1. cũng mở rộng và nâng cao những khả năng thích nghi của cơ thể trong những điều
kiện luôn thay đổi bên ngoài. Đúng như Létgáp, một nhà lý luận giáo dục thể chất nổi
tiếng ở Nga, đã nói: "Chỉ có phát triển cân đối tất cả các cơ quan, cơ thể con người
mới thực sự được tự hoàn thiện và hoàn thành được công việc lớn nhất với sự tiêu hao
ít nhất về vật chất và sức khỏe”. Cần hiểu những quy luật của sự phát triển toàn diện
này không chỉ có ý nghĩa tự nhiên mà còn cả xã hội.
Đương nhiên, những yêu cầu, tiêu chuẩn về phát triển thể chất toàn diện cần được
cụ thể hóa, căn cứ vào đặc điểm cá nhân, lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, môn thể
thao... Nói cách khác, mức phát triển này phụ thuộc vào những nhân tố di chuyền - cá
biệt và một phức hợp các điều kiện thay đổi trong đời sống và hoạt động. Không nên
hiểu đó là sự phát triển dàn đều, đồng loạt như nhau, theo một phương hướng cứng
nhắc.
Trên nguyên tắc, sự phát triển cân đối các tố chất vận động (phần nào đã được trình
bày trong khái niệm hoàn thiện thể chất) không có nghĩa là không cho phép trên cơ sở
đó, phát triển ưu thế những tố chất, phẩm chất trội theo yêu cầu của hoạt động chuyên
môn, đồng thời vẫn đảm bảo mối quan hệ hợp lý với các tố chất, phẩm chất khác. Có
thể thấy rõ hơn điều này trong chuẩn bị thể lực cho VĐV các môn thể thao khác nhau,
cho những người làm các nghề đặc biệt. Ở đây, cần có sự kết hợp giữa chuẩn bị thể lực
chung và chuyên môn. Nhưng cái gốc, cơ bản, phổ thông, ban đầu nhất đối với mọi
người dân phải là tiêu chuẩn rèn luyện thân thể. Đó là quy định về yêu cầu phát triển
thể chất toàn diện với mọi người.
2. Nguyên tắc TDTT kết hợp và phục vụ cho lao động và quốc phòng
Trong một xã hội nhân đạo, sự phát triển con người toàn diện và cân đối không
mâu thuẫn với những mục đích thực dụng của TDTT, mà ngược lại, chúng gắn liền và
hòa nhập với nhau. Bởi vậy, sau nguyên tắc đầu tiên trên, còn có một nguyên tắc về
tính thực dụng của hoạt động TDTT. Nguyên tắc về mối liên hệ giữa TDTT và cuộc
sống thực tế của xã hội, trước hết với lao động và quốc phòng.
Trong chương I, khi bàn về nguồn gốc của TDTT, đã có trình bày phần nào về
chức năng thực dụng, phục vụ cho lao động và quốc phòng trong lịch sử loài người.
Đặc điểm của sự thực hiện chức năng này và qua đó ảnh hưởng đến phát triển nhân
cách con người chủ yếu phụ thuộc vào phương thức kinh tế - xã hội. Cũng có người
cho đó là quan điểm thiển cận, vụ lợi, đối nghịch với sự phát triển tự nhiên của con
người, làm sai lệch bản chất vốn có của TDTT. Nhưng họ đã vô tình hoặc hữu ý quên
một điều quan trọng: Sự tự do phát triển của con người không bao giờ chung chung,
ngược lại lúc nào cũng trước hết phải gắn với chức năng hoạt động cơ bản của họ theo
một nghề nghiệp cụ thể trong đời sống. Chúng ta không đào tạo ra con người chỉ để
làm vật phụ thuộc vào cái máy, nhưng cũng không phát triển họ không theo một định
hướng cụ thể nào. Hiểu rõ điều này sẽ càng thấy rõ sự thống nhất biện chứng giữa
chúng.
Khi quán triệt, cần tuân theo những yêu cầu sau:
- Hoạt động TDTT trước hết phải nhằm hình thành những kỹ năng, kỹ xảo vận
động cần thiết cho đời sống. Trong lựa chọn các phương tiện tập luyện TDTT, nếu các
điều kiện, yêu cầu khác như nhau, thì ưu tiên chọn các bài tập có kỹ năng, kỹ xảo vận
động thực dụng. Có nhiều bài tập để luyện sức bền chung như chạy đường dài, ngồi
xuống - đứng lên nhiều lần..., nhưng có hiệu quả thực dụng nhất trong trường hợp này
37