บรรยายโดย ศ.นพ.วิจารณ์ พานิช ในการอบรมสัมมนา การจัดการศึกษาไทยในศตวรรษที่ ๒๑ จัดโดยสมาคมโรงเรียนอนุบาลประจำจังหวัด (ประเทศไทย) File part Three

1. การศึกษาไทยในศตวรรษที่ ๒๑
วิจารณ์ พานิช
ประธานมูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์
บรรยายในงานอบรมสัมมนาวิชาการและจัดงานมุทิตาจิตแก่ผู้บริหารและครูประจาโรงเรียนอนุบาลประจาจังหวัด (ประเทศไทย) ณ โรงแรมเชียงใหม่ภูคา จังหวัดเชียงใหม่ ๒๔ สิงหาคม ๒๕๖๑
Part Three

2. เน้นให้ครู และ นักเรียน รู้เป้าชัด
สอนแบบโฟกัสเป้าหมาย
ด้วยเครื่องมือ
สเกลความเข้าใจ
Proficiency Scale
https://www.gotoknow.org/posts/643523

3. ตีความ OLE เสียใหม่
Objective 
Evaluation 
Learning Experience 
Evaluation

4. ตีความ OLE เสียใหม่
Objective 
Evaluation 
Learning Experience 
Evaluation
มีขั้นตอนดำเนินกำรเพื่อให้นร. เป็นเจ้ำของกระบวนกำร OELE

5. ศาสตร์และศิลป์ ของการสอน (๑)
• เตรียมเป้ำหมำยและสื่อสำรกำรเรียนรู้ที่คมชัด
• ใช้กำรประเมิน
• กำกับเนื้อหำของบทเรียน
• สร้ำงกำรปฏิบัติและทำควำมเข้ำใจบทเรียนอย่ำงลึกซึ้ง
• สร้ำงบทเรียนประยุกต์ใช้ควำมรู้
• สร้ำงกำรเรียนรู้สู่กำรเปลี่ยนแปลง

6. ศาสตร์และศิลป์ ของการสอน (๒)
• ใช้ยุทธศำสตร์ทำให้นักเรียนเอำใจใส่กำรเรียน
• ใช้กติกำและข้อพึงปฏิบัติ
• สร้ำงควำมสัมพันธ์
• สื่อสำรควำมคำดหวังสูง
• สร้ำงกำรเปลี่ยนแปลงในระบบ

7. 5 คาถามหลักในการออกแบบการเรียนรู้
• ต้องการให้ นร. ได้ทักษะ และ ค. ที่จาเป็นอะไรบ้าง (ตรวจสอบเอกสารหลักสูตร
หนังสือทักษะแห่งอนาคตใหม่ ฯลฯ)่่
• จัดการเรียนรู้อย่างไรให้ได้ทักษะเหล่านั้น
• รู้ได้อย่างไรว่าได้
• ทาอย่างไร กับ นร. บางคนที่ไม่ได้
• ทาอย่างไรกับ นร.บางคนที่เรียนเก่งก้าวหน้าไปแล้ว

8. •Prior Knowledge
•K Organization
•Motivation
•Develop Mastery
•Practice & Feedback
•Student Development
& Climate
•Self-directed Learner
http://www.scbfoundation.com/news_publish_detail.php?cat_id=6&nid=880

9. ความรู้เดิม (prior knowledge)
• คนเรำเรียนรู้โดยใช้ควำมรู้เดิมจับควำมรู้ใหม่
• ครูทำหน้ำที่ปลุกควำมรู้เดิมของนักเรียน เอำมำจับควำมรู้ใหม่
• ครูตรวจสอบควำมรู้เดิมของนักเรียน
• ครูมีวิธี จัดกำรควำมรู้เดิมของศิษย์
- กรณีควำมรู้เดิมไม่ถูกต้อง ไม่เหมำะสม
- กรณีควำมรู้เดิมไม่เพียงพอ

10. การจัดระเบียบความรู้ (knowledge organization)
• เป็นกำรจัดเครือข่ำยใยสมองให้เชื่อมโยงกว้ำงขวำงหนำแน่น
• มือใหม่เครือข่ำยเบำบำง
• ครูให้ศิษย์ฝึกทำ concept map
• ฝึกทำ task analysis
• ครูบอกโครงสร้ำงภำพใหญ่ของรำยวิชำ และแต่ละคำบ
• มีตัวอย่ำงกำรจัดระเบียบควำมรู้หลำยแบบ

11. แรงจูงใจให้อยากเรียน (motivation)
• นร. เห็นคุณค่ำ
• เชื่อมั่นว่ำบรรลุได้
• สภำพแวดล้อมเอื้อ
• ท่ำที่สนใจกระตือรือร้นของครู

12. แรงจูงใจให้อยากเรียน (motivation)
High Expectation + High Support

13. เรียนแล้วรู้จริง (mastery learning)
• ฝึกประยุกต์ใช้ควำมรู้
• ตำมด้วยกำรใคร่ครวญสะท้อนคิด (reflection) ตอบ
คำถำม what, how, why สะท้อนคิดคนเดียว เขียน
reflective journal
• สะท้อนคิดเป็นกลุ่ม

14. ฝึกปฏิบัติ
สมรรถนะ
ที่เห็น
ป้อนกลับ
มุ่งเป้ำ
เป้ำหมำย
ให้ฝึกปฏิบัติ (practice) ตามด้วย ให้คาแนะนาป้อนกลับ
(feedback)

15. พัฒนาการของ นร. และ บรรยากาศในชั้นเรียน
• พัฒนำกำรองค์รวม
• บรรยำกำศเปิดกว้ำง ไม่เน้นถูก-ผิด
• ปฏิสัมพันธ์ที่ดี
• จัดให้มีกำรสะท้อนกลับ (feedback) บรรยำกำศกำรเรียน
• ส่งเสริม active listening

16. นร. เป็นผู้กากับการเรียนรู้ของตนเอง
• ทักษะประเมินชิ้นงำน
• ทักษะประเมินควำมสำมำรถของตนเองต่องำนนั้น
• ทักษะวำงแผนทำงำน
• ทักษะประเมินควำมก้ำวหน้ำ
• ทักษะปรับปรุงยุทธศำสตร์กำรทำงำน
Metacognition
skills

17. ห้องเรียนกลับทาง
•Flip the Classroom กลับทำง
ห้องเรียน
•เรียนวิชำที่บ้ำน ทำ “กำรบ้ำน”
ที่ห้องเรียน
•ครูเครื่องสอนวิชำ ครูคนสอน
คน/ปัญญำ
•ใช้ห้องเรียนเพื่อกำรเรียนแบบรู้
จริง (Mastery Learning)
http://www.scbfoundation.com/projects/wcms/docs/uploads/doc_13727357101058185889.pdf

18. Activity-Based Learning
• เรียนจำกกำรทำกิจกรรม
• เรียนเป็นทีม
• ตำมด้วย critical reflection คนเดียว โดยเขียน reflective
journal ส่วนตัว หรือแชร์ใน social media ของกลุ่ม
• และ collective reflection เพื่อฟังกำรตีควำมของเพื่อน
• ครูตั้งคำถำม เพื่อตีควำมทฤษฎีจำกประสบกำรณ์จำกกำร
ทำงำน และเพื่อตรวจสอบกำรบรรลุเป้ำหมำยกำรเรียนรู้

19. Service Learning
• เรียนโดยทำกิจกรรมรับใช้ผู้อื่น
• ได้ASK (Attitude, Skills, Knowledge) ตำมที่กำหนดในเป้ำหมำย
กำรเรียนรู้
• และได้พัฒนำจิตสำธำรณะ จิตใจที่มุ่งทำเพื่อผู้อื่น เพื่อส่วนรวม
https://www.gotoknow.org/posts/136804
บุริม โอทกำนนท์
https://www.gotoknow.org/posts/543466 ผศ. ดร. ปริญญำ เทวำนฤมิตรกุล

20. ครูทำอะไรให้แก่ศิษย์
• Inspirer กระตุ้นแรงบันดำลใจ
• Designer ออกแบบกิจกรรม และ “นั่งร้ำน” (Scaffold)
• Facilitator โดยตั้งคำถำม ชวนคิด
• Assessor (Formative Assessment) ประเมินเพื่อพัฒนำ
• Constructive Feedback ให้คิดไปข้ำงหน้ำ มุมำนะ GrowthMindset
• Summative Evaluation ยืนยันว่ำบรรลุผลลัพธ์ที่ตั้งเป้ำหมำยไว้

21. ครูในศตวรรษที่ ๒๑ มีคุณค่ามากกว่าครูในศตวรรษที่ ๒๐
•สอน สั่งสอน
• ถ่ำยทอดควำมรู้
• รู้ผิวเผิน
• สอนวิชำ
• รู้วิชำ
• ผู้รู้
• รอบรู้วิชำ
• ฝึก/โค้ช/อำนวย
• อำนวยกำรสร้ำง
• รู้จริง (mastery)
• พัฒนำครบด้ำน
• มีทักษะ
• ผู้เรียนรู้ (PLC)
• กำกับกำรเรียนรู้ของตน
20 21

22. Learning by Doing
•Action-Oriented / Active Learning เรียนโดยการ
ปฏิบัติ : PBL, CBL, RBL, ABL
•เรียนเป็นทีม
•ตามด้วยการไตร่ตรองสะท้อนคิด (Reflection)
ร่วมกัน
•อจ. : ออกแบบ, ชวนตั้งเป้า, ตั้งคาถามให้คิด

23. เรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Mezirow
https://cdn.gotoknow.org/assets/media/files/001/118/349/original_8a511172e210f2942a79c400363f4033.jpg
กำรท้ำทำยระบบโลกทัศน์
เปลี่ยนระบบคุณค่ำและโลกทัศน์
ประสบกำรณ์ตรง + ไตร่ตรองสะท้อนคิด
+ อำรมณ์

24. เรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง
https://www.gotoknow.org/posts/tags/Mezirow
https://cdn.gotoknow.org/assets/media/files/001/118/349/original_8a511172e210f2942a79c400363f4033.jpg
กำรท้ำทำยระบบโลกทัศน์
เปลี่ยนทั้งเนื้อทั้งตัว
ประสบกำรณ์ตรง + ไตร่ตรองสะท้อนคิด
ใจ คิด พฤติกรรม
+ อำรมณ์
พลังทั้งหก

25. ต่อ Part Four