Viêm màng bồ đào

1. VIEÂM MAØNG BOÀ ÑAØO
PGs.TS. VOÕ THÒ HOAØNG LAN
BOÄ MOÂN MAÉT - ÑH Y DÖÔÏC TP HCM

2. VIEÂM MAØNG BOÀ ÑAØO TRÖÔÙC
A-Vieâm moáng maét & vieâm moáng maét theå mi khoâng haït caáp
° Caùc bònh lieân keát vôùi HLA-B27
° Vieâm giaùc maïc - moáng maét sau vieâm GM maïn tính do Herpes
B- VMM-TMi maïn tính
Vieâm moáng maét - theå mi dò saéc FUCHS

3. A-Vieâm MM & vieâm MM - theå mi khoâng u haït caáp
 Tam chöùng coå ñieån : ñau, ñoû, sôï aùnh saùng
- Tuûa nhoû sau GM & fibrin raûi raùc treân noäi moâ
- GM coù theå bò phuø caáp tính

4. A-Vieâm MM & vieâm MM -
theå mi khoâng u haït caáp
- Tieàn phoøng: Tyndall nhieàu möùc ñoä, muû TP
xuaát huyeát TP tự phaùt
- Ñoàng töû: co nhoû, meùo, FXAS(-)
maøng fibrin
bít kín ñoàng töû  Moáng caø chua
- Dòch kính tröôùc: teá baøo (+)
- Hoaøng ñieåm phuø daïng nang
- HM vieâm khu truù ôû ngoaïi vi

5. CAÙC BÒNH LIEÂN KEÁT VÔÙI HLA-B27
HLA-B27 laø 1 genotyp naèm ôû nhaùnh ngaén cuûa NST soá 6
Coù ôû # 1,4 ñeán 8% ôû ngöôøi bình thöôøng
50% ñeán 60% bn VMM caáp coù theå coù HLA-B27 (+)

6. CAÙC BÒNH LIEÂN KEÁT
VÔÙI HLA-B27
Caùc bònh thaáp khôùp soáng huyeát thanh aâm tính goàm:
1/ Vieâm cöùng khôùp soáng
2/ Hoäi chöùng Reiter
3/ Bònh ruoät vieâm
4/ Bònh vieâm khôùp vaãy neán
5/ Bònh vieâm khôùp sau nhieãm truøng
hoaëc do phaûn öùng

7. 1/ Vieâm cöùng khôùp soáng
X-quang khôùp cuøng chaäu, khôùp mu
xô cöùng & heïp khe khôùp
daáu hieäu coát hoùa daây chaèng
HLA-B27 (+) ôû 88% bn vieâm cöùng khôùp soáng
1 bn B27(+) coù 25% cô hoäi xuaát hieän bònh ôû löng hay maét
Ôû phuï nöõ bònh ôû maét raát naëng nhöng bònh löng raát nheï
Trieäu chöùng hay TS gia ñình coù bònh ôû löng + HLA-B27 (+) gôïi yù chaån ñoaùn
CAÙC BÒNH LIEÂN KEÁT
VÔÙI HLA-B27

8. 2/ Hoäi chöùng Reiter
HLA-B27 (+) ôû 85-95% bònh nhaân
Tam chöùng coå ñieån: - vieâm nieäu ñaïo
- vieâm ña khôùp
- vieâm keát maïc + vieâm moáng maét
2 tieâu chuaån chaån ñoaùn chính:
-Daøy söøng laäu (Keratoderma blenorrhagicum): ban ñoû, coù vaåy, kích thích ôû
gan baøn tay, baøn chaân
-Vieâm quy ñaàu hình voøng: ban ñoû, coù vaåy dai daúng
Nhöõng tieâu chuaån phuï:
vieâm caân baøn chaân, vieâm gaân Achilles, vieâm khôùp cuøng chaäu, veát loõm ôû moùng,
veát loeùt voøm mieäng & loeùt löôõi
VMM ôû 2 maét & maïn tính do toån haïi vónh vieãn haøng raøo maùu - TD
CAÙC BÒNH LIEÂN KEÁT
VÔÙI HLA-B27

9. Daøy söøng laäu / H/c REITER

10. 3/ Vieâm loeùt keát traøng & bònh Crohn
( vieâm hoài keát traøng u haït )
 5% - 12% bn vieâm loeùt keát traøng
 2,4% bn bònh Crohn xuaát hieän VMBÑ tröôùc caáp tính
 20% bn bò ruoät vieâm coù vieâm khôùp cuøng chaäu
 60% bn vieâm khôùp cuøng chaäu naøy coù HLA-B27 (+)
 Bn bò ruoät vieâm +VMM caáp thöôøng co ù HLA-B27(+) & vieâm khôùp
cuøng chaäu
 Bn bò ruoäït vieâm & VMBÑ CUÛNG MAÏC coù B27 (-), coù trieäu chöùng
# vieâm khôùp daïng thaáp, thöôøng khoâng vieâm khôùp cuøng chaäu
CAÙC BÒNH LIEÂN KEÁT
VÔÙI HLA-B27

11. 4/ Vieâm khôùp vaåy neán
20% bn coù vieâm khôùp cuøng chaäu
Chaån ñoaùn
 Toån thöông ñieån hình ôû da
 Vieâm khôùp ñoát nhaát ngoùn tay
 Toån thöông moùng
CAÙC BÒNH LIEÂN KEÁT
VÔÙI HLA-B27

12. Taêng söøng hoaù & bong moùng/ Vieâm khôùp vaåy neán

13. HOÄI CHÖÙNG BEHCET
vieâm taéc maïch toaøn theå chöa roõ nguyeân nhaân
Bònh phoå bieán ôû caän ñoâng & Nhaät baûn
Thöôøng gaëp nhaát ôû nam giôùi treû tuoåi
Tam chöùng coå ñieån:
 Vieâm mieäng ap - tô
 Loeùt sinh duïc
 VMM taùi phaùt / VMM theå mi maïn tính ôû 2 maét + muû TP
Toån thöông phaàn sau thöôøng gaëp goàm:
 Vieâm taéc ÑM & Vieâm quanh TM
 Xuaát huyeát VM phuø hoaøng ñieåm
 Vuøng hoaïi töû VM khu truù
 Thieáu maùu cuïc boä thò thaàn kinh, vieâm PLT

14. Chaån ñoaùn HOÄI CHÖÙNG BEHCET
Döïa vaøo 1 soá hay toaøn boä 4 trieäu chöùng chính
1- Toån thöông ap-tô ôû mieäng
2- Toån thöông da
3- Toån thöông maét
4- Toån thöông sinh duïc
Daïng hoaøn chænh coù 4 tr/ch chính
Daïng khoâng hoaøn chænh coù:
1- 3 tr/ chöùng chính hoaëc
2- Daáu hieäu ñieån hình ôû maét & 1 tr/chöùng chính
XN:
- HLA- B27, HLA- B5
- Test da Behcetine

15. H/C BEHCET, vieâm mạch VM

16. Muïn nöôùc ôû da caïnh ñaàu muõi (daáu Hutchinson)
Toån thöoâng thaàn kinh muõi - mi
Tuûa GM hình sao thöôøng phaân boá toûa lan
Giaûm caûm giaùc GM toûa lan hoaëc khu truù  VGM
Bieán chöùng: taêng nhaõn aùp
Teo mạch ñaëc hieäu cho virus Herpes
 Thuoác khaùng virus tra maét ñeå trò VMBÑ hieäu quûa keùm.
 Acyclovir toaøn thaân coù taùc duïng trong VMBÑ naëng/
MD
VIEÂM GIAÙC MAÏC - MOÁNG MAÉT
SAU VIEÂM GM MAÏN TÍNH DO HERPES

17. B/ Vieâm moáng maét theå mi maïn tính
Khi vieâm baùn phaàn tröôùc > 6 tuaàn
Khôûi phaùt aâm æ
Ñoû maét, ñau & sôï aùnh saùng
Bònh coù theå ôû 1 hay 2 maét (möùc ñoä vieâm khaùc nhau)
Phuø hoaøng ñieåm daïng nang thöôøng gaëp

18. VIEÂM MOÁNG MAÉT -THEÅ MI DÒ SAÉC FUCHS
chieám 2 - 3% VMBÑ
-Teo nhu moâ moáng toûa lan & teo lôùp BM saéc toá
- Tuûa nhoû hình sao maøu traéng raûi raùc treân noäi moâ GM
- Ít tb thuyû dòch & Tyndall nheï
- Nhieàu tb & vaån ñuïc PLT tröôùc
- Thöôøng coù gloâcoâm & ñuïc TTT
Tieân löợng toát
Haàu heát VMMTM dò saéc FUCHS khoâng caàn ñieàu trò

19. VIEÂM MAØNG BOÀ ÑAØO TRUNG GIAN
 Bònh sarcoit
 Vieâm PLT maïn tính
 Vieâm TM do xô cöùng raûi raùc # 5%
 Binh LYME (Borreelia burdoferi )
 Toxocara ngoaïi vi
 Vieâm Pars plana khoâng roõ caên nguyeân thöôøng gaëp nhaát

20. VIEÂM PARS PLANA MAÏN TÍNH
caên nguyeân: khoâng roõ
Thöôøng gaëp ôû bn < 40 t
 Trieäu chöùng cô naêng: ruoài bay
 Giaûm thò löïc do:
* Phuø hoaøng ñieåm daïng nang
* Ñuïc TTT döôùi bao sau
* Maøng taân maïch tröôùc hay döôùi VM
* Xuaát huyeát dòch kính
Toån thöông daïng naém tuyeát (“snowballs”= tb keát tuï )
 Daïng ñaùm tuyeát (“snowbanks”= xuaát tieát xô maïch)
 Xuaát tieát beân treân gaëp ôû # 1/3 bn/ traàm troïng
+/- phaûn öùng tb möùc ñoä nheï ôû TP, moáng maét dính sau ít, bònh GM
hình daõi & vieâm TM voõng maïc

21. VIEÂM PARS PLANA
CMHQ  roø TM ngoaïi vi toûa lan
GPB: lympho baøo quanh tieåu TM ngoaïi vi, maøng xô maïch loûng leûo
ÑIEÀU TRÒ:
 Phuø hoaøng ñieåm:
 corticoit döôùi bao Tenon saâu  giaûm phuø
 Chích Nội nhãn
 Implant Dexamethasone nội nhãn ( OZUDEX)
 Caét PLT : tröôøng hôïp giaûm thò löïc traàm troïng do:
* Caùc maøng PLT daøy ñaëc
* Xuaát huyeát PLT hoaëc co keùo
 Öùc cheá MD toaøn thaân coù theå caàn ñeå phoøng ngöøa muø loøa.

22. VIEÂM MAØNG BOÀ ÑAØO SAU
 Khôûi phaùt töø töø: giaûm thò löïc, ruoài bay, aùm ñieåm
 Hình aûnh laâm saøng chung:
* Teá baøo trong dòch kính
* Nhieàu oå toån thöông haéc maïc & voõng maïc
 Vieâm haéc maïc, vieâm voõng maïc
Toån thöông khu truù, nhieàâu oå hay toûa lan
 Chaån ñoaùn VMBÑS bao goàm bònh söû chính xaùc & toaøn dieän

23. BEÄNH TOXOPLASMA
Toxoplasma gondii: KST ñöôøng ruoät ôû meøo
Noaõn baøo / phaân meøo  loaïi gaëm nhaám, chim = oå chöùa hoaëc tuùc
chuû trung gian  thöïc phaåm soáng, taùi (nang)
Phuï nöõ bò nhieãm Toxoplasma trong thôøi kyø coù thai coù theå truyeàn caùc
tachyzoit cho baøo thai gaây bieán chöùng traàm troïng:
maét
thaàn kinh TW
toaøn thaân

24. OÅ vieâm VM – sẹo Toxoplasma

25. CHAÅN ÑOAÙN
 Toån thöông ñaëc hieäu ôû ñaùy maét
 Loaïi tröø (giang mai, CMV, naám) coù toån thöông #
 Coù khaùng theå Toxoplasma / huyeát thanh
 Thöû nghieäm nhuoäm Toxoplasma SABIN, FELDMAN, ngöng keát hoàng
caàu, khaùng theå huyønh quang giaùn tieáp  thoâng tin # nhau
 Test ELISA coù ñoä nhaïy & ñoä ñaëc hieäu cao hôn
 Hieäu giaù khaùng theå / thuûy dòch > trong huyeát thanh coù yù nghóa nhaát
 Khaùng theå khaùng Toxoplasma (-)  chaån ñoaùn khaùc

26. Vieâm VM do giang mai

27. ÑIEÀU TRÒ TIEÂU CHUAÅN
PYRIMETHAMIN lieàu khôûi ñaàu 150mg / ngaøy
Tieáp 25mg / ngaøy X 6 tuaàn
SULFONAMIT 1g x 4 laàn / ngaøy X 6 tuaàn
AXIT FOLINIC 3mg tieâm baép 3 laàn/ tuaàn
Theo doõi baïch caàu - tieåu caàu haèng tuaàn
CLINDAMICIN 300mg x 4 laàn / ngaøy
hieäu quaû / toån thöông caáp tính
Thuoác môùi ATOVAQUON, tieâu dieät nang( nang hoùa)
CORTICOSTEROIT thaän troïng, duøng sau KS 1 ngaøy
Lieàu 60-100mg PREDNISON / ngaøy
ñ/v vieâm caáp tính ñe doïa huûy hoaïi hoaøng ñieåm, thò thaàn kinh
Traùnh tieâm CORTICOSTEROIT taïi choã  taêng sinh khoâng kieåm soaùt
Quang ñoâng & laïnh ñoâng coù keát quaû haïn cheá

28. HOÄI CHÖÙNG HOAÏI TÖÛ VOÕNG MAÏC CAÁP
Thuoác khaùng virus toaøn thaân coù theå coù taùc duïng
Caét PLT & ñai CM coù theå laøm cho VM heát bong
Quang ñoâng coù theå ngaên chaën bong VM sôùm
Ñieàu trò ARN goàm:
ACYCLOVIR tieâm tónh maïch 1500mg/m2/ngaøy
chia laøm 3 lieàu x 7-10 ngaøy
HEPARIN - WARFARIN trong 2-3 tuaàn ñeå choáng hieän töôïng
ngheõn maïch
CORTICOSTEROIT caïnh caàu hoaëc toaøn thaân khi vieâm VM baét ñaàu
keát thuùc hoaëc vieâm PLT giaûm ñi

29. Chaån ñoaùn beänh CMV baåm sinh
 Hình aûnh laâm saøng
 Daáu hieäu theå vuøi cuûa virus
trong nöôùc tieåu, nöôùc boït, dòch
döôùi VM
 Daáu hieäu cuûa beänh toaøn thaân
ñi keøm.
 P/öùng coá ñònh boå theå phaùt hieän
CMV :
giaù trò 5 - 24 th sau khi heát khaùng theå
cuûa meï truyeàn cho trong thôøi kyø thai

30. BEÄNH CMV MAÉC PHAÛI
 Vuøng hoaïi töû VM maøu traéng - vaøng
 Xuaát huyeát, vi phình maïch VM
 Maïch maùu boïc traéng vaø thu heïp
 Tuûa ôû maët sau cuûa PLT bong
 Vieâm phaàn tröôùc NC nheï ñeán vöøa
 +/- Bong VM do raùch vôùi loã raùch ôû
vuøng hoaïi töû
 +/- Taêng sinh tröôùc VM oà aït  loã
raùch môùi

31. BEÄNH DO CMV
BEÄNH CMV BAÅM SINH
· Soát
· Giaûm tieåu caàu, thieáu maùu
· Vieâm phoåi, gan laùch to
· Ñuïc TTT
· Toån thöông VM ngoaïi vi & huyû hoaïi
moâ nhẹ
· Teo thò thaàn kinh

32. Chaån ñoaùn beänh maéc phaûi
 Hình aûnh laâm saøng
 Beänh nhaân giaûm mieãn dòch ñöôïc hoùa trò cho beänh baïch caàu,
u lymphoâ, ung thö, gheùp thaän, AIDS.
 Beänh VM do CMV thöôøng gaây huyû hoaïi VM nhieàu & Bong VM
do raùch.
 Ñaëc ñieåm moâ beänh hoïc:
· Vieâm VM hoaïi töû ñoâng ñaëc nguyeân phaùt
· Vieâm haéc maïc toûa lan thöù phaùt
· Teá baøo VM toån haïi coù nhöõng theå vuøi öa eosin trong nhaân & nhieàu theå vuøi nhoû öa bazô
trong baøo töông
· Theå vuøi cuûa vi ruùt trong bieåu moâ saéc toá VM & noäi moâ maïch maùu

33. VIEÂM TOAØN MAØNG BOÀ ÑAØO
- Sarcoid
- Lao
- Hoäi chöùng Harada-Vogt Koyanagi
- Nhaõn vieâm giao caûm

34. VMBÑ do lao
- Tyû leä gaàn ñaây taêng leân
- Vieâm MBÑ tröôùc coù haït / khoâng haït
- +/- Keøm VGM
- Noát vieâm lao/ HM (1/6-1/2 gai thò)
- Keøm lao keâ
- Vieâm maïch maùu, quanh maïch  taéc maïch
- Ñuïc PLT
- Vieâm gai thò
- Ñieàu trò: khaùng lao + Corticoid taïi choå

35. Nhaõn vieâm giao caûm
- VMBÑ coù haït, 2 maét, khaù hieám
- Xaõy ra khi 1maét bò chaán thöông ( maét gaây Nhaõn Vieâm)
- Sau 4- 8 tuaàn ( 5 ngaøy - 66 naêm) maét coøn laïi bò VMBÑ
( maét bò Nhaõn Vieâm)
- Lieân quan ñeán vieäc xöû trí veát thöông nguyeân phaùt
- Khoeùt boû nhaõn caàu laø PT choïn löïa

36. Nhaõn vieâm giao caûm
- Phaûn öùng tieàn phoøng naëng neà / 2 maét:
* laéng ñoïng daïng môõ tröøu sau GM
* Noát moáng maét
* Dính moáng tröôùc traàm troïng
- Noát Dalen- Fuchs: haït maát saéc toá ôû BM saéc toá
- Maøng boà ñaøo bò daøy leân
- Vieâm gai thò

37. NHAÕN VIEÂM GIAO CAÛM
- Phoøng ngöøa
- Thuoác nhoû Prednisolone 1% 1 laàn / 1-2 giôø
- Chích DKM Dexa 4-5mg/ 0.5ml / 2-3 laàn/ tuaàn
- Prednisone 60-80mg/ ngaøy uoáng keøm thuoác khaùng acid & öùc cheá
thuï theå H2 ( Ranitidine 150mg 2laàn/ngaøy)
- Lieät theå mi
- Thuoác giaûm mieãn dòch / Corticoid khoâng taùc duïng

38. H/c VOGT- KOYANAGI-HARADA
- VMBÑS/ VTMBÑ
- 30-59 TUOÅI
- Ngöôøi goác chaâu AÙ/ myõ da ñoû
- Trieäu chöùng ôû maét ( ñau, ñoû, nhìn môø)
- T/c toaøn thaân:
nhöùc ñaàu, cöùng coå, hoân meâ, ñoäng kính
baïch bieán, ruïng (baïc) toùc/ loâng
uø tai, ñieác

39. H/c VOGT- KOYANAGI-HARADA
- Baïch bieán quanh rìa
- Tuûa GM
- Dính bít ñoàng töû, dính moáng
- Ñuïc PLT
- VH-VM phuø xuaát tieát
- Phuø gai
Trieäu chöùng thöïc theå