglementeerd, andere personen huishoudelijke
afvalstoffen mogen ophalen met inachtneming van de bepalingen van het
Afvalstoffendecreet.
Het is derhalve in die omstandigheden niet verboden aan andere erkende natuurlijke
personen of rechtspersonen dan die waarmee de gemeente een overeenkomst heeft gesloten
of aan wie zij toelating heeft verleend, om huishoudelijke afvalstoffen op te halen door middel
van inzamelpunten op private eigendom.”

9. /9
NA HET ARREST VHS EUROP (I)
 Bevestiging gemeentelijke bevoegdheid
 Gemeenten blijven 1e spelers inzake inzameling en ophaling HA
 Regulering/uitsluiting private initiatieven
 Gemeenten kunnen perfect bij politieverordening de markt van inzameling en
ophaling HA afsluiten voor private spelers of slechts openstellen voor de private
spelers die zij wenselijk achten
 Modelbepaling OVAM-VVSG
 Alleen de overbrengers, daartoe aangewezen door de burgemeester, zijn gerechtigd om
afvalstoffen in te zamelen.
 Het is voor iedereen verboden om het even welke afvalstof mee te geven aan andere
overbrengers dan deze daartoe aangewezen door de burgemeester.

10. / 10
NA HET ARREST VHS EUROP (II)
 Artikel 21, §4, 2e lid materialendecreet als antwoord op Hof van Cassatie ? “Voor
de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen is, naast eventueel andere inzamelkanalen,
de samenwerking met de gemeenten verplicht. De Vlaamse Regering stelt in dat geval
nadere regels vast voor het bepalen van een billijke vergoeding (…)”.
⇒ Onduidelijk of de samenwerking met de Gemeenten een ruimer
toepassingsgebied heeft dan enkel maar inzake de
producentenverantwoordelijkheid…

11. / 11
NA HET ARREST VHS EUROP (III)
 Door privé-onderneming(en) zonder gemeentelijk reglement of met instemming
Gemeente
 Vervuilingsverbod
 Zorgverplichting
 Stort- en verbrandingsverboden
 Selectieve inzamelings- en ophalingscriteria (o.m. klein gevaarlijk afval)
 Bijzondere regels gevaarlijke afvalstoffen
 Inzameling/vervoer: registratieplicht
 Vrijstelling gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
 Verwijdering/nuttige toepassing: vergunnings-/meldingsplicht
 Identificatieformulier, verpakkingsnormen,…

12. / 12
NA HET ARREST VHS EUROP (IV)
 Kan een gemeente de inzameling van huishoudelijk afval volledig liberaliseren
in haar reglement?
 Primaire bevoegdheid en eindverantwoordelijkheid steeds bij gemeente, met of
zonder gemeentelijk reglement
 Kwalitatieve private ophaling?
 Betaalbare prijzen?
 Toezichts- en controleverplichting gemeente
 Aansprakelijkheid van de gemeente
 Overheidsopdrachtenregelgeving?

13. / 13
BESLUIT (I)
 Gemeenten kunnen zich nooit volledig exonereren van taak om HA in te
zamelen en op te halen
 Minstens toezichts- en controleverplichting
 Gemeenten kunnen ieder privaat initiatief bij gemeentelijk reglement
reguleren en zelfs uitsluiten
 Zelfs op privaat domein
 Gemeentelijk reglement terzake aan te raden om private wildgroei te vermijden
 Modelbepaling OVAM-VVSG

14. / 14
BESLUIT (II)
 Zelfs zonder gemeentelijk reglement kunnen privé-ondernemingen HA maar
inzamelen en ophalen onder bepaalde voorwaarden
 Openbaar domein: toestemming gemeente
 Privaat domein: toestemming private eigenaar
 Privé-onderneming moet materialendecreet en VLAREMA respecteren
 Samenwerking met Gemeenten altijd verplicht? (artikel 21 §4
Materialendecreet?)
 Zelfs zonder gemeentelijk reglement kunnen particuliere burgers maar
over eigen HA beschikken onder bepaalde voorwaarden
 Vervuilingsverbod en zorgverplichting (ook op privaat domein!)
 Stortings-en verbrandingsverboden, gevaarlijke afvalstoffen, vergunnings- en

15. / 15
referenties
Dirk Van Heuven
Cogels Osylei 61
2600 Antwerpen
t 03 270 33 50
dvanheuven@publius.be
www.publius.be
Bezoek ook de blog Lokale besturen: www.lokalebesturen.info