1. `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѷ¨Oò „Ѩ}ÏoHõ - HÍ~°º„Hõ=∞O :xÉèíO^èŒ<å"åe
=∞# ^Õâ◊O Ö’x áêÅHõ =~åæÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î#fl PiúHõ, ~å[H©Ü«∞ q^è•<åÅ =¸ÅOQÍ q=^èŒ „áêO`åÅ
=∞^茺 f„==∞~Ú# Jã¨=∂#`«Å∞ ÃÑiy<å~Ú. PÜ«∂ „áêO`åÅ, *Ï`«∞Å „Ѩ[Å =∞^Œº J<≥·Hõº`«, Jqâßfiã¨O
ÃÑiy<å~Ú. XHõ âß„ã‘ÎÜ«∞"≥∞ÿ#@∞=O˜ ã¨∂„`«|^Œú "≥·Yi`À H͉õΩO_® H˘xfl ~å[H©Ü«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O
ÉèÏëê „Ñ¨Ü«ÚHõÎ ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞ ã≤^•ÌO`åxfl WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£ J=ÅOaèOK«_»O, Zxfl J#~åúʼnõΩ
"≥#∞Hõ|_ç# „áêO`åÅ, *Ï`«∞Å J}˜z"Õ`«‰õΩ ZÖÏ ^•i fã≤O^À J~°"≥· Uà◊§ J#∞Éèí=OÖ’ K«∂âßO. ^ŒàÏi
ÃÑ@∞ì|_ç^•i Éèí∂™êfi=∞º =~åæÅ∞ H˘#™êyã¨∞Î#fl ^ÀÑ≤_ô,J}˜z"Õ`«‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ J<ÕHõ „áêO`åÖ’¡x „Ѩ[Å∞
„Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìÅ HÀã¨O _ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. qq^èŒ *Ï`«∞Å∞ `«=∞ ã¨fiÜ«∞O x~°‚Ü«∂kèHÍ~°O HÀã¨O q_ç
áÈÜÕ∞ ǨωõΩ¯ HÀã¨O ã¨∞nè~°æ HÍÅOQÍ áÈ~å_»`«∞<åfl~Ú.
=∞# ^Õâ◊O Ö’ 19 47 „a˜+π =Å㨠áêÅ# `«~åfi`« L#fl@∞=O˜ Ѩ^•flÅ∞QÆ∞ ~å„ëêìÅ #∞O_ç <Õ_»∞
W˜=Å U~°Ê_»¤ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO `À ã¨Ç¨ W~°"≥· `˘q∞‡k ~å„ëêìÅ∞ (U_»∞ ˆHO„^Œ áêe`« „áêO`åÅ∞)
U~åÊ@∞ KÕ™ê~°∞. ~å„+¨ì U~åÊ@∞ J<Õk ˆH=ÅO XHõ ѨiáêÅ# Ѩ~°=∞~Ú# qÉèí[# =∂„`«"Õ∞, HÍx ^•x`À
=Ú_çѨ_ç L#fl ™ê=∂lHõ, PiúHõ, ~å[H©Ü«∞ JOâßÅ∞ ~å„ëêìÅ x~å‡}OÖ’ H©ÅHõ=∞~Ú# áê„`« =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú.
JO^Œ∞ˆH J`«ºO`« „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ# ~å*ϺOQÆ |^ŒÌ"≥∞ÿ# ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞ _ç=∂O_£ ™ê^èŒ# HÀã¨O ‰õΩ_®
„Ѩ[Å∞ Z<Àfl `åºQÍÅ∞ KÕÜ«∞=eã≤ =zÛOk. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO J~°"≥· ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ H˘#™êyOz#
ã¨∞n~°…=∞~Ú#@∞=O˜ áÈ~å@O, `åºQÍŠѶ¨e`«OQÍ U~°Ê_çOk. Jk ‰õÄ_® Jã¨OѨÓ~°‚OQÍ, „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆ʼnõΩ, ~å*ϺOQÆ ã¨∂ÊiÎQÍ aè#flOQÍ LOk. „Ѩ[ŠǨωõΩ¯Å#∞, PHÍOHõ∆Å#∞, J=ã¨~åÅ#∞ QÆ∞Ô~Îiy
"å˜H˜ J#∞QÆ∞}OQÍ q^è•# x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀÖËx „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ Hõh㨠J=ã¨~åÅ#∞ ‰õÄ_® f~°ÛÖËHõ „áê^èŒq∞Hõ
ǨωõΩ¯Å#∞ ‰õÄ_® ~°H˜∆OK«ÖËx ã≤÷uÖ’ L<åfl~Ú. D Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ „Ѩ[Å Ü≥ÚHõ¯ =∞øeHõ ã¨=∞㨺ŠѨiëê¯~°O
HÀã¨O „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ áê@∞ Ѩ_»`åÜ«∞#∞ HÀ=_»O J`åºâı J=Ù`«∞Ok. ~å[ºOQÍ |^ŒÌOQÍ áœ~°∞ʼnõΩ ã¨O„Hõq∞Oz#
rqOKÕ, áœ~°, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞, =∞iÜ«Ú =#~°∞Å g∞^Œ „Ѩ[ʼnõΩ JkèHÍ~°O, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O,
D ѨÙ<å^Œ∞Å ÃÑ· Hõh㨠J=™ê~åÅ∞ fˆ~Û „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}#∞ ™êkèOK«∞HÀ"åeû# J=ã¨~°O LOk.
~å*ϺOQÆO J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ# J~°"≥· J~Ú^Œ∞ ã¨O=`«û~åÅ `«~åfi`« Hõh㨠„áê^èŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞,
P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞ J=∞Å∞ [~°∞Ѩ=∞x „Ѩ[Å∞ _ç=∂O_£ KÕÜ«∞=eã≤ ~å=_»O D ^Õâ◊ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO Ö’x
_˘Å¡ `«<åxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. ÉèÏ~°`« áê~°¡"≥∞O@s =º=ã¨÷‰õΩ P^è•~°"≥∞ÿ#@∞=O˜ ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆO nxH˜
=¸Å ã¨∂„`«=∞~Ú#@∞=O˜ ~å*ϺOQÆ Ñ≤˜Hõ Ö’ WÖÏ ~åÜ«∞|_ç LOk, %ìì%ã¨~°fiã¨`åÎHõ, QÆ}`«O„`«,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º,Ö∫H˜Hõ, ™ê=∞º"å^Œ, ^Õâ◊O.%îî% Wk JÅOHÍ~° „áêÜ«∞OQÍ<Õ q∞yeáÈ~ÚOk. L#fl"å_»∞

2. =∞iO`« ã¨OѨ#∞fl_çQÍ, ¿Ñ^Œ"å_»∞ =∞iO`« ¿Ñ^Œ"å_»∞QÍ =∂iáÈ`«∞<åfl_»∞. J„QÆ=~å‚Å∞ ^Œo`«, Pk"åã¨∞Å
ÃÑ· ^•_»∞ʼnõΩ `≥QÆ|_»∞`«∞<åfl~Ú. ‰õΩÅ J}˜z"Õ`«, q=Hõ∆ ~å*ϺOQÆ |^ŒÌ=∞~ÚáÈ~ÚOk. ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O
áêÅHõ =~åæʼnõΩ y@ìx^Œ~ÚáÈ~ÚOk. Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`À<å‡^ŒO ѨÙ~°∞Å∞qÑ≤Ê =Úã≤¡O, „ÔH·ã¨Î= W`«~° =∞`«
"≥∞ÿ<åi˜Å ÃÑ· ^•_»∞Å∞ KÕã¨∂Î Ö∫H˜Hõ`åfixH˜ ÃÑ#∞ =ÚѨÙÊQÍ `«Ü«∂~°~ÚºOk. áœ~°, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞
Ѩ@ì ѨQÆÖË x~åHõiOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú.<Õ~°"Õ∞ ~å[º"≥∞ÿ UÅ∞`«∞#fl <ÕѨ^茺OÖ’ ^Õâ◊OÖ’x áêÅHõ =~åæÅ ^ÀÑ≤_ôH˜
=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[Å∞ `«=∞ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O, PHÍOHõ∆Å HÀã¨O áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} „áêO`åxk aè#fl=∞~Ú#@∞=O˜ K«i„`«. D „áêO`åxH˜ W~°"≥· S^Œ∞ =O^ŒÅ UO_»¡
ã¨∞n~°… K«i„`« L#flk. âß`«"åǨÏ#, âße"åǨÏ#∞Å, HÍHõfÜ«ÚÅ #∞O_ç Pã¨Ñ¶π *ÏÇ‘ÏÅ∞, ‰õΩ`«∞Éò ëêÇ≤ÏÅ∞,
x*ÏO ^•HÍ qaè#fl =∞`åÅ∞, ã¨O㨯 $`«∞ʼnõΩ K≥Ok# ~åAÅ∞ ѨiáêeOKå~°∞.
‰õΩ`«∞Éò ëêÇ≤ÏÅ HÍÅOÖ’ 1591Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°O x~å‡}O J~ÚOk. 1713"≥ÚѶ¨∞Öò ã¨∞ÉèË^•~ü
QÍ Jã¨Ñ¶π *ÏÇ≤Ï x*ÏO- LÖò - =ÚÖò¯ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ =KåÛ_»∞. 1723Ö’ ™êfi`«O„`åºxfl „ѨHõ˜OK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
`«^Œ#O`«~° HÍÅOÖ’ W^Õ x*ÏO WOy¡+π ~å*ϺxH˜ ™ê=∞O`« ~å[ºO J~ÚOk. Ô~O_»= x*ÏO J~Ú#
x*ÏO Jb MÏ<£ 1764Ö’ HÀ™êÎ lÖÏ¡Å#∞, 1800 ã¨O=`«û~°"≥∂ `«# ѨiáêÅ#, Ãã·xHõ J=ã¨~åÅ HÀã¨O
„a˜+π ‰õΩ ^ŒYÅ∞ KÕâß_»∞. JO^Œ∞ˆH D<å˜H˜ HÀ™êÎ lÖÏ¡Å#∞ ã¨~å¯~ü lÖÏ¡QÍ#∞, ~åÜ«∂ã‘=∞ lÖÏ¡Å#∞ ^Œ`«Î
=∞O_»ÖÏÅ∞QÍ#∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. D HÍ~°}OQÍ ã‘=∂, PO„^èŒ „áêO`åÅ∞ „a©+π áêÅ# H˜O^Œ H˘#™êQÍ~Ú.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[º ѨikèÖ’ `≥ÅOQÍ} „áêO`«O Zxq∞k lÅ¡Å∞QÍ#∞ =∞Ǩ~å„+¨ìÖ’x S^Œ∞ lÖÏ¡Å∞,
Hõ~åfl@HõÖ’x =¸_»∞ lÖÏ¡Å`À#∞ Hõeã≤ Ѩ^ŒÇ¨~°∞ lÖÏ¡Å∞QÍ LOk. D ã≤÷u 1947Ö’ WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£
Ãã·<åºÅ∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å*Ϻxfl Ãã·xHõ K«~°º ^•fi~å ge#O KÕã¨∞‰õΩ<Õ JO`«=~°‰õÄ H˘#™êyOk.
`≥ÅOQÍ} <≥·*ÏO x~°O‰õΩâ◊ Ѷ¨Óº_»Öò ѨiáêÅ#Ö’ =ÙO_çk. x~°O‰õΩâ◊ ~åK«iHõ =º=ã¨÷ *Ïg∞O^•~°∞¡,
*Ïy~åú~°∞¡, =ÚˆHÎ^•~°¡ HÍ~°}OQÍ `≥ÅOQÍ} f„="≥∞ÿ# ^ÀÑ≤_ô, J}z"ÕʼnõΩ QÆ∞Ô~· U =∂„`«O Jaè=$kúH˜
<ÀK«∞HÀÖË^Œ∞. 20= â◊`å|ÌO „áê~°OÉèíO #∞O_ç „a©+π ™ê„=∂[º J=ã¨~åÅ i`«º x*ÏO „ѨÉèí∞`«fi J=ã¨~åʼnõΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ H˘xfl Ѩi„â◊=∞Å∞ U~°Êiz#ѨʘH˜ Jq <å=∞=∂„`«OQÍ<Õ q∞yÖÏ~Ú. JHõ¯_»Hõ¯_» H˘xfl
áê@âßÖÏÅ∞, HõàÏâßÅÅ∞ U~°Ê_ç# L#fl`« ‰õΩÖÏÅ/=~åæÅ J=ã¨~åÅ#∞ =∂`«"Õ∞ fˆ~ÛqQÍ<Õ
Ѩiq∞`«=∞Ü«∂º~Ú. ™ê=∂#º „Ѩ[Å J=ã¨~°Å HÀã¨O q^Œº, "≥·^Œº, ã¨OˆH∆=∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KÕѨ@ìHõ, ã¨OѨ^ŒÅ∞
áÈQÆ∞ KÕã¨∞‰õΩ<Õ L^ÕÌâ◊O`À<Õ <≥·*ÏO „ѨÉèí∞`«fiO `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ `«~°`«~åÅ∞QÍ ^ÀÑ≤_ô, ^Ò~°˚º<åʼnõΩ QÆ∞i
KÕã≤Ok. =∞`«=Ú i`«º x*ÏO =Úã≤¡O J~Ú#ѨʘH© `≥ÅOQÍ}Ö’x Ç≤ÏO^Œ∂, J„QƉõΩÅ, Éèí∞™êfi=∞º â◊‰õΩÎÅ∞
x*ÏO ~å[ºOÖ’ q_»nÜ«∞~åx q^èŒOQÍ JO`«~åƒùQÆO JÜ«∂º~Ú. „ÉÏǨχ}, Ô~_ç¤, "≥Å=∞ ‰õΩÖÏÖ’¡x

3. PkèѨ`«º â◊‰õΩÎÅ Hõ|O^èŒ Ç¨Ï™êÎÅÖ’ `≥ÅOQÍ}Ö’x „Ѩ[ „‰õΩ~åf„‰õÄ~°OQÍ J}p"ÕÜ«∞|_çOk.|@ìÅ∞_»nã≤
|`«∞Hõ=∞‡ÖÏ_çOz# ^˘~° QÆ_çÖË <åºÜ«∞™ê÷#Öˇ·Ü«∂º~Ú. Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, ëê=ÙHÍ~°¡ ^ŒQÆæ~° `≥zÛ# JѨÙÊÅ#∞
f~°Û ÖËHõ Ñ‘_ç`« ‰õΩÖÏÅ „Ѩ[Å∞ Hõ@∞ì ÉÏxã¨ÅÜ«∂º~°∞. Éèí∂q∞ #∞O_ç ÔQO˜"ÕÜ«∞|_»¤ ã¨=∞ã¨Î Ô~·`åOQÆO
"≥˜ì KåH˜i KÕÜ«∞ =Åã≤ =zÛOk. „ѨѨOK«O "≥Ú`«ÎO ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»# ÖËx #∂`«# ã¨=∂[O "≥·Ñ¨Ù „Ѩܫ∂}˜ã¨∞ÎO>Ë
`≥ÅOQÍ} ã¨=∂[O =∂„`«O ÉÏOK≥<£ ^˘~° h HÍÖÁ‡HõÎ JO@∂ |`«∞‰õΩb_»Û=Åã≤# J`«ºO`« J=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#
ã≤÷uÖ’H˜ <≥˜ì"ÕÜ«∞|_»¤k. ã¨iQÍæ D ã≤÷uÖ’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ "≥˜ìKåH˜iH˜ =ºuˆ~HõOQÍ ^˘~°Å, Éèí∂™êfi=ÚÅ,
^Õâ◊=ÚMò Å ^•+≤ìHÍʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ `«=∞Ü≥ÚHõ¯ ǨωõΩ¯Å HÀã¨O, Éèí∂q∞, Éèí∞H˜Î, q=ÚH˜Î HÀã¨O, ™êÜ«Ú^èŒ∞Öˇ·
g~Àz`«OQÍ áÈ~å_®~°∞. D „Ѩ*Ï "≥Å∞¡=Ö’ „Ѩ[Å∞ Éèí∂™êfi=ÚÅ #∞O_ç Ѩk ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞x
™êfinè#O KÕã¨∞H˘x =¸_»∞"ÕÅ „QÍ=∂Ö’¡ `«=∞^≥·# ~å*Ϻxfl c[ „áêÜ«∞OÖ’ U~åÊ@∞ KÕã¨∞HÀQÆeQÍ~°∞. D
áÈ~åÏxH˜ <å˜ L=∞‡_ç Hõ=Úºxã¨∞ì áêsì „^ÀǨÏO KÕÜ«∞_»O`À J~°úO`«~°OQÍ =Úyã≤Ok. D áÈ~å@"Õ∞
KåHõe SÅ=∞‡, ^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º, ¿+H± |O^Œy, ëÈÜ«∞|∞Å¡ MÏ<£ ÖÏO˜ Ü≥∂^èŒ∞Å#∞ Éèíq+¨º`ü `«~åʼnõΩ
áÈ~å@ ã¨∂ÊiÎQÍ JOkOzOk. =∞~À "≥·Ñ¨Ù [Öò, [OQÆÖò, [g∞<£ ÃÑ· Pk"åã¨∞ÖÏ_Õ Ç¨ÏHõ¯#fl ~åOl QÀO_»∞,
H˘=Ú~°O cèO Å∞ x*ÏO ~å*ϺxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ ™êyOz# g~Àz`« „ѨuѶ¨∞@# Q˘Ñ¨Ê ã¨∂ÊiÎQÍ xezOk.
~åAÅ áêÅ#, J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º â◊‰õΩÎÅ ^ÀÑ≤_ô, `≥Å¡ ^˘~°Å Ѩ~ÀHõ∆ áêÅ# #∞O_ç „Ñ¨ã¨∞Î`« #Å¡ ^˘~°Å
áêÅ# =~°‰õΩ D<å˜H˜ U ~°OQÆOÖ’ Jaè==$kúH˜ <ÀK«∞HÀÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} „QÍ=∞ã‘=∞Ö’¡ D <å˜H˜
J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º ^ÀÑ≤_ô =~åæÅ áêÅ<Õ H˘#™êQÆ∞`«∞Ok.
1956Ö’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï JaèëêìxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ PO„^èŒ ~å„+¨ìO`À HõeÑ≤ PO„^茄Ѩ^Õâò #∞ U~åÊ@∞
KÕÜ«∞_»O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ =∞~À f~°x „^ÀǨÏOQÍ Ñ¨iQÆq∞OzOk. qâßÖÏO„^èŒ ¿Ñ~°∞`À Hõ=Úºxã¨∞ìÅ∞
<å_»∞ ÉèÏ+¨ „ѨܫÚHõÎ ~å„ëêìÅ ã≤^ŒÌO`åxfl J_»∞¤ÃÑ@∞ìH˘x `≥ÅOQÍ}#∞ HÀ™êÎO„^èŒ J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º,
ÃÑ@∞ì|_ç ^•i =~åæʼnõΩ ÖÏÉèíO KÕâß~°∞. 1952 Ö’ [iy# <å<£-=Úe¯ QÀ ÉϺH± L^Œº=∞O PO„^èŒ
L^ÀºQÆ∞Å K˘~°ÉÏ@∞#∞ ZuÎK«∂Ñ≤Ok. `≥ÅOQÍ}ã¨fi`«O„`« ~å„+¨ì P=â◊ºHõ`«#∞ <˘H˜¯ K≥Ñ≤ÊOk. J~Ú<å
ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µÅ XѨÊ^ŒO =Úã¨∞QÆ∞ "Õã≤ `≥ÅOQÍ}#∞ "≥∂ã¨O KÕâß~°∞. HÍO„ˆQã¨∞, Hõ=Úºxã¨∞ìÅ∞ áêsìÖË"≥·#
<å˜ qb#O ZO`«˜ q^èŒfiO™êxfl, ã¨OH∆ÀÉèÏxfl q∞yeOzO^À <Õ_»∞#fl Ѩiã≤÷ux K«∂¿ãÎ J~°÷O J=Ù`«∞Ok.
aè#fl"≥∞ÿ# Kåi„`«Hõ, ™ê=∂lHõ, ™êO㨯 $uHõ Ѩiã¨∞Î`«∞Å∞#fl Ô~O_»∞ „áêO`åÅ#∞ XHõ¯˜QÍ KÕã≤ `≥ÅOQÍ}
#_ç¤ qiz# f~°∞‰õΩ áêÅHõ =~åæÅ∞ Z#fl˜ Hõ∆=∂~°ùO HÍ^Œ∞.
ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µÅ XѨÊ^ŒO Ö’ KÕã≤# "åQÍÌ<åÅ∞ XHõ¯ÁHõ¯˜QÍ HÍÅ ~åÜ«∞|_®¤~Ú. "≥Ö’¡_ç áêÅ#Ö’
J„Hõ=∞OQÍ K˘~°|_»¤ PO„^èŒ L^ÀºQÍ™êfi=∞ºO `«=∞ PkèѨ`åºxfl ÃÑOK«∞‰õΩOk. =Úe¯ xÉèíO^Œ#Å∞ J=∞Å∞

4. [~°QÆÖË^Œ∞. ~å[H©Ü«∞ ~°OQÆO Ö’ q=Hõ∆ [iyOk. „Hõ=∞OQÍ L=∞‡_ç ~å„+¨ìO Ö’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ Ô~O_»=
„âı}˜ áœ~°∞Å∞QÍ K«∂_»|_®¤~°∞. D Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ `≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞, x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞, ÖÏÜ«∞~°∞¡
"≥Ú^ŒÅ~Ú# =~åæÅ∞ PO„^èŒ PkèѨ`«º =~åæʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ g~Àz`«=∞~Ú# áÈ~åÏxH˜ „jHÍ~°O K«∞Ïì~°∞.
q^•º~°∞÷ÖË KÀ^ŒHõ â◊‰õΩÎÅ∞QÍ #_çz# 1968- 69 áÈ~å@O `≥ÅOQÍ} ã¨=∂*ÏxH˜ `≥ÅOQÍ} Jã≤Î`«fiO J<Õ
ã¨Ê$ǨÏ#∞ ã¨OѶ¨∞˜`« ѨizOk. HÍã¨∞ „|Ǩ‡#O^Œ Ô~_ç¤ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ <åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ =∞Ok q^•º~°∞÷Å#∞
„‰õÄ~°OQÍ HÍeÛ K«Oáê~°∞. "ÕÖÏk =∞Ok H˜ QÍÜ«∂ÅÜ«∂º~Ú. ÖˇHõ¯HõO^Œx „Ѩ[Å∞ *ˇ·à◊§ Ö’ x~°ƒùOkOK«|_®¤~°∞.
JOu=∞OQÍ L^Œº=∞O J}z"ÕÜ«∞|_çOk. L^Œº=∞OÖ’H˜ =∞^ŒºÖ’ K˘~°|_»¤ K≥<åflÔ~_ç¤ f~°x „^ÀǨÏO KÕã≤
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï ã¨q∞ux HÍO„ÔQãπ Ö’ qb#O KÕ™ê_»∞. xMÏ~°û~Ú# `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å∞ `«=∞ Ѩ@∞ì
=^ŒÅ‰õΩO_® KÕã≤# Hõ$+≤ =¸ÅOQÍ ~å„+¨ì PHÍOHõ∆ ã¨r=OQÍ LOk.
1990 ^Œâ◊HõO Ö’ ÉèÏ~°`« áêÅHõ =~åæÅ∞ „áê~°OaèOz# #∂`«# PiúHõ áêi„âßq∞Hõ q^è•<åÅ
=¸ÅOQÍ ã¨=∂[O ÃÑ#∞ =∂~°∞ÊʼnõΩÖ’#~ÚOk. ™ê„=∂[º"å^Œ J#∞‰õÄÅ J*ˇO_®Ö’ ÉèÏQÆOQÍ `≥ÅOQÍ}
„áêO`åxfl L=∞‡_ç ~å„+¨ìOÖ’ XHõ „ѨÜ≥∂QÆâßÅ ZOK«∞‰õΩ#fl ã‘=∂O„^èŒ áêÅHõ =~åæÅ∞ =º=™êÜ«∞, áêi„âßq∞Hõ,
q^Œº, "≥·^Œº, ã¨OˆH∆=∞ ~°OQÍÅ#∞ f„=OQÍ ^≥|ƒ f™ê~Ú. KÕu =$`«∞ÎÅ∞ K«uH˜Å |_®¤~Ú. Ô~·`åOQÆO KÕ<Õ`«
HÍi‡‰õΩÅ |Å=#‡~°}ÏÅ∞, =Åã¨Å∞ ™ê^è•~°}=∞Ü«∂º~Ú. áœ~°, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å∞
HÍÅ~åÜ«∞|_®¤~Ú.„ѨtflOKÕ Q˘O`«∞Å∞ <˘H˜¯"ÕÜ«∞|_®¤~Ú. „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂Å∞ J}z"ÕÜ«∞|_®¤~Ú.
|∂@HõѨ٠Z<£ H“O@~°∞¡, q∞ã≤ûOQÆ∞Å∞, z„`« Ç≤ÏOã¨Å∞, x`«º „‰õΩ`«º=∞~Ú<å~Ú. XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë
`≥ÅOQÍ} F HõÖ’¡e`« „áêO`«OQÍ „ѨHõ˜OK«|_çOk. ™ê=∂lHõ, PiúHõ, ~å[H©Ü«∞, ™êO㨯 $uHõ ~°OQÍÅÖ’
`≥ÅOQÍ} „áêO`«O J#∞Éèíqã¨∞Î#fl ^ÀÑ≤_ô, q=Hõ∆, Ñ‘_»#, Ѩ~å~Ú áêÅ# `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï K≥·`«<åºxfl `«˜ì
ÖËÑ≤ x~å‡} ~°∂ѨO fã¨∞‰õΩOk. `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí, `≥ÅOQÍ} ã¨∂ì_≥Oò „Ѷ¨Oò, `≥ÅOQÍ} =∞Ǩ ã¨Éèí,
`≥ÅOQÍ} SHõº "ÕkHõ ÖÏO˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ã¨Oã¨÷Å∞ Pq~°ƒùqOz „Ѩ[Å#∞ „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì áÈ~åÏxfl Ñ‘_ç`«
„Ѩ[Å ^Œ$HõÊ^ŒO `À =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑ≤OKå~Ú. D „Hõ=∞OÖ’ f„= ~å[º x~°ƒùO^•xfl Z^Œ∞~À¯<åfl~Ú.
p=∞Å∞ Ãјì# ѨÙ@ìÖ’¡ áê=ÚÅ∞ KÕi#@∞¡, J<ÕHõ =∞Ok `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ HÍ~°∞Å∞ `«=∞ rq`åÅ#∞
^•~° áÈã≤ KÕã≤# ÉèÏ= "åºÑ≤Î LѨÜ≥∂yOK«∞H˘x, =∞O„u Ѩ^Œq ^ŒHõ¯x %ëë%K«O„^Œ âıY~ü ~å=Ù%íí%
<åÜ«∞Hõ`«fiO Ö’ %ëë%`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u%íí% ~å[H©Ü«∞ áêsìQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. `≥ÅOQÍ}Ö’
WѨÙÊ_çѨÙÊ_Õ Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl ^ÀÑ≤_ô ÃÑ@∞ì|_ç^•s =~åæxH˜ D áêsì „áêux^茺O =Ç≤ÏOzOk. "åã¨Î=OQÍ
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# HÀã¨O "Õ∞=Ú Ãã·`«O áÈ~å@OÖ’ L<åfl=∞x K≥ѨÙʉõΩ<Õ ^ÀÑ≤_ô =~°æ áêiìÅ∞ `«=∞ ã¨fi`«O„`«
Jã≤Î`åfixfl U<å_»∞ K«∂ѨÖË^Œ∞. `«~°`«~åÅ∞QÍ =ã¨∞Î#fl "åi ÉÏx㨠=∞#ã¨Î`«fiO =Å¡ D =~°æO HÀ™êÎO„^èŒ,

5. ~åÜ«∞Åã‘=∞ ^ŒàÏi Éèí∂™êfi=∞º ÃÑ@∞ì|_ç^•i =~åæÅ`À ~ål Ѩ_»∞`«∂ =ã¨∞ÎOk. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ KÕã¨∞Î#fl
áÈ~åÏÅ#∞ K«∂Ñ≤Oz "åi PHÍOHõ∆Å#∞ `≥ÅOQÍ} Ö’x ^ÀÑ≤_ô =~°æO ™⁄=Ú‡ KÕã¨∞‰õΩ#fl^Õ `«Ñ¨Ê D
„Ѩ[ʼnõΩ "å~°∞ KÕã≤O^Õg∞ ÖË^Œ∞. ~å[âıY~ü Ô~_ç¤ Kå=Ù J#O`«~°O KÀ@∞KÕã¨∞‰õΩ#fl ~å[H©Ü«∞ ã¨OH∆À|O
=∞~À ™ês `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞"≥Å∞¡= =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å=_®xH˜ Ѩiã≤Î`«∞Å#∞ ã¨$+≤ìOzOk.
x=∞‡~°ã¨O `åy nHõ∆ q~°q∞Oz =∞~À ™ês „Ѩ*Ï „^ÀǨxH˜ X_çQƘì# ˆHã≤P~ü #∞ ZO_»QÆ_»∞`«∂
=ÚO^Œ∞ H˘zÛ# L™ê‡xÜ«∂ q^•º~°∞÷Å áÈ~å@O `À ã¨∂ÊiÎ á⁄Ok# ã¨=∞ã¨Î `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ *ˇ· `≥ÅOQÍ}
Jx ~À_Õ¡H˜¯ x#kOzOk. Ѷ¨∞’~°=∞~Ú# á⁄eã¨∞ x~°ƒùO^ŒO, ÉèÏ+¨Ê "åÜ«Ú=٠Ѷ¨∞’ÖÏÅ∞, ~°|ƒ~°∞ |∞Öˇ¡@∞¡,
ÖϘ Kå~°∞˚Å∞, JÔ~ãπì Å∞, *ˇ·à◊√§ , |e^•<åÅ `À 2009 _çÃãO|~ü #∞O_ç x#fl˜ =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}
`≥ÖÏ¡iOk.
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï K≥·`«#ºO`À „QÍ=∞„QÍ=∂# L^ŒƒqOz# "ÕÖÏk ‰õΩÅ,=~°æ*ËZã≤Å,„Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ [iy# áÈ~å@"Õ∞ `≥ÅOQÍ}L^Œº=∂xH˜ x[=∞~Ú# HÍ~°}O. PkèѨ`«º â◊‰õΩÎÅ <åÜ«∞Hõ`åfixfl
`Àã≤ѨÙzÛ =ÚO^Œ∞H˘zÛ# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ x~å‡} ~°∂áêÅ#∞ ^≥|ƒ f¿ã ‰õΩ„@Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ˆHO„^ŒO`À áêsìʼnõΩ
Jf`«OQÍ `≥ÅOQÍ} J„QÆ ‰õΩÅ ^ÀÑ≤_ô ~å[H©Ü«∞ â◊‰õΩÎÅ∞ %ëë%âßOu XѨÊO^ŒO%íí% KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
L^Œº=∞O qzÛ<åflxH˜ J}˜z"Õ`«‰õΩ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ Ñ¨~ÀHõ∆OQÍ HÀ™êÎO„^èŒ ~åÜ«∞Åã‘=∞ áêÅHõ =~åæʼnõΩ
JO_»^ŒO_»eKåÛ~Ú. `«=∞ `åºQÍÅ`À `≥ÅOQÍ} áÈ~å@ "å~°ã¨`åfixfl xÅɡ˜ì ~å„+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ HÍ~°}=∞~Ú#
„Ѩ*Ï áÈ~å@ K«i„`«#∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞ KÕÜ«∞_»O HÀã¨O ~å[H©Ü«∞ PkèѨ`«º â◊‰õΩÎÅ∞ ‰õΩ„@Å∞ Ѩ<åfl~Ú. "ÕÖÏk
=∞Ok a_»¤Å Kå=Ù‰õΩ HÍ~°}=∞~Ú# HÍO„ÔQãπ `≥ÅOQÍ} WzÛOk "Õ∞"Õ∞#O@∞ „Ѩ[Å =ÚO^Œ∞ H˘ã¨∞ÎOk.
„Ѩ[Å∞ ã¨fiK«ÛO^ŒOQÍ áÈ~å_ç`Õ ÖÏa~ÚOQ∑ [ѨO KÕã¨∂Î PiúHõ ~å[H©Ü«∞ „áÈÜ≥∂[<åÅ∞ á⁄Ok# `≥~åã¨
`≥ÅOQÍ} `≥zÛOk "Õ∞"Õ∞#O@∞#flk. K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x ѨzÛ `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O
áêsì F "≥·Ñ¨Ù Ô~O_»∞ HõO_»¡ ã≤^•ÌO`«O K≥ѨÙÊ`«∂<Õ =∞~À "≥·Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞‰õΩ ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ `«#
â◊‰õΩÎÅhfl X_ç¤Ok. WѨÙÊ_Õ"≥∂ "Õ∞=Ú „Ѩ}Éò Hõq∞˜ H˜ ÖËY W=fi_»O =Å¡<Õ =zÛOk JO@∞Ok. J=HÍâ◊"å^Œ
Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`À<å‡^Œ a*ËÑ≤ áêsì z=i xq∞+¨O =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ xÅ|_ç `≥ÅOQÍ}‰õΩ
=ºuˆ~HõOQÍ HÀ™êÎO„^èŒ J„QÆ ‰õΩÅ ÃÑ@∞ì|_ç^•i =~°æO "≥·Ñ¨Ù xÅ|_»_ç =∂ =∞^ŒÌ`«∞ =Å¡<Õ `≥ÅOQÍ} U~°Ê_çO^Œx
Éèí∞HÍ~Úã¨∞ÎOk. WOHÍ W`«~° áêiìÅ∞ Z=iH© "åˆ~ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#‰õΩ `å=∞O>Ë `å=∞x „Ѩ*Ï K«i„`«#∞,
„Ѩ*Ï L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷Å K«i„`«#∞ =∞˜ì áêÅ∞ *ËÜ«∂Åx K«∂ã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩ[ÖË K«i„`« x~å‡`«Å∞ J<Õ
qâ◊fi[h# ã¨`åºxfl =∞~À ™ês |∞∞A=Ù KÕã≤# `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ÖË Jaè#O^ŒhÜ«ÚÅ∞ `«Ñ¨Ê D q[Ü«∞=∂
áêÅHõ =~åæÅk ZO`« =∂~°æ=Ú HÍ^Œ∞.

6. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å ã¨∞k~°…=∞~Ú#@∞=O˜ áÈ~åÏŠѨe`«OQÍ `≥ÅOQÍ} W=fi‰õΩO_® `«=∞ =∞#∞QÆ_»
H˘#™êyOK«ÖËx Ѩiã≤÷uH˜ HÍO„ÔQãπ „ѨÉèí∞`«fiO <≥˜ì"ÕÜ«∞|_çOk. D <ÕѨ^茺O Ö’ 20 14, Ѷ≤„|=i 20=
`åsY∞# áê~°¡"≥∞Oò LÉèíÜ«∞ ã¨ÉèíÖ’¡ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~åÊ@∞ aÅ∞¡ Z<Àfl <å@H©Ü«∞ Ѩi}Ï=∂Å =∞^Œº
P"≥∂^ŒO á⁄OkOk. Wk `≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ Q˘Ñ¨Ê „Ѩ*Ï áÈ~å@ q[Ü«∞O. áÈ~å_ç`Õ `«Ñ¨Ê `«=∞ ǨωõΩ¯Å∞
PHÍOHõ∆Å∞ <≥~°"Õ~°=<Õ "åã¨Î"åxH˜ W^À x^Œ~°≈#O. D „Ѩ*Ï q[Ü«∞O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ňH H͉õΩO_® ^Õâ◊
"åºÑ¨ÎOQÍ L#fl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂ʼnõΩ „ѨQÆujÅ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ â◊‰õΩÎʼnõΩ UO`À ã¨O`Àëêxfl HõeyOzOk.
`≥ÅOQÍ} aÅ∞¡ áê~°¡"≥∞Oò Ö’ P"≥∂^ŒO á⁄O^Œ_®xH˜ =ÚO^Œ∞ [iy# ~å[H©Ü«∞ <å@HÍÅ #∞O_ç PÜ«∂
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ x[ ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ J~°úO KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’ ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»# J}˜z"Õ`«‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»∞`«∞#fl „Ѩ[Å∞ `«=∞^Œ~Ú<å
ã≤^•ÌOuHõ ^Œ$HõÊ^ŒO #∞O_ç „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}#∞ HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. =∞s H˘xfl ã¨=¸Ç¨Å∞ ™ê=∂lHõ
`≥ÅOQÍ}#∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩ<åfl~Ú. `«=∞ ÅH∆ͺÅ∞ n~°…HÍeHõ=∞~Ú# QÆ∞iÎOz#ѨʘH˜ Hõhã¨O `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ìO ÉèÏ~°`ü ^Õâ◊O Ö’<Õ q∞QÆ`å W~°"≥· Zxq∞k ~å„ëêìÅ ÖψQ U~°Ê_»∞`«∞Ok Jx „Ѩ[ÅO^Œ~°∂ ÉèÏqOKå~°∞.
HÍx `≥ÅOQÍ} É∫QÀoHõOQÍ ‰õÄ_® ã¨OѨÓ~°‚OQÍ U~°Ê_»ÖË^Œ∞. ~°∂ѨOÖ’ `≥ÅOQÍ}„Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ìOQÍ
LO@∞#flѨʘH© ™ê~åOâ◊O Ö’ ã‘=∂O„^èŒ PkèѨ`«º =~åæÅ ^ÀÑ≤_ôx H˘#™êyOKÕ q^èŒOQÍ aÅ∞¡Ö’¡ POHõ∆ʼnõΩ
K«@ì|^ŒÌ`« HõeÊOK«_»O ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfixH˜ `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ L#fl HõѨ@ „¿Ñ=∞ ‰õΩ x^Œ~°≈#O.
Y=∞‡O lÖÏ¡ Ö’x U_»∞ =∞O_»ÖÏÅ#∞ PO„^èŒ Ö’ HõeÑ≤ P „áêO`«O Ö’x Pk"åã¨∞Å#∞ =ÚOKÕ
J=∂#gÜ«∞=∞~Ú# ™ê„=∂[º"å^Œ, HÍ~˘Êˆ~ò HõOÃÑhʼnõΩ ÖÏÉèíO KÕ‰õĈ~Û áÈÅ=~°O „áê*ˇH±ì ‰õΩ *ÏfÜ«∞
Ǩϟ^• HõeÊOz x~å‡}O KÕÜ«Ú@‰õΩ K«@ìO KÕ™ê~°∞. ÃÇ·Ï^Œ~°ÉÏ^£ #∞ Ô~O_»∞ ~å„ëêìʼnõΩ Ѩk ã¨O=`«û~åÅ
áê@∞ L=∞‡_ç ~å[^è•x KÕÜ«∞_»O,Pã¨∞ÎÅ JѨÙÊŠѨOÑ≤}˜Ö’ ѨHõ∆áê`«O, L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ ÃÑ#¬#∞¡, #k [ÖÏÅ
xÜ«∞O„`«} É’~°∞¤Å∞, L=∞‡_ç ÃÇ·Ï HÀ~üì-Ѩa¡H± ã¨sfiãπ Hõq∞+¨<£, q^Œ∞º`ü ~°OQÆO, L#fl`« q^Œº Ö’ Ѩk
ã¨O=`«û~åÅ áê@∞ L=∞‡_ç „Ñ¨"Õâ◊ Ѩ^Œúu, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ K«∞@∂ì [iy# Éèí∂J„Hõ=∞}Å∞, ˆHÏ~ÚOѨÙÅÃÑ·
"≥Ú^ŒÖˇ·<å JOâßÅÖ’ `≥ÅOQÍ} ‰õΩ f~°x J<åºÜ«∞O [iyOk . `≥ÅOQÍ} ÃÑ· [iÑ≤# Ãã·xHõ K«~°º,„Ѩ[Å
=∞<ÀÉèÏ"åʼnõΩ aè#flOQÍ qâßÖÏO„^Œ U~åÊ@∞ #∞O_ç "≥Ú^ŒÅ∞ H˘O>Ë `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞ K«@ìO Ö’
L#fl JOâßÅ=~°‰õΩ ˆHO„^•xH˜ `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ =Ù<åfl J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ, ~å*ϺOQÆ =ºuˆ~Hõ,ѨHõ∆áê`« ^èÀ~°}˜H˜
x^Œ~°≈#O .
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}: =∞# J=QÍǨÏ#
^Õâ◊OÖ’ W~°"≥· `˘q∞‡^Œ= ~å„+¨ìO QÍ U~°Ê_»¤ `≥ÅOQÍ} Éèíq+¨º`ü, „Ѩ[Å Ü≥ÚHõ¯ PHÍOHõ∆Å∞ Hõhã¨

7. J=ã¨~åÅ∞ ˆH=ÅO „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ <≥~°"Õ~°∞`å~Ú. %ìì%=#~°∞Å g∞^Œ „Ѩ[ʼnõΩ
JkèHÍ~°O, ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, áœ~° „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å J=∞Å∞ J<Õ JOâßÅ∞ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
=¸ÖÏ^è•~°O.%îî
%~å*ϺOQÆ Ñ‘˜Hõ Ö’ á⁄O^Œ∞ Ѩiz# ã¨~°fiã¨`åÎHõ, Ö∫H˜Hõ, QÆ}`«O„`«, ™ê=∞º"å^Œ, „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO J<Õ
JOâßÅ#∞ qâßÅ J~°úOÖ’ ™êkèOK«_»O, rqOKÕ, "åH±, ã¨ÉèÏ ™êfi`«O„`åÅ∞, ~å[H©Ü«∞ qâßfi™êÅ∞ Hõey
LO_Õ ¿ãfiKè«Û `À áê@∞ ^ÀÑ≤_çx x~ÀkèOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ `«k`«~° „áê^èŒq∞Hõ ǨωõΩ¯Å#∞ „Ѩu áœ~°∞xH˜ ^ŒˆH¯ÖÏ
K«∂_»_»O; ~å*ϺOQÆO Ö’x PiìHõÖò 39 #∞O_ç 44 =~°‰õΩ á⁄O^Œ∞Ѩ~°K«|_»¤ P^ÕtHõ ã¨∂„`åÅ#∞ J=∞Å∞
[~°∞Ѩ_»O; XHõ¯ =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë P^èŒ∞xHõ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ =¸ÖÏ^è•~°=∞~Ú#@∞=O˜ ¿ãfiKè«Û-
ã¨=∂#`«fiO-™œ„ÉÏ„`«∞`«fiO ™êkèOK«_»O, ^ÀÑ≤_ô, Ñ‘_»#, q=Hõ∆, J}˜z"Õ`« ÖËx ã¨=∞ã¨=∂*Ïxfl ™êkèOK«_»"Õ∞
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} ÅHõ∆ ºO.
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}- HÍ~°º„Hõ=∞O:
J"≥∞iHõ<£ ™ê„=∂[º"å^ŒO ÉèÏ~°`« ^Õâßxfl =∞ǨÏ=∂‡iÖÏ Ñ¨˜ì Ñ‘_çã¨∂Î PiúHõ, ™ê=∂lHõ, ã¨O㨯 $u
~°OQÍÅ`À áê@∞ Ãã·xHõ ~°OQÍxfl ‰õÄ_® Hõ|O^èŒ Ç¨™êÎÖ’¡H˜ fã¨∞‰õΩ#flk. ^Õâ◊ „Ѩ[Å#∞ Jxfl q^è•Å∞QÍ Ñ¨˜ì
Ñ‘_çã¨∞Î#flk. |Ǩïà◊ *Ïu HõOÃÑxʼnõΩ, QÆ∞`«Î ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞ʼnõΩ `«Å∞ѨÙÅ∞ ÉÏ~°¡ `≥iz#@∞=O˜ ÉèÏ~°`«
^ŒàÏi áêHõ =~åæÅ∞ „Ѩ[Å ^≥·#Ok# ã¨=∞㨺Å∞ q㨇iOz HÍ~Àʈ~ò HõOÃÑhÅ ¿ã=Ö’ x=∞QÆflO JÜ«∂º~Ú.
#∂`«# PiúHõ áêi„âßq∞Hõ q^è•<åÅ =¸ÅOQÍ `«ÖˇuÎ# ã¨OH∆ÀÉèíO x"åiOK«^•xH˜ |^Œ∞Å∞QÍ =∞iO`«QÍ
„Ѩ[Å#∞ ã¨OHÀûÉèÏ"≥∂H˜ <≥>Ëì q^è•<åÅ#∞ ^Õâ◊ áêʼnõΩÅ∞ KÕѨ_»∞`«∞<åfl~°∞. áêsìÅ∞ =∂i# q^è•<åÅ∞
=∂~°x ã≤÷u =¸ÅOQÍ ~ÀA ~ÀAH˜ L`«ÊuÎ ‰õΩÖÏÅ, =~åæÅ „Ѩ[Å |`«∞‰õΩÅ∞ k#k# QÆO_»OQÍ =∂iOk.
q^èŒfiOã¨Hõ~° ™ê„=∂[º"å^Œ Jaè=$kú #=¸<å =Å¡ H˘O`« =∞Ok „ѨAÅ∞ =ÚYºOQÍ Pk"åã≤, ^Œo`«
„Ѩ[Å∞ x~åfiã≤`«∞Å∞ J=Ù`«∞<åfl~°∞. =∞`« "≥∞ÿ<åsìÅ∞ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`À<å‡^ŒO KÕuÖ’ f„="≥∞ÿ# ^•_»∞ʼnõΩ
QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`«fiO „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ q^è•<åʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ L^Œº=∂ÅÃÑ·
L‰õΩ¯áê^ŒO "≥∂Ñ≤ J}z"Õã¨∞Î#flk. `≥ÅOQÍ}Ö’x áêÅHõ =~°æO „Ѩ*Ï Ñ¨Hõ∆áê`«O, ^Õâ◊ÉèíH˜Î JO>Ë =∞K«∞ÛÔH·#
`≥Å=x"Õ. x*ÏO x~°O‰õΩâ◊ áêÅ#Ö’ „Ѩ[Å#∞ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ J}KÕã≤#@∞=O˜ J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º =~åæÖË
WѨÙÊ_»∞ ~°∂ѨO =∂~°∞ÛH˘x ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞Å∞QÍ, HÍ~Àʈ~ò Éèí∂™êfi=ÚÅ∞QÍ, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞QÍ
J=`å~°O ZuÎ<åfl~°∞. =∂„`«∞Éèí∂q∞ Ѩ@¡ gã¨=∞O`« ‰õÄ_® „¿Ñ=∞, ÉèíH©Î Z#fl_»∞ Hõ#|~°K«x `≥ÅOQÍ}Ö’x
^ÀÑ≤_ô =~°æO K«i„`« P™êO`«O „Ѩ*Ï HõO@HõOQÍ<Õ LOk. J~°"≥· UO_»¡ L=∞‡_ç ~å„+¨ìOÖ’ H˘#™êy#

8. =#~°∞Å ^ÀÑ≤_ô, =∂#= ǨωõΩ¯Å ǨÏ##O, ǨÏ`åºHÍO_», J}z"Õ`«, ™ê=∂lHõ, PiúHõ ~°OQÍÖ’¡ U~°Ê_»¤
ã¨OH∆ÀÉèÏxH˜ PHõe Kå=ÙʼnõΩ, |Å=#‡~°}ÏʼnõΩ,|∂@HõѨ٠Z<£ H“O@~ü ʼnõΩ D „áêO`«OÖ’x ^ŒàÏi
=∞#ã¨Î`«fiO QÆÅ ^ÀÑ≤_ô =~°æO ‰õÄ_® „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ HÍ~°}O J~ÚºOk. ˆ~Ѩ˜ `≥ÅOQÍ}
x~å‡}OÖ’ ZÖÏ LO_®e? J<Õ JOâ◊O K«∞@∂ì qã¨Î $`«"≥∞ÿ# K«~°Û [~°∞QÆ∞`«∞<åfl <ÕѨ^茺OÖ’ ^ÀÑ≤_ô =~°æ
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ `«=∞^≥·# Ãã·^•úOuHõ K«„@OÖ’ ѨK«Ûx `≥ÅOQÍ}, |OQÍ~°∞ `≥ÅOQÍ}, #= `≥ÅOQÍ}
JO@∂ [<åHõ~°¬Hõ x<å^•Å∞ Wã¨∞Î<åfl~°∞. "åã¨Î"åxH˜ P x<å^•Å "≥#∞Hõ "åi ^ÀÑ≤_ô q^•<åÅ#∞
H˘#™êyOK«_»O `«Ñ¨Ê „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[<åÅ∞â◊¥#ºO. =∞~À "å^Œ# ^Œo`« `≥ÅOQÍ}, ™ê=∞lHõ `≥ÅOQÍ},
|Ǩï[# `≥ÅOQÍ} ¿Ñ~°∞Å∞ "ÕÔ~·<å qâßÅ J~°÷OÖ’ ™ê~°O XHõ¯>Ë. H˜Ok ‰õΩÖÏÖ’¡x g∞k =~åæʼnõΩ
~å[H©Ü«∞ Ѩ^Œ=ÙÖ’¡, H˘xfl ~°OQÍÖ’¡ "åÏ á⁄O^Œ_»O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ %ëë%™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O%íí%
™ê^茺O HÍ^Œ∞.%ìì%Ãã~ÚOò ^ä•=∞ãπ J<Õ ™ê=∂lHõ âß„ã¨Î"Õ`«Î É’^èŒ<å P^è•~°OQÍ 1840Ö’ [ã¨∂ºò Å∂y
@Ѩˆ~e¡ J<Õ ™ê=∂lHõ âß„ã¨Î"Õ`«Î ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O (™È+¨Öò [ã≤ìãπ) J<Õ ÉèÏ=##∞ "≥Ú^Œ@QÍ fã¨∞‰õΩ=Kå~°∞.
nx „ѨHÍ~°O ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O J<Õk =∂#=ǨωõΩ¯Å#∞ J~°úO KÕã¨∞H˘x "å˜H˜ qÅ∞=Å#∞ WzÛ, „Ѩu
=∞x+≤ Ü≥ÚHõ¯ Q“~°"åxfl QÆ∞iÎOz, qÅ∞= ã¨=∂#`«fiO J<Õ P^è•~°OQÍ XHõ ™êOѶ≤∞Hõ ã¨=∂#`«fi ã¨=∂[O
™ê÷Ñ≤OK«_»O. Wk P^•Ü«∞ ѨÙ#ó ѨOÑ≤}˜ ^•fi~å J`«∞º#fl`« PiúHõ ã¨=∂#`«fiO ™êkèOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞ÎO^Œx
¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O JO>Ë =∞#∞+¨µÅ∞ "åi "åi ã¨=¸Ç¨ʼnõΩ ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ ¿ã= KÕ¿ã
q^èŒOQÍ =∂#= ™ê=∞~åúºÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOKåeû LO@∞Ok. JO^Œ∞‰õΩ q^Œº, "≥·^ŒºO, Ü≥∂QƺO, ™ê=∂lHõ
|„^Œ`«, áœ~° „Ѩ*Ï`«O„`« ǨωõΩ¯Å∞ HõeOK«_»O. ã¨OѨ^Œ %--% L`«Êu, ã¨=∂#OQÍ Ñ¨OÑ≤}˜ KÕ¿ã XHõ
„ѨQÆujÅ"≥∞ÿ# =º=ã≤ÎHõ$`« q^è•#O LO_®e. ˆH=ÅO ~å[H©Ü«∞ JkèHÍ~°O =∂„`«"Õ∞ ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O
J<Õ q^èŒOQÍ „ѨKå~°O P~åƒù@O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O JO>Ë PiúHõ, ~å[H©Ü«∞, ™ê=∂lHõ,
™êO㨯 $uHõ Jã¨=∂#`«Å#∞ `˘ÅyOz, ã¨=∂#`«fiO ™êkèOKåe%îî%."ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl
‰õΩÅ ^ÀÑ≤_ô,J}z"Õ`« #∞O_ç ã¨=∂#`«fiO ™êkèOKÕ %ëë%™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xfl%íí% „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
`≥ÅOQÍ}Ö’ JO`«~åƒùQÆOQÍ ™êkèOK«QÆÅO. `≥ÅOQÍ} ÉèÏ~°`« ^Õâ◊OÖ’ JO`«~åƒùQÆOQÍ LOk Hõ#∞Hõ ^Õâ◊
q^Õâ◊OQÍ q^è•#O , PiúHõ, ~å[H©Ü«∞ q^è•<åÖË `≥ÅOQÍ}‰õΩ ‰õÄ_® ã¨O„Hõq∞™êÎ~Ú. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’
„Ѩ[Å Ü≥ÚHõ¯ Hõhã¨, =∞øoHõ J=ã¨~åÅ∞ fˆ~Û ã¨fiÅÊ HÍeHõ, n~°… HÍeHõ JH∆ÍÅ`À˜ áêÅHõ =~°æOÃÑ· XuÎ_ç
ÃÑOKÕ „Ѩ*Ï áÈ~åÏÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_»O ^•fi~å „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ~°} "≥·Ñ¨Ù „Ѩܫ∂}˜K«QÆÅO.
1) Éèí∂q∞

9. â◊`åÉÏÌÅ `«~°|_ç Éèí∂q∞x #=Ú‡‰õΩx |`«∞‰õΩ`«∞#fl „Ѩ[Å∞ Éèí∂q∞x HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. x*ÏO HÍÅO
#∞O_ç ^ÀÑ≤_ô, ^Ò~°˚<åºÅ#∞ J#∞ÉèíqOz# „Ѩ[Å∞ <å_»∞ Éèí∂™êfi=ÚÅ =∞iÜ«Ú ~°*ÏHÍ~°¡ ^Ò~°˚<åºÅ‰õΩ
|ÅÜ«∂º~°∞. `≥ÅOQÍ} „áêO`«O ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ HõÅ∞ѨÙHÀ|_»¤ `«~åfi`« ^Õâò =ÚMò Å∞, ^Õâ◊áêO_Õ Å∞,
[q∞O^•~°∞Å∞, *Ïy~åÌ~°∞¡, =∞o§ „QÍ=∂ÅÖ’ PkèѨ`«ºO ™êkèOKå~°∞. ÅHõ∆ÖÏk ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ∞ `«=∞
PkèѨ`«ºO Ö’H˜ `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O Ö’ „Ѩ[Å∞ ™êkèOK«∞‰õΩ#fl Ѩk ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ
Éèí∂=ÚÅ∞ ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩx `«=∞ Éèí∂™êfi=∞º q^è•#O H˘#™êyOKå~°∞. ã¨=∂[O Ö’x xK≥Û#"≥∞@¡ ‰õΩÅ
=º=ã¨÷Ö’x "≥∞*Ïi© ‰õΩÖÏÅ „Ѩ[ʼnõΩ QÆ∞O@ Éèí∂q∞ ‰õΩ_® ÖËx Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. Ô~_ç¤, "≥Å=∞, „ÉÏǨχ}
`«k`«^Œ~° ‰õΩÖÏÅ∞ Éèí∂q∞x `«=∞ PkѨ`«ºOÖ’H˜ `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~Ú. QÀ^•=i, Hõ$ëê‚, "å˜ LѨ#^Œ∞ŠѨi"åǨÏHõ
„áêO`«OÖ’ JѨʘˆH u+¨ì "Õã≤# ã‘=∂O„^èŒ =Åã¨^•~°∞Å∞ D Éèí∂=ÚÅÃÑ· QƘì Ѩ@∞ì ã¨OáêkOKå~°∞.
Pk"åã¨∞Å∞, "≥∞ÿ^•# „áêO`« yi[#∞Å∞ x=ã≤OKÕ D „áêO`«OÖ’ ~å*ϺOQÆOÖ’x Pk"åã≤, yi[#
K«ÏìʼnõΩ `«∂@∞¡ á⁄_çKå~°∞. yi[# „Ѩ*ÏhHõO `«=∞ Éèí∂q∞Ö’x `å=Ú ‰õÄeQÍ |`«HÍeû# Ѩiã≤÷u
U~°Ê_çOk. yi[#∞ŠǨωõΩ¯Å K«ÏìÅ∞ ˆH=ÅO HÍy`åňH Ѩiq∞`«=∞Ü«∂º~Ú. ZO_®HÍÅO, =~å¬HÍÅO,
_»ÜÕ∞iÜ«∂, =∞ÖËiÜ«∂ Å`À |`«∞‰õΩ`«∞#fl yi[# „Ѩ[Å∞ J_»qx #=Ú‡‰õΩx |`«∞‰õΩ`«∂, =#º =∞$QÍÅ
ÉÏi# Ѩ_»∞`«∂ r=#O "≥Å¡nã¨∞Î<åfl~°∞. Pk"åã¨∞Å∞, "≥∞ÿ^•# „áêO`« yi[#∞Å∞ J_»q Éèí∂q∞ ÃÑ· yO[Å∞
K«Å∞¡‰õΩx Jk ѨO_ç`Õ u#_»O ÖˉõΩO>Ë Ñ¨ã¨∞ÎÅ∞O_Õ Ñ¨iã≤÷u U~°Ê_çOk. yi[#∞Å∞ J_»qx #iH˜ K«^Œ∞#∞
KÕã≤ ѨO@Å∞ ѨO_çOK«∞‰õΩ<Õ ™ê÷~ÚH˜ Zky<å P Éèí∂=ÚÅÃÑ· "åiH˜ Z@∞=O˜ ǨωõΩ¯Å∞ ÖËx Ѩiã≤÷u
U~°Ê_çOk. yi[#∞ʼnõΩ Z<Àfl áÈ~åÏÅ ^•fi~å =zÛ# Éèí∂q∞ ǨωõΩ¯Å#∞ ‰õΩ_® ~°^Œ∞Ì KÕã≤ „ѨÉèí∞`«fiO "åi
QÆ∞_®ÅÖ’, ÅOÉÏ_® `«O_®ÅÖ’ "åˆ~ Ѩ~å~Ú "åiQÍ |`«Hõ =Åã≤# Ѩiã≤÷u fã¨∞‰õΩ =zÛ# ã¨"≥∞ÿHͺO„^Œ
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ "åi ã¨=∞„QÆ qHÍ™êxH˜ ѨÙ<åkQÍ L#fl Éèí∂q∞x "åi #∞O_ç ^Œ∂~°O KÕã≤Ok.
WHõ Ñ‘_ç`« ‰õΩÖÏʼnõΩ K≥Ok# „Ѩ[ʼnõΩ Éèí∂q∞ JO^Œx „^•Hõ∆ ѨO_»~ÚOk. „QÍ=∂xH˜ ^Œ∂~°OQÍ
LO_Õ q^èŒOQÍ ^Œo`«∞Å x"å™êÅ#∞ á⁄O^Œ∞Ѩiz# Éèí∂™êfi=∞º â◊‰õΩÎÅ∞ "åi Jã≤Î`åfixfl ÉèíiOK«ÖËHõ áÈÜ«∂~Ú.
áêÖË~°∞, k#ã¨i ‰õÄe rq`åňH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# D â◊‰õΩÎÅ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ H˘Ï¡kQÍ „Ѩ*Ï áÈ~åÏÅ∞ KÕã≤
™êkOK«∞‰õΩ#fl Éèí∂q∞ÃÑ· ǨωõΩ¯Å#∞ ‰õÄ_®x~åHõiOK«|_®¤~Ú. PÜ«∂ KÕu =$`«∞ÎÅ ^•fi~å á⁄@ì áÈã¨∞‰õΩ#fl
KåÅ ‰õΩÖÏÅ „Ѩ[Å∞ ^ŒâßÉÏÌÅ `«~°|_ç Hõhã¨O XHõ ѨÓ@ ‰õÄ_® Hõ_»∞ѨÙxO_® u#ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. [y`åºÅ
*ˇ·„`«Ü«∂„`«, 1990 ã¨O=`«û~°OÖ’ L"≥fi`«∞Î# Zyã≤# Éèí∂áÈ~åÏÅ ^•fi~å =zÛ# H˘O`« Éèí∂q∞x =∞o§
ã¨"≥∞ÿHͺO„^Œ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „Ѩ[Å#∞ ~°HõÎѨÙ>Ë~°∞Ö’¡ =ÚOz P Éèí∂q∞ #∞O_ç „Ñ¨[Å#∞ "Õ~°∞ KÕ™ê~Ú. „ѨѨOpHõ~°},
„ÃÑ·"Õ˜Hõ~°}‰õΩ `À_≥·# #∂`«# PiúHõ q^è•<åÅ∞ ã‘=∂O„^èŒ Éèí∂™êfi=∞º ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ ÉÏQÍ Hõeã≤

10. =zÛ<å~Ú. ã≤x=∂ ã¨∂ì_çÜ≥∂Å∞, Ѩi„â◊=∞Å∞, á¶êO ǨÏ∫*ò Å∞, á¶ê~å‡ Ñ¨i„â◊=∞Å∞, ™êѶπì "Õ~ü HõOÃÑhÅ∞,
„Ѩ`ÕºHõ PiúHõ =∞O_»Å∞¡(%SEZ%), „ÃÑ·"£∞ UiÜ«∂Ö’¡ =∞eì HÍOÃÑ¡H±û Å x~å‡}ÏÅ∞, Ô~·`«∞Å #∞O_ç
Éèí∂=ÚÅ∞ fã¨∞‰õΩx „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ iÜ«∞Öò Z¿ãìò ‰õΩ ˆHÏ~ÚOK«_®Å∞, 㨈~Êù MÏãπ Éèí∂=ÚÅ∞, =H±Êù É’~ü¤,
ZO_À"≥∞Oò, „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅhfl K≥~°∞=ÙÅ∞, ‰õΩO@Å∞, "åQÆ∞Å∞ ‰õÄ_® ã‘=∂O„^èŒ Éèí∂™êfi=∞º
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ ã¨"≥∞ÿHͺO„^Œ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ L`«Î~°∞fiÅ ^•fi~å ˆHÏ~ÚOKå~Ú. Ѷ¨e`«OQÍ ^ŒH˜∆} `≥ÅOQÍ}
=∞iÜ«Ú ~å[^è•x #QÆ~°OÖ’ „Ѩ*Ï LѨÜ≥∂QÍxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO ^ŒQÆæ~° LOK«∞HÀ"åeû# Éèí∂q∞ ‰õΩ_® ÖˉõΩO_®
áÈ~ÚOk. L`«Î~° ^ŒH˜∆} `≥ÅOQÍ}Ö’H˜ =º=™êÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ∞, „Ѩ*Ï LѨÜ≥∂QÆ=∞~Ú# „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅhfl
ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞ŠѨ~°O JÜ«∂º~Ú. g@xflO˜ Ѷ¨e`åÅ "åà◊§ `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÍxH˜ QÆ∞O@
Éèí∂q∞ ^ŒˆH¯ Ѩiã≤÷u ÖË¡‰õΩO_® áÈ`«∞#flk. `≥ÅOQÍ} „ѨÉèí∞`«fiO g∞^Œ áÈ~å@O KÕ¿ãÎ D H˜Ok _ç=∂O_»¡#∞
™êkèOK«∞HÀ"åeû# J=ã¨~°O L#flk.
_ç=∂O_»∞¡:
1. Pk"åã≤ „áêO`åÅÖ’ 1/70 K«Ïìxfl ѨHõ_»ƒOkQÍ J=∞Å∞ [~°áêe.
2. Pk"åã¨∞Å∞ =º=™êÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl Éèí∞=ÚÅxflO˜x "≥O@<Õ „ѨÉèí∞`«fiO ѨÏìe"åfie.
3.1/70 K«@ìO Ѩikè „áêO`åÅÖ’ FÃÑ<£ HÍãπì Ѷ¨∞#∞Å∞, W`«~° „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Ѩ#∞Å∞ ~å„+¨ìѨu, ™ê÷xHõ
„Ѩ[Å J#∞=∞u ÖˉõΩO_® KÕѨ@ì~å^Œ∞.
3. ^Œo`«∞ʼnõΩ Pk"åã≤ yi[# ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ7 ZHõ~åÅ "≥∞@ì ÖË^• 5 ZHõ~åÅ `«i Éèí∂q∞ „ѨÉèí∞`«fiO
W"åfie.
4. Ñ‘_ç`« ‰õΩÖÏÅʼnõΩ PiúHõOQÍ "≥#∞Hõ Ѩ_ç# J„QƉõΩÖÏÅ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO 5 ZHõ~åÅ "≥∞@ì
ÖË^• 3 ZHõ~åÅ `«i W"åfie.
5. „QÍ=∂ÅÖ’x KÕu =$`«∞ÎÅ g∞^Œ |`«∞‰õΩ`«∞#fl ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ ‰õÄ_® 7 ZHõ~åÅ "≥∞@ì ÖË^• 5
ZHõ~åÅ `«i W"åfie.
6. „QÍ=∂ÅÖ’x WÅ∞¡ ÖËx „Ѩu ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ 400 K«^Œ~°Ñ¨Ù QÆ*ÏÅ Éèí∂q∞ W"åfie.
7. Pk"åã≤ „áêO`åÅÖ’ u+¨ì "Õã≤# Pk"å¿ã`«~° ã‘=∞O„^Œ Éèí∂™êfi=ÚÅ#∞ QÆ∞iÎOz "åi %LTR%
ѨÏìÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã≤ P Éèí∂=ÚÅxflO˜x ™ê÷xHõ Pk"åã≤ ‰õΩ@∞OÉÏňH K≥O^Õ@@∞¡ KÕÜ«∂e.
8. Z~Ú~ü áÈ~°∞ì‰õΩ, ã≤x=∂ ã¨∂ì_çÜ≥∂ʼnõΩ, Ѩi„â◊=∞ʼnõΩ, á¶êO ǨÏ∫*ò ʼnõΩ, iÜ«∞Öò Z¿ãìòû ‰õΩ, =∞bì
HÍOÃÑ¡H±û ʼnõΩ „Ѩ`ÕºHõ PiúHõ =∞O_»à◊§‰õΩ ™êѶπì "Õ~ü, Ǩ~ü¤ "Õ~ü, á¶ê~å‡ Ñ¨i„â◊=∞ʼnõΩ ˆHÏ~ÚOz#
Éèí∂=ÚÅxflO˜x ã¨g∞Hõ∆ KÕã≤ „ѨÉèí∞`«fiO ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩO@∂<Õ <åºÜ«∞™ê÷<åÖ’¡ ã¨=∞~°ú=O`«=∞~Ú#

11. <åºÜ«∞"å^Œ∞Å#∞ xÜ«∞q∞Oz, J=Hõ`«=HõʼnõΩ áêÅÊ_ç# "åiH© D Éèí∂=ÚÅ∞ K≥O^Œ‰õΩO_® KÕÜ«∂e. JÖψQ
J=Hõ`«=HõʼnõΩ áêÅÊ_ç# JkèHÍ~°∞ÅO^Œih <åºÜ«∞ ™ê÷<åÖ’¡ qKåiOz tH˜∆OKåe.
9. K≥~°∞=ÙÅ∞,‰õΩO@Å#∞ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ#fl "åix LÃÑH˜∆OK«‰õΩO_® "åix tH˜∆ã¨∂Î<Õ P Éèí∂=ÚÅ#∞
"≥O@<Õ „ѨÉèí∞`«fiO ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩx K≥~°∞=ÙÅ∞, ‰õΩO@Å#∞ qã¨ÎiOKåe.
10. ZO_À"≥∞Oò. =H±Êù É’~ü¤ Éèí∂=ÚÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fiO Pnè#O Ö’<Õ LOK«∞‰õΩx PÜ«∂ „Ѩ[ʼnõΩ Éèí∂=ÚÅ∞
LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ q^èŒOQÍ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
11. ÉèÏi „áê*ˇ‰õΩì Å∞, FÃÑ<£ HÍãπì QÆ#∞Å#∞ KÕѨ@ì_»O ^•fi~å =º=™êÜ«∞ , „QÍg∞}, Ѩ@ì} J@g
Éèí∂=ÚÅhfl ǨÏiOK«∞‰õΩ áÈ`«∞<åfl~Ú. g˜x "≥O@<Õ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
12. 㨈~Êù MÏãπ, ѨOK«~å~Ú, T~°∞=∞‡_ç Éèí∂=ÚÅxflO˜x „ѨÉèí∞`«fiO ˆHÏ~ÚOz# Éèí∂=ÚÅxflO˜x
„ѨÉèí∞`«fiO Jkè#O LO_Õ K«~°ºÅ∞ KÕѨÏìe.
13. ã¨Ç¨ÏHÍ~° ã¨OѶ¨∂Å ¿Ñ~°∞ g∞^Œ „ѨÉèí∞`«fiO ˆHÏ~ÚOz# Éèí∞=ÚÅxflO˜Ö’#∞ J„Hõ=∂Å∞ [iQÍ~Ú
"å@xflO˜x ã¨g∞H˜∆OKåe.
14. Éèí∞=ÚÅxflO˜x „ѨÉèí∞`«fiO Pnè#O Ö’ 㨈~fi KÕÜ«∂e.
15. "≥∞„’ Ô~·Å∞ „áê*ˇH±ì ¿Ñ~°∞ g∞^Œ J„Hõ=∞OQÍ ˆHÏ~ÚOz# Jxfl ~°HÍÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fiO
™êfinè#O KÕã¨∞HÀ"åe.
2) Ѩi„â◊=∞Å∞-HÍi‡Hõ ~°OQÆO
„ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆO:`≥ÅOQÍ} Ö’ QÆ`«OÖ’ L#fl Ѩi„â◊=∞Åhfl ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ =¸¿ã™ê~°∞.
<å˜ x*ÏO „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ "≥eã≤# Ѩi„â◊=∞Å∞ `≥ÅOQÍ} „áêO`«O#∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ HõÅ∞ѨىõΩ#fl `«~åfi`«
"≥eã≤# ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷Å∞, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi P^èŒfi~°ºOÖ’ "≥eã≤# „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷Åhfl
ÅHõ∆ÖÏk HÍi‡‰õΩʼnõΩ, L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ HÀ˜#fl~° „Ѩ[ʼnõΩ `≥ÅOQÍ} "åºÑ¨ÎOQÍ uO_ç
ÃÑÏì~Ú.
HÍx 1956 ã¨O|| `«~åfi`« ^•^•Ñ¨Ù 1980 ã¨O|| =~°‰õΩ PiúHõ ѨiѨÙ+≤ìQÍ #_çz# D ã¨Oã¨÷Å∞ 1982
#∞O_ç k"åà◊ f~ÚOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕ™ê~°∞. 1956 #∞O_ç 1980 Å =~°‰õΩ ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ
ã¨Oã¨÷Å~Ú# %HMT, BDL, IDPL, ECIL%, Pefi<£, ɡHõÖˇ·ò ¿ÇÏÅO, iѨa¡Hõ<£ áÈ~ü˚, ^ŒHõ¯<£ QÍ¡ãπ
á¶êºHõìs, „áêQÍ @∂Öòû, %HAL, HCL, DBR% q∞Öòû ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°OÖ’, `≥ÅOQÍ} "åºÑ¨ÎOQÍ
J*ÏO *ÏÇ≤Ï q∞Öòû, ã¨~ü ã≤Öò¯, JO`«~åæO q∞Öòû, x*ÏO +¨µQÆ~ü á¶êºHõìs ÖÏO˜ Ѩi„â◊=∞ÅÖ’ ã‘=∂O„^茉õΩ

12. K≥Ok# L#fl`åkèHÍ~° =~°æO ѨÓiÎQÍ xO_ç Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ <åâ◊#O KÕ™ê~°∞. WHõ ZO`« =∂„`«O ã¨Oã¨÷Å∞
#_»∞Ѩ‰õΩO_® `«=∞ L‰õΩ¯H“yÖ’¡ ÉèíOkOz XHõ¯ÁHõ¯˜QÍ „ÃÑ·"Õ˜Hõ~°} "≥·Ñ¨Ù ^•~°∞Å∞ "Õã≤ "å@xflO˜x
ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ H˘<Õ@@∞¡ KÕã≤# „ѨÉèí∞`åfiÅ∞, PYiH˜ "å˜ Éèí∂=ÚÅ∞ ‰õÄ_® iÜ«∞Öò Z¿ãì@∞¯
J=Ú‡‰õΩx ÅHõ∆ÖÏk HÍi‡‰õΩefl ~À_»∞¤# Ѩ_»"Õâß~°∞. D HÍi‡‰õΩÅO`å Jã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÍxH˜ <≥@ì|_ç Ô~O_»∞
ѨÓ@Å∞ uO_ç ^˘~°HõÖËx ã≤÷uH˜ <≥@ì|_®¤~°∞. D HÍi‡Hõ ~°OQÆO JO`å ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ HÍ~°∞
KÒHõQÍ „ѨÉèí∞`«fiO #∞O_ç Jxfl ™œHõ~åºÅ∞ á⁄Ok r_ç"≥∞@¡, ÉÏÖÏ#QÆ~ü, ã¨#`ü #QÆ~ü, ѨÏ<£ K≥~°∞, HÍ>Ë^•<£,
<åKå~°O, Ѷ¨`Õ #QÆ~ü, LѨÊÖò ÖÏO˜ „áêO`åÅÖ’ Ãјì# Ѩi„â◊=∞Ö’¡ Ѩx KÕÜ«∂eû# ã≤÷uH˜ <≥@ì|_®¤~°∞.
J`«ºO`« `«‰õΩ¯= r`åʼnõΩ Hõh㨠"Õ`«<åÅ∞ ‰õΩ_® ÖËx Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ D HÍi‡Hõ =~°æO <Õ@ì|_»QÍ, Ѩi„â◊=∂kѨ`«∞Å∞
gi „â◊=∞`À HÀÏ¡k ~°∂áêÜ«∞Å#∞ *Ë|∞Ö’¡ xOѨىõΩO@∞<åfl~°∞.
=º=™êÜ«∞ P^è•i`« Ѩi„â◊=∞Ö’¡ J„QÆ ÉèÏQÍ# xÅ|_ç# L`«Î~° `≥ÅOQÍ} ‰õΩ K≥Ok# J*ÏO *ÏÇ≤Ï
q∞Å∞¡, ã¨~ü ã≤Å∞¯, JO`«~åæO, x*ÏO +¨µQÆ~üû ÖÏO˜ Ѩi„â◊=∞Å∞ PÜ«∂ lÖϡʼnõΩ `«Å=∂xHõOQÍ LO_Õq.
HÍx P Ѩi„â◊=∞Å∞ ã‘=∂O„^èŒ<åºÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x „ѨÉèí∞`åfiÅ KÕ`«∞Ö’¡, P „áêO`åxH˜ K≥Ok# ÃÑ@∞ì|_ç
^•~°∞Å KÕ`«∞Ö’¡H˜ "≥e¡áÈ~Ú<å~Ú. J*ÏO *ÏÇ≤Ï, ã¨~ü ã≤Å∞¯, JO`«~åæO q∞Å∞¡ =¸ã≤ "Õã≤, P Ѩi„â◊=∞ÅÖ’
qÅ∞=~Ú# ã¨OѨ^Œ#∞ Ju `«‰õΩ¯= ^èŒ~°‰õΩ ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞Å∞ KÕlH˜¯OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. P Ѩi„â◊=∞ʼnõΩ
K≥Ok# Éèí∂=ÚÅ#∞ ‰õΩ_® =^ŒÅÖË^Œ∞. ™ê÷xHõ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ L#fl`åkèHÍ~° =~°æO `À
‰õΩ=∞‡ÔH·qÅ∞=~Ú# Éèí∂=ÚÅ#∞ HÍ*Ëâß~°∞. WHõ x*ÏO +¨µQÆ~üû #∞ ‰õΩ_® HõÉèíeOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕâß~°∞. HÍx
"å~°∞ KÕã≤# Ѩ<åflQÍxfl =∞# <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ uÑ≤ÊH˘@ìQÆeQÍO. Jk „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆO Ö’H˜ `≥KÕÛO^Œ∞‰õΩ
=∞#O J#∞ã¨iOz# Jxfl ~°HÍÅ áÈ~å@ Ѩ^ŒÌ`«∞Å∞ Ѷ¨e`åxfl fã¨∞‰õΩ =KåÛ~Ú. =∞# áÈ~å@O D Ô~O_»∞
~å„ëêìÅÖ’<Õ H͉õΩO_® ^ÕâßxˆH P^Œ~°≈OQÍ D áÈ~å@ Ѩ^ŒÌ`«∞Å∞ xeKå~Ú, Ѷ¨e`åxfl `≥KåÛ~Ú. P
Ѩi„â◊=∞#∞ ѨÓ~°fi "≥·Éèí=OÖ’H˜ `≥KÕÛO^Œ∞‰õΩ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ ^èŒ$HõÊ^ŒO`À áÈ~å_®e. QÆ`«OÖ’
=¸ã≤"Õã≤# Ѩi„â◊=∞Åxfl ѨÙ#~°∞^ŒÌiOKÕ=~°‰õΩ, fã≤"Õã≤# Ѩi„â◊=∞Åhfl =∞o§ ™ê÷Ñ≤OKÕ=~°‰õΩ áÈ~å_®e.
%FCI% ~å=∞QÆ∞O_»O #∞ qã¨ÎiOKÕO^Œ∞‰õΩ „Ѩã¨∞Î`«O „ѨÉèí∞`«fiO g∞^Œ XuÎ_ç `Õ"åe.
WHõ "≥Ú`«ÎO ^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`ü ^ÕâßxˆH =<≥fl `≥zÛ# ã≤OQƈ~}˜Ö’ ѨÓiÎQÍ ã‘=∂O„^茉õΩ K≥Ok# JkèHÍ~°
=~°æO, `≥ÅOQÍ} „áêO`åxH˜ K≥Ok# HÍi‡Hõ =~°æO L#flk. „ÃÑ·"Õ˜Hõ~°} ¿Ñ~°∞`À KÕѨ˜ì# K«~°ºÅ =Å# D
HõOÃÑh g∞^Œ ѨÓiÎQÍ ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ Ѩ@∞ì ayOKå~°∞. "ÕÖÏk HÍi‡‰õΩÅ#∞ <åQÍÅ (%ab-
sent%) ¿Ñ~°∞`À _çã≤‡ãπ KÕã≤# ã‘=∂O„^èŒ L#fl`åkèHÍ~° =~°æO, FÃÑ<£ HÍãπì Ѷ¨∞#∞Å ¿Ñ~°∞`À L`«Î~°
`≥ÅOQÍ}#∞ ÉÁO^ŒÅ QÆ_»¤QÍ =∂~°Û_®xH˜ KÕã¨∞Î#fl „Ѩܫ∞`«flO =Ú=∞‡~°OQÍ ™êQÆ∞`«∞#flk. D FÃÑ<£ HÍãπì

13. QÆ#∞Å =Å# =~°OQÆÖò, HõsO#QÆ~ü, JkÖÏÉÏ^£, Y=∞‡O lÖÏ¡Ö’x 50% „Ѩ[Å rq`åÖ’¡ ã¨OH∆ÀÉèíO
<≥ÅH˘#flk. D FÃÑ<£ HÍãπì QÆ#∞Å#∞ ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ `«=fiHÍxH˜ W=fiQÍ "å~°∞ ^èŒ<å¿ÑHõ∆`À
„QÍ=∂ʼnõΩ „QÍ=∂Å∞ „ѨÉèí∞`«fi ~°Hõ∆}Ö’ =Å¡HÍ_»∞Å∞QÍ =∂~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. ã≤OQƈ~}˜x P~ÀQƺ=O`«OQÍ
#_çÑ≤OKÕO^Œ∞‰õΩ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’ áÈ~å_®e. FÃÑ<£ HÍãπì QÆ#∞Å∞ ÖËx, _çã≤‡ã¨∞_»∞ HÍi‡‰õΩÅ∞ ÖËx,
„ÃÑ·"Õ˜Hõ~°}‰õΩ `å=Ù W=fix ã≤OQƈ~}˜ H˘~°‰õΩ HÍi‡Hõ ~°OQÆO`À qâßÅ „Ѩ*ÏhHõO Hõeã≤ áÈ~å_®e. qq^èŒ
„ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷Å~Ú# =Úxûáêe©, q^Œ∞º`ü, %NTPC, RTC% W`«~° ã¨Oã¨÷ÅÖ’x HÍO„ωõΩì
HÍi‡‰õΩŠѨ~°‡<≥Oò H˘~°‰õΩ áÈ~å_®e.
„ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆO:
`≥ÅOQÍ} Ö’ =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ `«~åfi`« <Õ_»∞ „ÃÑ·"Õò ~°OQÆOÖ’x Jã¨OѶ¨∞˜`« HÍi‡Hõ ~°OQÆO ^•^•Ñ¨Ù 70
ÅHõ∆Å =~°‰õΩ LOk. D HÍi‡Hõ ~°OQÆOÖ’ J’ „_≥·=~°∞¡, „ÃÑ·"Õò Qͺˆ~rÅ∞, Ѩi„â◊=∞Å∞, lxflOQ∑ q∞Å∞¡Å∞,
ã≤iã≤Å¡, áÈK«O Ѩe¡, QÆ^•fiÖò Ö’x =∞~°=∞QÍæÅ∞, qq^èŒ HÍ~°¡ Qͺˆ~rÅ∞ `≥ÅOQÍ} "åºÑ¨ÎOQÍ "≥eã≤# Ô~·ãπ
q∞Å∞¡Å∞, „ÔQ~Ú<£ =∂Ô~¯ò ÅÖ’x J_»¤ ^Œ∞HÍ<åÅÖ’x QÆ∞=∂™êÎÅ∞, qq^èŒ W@∞Hõ |©ìÅ∞ (ã≤"≥∞Oò, =∞˜ì)
Éèí=<£ x~å‡} HÍi‡Hõ ~°OQÆO, qq^èŒ Ñ¨@ì}ÏÅÖ’x =∞^Œº `«~°QÆu, L#fl`« ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ ѨxKÕ¿ã WO˜ Ѩx
HÍi‡Hõ ~°OQÆO, P~ÚÅ∞ q∞Öòû, „ÏHõì~ü „_≥·=~üû, ÖÏs „_≥·=~üû, ÖÏs =∞iÜ«Ú „ÏHõì~ü g∞^Œ ѨxKÕ¿ã HÍi‡Hõ
~°OQÆO, HÍ~˘Êˆ~ò, HÍ~˘Êˆ~>Ë`«~°HÍÖËlÅ∞, ã¨∂¯à◊§Ö’ ѨxKÕ¿ã <å<£ ©zOQ∑ HÍi‡‰õΩÅ∞, qq^èŒ á¶ê~å‡~°OQÆ
Ѩi„â◊=∞Ö’ ѨxKÕ¿ã HÍi‡‰õΩÅ∞. WOHÍ `«k`«~° ~°OQÍÅ∞QÍ qã¨ÎiOKåÅ#fl "å˜Ö’ Ѩx KÕã¨∞Î#fl HÍi‡‰õΩÅ#∞
ã¨OѶ¨∞˜`« ~°OQÆOÖ’H˜ fã¨∞Hõ=zÛ "åi „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å ™ê^èŒ# H˘~°‰õΩ áÈ~å@O KÕÜ«∂eû L#flk.
Ѩi„ã¨=∞ÅxflO˜x P^èŒ∞hHõiOz Jaè=$kú KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°O LOk. "å˜x Jaè=$kú KÕ~ÚOK«_»O
^•fi~å PiúHõ Ѩiã≤÷ux "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°z, |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å∞ HÍ~Àʈ~˜Hõ~°}‰õΩ D „áêO`«OÖ’ J=HÍâ◊O
ÖˉõΩO_® KÕÜ«∞=K«∞Û#∞áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆO %--
ï% ZQÆ∞=∞u P^è•i`« Jaè=$kú J#fl q^è•<åxfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e. Ãã*ò Å∞ ~°^Œ∞Ì K≥Ü«∂ºe.
ï „^Œ=º~°OQÆOÖ’H˜ q^Õj Ѩi„â◊=∞Å#∞ J#∞=∞uOK«~å^Œ∞.
ï Ѩi„â◊=∞Å =¸ã≤"Õ`«Å#∞, HÍi‡‰õΩÅ fã≤"Õ`«Å#∞ xÅ∞Ѩ٠KÕÜ«∂e.
ï „ÃÑ·"Õ˜Hõ~°}, HÍO„ÏH˜ìHõ~°} PÑ≤"ÕÜ«∂e.
ï 180 ~˘AÅ∞ Ѩx KÕã≤# "å~°O^Œix Ѩi‡<≥O@∞ KÕÜ«∂e.
ï Láêkè ~°Ç≤Ï`« Jaè=$kú #=¸<å#∞ u~°ã¨¯iOz „â◊=∞ P^è•i`« áêi„âßq∞H©Hõ~°} „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
ï z#fl Ѩi„â◊=∞ʼnõΩ ~°Hõ∆} HõeÊOKåe.

14. ï „Ñ¨[Å J=ã¨~åÅ#∞ fˆ~Û Ñ¨i„â◊=∞Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
ï q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ J#∞=∞uOK«~å^Œ∞. "å˜x *ÏfÜ«∞O KÕÜ«∂e.
ï =º=™êÜ«∞, áêi„âßq∞HÍaè=$kúH˜ ã¨fi`«O„`«, ™êfi=ÅOa`« q^è•<åxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
ï =º=™êÜ«∞~°OQÆO`À *’_çOz# áêi„âßq∞HÍaè=$kúx ™êyOKåe. nxH˜ „Ѩ*Ï=ã¨~åÅ#∞ f~°Û@O
ÅHõ∆OQÍ LO_®e.
ï ã‘=∂O„^èŒ∞Å áêÅ#Ö’ =¸`«Ñ¨_»¤ „áêQÍ @∂Öòû, Pefi<£, ZKüZO˜, ã¨~ü ã≤Öò¯, ZѶπ ã≤ S (
~å=∞QÆ∞O_»O), S_çÑ≤ZÖò, ZKü ã≤ ZÖò ÖÏO˜ HõOÃÑhÅ#∞ ѨÙ~°∞^ŒÌiOKåe.
ï z#fl `«~°Ç¨Ï ‰õΩ©~° Ѩi„â◊=∞Å#∞ „áÈ`åûÇ≤ÏOKåe.
ï áêi„â◊=∞Å #∞O_Õ "åKÕÛ =º~åúÅ#∞ JiHõ>Ëì ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝<åxfl ÃÑOá⁄OkOKåe.
1) `≥ÅOQÍ}Ö’ =¸ã≤"Õã≤# Ѩi„â◊=∞ÅxflO˜x ѨÙ#~°∞^ŒúiOKåe.
2) x*ÏO +¨µQÆ~üû á¶êºHõìix „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆOÖ’ <Õ 2000 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å PiúHõ ã¨Ç¨ÏÜ«∞O`À(É’^èŒ#
Ü«¸xò ‰õΩ 1000 HÀ@∞¡, "≥∞ò Ѩe¡H˜ 500 HÀ@∞¡, "≥∞^ŒH± ‰õΩ 500 HÀ@∞¡)KÕã≤ ѨÓ~°fi "≥·Éèí=O fã¨∞Hõ~å"åe.
3) `≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’ QÆ`«OÖ’ [iy# Ѷ¨∞#∞Å ˆHÏ~ÚOѨÙÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã≤, "å˜x „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆOÖ’
H˘#™êyOKåe.
4) Ѷ¨∞#∞ÅÖ’ ÅÉèíºO J=Ù`«∞#fl =Ú_ç ã¨~°∞‰õΩ P^è•~°OQÍ „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷Å∞ U~°Ê~°z, L`«ÊuÎx
„áê~°OaèOKåe.
5) „Ѩ[Å#∞ x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕ¿ã ÉèÏi „Ѩi„â◊=∞Å ™ê÷<Õ =∞^茺 `«~°Ç¨Ï Ѩi„â◊=∞Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
6) ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷Ö’x J=Ù’ûiûOQ∑ HÍi‰õΩÅ#∞ "≥O@<Õ Ñ¨i‡<≥Oò KÕÜ«∂e.
7) HÍi‡‰õΩʼnõΩ PÜ«∂ Ѩi„â◊=∞ÅÖ’ K«@ì|^ŒÌ ǨωõΩ¯Åxfl HõeÊOKåe.
8) „ÃÑ·"Õò Ѩi„â◊=∞ÅÖ’x HÍi‡‰õΩʼnõΩ HÍi‡Hõ K«ÏìÅ#∞ J#∞ã¨iOz Hõh㨠"Õ`«# K«@ìO, q∞QÆ`å
K«@ì|^ŒÌ"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯Åxfl˜x J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
9) „ѨÉèí∞`«fi, „ÃÑ·"Õ@∞ ~°OQÆ ã¨Oã¨÷ÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· [~°∞QÆ∞`«∞#fl ^•_»∞Å#∞ JiHõÏìe, ^•_»∞ʼnõΩ,
"ÕkèOѨÙʼnõΩ áêÅÊ_Õ "åiÃÑ· Hõiî# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
10) ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi, „ÃÑ·"Õò Ѩi„â◊=∞Å∞/ ã¨Oã¨÷ÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ „Ѩ`ÕºHõ ™œHõ~åºÅ∞ HõeÊOKåe.
11) ã≤OQƈ~}˜Ö’ FÃÑ<£ HÍãπì "≥∞ÿxOQ∑ #∞ ~°^Œ∞Ì KÕã≤ JO_»~ü „Q“O_£ Ѷ¨∞#∞Å#∞ `≥~°"åe.
12) ã≤OQƈ~}˜Ö’#∞, W`«~° „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷ÅÖ’#∂ 85% L^ÀºQÍÅ∞ ™ê÷x‰õΩňH W"åfie.

15. 13)
3) =º=™êÜ«∞~°OQÆO
`≥ÅOQÍ} „áêO`«O Ö’x JkèHõ âß`«O „ѨA =º=™êÜ«∞O ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç rqã¨∞Î<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`åfiÅ∞
J#∞ã¨iã¨∞Î#fl Ô~·`«∞ =ºuˆ~Hõ q^è•<åÅ =¸ÅOQÍ Ô~·`åOQÆO f„="≥∞ÿ# ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ H˘@∞ìq∞Ïì_»∞`«∞Ok.
Z~°∞=ÙÅ∞, ѨÙ~°∞QÆ∞Å =∞O^Œ∞Å∞, q`«Î<åÅ∞ #H˜b=∞Ü«∞O J~ÚáÈ=_»O, ^èŒ~°Å∞ ÃÑ~°QÆ_»O, ѨO`å‰õΩ y@∞ìÉÏ@∞
^èŒ~° ÅaèOK«Hõ áÈ=_»O =Å¡ =º=™êÜ«∞ ~°OQÆO ÉèÏ~°OQÍ =∂iOk. "≥∂<å≈O’, "≥∞ÿHÀ ÖÏO˜ q^Õj
|Ǩïà◊ *Ïu HõOÃÑhʼnõΩ ÖÏÉèÏÅ∞ KÕ‰õÄ~°Û_»O HÀã¨O =º™êÜ«∞ q^è•<åÅ∞ `«Ü«∂~°∞ J=Ù`«∞<åfl~Ú. „Hõ=∞OQÍ
=º=™êÜ«∞ ~°OQÍxfl ѨÓiÎQÍ k"åÖÏ f~Ú<åÛÅ<Õ JO`«~å˚fÜ«∞ ‰õΩ„@Ö’ ÉèÏQÆOQÍ Ô~·`åOQÆO #_ç¤
qiyáÈ~ÚOk. k‰õΩ¯ ÖËx ã≤÷uÖ’ JѨÙÊÅ∞ K≥e¡OK«ÖËHõ |Å=#‡~°}ÏʼnõΩ áêÅÊ_®eû# ã≤÷uH˜ Ô~·`åOQÆO
<≥@ì|_»¤k. PHõe Kå=ÙʼnõΩ QÆ∞Ô~·`«∞<åfl~°∞. =º=™êÜ«∞ ‰õÄbÅ∞, z#fl, ã¨#fl HÍ~°∞ Ô~·`«∞Å∞ |`«∞‰õΩ^≥~°∞=Ù
HÀã¨O k#ã¨i ‰õÄbÅ∞QÍ Ñ¨@ì}ÏÅ ÉÏ@ Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. 1991#∂`«# PiúHõ q^è•<åÖ’¡ ÉèÏQÆOQÍ KÕѨ˜ì#
ã¨~°mHõ~°} q^è•<åŠѶ¨e`åÅ∞ ZO`« ^Œ∞~°ƒù~°OQÍ L<åflÜ≥∂ J<ÕHõ Hõg∞+¨#¡ ^•fi~å |Ü«∞@ Ѩ_çOk. HÍx
[Ü«∞u Ѷ¨∞’+π, ™êfig∞ <å^äŒ<£ ÖÏO˜ Hõq∞©Å sáÈ~°∞ìÖ’¡<Õ Ô~·`«∞ J#∞‰õÄÅ q^è•<åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ã≤^ŒúOQÍ ÖË=Ù. ÃÑ·QÍ qq^èŒ „áê*ˇ‰õΩìÅ ¿Ñ~å Ô~·`åOQÆO #∞O_ç Éèí∂q∞x QÆ∞OAHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
%ëë%Ô~·`Õ ~å[x%íí% „ѨQÆÖσùÅ∞ ѨeˆH áêʼnõΩÅ∞#fl D ^Õâ◊OÖ’ Éèí∂q∞, h~°∞,„â◊=∞ KÕ¿ã =∞#∞+¨µÅ#fl
D „áêO`«OÖ’x Ô~·`åOQÆO ZO^Œ∞‰õΩ |Å=#‡~°}ÏʼnõΩ, PHõe Kå=ÙʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞O^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl K«∂¿ã"å~°∞
ÖË~°∞. Ô~·`åOQÍxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Éèí∂q∞x „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ W=fi_®xH˜ ã≤^ŒÌOQÍ ÖË=Ù, Éèí∂ ã¨O㨯~°}Å∞ PK«~°}Ö’
Éèí∂@HõOQÍ<Õ =∂iáÈÜ«∂~Ú. HÍÅ∞=Å∞ ÖËHõ, É’~°∞ , ÉÏ=ÙÅ g∞^Œ P^•~°Ñ¨_ç =zÛ ~åx HõÔ~O@∞`À
=º=™êÜ«∞O ‰õΩO@∞Ѩ_»¤ U „ѨÉèí∞`«fiO Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. =º=™êÜ«∂^è•i`« Ѩi„â◊=∞Å∞ <≥ÅH˘ÖÏÊÅx, Ô~·`åOQÍxfl
P^Œ∞HÀ"åÅx Ô~·`åOQÆO L^Œºq∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
_ç=∂O_»∞¡:
1) %WTO% #∞O_ç ÉèÏ~°`ü "≥·^˘ÅQÍe.
2) |Ǩïà◊ *Ïu HõOÃÑhÅ Z~°∞=Ù, q`«Î<åÅ∞, ѨÙ~°∞QÆ∞Å =∞O^Œ∞Å#∞ JiHõÏìe.
3) L`«Î~° `≥ÅOQÍ}Ö’ =º=™êÜ«∞ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂xfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
4) `≥ÅOQÍ}Ö’x „Ѩu JOQÆ∞à◊O `«_çKÕ q^èŒOQÍ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ x~å‡}O KÕã≤ HÍÅ∞=Å ^•fi~å Ô~·`åOQÍxH˜

16. h~°OkOKåe.
5) Ô~·`«∞ʼnõΩ áê`« |∞∞}ÏÅ∞ =∂Ѷ‘ KÕÜ«∂e, =_ô¤Å∞ ÖËx |∞∞} ™œHõ~°ºO HõeÊOKåe.
6) Y~°∞ÛÅ áêuѨkHõ# ™êfiq∞<å^äŒ<£ Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°ã¨∞Å „ѨHÍ~°O y@∞ìÉÏ@∞ ^èŒ~°Å#∞ „ѨHõ˜OKåe.
7) =∂Ô~¯ò Ü«∂~°∞¤Å∞ Ô~·`«∞ Hõq∞©Å Pnè#OÖ’ LO_®e.
8) q`«Î<åÅ∞,Z~°∞=ÙÅ∞, ѨÙ~°∞QÆ∞Å =∞O^Œ∞Å#∞ „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ Lz`«OQÍ JOkOKåe, HõeÎx x~ÀkèOKåe.
"å˜x J"Õ∞‡ ^ŒàÏ~°∞ÅÃÑ· Hõiî# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
9) =º=™êÜ«∞~°OQÆOÖ’ Éèíq+¨º, K«Ïì "åºáê~åÅ#∞ x¿+kèOKåe.
10) =º=™êÜ«∞ ‰õÄbʼnõΩ Hõh㨠"Õ`«# K«Ïìxfl ã¨=iOz 㨄Hõ=∞OQÍ J=∂Å∞ [i¿Ñ Ü«∞O„`åOQÍxfl
U~°Ê~°Kåe..
11) H“Å∞^•~°¡O^Œih ilã¨ì~ü KÕã≤ 1/3 =O`«∞ H“Å∞ ˆ~@∞ x~°‚~ÚOz, H“Å∞^•~°¡H˜ |∞∞} ™œHõ~°ºO
HõeÊOKåe.
12) „QÍg∞} KÕu =$`«∞ÎÅ#∞ Ѩi~°H˜∆OKÕO^Œ∞‰õΩ Jxfl K«~°ºÅ∞ KÕѨÏìe.
13) q^Œ∞º`«∂Î, Z~°∞=ÙÅ∞, q`«Î<åÅ∞ ~°OQÆOÖ’ ™êfi=ÅO|# q^è•#O J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
14) =º=™êÜ«∂^è•i`« Ѩi„â◊=∞Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. j`«Å y_»¤OQÆ∞Å#∞ „Ѩu =∞O_»Å ˆHO„^ŒOÖ’
U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
15) áê_ç, HÀà◊§ Ѩi„â◊=∞Å#∞ „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆOÖ’<Õ Jaè=$kú KÕÜ«∂e.
16) Éèí∂™ê~° ѨiHõ∆Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. ~°™êÜ«∞# Z~°∞=ÙÅ "å_»HÍxfl `«yæOz, ¿ãO„nÜ«∞ =º=™êÜ«∞
Ѩ^ŒÌ`«∞Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
17) Ô~·`«∞ʼnõΩ ѨO@ cè=∞ ™œHõ~åºxfl „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ HõeÊOp YzÛ`«OQÍ J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
18) 24 QÆO@Å∞ q^Œ∞º`ü ã¨~°Ñ¶¨~° LO_®e. Hõhã¨O Ѩ^ŒÇ¨Ï~°∞ QÆO@Å∞ `«QÆæ‰õΩO_® <å}º"≥∞ÿ# q^Œ∞º`«∞Î#∞
JOkOKåe.
19) „Ѩu lÖÏ¡Ö’ q`«Î<À`«ÊuÎ ˆHO„^•Å#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
20) |Å=#‡~°<åxH˜ áêÅÊ_»¤ Ô~·`«∞Å ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ S^Œ∞ ÅHõ∆Å ZH±û „ˆQ+≤Ü«∂ `À áê@∞ XHõiH˜ L^ÀºQÆO
HõeÊOKåe.
21) Ô~·`åOQÆ |Å=#‡~°}ÅÃÑ· ã¨=∞„QÆ Ñ¨iâ’^èŒ# [~°∞ѨÙ@ÔH· Ô~·`«∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å`Àx Hõq∞˜x
xÜ«∞q∞OKåe. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’ Z˜ì Ѩiã≤Î`«∞Ö’#∞ Ô~·`åOQÆO PHõe Kå=ÙÅ∞, |Å=#‡~°}ÏÅ∞ QÆ∞i
H͉õΩO_® LO_Õ ™ê=∂lHõ Éèí„^Œ`«#∞ HõeÊOKåe.

17. 4) h˜ áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆO %--%„áê*ˇ‰õΩìÅ∞:
`≥ÅOQÍ}Ö’ h˜ áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆO H©ÅHõ"≥∞ÿOk. Hõ$+¨‚, QÀ^•=i #^Œ∞Å∞ "å˜ LѨ#^Œ∞Å∞
`≥ÅOQÍ}Ö’„Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú. L=∞‡_ç ~å„+¨ìOÖ’ `≥ÅOQÍ} „áêO`åxH˜ ^ŒHͯeû# #k [ÖÏÅ∞ PO„^茉õΩ
`«~°eOK«|_®¤~Ú.L`«Î~° `≥ÅOQÍ}Ö’ 600 H˜Ö’g∞@~°∞¡ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ QÀ^•=i #k ÃÑ·# „j~åO ™êQÆ~ü
„áê*ˇH±ì q∞#Ǩ =∞~˘Hõ¯ „áê*ˇH±ì ‰õÄ_® x~å‡}O HÍÖË^Œ∞. Hõ$ëê‚ #k ÃÑ·# xi‡OK«|_»¤ <åQÍ~°∞˚# ™êQÆ~ü
„áê*ˇH±ì `≥ÅOQÍ} c_»∞ Éèí∂=ÚʼnõΩ h~°OkOK«ÖË^Œ∞. „Ѩ[Å Ü≥ÚHõ¯ áÈ~å@ Ѩe`«OQÍ W˜=Å HÍÅOÖ’
H˘xfl z#fl, =∞^Œº`«~°Ç¨ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ KÕѨ˜ì#ѨʘH© Jq x~°¡H∆ͺxH˜ QÆ∞iHÍ=_»"≥∂ #`«Î#_»Hõ# ™êQÍ_»"≥∂
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. #k Ѩi"åǨÏHõ Ѩ„áêO`«O P^è•~°OQÍ `≥ÅOQÍ}‰õΩ QÀ^•=i #∞O_ç 1000 %tmc%Å∞
Hõ$ëê‚ #∞O_ç 560 %tmc% Å∞ Åaè™êÎ~Ú. z#fl`«~°Ç¨ h˜ =ã¨`«∞Å #∞O_ç. K≥~°∞=Ù ‰õΩO@Å∞ =∞~°=∞‡`«∞ÎÅ∞
KÕÜ«∞QÆey`Õ ã¨∞=∂~°∞ 500 %tmc% Å h~°∞ qxÜ≥∂QÆOÖ’H˜ ~åQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. L=∞‡_ç ~å„+¨ìOÖ’ ã‘=∂O„^èŒ
áêÅHõ =~°æO J#∞ã¨iOz# q=Hõ∆ѨÓi`«q^è•<åÅ =Å¡ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ xi‡OK«|_»ÖË^Œ∞. h˜ áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆO
ѨÓiÎQÍ "≥#∞Hõ|_ç áÈ~ÚOk. Hõ$+¨‚ QÀ^•=i [ÖÏÅ∞ 1560 %tmc% Å∞ `≥ÅOQÍ} ‰õΩ K≥O^•eû
LO_»QÍ ˆH=ÅO 250 %tmc% Å∞ ‰õÄ_® "å_»∞HÀÖËx ã≤÷u U~°Ê_çOk. `≥ÅOQÍ} "≥Ú`«ÎO HÍÅ∞=Å H˜O^Œ
L#fl PÜ«∞Hõ@∞ì Hõ$+¨‚, QÆ∞O@∂~°∞ Ô~O_»∞ lÖÏ¡Ö’¡ L#fl PÜ«∞Hõ@∞ì`À ã¨=∂#O. JO>Ë `≥ÅOQÍ} Ö’
HÍÅ∞=Å ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞<åfl h˜ áê~°∞^ŒÅ ã≤Îu J~°úO KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. x*ÏO HÍÅOÖ’ xi‡OK«|_»¤ =∞^Œº
`«~°Ç¨ z#fl h˜ áê~°∞^ŒÅ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Ãã·`«O Hõh㨠=∞~°=∞‡`«∞ÎÅ∞, Ѩ~°º"ÕHõ∆} ÖËHõ áê_»∞|_ç áÈÜ«∂~Ú.`≥ÅOQÍ}
=º=™êÜ«∂xH˜ =ÚÖÏ^•~°=∞~Ú#@∞=O˜ Q˘Å∞ã¨∞Hõ@∞ì K≥~°∞=ÙÅ =º=ã¨÷ L^ÕÌâ◊º ѨÓ~°fiHõOQÍ x~°¡Hõ∆O KÕã≤
áêÅHõ =~åæÅ∞ ^ŒfiOã¨O KÕ™ê~Ú. J@∞ ÉèÏi „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ ÖËHõ z#fl h˜ áê~°∞^•Å =º=ã¨÷ <åâ◊#=∞~Ú
"≥Ú`«ÎOQÍ h˜ áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆ"Õ∞ ã¨OH∆ÀÉèíO Ö’ Ѩ_çOk. [ÅÜ«∞[˝O `≥ÅOQÍ}‰õΩ KÕ‰õÄiÛ# "Õ∞ÖËq∞ ÖË^Œ∞
HÍx P ¿Ñ~°∞`À `≥ÅOQÍ} „áêO`åxfl Ô~O_»∞ ÅHõ∆Å ÃÑ· zÅ∞‰õΩ Pk"åã≤ „Ѩ[Å#∞ =ÚOKÕã¨∞Î#fl áÈÅ=~°O
„áê*ˇ‰õΩì‰õΩ =∂„`«O JO‰õΩ~å~°Ê} [iyOk. ˆH=ÅO `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ÖË H͉õΩO_® „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å^Œ∞Å∞,
Ѩ~åº=~°} "Õ`«ÎÅ∞ D „áê*ˇ‰õΩì#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î#flѨʘH© ˆHO„^Œ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ "≥ÚO_çQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
áÈ`«∞<åfl~Ú. HÍx [ÅÜ«∞[˝O ^•fi~å "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO KÕã≤# áêʼnõΩÅ∞ Z XHõ¯
`≥ÅOQÍ} „áê*ˇ‰õΩì#∞ ‰õÄ_® ѨÓiÎ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. â◊O‰õΩ™ê÷Ѩ#Å∞ tÖÏ Ñ¶¨ÅHÍÅ∞ =∂„`«"≥∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ q∞yÖÏ~Ú.
ÃÑ^ŒÌ „áê*ˇ‰õΩìÅ ^•fi~å |_® HÍO„ÏHõì~°¡‰õΩ, ÃÑ@∞ì|_ç^•i Éèí∂™êfi=∞º =~åæʼnõΩ ¿ã= KÕã¨∞Î#fl „ѨÉèí∞`åfiÅ∞

18. `≥ÅOQÍ} Ô~·`åOQÍxH˜ `«∞OѨ~° ¿ã^ŒºO, aO^Œ∞ ¿ã^ŒºO JO@∂ h˜x á⁄^Œ∞ѨÙQÍ "å_»∞HÀ"åÅx Ç≤Ï`«É’^èŒ
KÕã¨∂Î =KåÛ~Ú. =º=™êÜ«∂xH˜ =ÚÖÏ^•~°=∞~Ú# h˜x ‰õÄ_® =ºH˜ÎQÆ`« Pã≤ÎQÍ =∂ˆ~Û „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ
J*ˇO_® K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ HÍÅOÖ’ J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. „ѨHõ$uÖ’ ÅaèOKÕ h˜x =º=™êÜ«∞
~°OQÍxH˜ "≥Ú^Œ˜ „áê^è•#º`«QÍ ˆHÏ~ÚOKåÖË `«Ñ¨Ê áêi„âßq∞Hõ J=ã¨~åÅ ¿Ñ~å [ÖÏÅ =∞o¡OѨ٠ã¨~°~Ú#k
HÍ^Œ∞. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’ z#fl h˜ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ =∞^Œº `«~°Ç¨ „áê*ˇ‰õΩìʼnõΩ ÃÑ^ŒÌ Ñ‘@ "ÕÜ«∞_»O ^•fi~å
=∂„`«"Õ∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ h˜ áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆOÖ’ ã¨~°~Ú# =∂~°∞ÊÅ∞ ~åQÆÅ=Ù. áÈÅ=~°O ÖÏO˜ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ
|ǨïàÏ~°ú ™ê~°ÌHõ „áê*ˇ‰õΩìÅ ^•fi~å "Õ∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ q^è•#O ã¨~°~Ú#k HÍ^Œ∞. K≥~°∞=ÙÅ∞ ‰õΩO@Å
=∞~°=∞‡`«∞Å∞, z#fl, =∞^Œº `«~°Ç¨ „áê*ˇ‰õΩìÅ x~å‡}O `À˜ `≥ÅOQÍ}Ö’ h˜ áê~°∞^ŒÅ ~°OQÆO Jaè„=ÙkÌ
„áê~°OÉèíO HÍ"åe.
_ç=∂O_»∞¡:
1. `≥ÅOQÍ}‰õΩ #+¨ì ^•~Úx =∂#"åeH˜ =ºuˆ~Hõ=∞~Ú# áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
2. Pk"åã≤ „áêO`åÅ∞ =ÚOѨىõΩ QÆ∞i H͉õΩO_® HõO`«# ÃÑe¡ „áê*ˇH±ì _ç*ˇ·<£ =∂~åÛe. P „áê*ˇH±ì
^•fi~å ÅaèOKÕ h~°∞ ™ê÷xHõ „Ѩ*Ï `åQÆ∞ ™êQÆ∞ h˜ J=ã¨~åÅ#∞ f~åÛe.
3. ^Œ∞=Ú‡QÆ∂_≥O, <åQÍ~°∞˚# ™êQÆ~ü >ˇ~ÚÖò áêO_£ „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}Ïxfl "≥O@<Õ PÑ≤ "ÕÜ«∂e.
4. „j~å"£∞ ™êQÆ~ü „áê*ˇH±ì ¿Ñ¶ãπ %II%, =~°^Œ HÍÅ∞= x~å‡}Ïxfl "≥O@<Õ KÕѨÏìe.
5. `≥ÅOQÍ}Ö’x ÃÑO_çOQ∑ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ J~Ú<å ^Œ∞=Ú‡QÆ∂_≥O, ^Õ"å^Œ∞Å, E~åÅ, áêHÍÅ ZuÎáÈ`«Å
Ѩ^èŒHÍÅ#∞ "≥O@<Õ Ñ¨ÓiÎ KÕÜ«∂e.
6. áêÅ=¸~°∞ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^èŒHÍxfl Ü«Ú^ŒÌ „áêuѨkHõ# áêÅ=¸~°∞ eѶπì WiˆQ+¨<£ 㑯O =∞iÜ«Ú
QÀ^•=i ÃÑ· xi‡OK« `«Å Ãјì# „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞ *ÏfÜ«∞ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞QÍ QÆ∞iÎOz ˆHO„^ŒO J=ã¨~°=∞~Ú#
x^èŒ∞Å#∞ JO^Œ *ËÜ«∂e.
7. HÍHõfÜ«ÚÅ, ‰õΩ`«∞Éò ëêÇ‘Ï, Pã¨Ñ¶π *ÏÇ‘ÏÅ HÍÅO Ö’ x~å‡}O J~Ú# K≥~°∞=ÙÅ#∞ ã¨O~°H˜∆OKåe.
ã¨O„Ѩ^•~ÚHõ ™êQÆ∞h˜ =º=ã¨÷ J~Ú#Q˘Å∞ã¨∞ Hõ@∞ì K≥~°∞=ÙÅ#∞ ѨÙ#~°∞^ŒÌiOz „Ѩu „QÍ=∞OÖ’ H˘`«Î
K≥~°∞=ÙÅ x~å‡}Ïxfl KÕѨÏìe.
8. #n [ÖÏÅ#∞ K≥~°∞=ÙÅ`À J#∞ã¨O^è•#O KÕÜ«∂e.
9. #Å¡Q˘O_» á¶È¡Ô~·_£ ÉèÏk`« „áêO`åʼnõΩ ã¨fiK«Û=∞~Ú# P~ÀQƺHõ~°=∞~Ú# h˜x JOkOK«∞@ÔH· #Hõ¯Å
QÆO_ç, _çO_ç ZuÎ áÈ`«Å Ѩ^èŒHõO ^•fi~å Hõ$ëê‚ #n [ÖÏÅ#∞ JOkOKåe.
10. „áê}Ç≤Ï`« KÕ"≥Å¡ „áê*ˇH±ì x~å‡}OÔH· h˜ ÅÉèíº`« =∞iÜ«Ú q^Œ∞º`ü ™œHõ~°ºO, =ºÜ«∞OÃÑ· xѨÙ}∞Å`À

19. XHõ J^茺ܫ∞# Hõq∞˜ "ÕÜ«∂e. „áê}Ç≤Ï`« #n [ÖÏÅ#∞ ™ê÷xHõ „Ѩ[Å Pk"åã≤Å ^•Ç¨iÎ fˆ~ÛO^Œ∞‰õΩ
QÍ#∞ ™êQÆ∞ h˜ J=ã¨~åÅ∞ fˆ~ÛO^Œ∞‰õΩ QÍ#∂ LѨÜ≥∂yOKåe.
11. ^Õ"å^Œ∞Å ¿Ñ¶ãπ-%I% =∞iÜ«Ú ¿Ñ¶ãπ-%II% #∞ ã¨`«fi~°"Õ∞ ѨÓiÎ KÕÜ«∂e.
12. Hõ$+¨‚, QÀ^•=i [Å =∞O_»à◊¡#∞ ~°^Œ∞Ì K≥Ü«∂ºe.
5) q^•º~°OQÆO:
D ^Õâ◊OÖ’x xK≥Û#"≥∞@¡ =∞#∞"å^Œ ‰õΩÅ =º=ã¨÷ ÃÑ· =¸_»∞ =~å‚ŠѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ =∂„`«"Õ∞ K«^Œ∞=Ù‰õΩ<Õ
J=HÍâ◊q∞zÛ J„QÆ =~°‚ „ã‘ÎÅ`À ã¨Ç¨ D ^Õâ◊ Éèí∂q∞ Ѩل`«∞Å~Ú# â◊√„^Œ =∞iÜ«Ú Ju â◊¥„^Œ∞ʼnõΩ
K«^Œ∞=Ù#∞ x~åHõiOzOk. „a˜+π WO_çÜ«∂ `«=∞ Ѩ#∞Å∞ K«Hõ¯ ɡ@∞ìHÀ=_»O HÀã¨=∞~Ú<å 㨈~ q∞+¨#iÅ
^•fi~å H˘O`« =∞OkHõ~Ú<å K«^Œ∞=Ù <ÕiÊ# Ѩiã≤Îu ^Õâ◊ "åºÑ¨ÎOQÍ LO>Ë, `≥ÅOQÍ}Ö’ Ѩiã≤Îu JO^Œ∞‰õΩ
aè#flOQÍ LOk. WHõ¯_» "Õà◊√§_»∞‰õΩ áÈ~Ú# Hõ~°∞_»∞QƘì# J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º ~åK«iHõ =º=ã¨÷ `≥ÅOQÍ}
L`«ÊuÎ ‰õΩÖÏÅ „Ѩ[efl ^˘~°Å‰õΩ "≥˜ì KåH˜i `À K«^Œ∞=Ù‰õΩ ^Œ∂~°O KÕã≤Ok. L=∞‡_ç PO„^茄Ѩ^Õâò U~°Ê_ç#
`«~åfi`« ã‘=∂O„^èŒ J„QƉõΩÅ ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞Å KÕuÖ’ `≥ÅOQÍ} q^•º~°OQÆO XHõ =∂Ô~¯ò ã¨~°∞‰õΩQÍ
=∂iOk. K≥·`«#º, <å~åÜ«∞}, Q“`«"£∞, ÉèÏ+¨ºO ÖÏO˜ q^•º ã¨Oã¨÷Å∞, w`«O, q*Ï˝<£ ÖÏO˜ „ÃÑ·"Õ@∞
Ü«¸x=iû˜Å∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ q^Œº#∞ JO^Œx „^•Hõ∆QÍ =∂~åÛ~Ú. `≥ÅOQÍ}Ö’ qq^èŒ „áêO`åÖ’¡
<≥ÅH˘ÖÏÊeû# L#fl`« q^•º ã¨Oã¨÷efl ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç ^•i =~°æO ã‘=∂O„^èŒ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ
=∞iÜ«Ú L^ÀºQÆ∞Å Ñ≤šʼnõΩ "åi "åi Éèíq+¨º`ü `«~åʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_ÕÖÏ ÃÇ·Ï^Œ~°ÉÏ^£ K«∞@∂ì
ˆHO„nHõiOKÕÖÏ ~å[H©Ü«∞ ѨÅ∞‰õΩ|_çx LѨÜ≥∂yOKå~Ú. WO`ÕQÍHÍ `≥ÅOQÍ} Ö’x Jx „ѨÉèí∞`«fi q^•º
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ =ÚYºOQÍ L#fl`« q^•º ã¨Oã¨÷ʼnõΩ (Ü«Úx=iû©Å∞, _ç„w =∞iÜ«Ú WO@~ü HÍÖËr, ™êOˆHuHõ
q^Œº ã¨Oã¨÷ʼnõΩ) x^èŒ∞Å∞ ˆHÏ~ÚOK«‰õΩO_® `≥ÅOQÍ} Ö’ „ѨÉèí∞`«fi q^•º ~°OQÆO H©∆}˜Oz áÈÜÕ∞ÖÏ KÕ™ê~°∞.
q^•º J=HÍâßÅ=∂@ JÖÏ LO>ˇ q^Œº ã¨fi~°∂ѨO ѨÓiÎQÍ ~å*ϺOQÆ ÅH∆ͺʼnõΩ q~°∞^ŒúOQÍ XHõ
Jâß„ã‘ÎÜ«∞ „â◊=∞ =ºuˆ~Hõ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl Hõey L#flk. `«^•fi~å q^Œº ˆH=ÅO L^ÀºQÍÅ∞ ã¨OáêkOK«_®xH˜
|Ǩïà◊ *Ïu ã¨Oã¨÷Ö’¡ KåH˜i KÕÜ«∞^•xH˜ =∂„`«"Õ∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞#flk. „áêO`« „Ѩ[Å ã¨=∞㨺Å
Ѩiëê¯~åxH˜, „áêO`« Jaè=$kúH˜ Z =∂„`«O ^ÀǨÏ^ŒO KÕÜ«∞x q^Œº <Õ_»∞ ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ "åºÑ≤Oz L#flk.
q^Œº#∞ „â◊=∞ L`åÊ^ŒHõ â◊H˜Î `À *’_çxÛ#ѨÙÊ_»∞ =∂„`«"Õ∞ Jk ã¨=∂[ Jaè=$kúH˜ ÉÏ@Å∞ "Õã¨∞ÎO^Œ#fl
q+¨Ü«∂xfl =∞iÛáÈ~Ú „â◊=∞ #∞ =∞iÜ«Ú „âßq∞‰õΩÅ#∞ Jã¨Ç≤ϺOK«∞‰õΩ<Õ <Õ˜ q^Œº q^è•#O ™ê÷<Õ ã≤^•ÌO`åxfl
PK«~°}#∞ HõÅQÆeÑ≤# âß„ã‘ÎÜ«∞ q^•º q^è•<åxfl Éèíq+¨º`ü `≥ÅOQÍ} Ö’ „Ѩ"Õâ◊ ÃÑÏìeû# J=ã¨~°O

20. L#flk. =ºáêiHõ~°} K≥Ok<å q^Œº#∞ JO^ŒiH˜ ÅaèOKÕÖÏ Lz`« q^Œº#∞ JOkOKÕ ÅHõ∆ º ™ê^èŒ# kâ◊QÍ
„Ѩ*Ï „Ѷ¨Oò `«# =O`«∞ áê„`« x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎOk.
_ç=∂O_»∞¡:ÅH∆ͺÅ∞
1. PO„^èŒ HÍ~˘Êˆ~ò q^•º ã¨Oã¨÷Å`À áê@∂ `≥ÅOQÍ}Ö’ WѨÙÊ_çѨÙÊ_Õ U~°Ê_»∞`«∞#fl HÍ~Àʈ~ò
HõàÏâßÅÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
2. „ÃÑ·"Õò áê`«âßÅ#∞ =∞iÜ«Ú HõàÏâßÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fiO ™êfinè#O KÕã¨∞H˘x „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆOÖ’<Õ
x~°fiÇ≤ÏOKåe. P q^•º ã¨Oã¨÷Ö’¡ ѨxKÕã¨∞Î#fl "åiH˜ L^ÀºQÍ=HÍâßÅ∞ HõeÊOKåe.
3. q^•º ~°OQÍxfl „ѨÉèí∞`«fi Ѩ~°O KÕã≤ Lz`« x~°ƒO^èŒ q^Œº#∂ JOkOKåe.
4. =∂`«$ ÉèÏ+¨Ö’ „áê^èŒq∞Hõ q^•ºÉèϺ™êxfl „Ѩ"Õâ◊ ÃÑÏìe.
5. áê@º ѨÙã¨ÎHÍÖ’¡ `≥ÅOQÍ} áÈ~å@ Ü≥∂^èŒ∞Å K«i„`«#∞ KÕ~åÛe; Ô~·`åOQÆ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O,
H˘=Ú~°O cèO, KåHõe J~ÚÅ=∞‡, ^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º, ¿+H± ÉèíO^Œy, ëÈÜ«∞|∞ÖÏ¡ MÏ<£, WO„^Œ"≥e¡ Pk"åã¨∞Å
áÈ~å@O, [y`åºÅ *ˇ·„`« Ü«∂„`« ÖÏO˜ áê@ºOâßÅ∞QÍ K≥áêÊe.
6. L~°∂Ì #∞ Ô~O_»= Éè’^Œ# ÉèÏ+¨QÍ „Ѩ"Õâ◊ ÃÑÏìe.
7. q^Œº ã¨Oã¨÷Ö’¡ [iy# |Å=#‡~°}ÏÅ ÃÑ· „Ѩ`ÕºHõ Láê^蕺ܫÚÅ∞ =∞iÜ«Ú q^•ºiú, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å`À
Hõq∞+¨<£ "Õã≤ qKå~°} [iÑ≤ ÉèÏ^Œ∞ºÅ#∞ tH˜∆OKåe.
8. q^•º ã¨Oã¨÷Ö’¡ Ö∫H˜Hõ ÉèÏ=*ÏÖÏxfl ÃÑOá⁄OkOKÕ q^èŒOQÍ áê~î°º=∂≈Å∞ ~°∂á⁄OkOKåe. =∞^蕺Ǩfl
Éè’[# Ѩ^èŒHõOÖ’ Ö∫H˜Hõ PǨ~° ã¨O㨯 $ux „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏìe.
9. =∞Ç≤ÏàÏ, Pk"åã≤, "≥∞ÿ<åi©, "≥∞ÿxOQ∑, "≥@~°fls, Ǩiì HõÅÛ~ü Ü«Úx=iû˜Å#∞ „áêO`åÅ "åiQÍ
qˆHO„kHõiOz U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
10. „Ѩu lÖϡʼnõΩ XHõ "≥∞_çHõÖò =∞iÜ«Ú _≥O@Öò HÍÖËl U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
11. „ѨÉèí∞`«fi áê@âßÅÖ’¡ =∞iÜ«Ú HõàÏâßÅÖ’¡ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOz,ÉϺH± ÖÏQ∑ áÈã¨∞ìÅ#∞
|sÎ KÕã¨∂Î `«y# ã≤|ƒOkx xÜ«∞q∞OKåe.
12. eOQÀ¤ Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞ûÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã≤ q^•ºiú ã¨OѶ¨∂Å ZxflHõÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. `«^•fi~å ™ê=∂lHõ
ÉèÏ^Œº`«QÍ q^•º~°∞÷Å∞ ã¨=∂[ x~å‡}O Ö’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<Õ J=HÍâßÅ∞ HõeÊOKåe
13. ™êb<å |_≥˚ò Ö’ P~°∞ âß`«O x^èŒ∞Å#∞ q^•º ~°OQÍxH˜ ˆHÏ~ÚOKåe.
14. âß„ã‘ÎÜ«∞ q^•º q^è•<åxfl „Ѩ"Õâ◊ ÃÑÏìe.

21. 6) "≥·^ŒºO - P~ÀQƺ~°OQÆO:
„Ѩ[Å P~ÀQƺ"Õ∞ =∞ǨÉèÏQƺO. HÍx ™ê=∂lHõ PiúHõ ã≤÷u P~ÀQƺHõ~°OQÍ ÖˉõΩO_® ˆH=ÅO âßs~°Hõ
P~ÀQƺO ™ê^茺O HÍ^Œ∞. â◊√„Éèí=∞~Ú# h~°∞ ÖËHõ, áœ+≤ìHõ =∞~Ú# PǨ~°O ÖËHõ, ã¨fiK«Û=∞~Ú# QÍe ÖËHõ,
„Ѩ[Å∞ J<å~ÀQͺxH˜ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞.~ÀA ~ÀA‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl ~ÀQÆ∞ÖË WO^Œ∞‰õΩ ™êHõ∆O. „Ѩ[Å∞ ~ÀQÍÅ
ÉèÏi# Ѩ_»_®xH˜ H˘O`« =~°‰õΩ „ѨHõ$u ã≤^ŒÌ=∞~Ú# ã¨Ç¨Ï[ HÍ~°}ÏÅ∞O>Ë, =∞~˘Hõ "≥·Ñ¨Ù „ѨÉèí∞`åfiÅ∞
HÍ~°}=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. „Ѩ[Å Ü≥ÚHõ¯ ã¨OˆH∆=∂xfl q㨇iOK«_»O =Å¡ PiúHõ ã≤÷u ÉÏQÍÖËx „Ѩ[Å∞ ÅHõ∆ÖÏk
~°∂áêÜ«∞Å∞ "≥zÛOK«ÖËHõ JHÍÅ =∞~°}O K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. <å}º=∞~Ú# PǨ~åxfl JOkOK«_»O â◊√„|=∞~Ú#
=∞Oz h~°∞ W=fi_»O P~ÀQƺ ã¨=∞㨺ŠÃÑ· J=QÍǨÏ# HõeÊOK«_»O Ö’ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ f„=OQÍ qѶ¨Å=∞~Ú<å~Ú.
„Ѩã¨∂u Pã¨∞Ѩ„u ÖËHõ QÆiƒùx „ã‘ÎʼnõΩ áœ+≤ìHõ PǨ~°O ÖËHõ, "≥·^Œº ¿ã=Å∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖËHõ ã¨O=`«û~åxH˜
"ÕÖÏk =∞Ok =∞Ç≤Ïà◊Å∂, Ñ≤Å¡Å∞ `«=∞ xO_»∞ rq`åÅ#∞ HÀÖ’Ê`«∞<åfl~°∞. ã¨OˆH∆=∞ ~å[º ÉèÏ=##∞ g_ç#
áêʼnõΩÅ∞ „Ѩ*Ï "≥·^Œº q^è•#O ™ê÷#O Ö’ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕ‰õĈ~Û HÍ~˘Êˆ~ò "≥·^Œº q^è•<åxfl
fã¨∞H˘KåÛ~°∞. Ô~O_»∞ "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å Y~°∞Û KÕ¿ãÎ "≥Ú`«ÎO „ѨÉèí∞`«fi Pã¨∞Ѩ„`«∞Å∞ x[=∞~Ú# P~ÀQƺ
ˆHO„^•Å∞QÍ =iÌÅ∞¡`å~Ú. HÍx P~ÀQƺ „j Ѩ^ŒHÍÅ`Àx ÃÑ@∞ì|_ç ^•~°∞Å *Ë|∞Å¡ xOѨ_»O HÀã¨O, JO`«‰õΩ
Ô~O_»O`«Å _»|∞ƒ #∞ ˆHÏ~ÚOz „ÃÑ·"Õ@∞ HÍ~Àʈ~ò "≥·^Œº q^è•<åxfl „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`«fi
Pã¨∞Ѩ„`«∞Å#∞Jaè=$kú Ѩ~°K«Hõ áÈ=_»O, H˘`«Îq x~å‡}O KÕÜ«∞HõáÈ=_»O, L#fl "å˜ H˜ =∞øoHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å
HõÅÊ#Ö’ x~°¡Hõ∆O =Ç≤ÏOK«_»O, Ü«∞â’^Œ, ˆH~ü, W"Õ∞*ò, HÍq∞<Õx, QÀ¡|Öò, "≥Ú^ŒÅ~Ú# HÍ~˘Êˆ~ò Pã¨∞Ѩ„`«∞Å#∞
„áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»O J<Õ q^è•<åxfl „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩ*Ï P~ÀQͺxfl q㨇iOK«_»O JO>Ë
rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ #∞ HÍÅ~åÜ«∞_»"Õ∞. ZO_»HÍÅO _»ÜÕ∞iÜ«∂`À =~°¬HÍÅO =∞ÖËiÜ«∂`À q+¨ [fi~åÅ`À
qq^èŒ ~ÀQÍÅ ÉèÏi# Ѩ_Õ Pk"åã≤ ^Œo`«, ¿Ñ^Œ =~åæÅ „Ѩ[ʼnõΩ "≥·^ŒºO JO^Œ∞ ÉÏ@∞Ö’H˜ ~å"åeû#
J=ã¨~°O LOk.
_ç=∂O_»∞¡:
1. „Ѩ[ÅO^ŒiH˜ Jxfl ~°HÍÅ P~ÀQƺ ã¨=∞㨺ʼnõΩ „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ Lz`«OQÍ "≥·^ŒºO JOkOKåe. "≥·^ŒºO
„ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆO Ö’<Õ LO_®e.
2. HÍ~Àʈ~ò „ÃÑ·"Õ@∞ Pã¨∞Ѩ„`«∞Å#∞ „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ ™êfinè#O KÕã¨∞H˘x „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆO Ö’<Õ #_çÑ≤OKåe.
3. „Ѩu xÜ≥∂lHõ =~°æOÖ’ ã¨∂Ѩ~ü ÃãÊëêe˜ ^Œ"åMÏ# Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e. „Ѩu =∞O_»Å ˆHO„^ŒOÖ’
=O^Œ Ѩ_»HõÅ Pã¨∞Ѩ„ux U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
4. „QÍg∞} „áêO`«O Ö’ ѨxKÕã¨∞Î#fl P~ü ZO Ñ≤ =∞iÜ«Ú Ñ≤ZOÑ≤ _®Hõì~°¡‰õΩ `«y# tHõ∆}#∞ WzÛ

22. „ѨÉèí∞`«fi P~ÀQƺ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OKåe. "åiH˜ „ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞Å`À ã¨=∂# "Õ`«<åxfl W"åfie .
5. "≥·^Œº q^Œº ѨÓiÎ KÕã¨∞‰õΩ#fl q^•º~°∞÷Å#∞ Hõhã¨O Ѩk ã¨O=`«û~åÅ áê@∞ „QÍq∞} „áêO`«OÖ’
„ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆOÖ’ ѨxKÕ¿ã q^èŒOQÍ xÉèíO^Œ#Å∞ qkèOKåe.
6. „QÍ=∂Ö’¡ ѨxKÕã¨∞Î#fl P~ÀQƺ HÍ~°ºHõ~°ÎÅ#∞ ™ê÷xHõOQÍ LO_Õ@@∞¡ K«∂_®e.
7. „Ѩu Ô~O_»∞#fl~° =¸_»∞ "ÕÅ [<åÉωõΩ XHõ „áê^èŒq∞Hõ P~ÀQƺ ˆHO„^•xfl U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
8. "≥Úɡ·Öò "≥·^Œº ¿ã=Å#∞ =∞iO`« "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩip 104 =∞iÜ«Ú 108 "≥·^Œº ¿ã=Å#∞ qã¨Î$`« Ѩiz
ѨÙ#~°fiº=ã‘ÎHõiOKåe.
7) =$uΉõΩÖÏÅ∞:
~å[ºOQÍ Ñ¨~°"≥∞ÿ# =sæHõ~°}Å∞ a.ã≤. ("≥#∞Hõ|_ç# `«~°QÆ`«∞Å∞)QÍ QÆ∞iÎOK«|_»∞`«∞#fl â◊¥„^Œ =$uÎ
‰õΩÖÏÅ∞ ÃÑ#∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ H˘@∞ìq∞Ïì_»∞`«∞<åfl~Ú. „ѨѨOzHõ~°} =Å¡ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl ™ê=∂lHõ, PiúHõ,
~å[H©Ü«∞ =∂~°∞ÊÅ =Å¡ D ‰õΩÖÏÅ∞ J^èŒfi#"≥∞ÿ# ã≤÷uH˜ <Õ˜ì"ÕÜ«∞|_®¤~Ú. =O^Œ‰õΩ ÃÑ·QÍ ‰õΩÖÏÅ∞#fl D
ˆH@yiÖ’ "≥∞*Ïi©QÍ KÕu =$`«∞ÎÅÃÑ·# P^è•~°Ñ¨_»¤ ‰õΩÖÏÖË L<åfl~Ú. gi =$`«∞ÎÅ∞ JO`«iOz áÈ=_»"≥∂,
ÖË^• P^Œ~°} ÖËx Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. "åi r=# „Éèí∞uH˜ =∞~À „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O ÖËHõ Kåe KåÅx ã¨Oáê^Œ#
`À˜ Hõ_»∞ ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ r=#O QÆ_»∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`åfiÅ #∞O_ç HõO˜`«∞_»∞Ѩ٠=∂@Å∞ `«Ñ¨Ê Z@∞=O˜
ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JO^ŒHõ JѨÙÊÅ TaèÖ’ ‰õΩ~°∞‰õΩáÈ~Ú<å~°∞. „|`«∞‰õΩ ^≥~°∞=Ù ÖËHõ ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok „Ѩ[Å∞
cè=O_ç, ã¨∂~°`ü, ÉÁOÉÏ~Ú ÖÏO˜ #QÆ~åʼnõΩ =Å㨠áÈ~Ú<å~°∞. KÕ<Õ`« HÍi‡‰õΩÅ |Å=#‡~°}ÏÅ∞
x`«ºHõ$`«ºOQÍ =∂i<å~Ú WO^Œ∞‰õΩ ã≤iã≤Å¡ „áêO`«"Õ∞ L^•Ç¨Ï~°}. ‰õΩÅÃÑ· =$`«∞ÎÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_»¤ Ѩ^Œ‡âße,
Q“_», Q˘Å¡, ã¨fi~°‚HÍ~°∞ÅÖ’#∞ Ѩiã≤÷u ^ŒÜ«∞hÜ«∞OQÍ =∂iOk. a.ã≤.Ö’x J`«ºO`« "≥#∞Hõ|_ç#@∞=O˜
KåHõe, =∞OQÆe, ‰õΩ=∞‡i "≥Ú^ŒÖˇ·<å ‰õΩÖÏÅ`À áê@∞ ã¨OKå~°r=#O QÆ_»∞ѨÙ`«∞#fl ‰õΩÖÏÅ∞ Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞=∞ÔQ·
áÈ`«∞<åfl~Ú. "å~°∞ Hõh㨠q^Œº J=ã¨~åʼnõΩ <ÀK«∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. PÜ«∂ ‰õΩÖÏÅ [#Éèí ÖˇHõ¯Å∞ ‰õÄ_®
„ѨÉèí∞`«fiO =^ŒÌ ÖË=O>Ë P ‰õΩÖÏÅ ^ŒÜ«∞hÜ«∞ ã≤÷u J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
_ç=∂O_»∞¡:
1. K«@ì ã¨ÉèíÅ `À áê@∞ Jxfl ~°OQÍÖ’¡ q=^èŒ ‰õΩÖÏʼnõΩ [<åÉèÏ ^•=∂ëê Ѩ^ŒÌu „ѨHÍ~°O i[ˆ~fi+¨<£
ˆHÏ~ÚOKåe.
2. „=ÙuÎ r=# P^è•~°OQÍ LOk =$^Œ∞ÌÅ~Ú# "åiH˜ "åi =$uÎx Q“~°qã¨∂Î ã¨=∂*ÏxH˜ KÕã≤# ¿ã=#∞
QÆ∞iÎã¨∂Î "åiH˜ 2000 "ÕÅ ~°∂áêÜ«∞Å PiúHõ ã¨Ç¨Ü«∞O JOkOKåe.

23. 3. áÈK«OѨe¡,QÆ^•fiÅ =O˜ ¿Ñ~˘Ok# <Õ`« =„™êÎÅ L`«ÊuÎ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕ q^èŒOQÍ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
4. ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# >ˇÔH·ûìÖò Ѩi„â◊=∞#∞ qã¨ÎiOѨ KÕã≤ `«^•fi~å Ѩ=~ü Å∂O Ö’¡ ѨxKÕ¿ã HÍi‡‰õΩʼnõΩ
`«y#O`« Ѩx "≥∞~°∞QÆ~Ú# "Õ`«#O ^˘iˆHÖÏ KÕÜ«∂e.
5. w`« HÍi‡‰õΩʼnõΩ „Ѩ=∂^Œ cè=∂ Ѩ^èŒHõO H˜O^Œ Ô~O_»∞ ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å =~°‰õΩ PiúHõ ã¨Ç¨Ü«∞O
K͆Ƕe.
6. Q˘„Ô~Å∞, "Õ∞HõÅ∞, áê_ç Ѩâ◊√=ÙʼnõΩ "≥·^ŒºO KÕÜ«∞_®xH˜, "åH˜û<£ Å∞, =∞O^Œ∞Å∞ JOkOK«_®xH˜
ã¨OKå~° q^ŒºâßÅÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
7. „QÍ=∂Ö’¡ K≥~°∞=ÙÅ#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞_»O, =∞`«ûHÍ~°∞ʼnõΩ K≥~°∞=ÙÖ’ KÕѨÅ∞ Ѩ>Ëì ǨωõΩ¯ HõeÊOK«_»O,
ã¨aû_ô ÃÑ· ã‘_»∞ Ѷ‘_£ JOkOK«_»O =∂Ô~¯˜OQ∑ J=HÍâßÅ∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ_»_»OÖ’ „Ѩ`ÕºHõ „â◊^Œú K«∂áêe.
8. ã¨OKå~° *Ï`«∞Å ã≤÷u Hõ_»∞ ^ŒÜ«∞hÜ«∞OQÍ LOk. "åi ã≤÷uQÆ`«∞Å#∞ J^茺ܫ∞#O KÕã≤ "åi r=#
ã≤÷uQÆ`«∞Å#∂ "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~°K«_®xH˜ `«QÆ∞ PiúHõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOKåe.
9. a ã≤ ÅÖ’x J`«ºO`« "≥#∞Hõ|_ç# ‰õΩÖÏʼnõΩ KåHõe,=∞OQÆe,ѨÙã¨e,É’Ü«∞,=_≥¤~°,Ñ≤K«Û‰õΩO@¡ "≥Ú^ŒÖˇ·#
‰õΩÖÏÅ#∞ „Ѩ`ÕºHõ ˆH@yi QÍ fã¨∞H˘x "åi Jaè=$kú H˜ Jxfl ~°HÍÅ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åe.
10. w`« HÍi‡‰õΩʼnõΩ „Ѩ`ÕºHõ rq`« cè=∞ ™œHõ~°ºO HõeÊOKåe.Hõà◊√§ xÅfiKÕÜ«Ú@‰õΩ P^Œ∞xHõ j`«Å
ˆHO„^•Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.`å˜K≥@¡ ÃÑOѨHÍxfl |Ü≥∂ *ˇ#˜H± >ˇHÍflÅr ^•fi~å KÕѨÏìe.
8) =∞Ç≤Ïà◊Å∞:
ã¨=∂[OÖ’ ã¨QÆ ÉèÏQÆOQÍ L#fl =∞Ç≤Ïà◊Å∞ Jxfl ~°OQÍÖ’¡ "≥#∞Hõ‰õΩ <Õ˜ì"ÕÜ«∞|_®¤~°∞.
„ã‘ÎÅ∞ÖËx^Õã¨=∂[OÖË^Œ∞%íí%. L`«ÊuÎÖ’<≥·#,
L^Œº=∞OÖ’<≥·#„ã‘ÎÅ∞ѨÙ~°∞+¨µÅ`Àã¨=∂#OQÍáêÖÁæO@∞<åfl,ѨÙ~°∞ëêkèHõº,Ñ≤`«$™êfi=∞º=º=ã¨÷"åix=ÚO^Œ∞
‰õΩ~å‰õΩO@J_»∞QÆ_»∞#P_»∞¤‰õΩO@∞Ok.%ëë%„ã‘ÎÅÃÑ·^•_»∞Å∞x`«º„‰õΩ`«º"≥∞ÿ<å~Ú.QÆ$ǨÏÇ≤ÏOã¨,"ÕkèOѨÙÅ∞ÃÑiyáÈ~Ú
<å~Ú.WO˜#∞O_ç=∞Ç≤Ïà◊|Ü«∞@‰õΩá⁄`ÕˆH∆=∞OQ
Íu~°y=ã¨∞ÎO^ÀÖË^À`≥eÜ«∞xJÉèí„^Œ`«rq`«OÖ’=∞Ç≤Ïà◊Å∞rqã¨∞Î<åfl~°∞.™ê„=∂[º"
å^Œq+¨ã¨O„ã¨∞¯„uH˜,Éèí∂™êfi=∞ºÑ¨Ù~°∞ëêkèѨ`«ºO=Å¡„ã‘ÎÅÃÑ·,

24. z#flP_»Ñ≤Å¡ÅÃã·`«OJ=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#^•_»∞Å∞J`åºKå~åÅ∞x`«º„‰õΩ`«º"≥∞ÿÜ«∂º~Ú.D^•_»∞ʼnõΩ„Ѩ^è•#OQÍ¿Ñ^Œ,^Œo`«,
Pk"åã≤=∞Ç≤Ïà◊ÖËJkèHõOQÍQÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞.
~å[º„¿Ñˆ~Ñ≤`«áÈe™êÌ_»∞Å∞Ãã·`«O=∞Ç≤Ïà◊ňHO„^ŒOQÍ<Õ[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. PiúHõ, ™ê=∂lHõ,
~å[H©Ü«∞~°OQÍÅ`Àáê@∞™êO㨯 $uHõOQÍѨÙ~°∞+¨µÅ`Àã¨=∂#Q“~°=Oá⁄O^ŒQÆey#<å_Õ=∞Ç≤Ïà◊=∞#∞"
å^Œ,„ÉÏǨχ}©Ü«∞Ñ≤`«$™êfiq∞HõHõ|O^èŒÇ¨Ï™êÎÅ#∞O_»|Ü«∞@Ѩ_»QÆÅ^Œ∞.áêÅHõ=~åæÅ∞=∞Ç
≤Ïà◊~°Hõ∆}HÀã¨OJO@∂QÆ$ǨÏÇ≤ÏOã¨K«@ìO,=~°Hõ@flx¿+^èŒK«@
ìO,J`åºKå~°x~À^èŒHõK«@ìOW˜=ÅHÍÅOÖ’=zÛ#x~°ƒùÜ«∞K«@ìOÖÏO˜"≥xfl`≥zÛ#=∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ·^•_»∞Å∞JiHõ@ì|_»_»OÖË^Œ∞.
Ѩxã¨÷ÖÏÖ’¡=∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ~°Hõ∆}Hõ~°∞"≥·Ok.Dã≤÷uH˜=¸Å"≥∞ÿ#™ê=∂lHõ,™êO㨯 $uHõ,P
iúHõѨiã≤÷`«∞Å#∞=∂~°Û‰õΩO_®Ñ¨iã≤÷uÖ’=∂~°∞Ê~å^Œ<Õkã¨Ê+¨ìO.„|`
«∞‰õΩ^≥~°∞=ÙÖËHõѨ_»∞ѨÙ=$uÎÖ’H˜<Õ˜ì"ÕÜ«∞|_»∞`«∞#fl„ã‘ÎÅ∞,a_»¤
Åfl=Ú‡‰õΩO@∞#fl`«Å∞¡Å∞,Hõ_»∞ѨÙÖ’<Õzk"Õ∞Ü«∞|_»∞`«∞#flP_»Ñ≤Å¡Å∞,
D<å˜H˜q^ŒºH˜^Œ∂~°OKÕÜ«∞|_»∞`«∞#fl=∞Ç≤Ïà◊Å∞"≥∞*Ïs˜QÍL<åfl~°∞. ^Œo`«, Pk"åã≤, =Úã≤¡OÅÖ’#∂˜H˜
20âß`«O‰õÄ
_®=∞Ç≤Ïà◊Å∞L#fl
`«q^•º=HÍâßÅ∞á⁄O^ŒHõáÈ=_»ODÑ≤`«$™êfiq∞Hõ^ÀÑ≤_ô=º=ã¨÷ã¨$+≤ìOz#P=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#ã≤÷uH˜x^Œ~°≈#O.
ã¨=∂[OÖ’ã¨QÆÉèÏQÆOQ
ÍL#fl„ã‘ÎʼnõĈH=
ÅO=ÚÃÑ·Ê=¸_»∞âß`«Oi[ˆ~fi+¨#¯eÊOK«_»OHÀã¨OL^ÕÌtOz#%ëë%=∞Ç≤ÏàÏaÅ∞¡%íí%QÆ`«W~°"≥·S^Œ∞ã¨O=`«û~åÅ∞QÍZ@∞`≥ÅK«‰õΩO_®
Ãјì#f~°∞ÉèÏ~°`«áê~°¡"≥∞O@s ~å[H©Ü«∞=º=ã¨÷Ñ≤`«$™êfiq∞Hõã¨fiÉèÏ"åxH˜ Ѩ~åHÍ+¨ì.
_ç=∂O_»∞¡:
1) K«@ìã¨ÉèíÖ’¡, q^Œº, L^ÀºQÆ J=HÍâßÖ’ 50âß`«O i[ˆ~fi+¨#∞fl HõeÊOKåe.
2) *’yx, |ã≤qx, =∂`«Oy, ^Õ=^•ã‘ =º=ã¨÷Å#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
3) ˜.q., WO@Ô~flò, z„`« Ѩi„â◊=∞Ö’¡ „ã‘ÎÅ#∞ ã¨~°∞‰õΩQÍ =∂iÛ"Õã≤# ™ê„=∂[º"å^Œ =∂Ô~¯ò qx=∞Ü«∞
ã¨O㨯 $ux x~°∂‡eOKåe.
4) ã¨=∂# ѨxH˜ ã¨=∂# "Õ`«#O J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
5) Ѩx ã¨÷ÖÏÖ’¡ =∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ ~°Hõ∆} HõeÊOKåe.

25. 6) ã¨OѨÓ~°‚ =∞^Œºáê# x¿+^èŒO J=∞Å∞ Ѩ~°Kåe.
7) =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· [~°∞QÆ∞`«∞<åfl Jxfl ~°HÍÅ Ç≤ÏOã¨Å#∞ x~ÀkèOKåe. Ç≤ÏO㨉õΩ áêÅÊ_ç# "åix Hõ˜#OQÍ
tH˜∆OKåe.
8) `≥ÅOQÍ} =∞Ç≤Ïà◊ Hõq∞+¨<£ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
9) „ã‘ÎÅ#∞ q^•º~°OQÆOÖ’ ѨÙ~ÀQÆq∞OѨ*Ë¿ãO^Œ∞‰õΩ qã¨Î $`« J=HÍâßÅ∞, `À_®Ê@∞#∞ JOkOKåe,
„Ѩ^è•#OQÍ Pk"åã≤, =Úã≤¡O, ^Œo`« =∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ „Ѩ`ÕºHõ „áÈ`åûǨxfl JOkOKåe.
10) =Úã≤¡O =∞Ç≤ÏàÏ Ü«¸x=iû˜x ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ Ö’ U~åÊ@∞`À áê@∞ L`«Î~° `≥ÅOQÍ}Ö’ =∞Ç≤ÏàÏ
Ü«¸x=iû˜x U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
11) áê@º ѨÙã¨ÎHÍÅÖ’ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞HõOQÍ =ã¨∞Î<åfl =∞#∞"å^Œ, „ÉÏǨχ}©Ü«∞, Ñ≤`«$™êfiq∞Hõ áê~îåÅxflO˜x
`˘ÅyOKåe.
12) „Ѩã¨∂u "≥·^Œº ¿ã=Å#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°z, „Ѩu Ǩã≤Ê@Ö’¡ `«Ñ¨Êx ã¨iQÍ XHõ =∞Ç≤ÏàÏ _®Hõì~ü #∞
xÜ«∞q∞OKåe.
9) Ã+_»∂ºÖò `≥QÆÅ∞ (Pk"åã¨∞Å∞, ÅOÉÏ_®Å∞)
D ^Õâ◊OÖ’ J`«ºO`« x~å^Œ~°}‰õΩ ^ÀÑ≤_ôH˜ J}˜z"Õ`«‰õΩ QÆ∞iHÍ|_»∞`«∞#fl =~åæeq. ÉèÏ~°`« ^Õâ◊OÖ’
J@g H˘O_» „áêO`åÖ’¡ x=ã≤OKÕ Pk"åã¨∞Å∞ H˘xfl "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ J_ç"å¿ã`«~° ã¨=∂[O KÕuÖ’
^ÀÑ≤_ôH˜ QÆ∞~°=Ù`«∂<Õ L<åfl~°∞. „a˜+π áêÅ# =∞iÜ«Ú J#O`«~° HÍÅOÖ’ ‰õΩ_® Pk"åã¨∞Å Éèí∂q∞
Ѩ~å~ÚHõ~°}‰õΩ QÆ∞~°~ÚOk. Pk"åã≤ `≥QÆÅ#∞ "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ `«~°∞=Ú‰õΩO@∂ `«~°∞=Ú‰õΩO@∂
ѨÓiÎQÍ J@g „áêO`åňH Ѩiq∞`«O KÕ™ê~Ú PkèѨ`«º =~åæÅ∞. ã¨fi`«O„`«O =zÛ J~°"≥· Uà◊√§ J~Ú<å D
^Õâ◊OÖ’ Ѩiã≤÷u WO^Œ∞‰õΩ aè#flOQÍ Uq∞ ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ x`«ºO "åà◊√§ ÉèÏi „áê*ˇ‰õΩìÅ, JÉèÏÜ«∞~°}ºÅ, FÃÑ<£
HÍã¨∞ìÅ, "≥∞ÿxOQ∑, áê~°∞¯Å ¿Ñ~°∞`À x`«ºO q™ê÷Ѩ#‰õΩ =∞iÜ«Ú ^ÀÑ≤_ô QÆ∞~°=Ù`«∂<Õ L<åfl~°∞. Pk"å¿ã`«~°∞Å
Ѩ@ì} [<åÉèÏ ™œHõ~åºÅ HÀã¨O gÅ¡ rq`åÅ∞ x`«ºO `åHõ@∞ì ÃÑ@ì|_»∞`«∂ z„^ŒO KÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl~Ú.
Pk"åã≤Å HÍà◊§ H˜O^Œ L#fl J@g, Yx[ ã¨OѨ^Œ, "åà◊¡‰õΩ âßѨOQÍ =∂iOk. ™ê„=∂[º"å^Œ |Ǩïà◊ *Ïu
HõOÃÑhÅ∞ `«=∞ ^ÀÑ≤_ô „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O „Ѩ[Å#∞ TK«HÀ`« HÀã¨∂Î ã¨OѨ^Œ#∞ `«~°eOK«∞‰õΩ áÈ`«∞<åfl~°∞.
~å*ϺOQÆO Ö’ Pk"åã¨∞ʼnõΩ HÀã¨O á⁄O^Œ∞Ѩ~°K« |_ç# J~Ú^Œ= Ã+_»∞ºÅ∞, 1/70 K«@ìO, ¿Ñ™ê K«@ìO,
J@g ǨωõΩ¯Å K«@ìO JÅOHÍ~° „áêÜ«∞OQÍ q∞yÖÏ~Ú. Zxfl ~å*ϺOQÆ ~°Hõ∆}Å∞ L#fl áêÅHõ =~åæÅ∞
"å˜x ZÖÏ LÅ¡OѶ≤∞OK«QÆÅ"À áÈÅ=~åxH˜ *ÏfÜ«∞ Ǩϟ^• HõeÊOK«_®xfl |˜ì J~°úO KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. D

26. q^ŒfiOã¨Hõ~° ™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOzHõ~°} Ö’ Pk"åã¨∞ÖË "≥Ú^Œ˜ ÉèÏk`«∞Å∞QÍ =∂~°∞`«∞<åfl~°∞. kxfl
„ѨuѶ¨∞˜ã¨∞Î#fl "å~°∞ Jxz"ÕÜ«∞ |_»∞`«∞<åfl~°∞. F "≥·Ñ¨Ù# áÈÅ=~°O ÖÏO˜ J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „áê*ˇ‰õΩì#∞
KÕѨ˜ì# „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ `«=∞ PHÍOHõ∆Å#∞ =ºHõÎO KÕã¨∂ΠǨωõΩ¯ÅÔH· áÈ~å_»∞`«∞#fl Pk"åã¨∞Å#∞
=∂"À~Úã¨∞ìÅ∞QÍ, f„="å^Œ∞Å∞QÍ, Jaè=$kú x~À^茉õΩÅ∞QÍ, J™êOѶ≤∞Hõ â◊‰õΩÎÅ∞QÍ =Ú„^Œ "Õã≤ J}z"Õã¨∞Î<åfl~°∞.
q^•º "≥·^Œº ã¨OˆH∆=∞ "≥Ú^ŒÅ~Ú# Jxfl ~°OQÍÅÖ’ "åiH˜ „Ѩ"Õâ◊O J„ѨHõ˜`«OQÍ x~åHõiOK«|_»∞`«∞Ok.
Ѷ¨e`«OQÍ ~å„+¨ì JHõ∆~å㨺`« âß`«O 60 H˜ ÃÑ·QÍ LO>Ë yi[#∞Å∞ JO^Œ∞<å Pk"åã≤ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ #∂˜H˜
Ѩk =∞Ok ‰õÄ_® Ѩ^À `«~°QÆu ^•@_»O ÖË^Œ∞. ã¨OѨÓ~°‚ JHõ∆~å㨺`« ã¨OQÆu J@∞Oz`Õ Hõh㨠JHõ∆~å㨺`«
‰õÄ_® ÖËx ã≤÷u U~°Ê_çOk.JOÉÏh Å∞ ÏÏÅ Pã¨∞ÎÅ#∞ K«∂Ñ≤Oz l_çÑ≤Å Jaè=$kúx K«∂~ÚOz ^Õâ◊O
"≥ey áÈ`«∞O^Œ<Õ áêÅHõ =~åæʼnõΩ PHõe`À JÅ=∞˜ã¨∂Î „|`«∞‰õΩ^≥~°∞=Ù ÖËHõ P_»Ñ≤Å¡Å#∞ J=Ú‡‰õΩ<Õ
ÅOÉÏ_» „ã‘ΠŠѨiã≤÷u Ѩ@ì_»O ÖË^Œ∞. D ^Õâ◊OÖ’ x[=∞~Ú#@∞ =O˜ Éèí∂q∞ Ѩل`«∞Å~Ú#@∞=O˜
=¸Å "åã¨∞Å~Ú# Pk"åã¨∞Å#∞ ~°H˜∆OK«∞HÀ=_»O HÀã¨O, "å~°∞ H˘#™êyã¨∞Î#fl „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ áÈ~åÏÅ#∞
|ÅѨ~°K«_»O HÀã¨O „Ѩ[ÅO`å =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å"åeû# J=ã¨~°O LOk. [<åÉèÏ ^•=∂+¨ „ѨHÍ~°O i[ˆ~fi+¨#∞¡
ˆHÏ~ÚOK«‰õΩO_® áêH˜∆Hõ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O Ñ‘_ç`« „Ѩ[Å =∞^Œº "≥·~°∞^蕺Å#∞ ã¨$+≤ìOz"å˜H˜ â◊„`«∞ѨÓi`«OQÍ
=∂ˆ~Û ~å[ºO ‰õΩ„@Å#∞ |Ç≤Ï~°æ`«Ñ¨iz uÑ≤ÊH˘Ïìe. D ^Õâ◊ ã¨OѨ^Œ#∞ HÍáê_»∞`«∂ L`«ÊuÎÖ’ „Ѩ=ÚY
áê„`« áÈ+≤ã¨∞Î#fl D `≥QÆÅ∞ ã¨fi`«O„`«OQÍ „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ `«=∞ ã‘fiÜ«∞ Jã≤Î`åfixfl ã¨O㨯 $ux ÉèÏ+¨x
~°H˜∆OK«∞‰õΩ<Õ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºÜ«Ú`« "å`å=~°}O U~°Ê_®e. [Å [OQÆÖò [g∞<£ ÃÑ· ã¨~åfikèHÍ~åÅ∞ Pk"åã¨∞ňH
^ŒˆH¯ q^èŒOQÍ ã¨fiÜ«∞O áêÅ<å =∞O_»à◊¡#∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ Hõh㨠ǨωõΩ¯Å∞ ~°H˜∆OK«QÆÅO.
Jxfl ~°OQÍÖ’¡ "åiH˜ ã¨=∂# J=HÍâßÅ∞ „áêux^茺O `«Ñ¨Êx ã¨iQÍ LO_®e.
_ç=∂O_»∞¡:
1) [Öò, [OQÆÖò, [g∞<£ ÃÑ· ǨωõΩ¯ Pk"åã¨∞ʼnõΩ LO_®e.
2) 1/70,¿Ñ™ê, K«ÏìÅx J=∞Å∞ KÕÜ«∂e. Éèí∂ |^•Ü«∞eOѨÙÅ#∞ ã¨g∞H˜∆OK«∞@ÔH· ÃÇ·ÏHÀ~üì ã≤˜ìOQ∑
[_£˚ KÕ Hõq∞˜ "ÕÜ«∂e.
3) L@∂fl~ü, Pã≤á¶êÉÏ^£, U@∂~°∞ <åQÍ~°O, Éèí„^•K«ÅO, - - - U_»∞ Pk"åã≤ lÖÏ¡Å#∞ U~åÊ@∞
KÕã≤, "å˜ „áêux`«ºO`À JÏ#q∞ H“xûÖò #∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
4) [<åÉèÏ ^•=∂ëê „Ñ¨HÍ~°O Zã≤ìÅÖ’ =sæHõ~°} KÕã≤, Jxfl ~°OQÍÖ’¡ Ѩ<≥flO_»∞ âß`«O i[ˆ~fi+¨#∞¡
HõeÊOKåe.
5) S˜_çZÖ’ [iy# Jqhu, ‰õΩOÉèíHÀ}ÏÅÃÑ· qKå~°} KÕÜ«∂e.

27. 6) „>ˇÿ|Öò ã¨Éò áê¡<£ #∞ z`«Îâ◊√kÌ`À J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
7) QÀO_»∞ , HÀÜ«∞, ÅOÉÏ_» ÉèÏ+¨Ö’¡<Õ giH˜ „áê^äŒq∞Hõ q^Œº É’^èŒ<å KÕѨÏììe.
8) q^•º~°OQÆOÖ’ qã¨Î$`« J=HÍâßÅ#∞ HõeÊOKåe. L`«Î~° `≥ÅOQÍ}Ö’ „>ˇÿ|Öò Ü«¸x=iû˜x U~åÊ@∞
K͆Ƕe.
9) "åe‡H˜ É’Ü«∞Å#∞ Zã‘ìÅÖ’ KÕ~åÛe.
10) yi[# `«O_®Å#∞, QÆ∂_®Å#∞ „QÍ=∞ ѨOKå~ÚfÅ∞QÍ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e.
11) Pk"åã‘Å∞ ™êQÆ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞#fl Éèí∂=ÚʼnõΩ ѨÏìe"åfie¡.
12) Éèí∂q∞ÖËx „Ѩu yi[#∞xH˜ S^ÕHõ~åÅ∞ Éèí∂q∞ W"åfie.
13) Pk"åã≤Ö’H˜ „ÉÏǨχ} ã¨O㨯 $f K˘~°ÉÏ@∞#∞ JiHõÏìe.
14) WO„^Œ"≥e¡ ã¨∂÷ѨOÃÑ· POHõ∆Å#∞ ZuÎ"Õã≤, ã¨∂÷ѨO ÉèÏ^Œº`«#∞ Pk"åã‘ ã¨OѶ¨∂ʼnõΩ JѨÊyOKåe.
15) ˆH™ê¡Ñ¨Ó~ü *Ï`«~°#∞, "Õ∞_®~°O ã¨=∞‡Hõ¯- ™ê~°Hõ¯ *Ï`«~°#∞ `≥ÅOQÍ} ѨO_»∞QÆÅ∞QÍ QÆ∞iÎOKåe.
16) ~åOr QÀO_£, H˘=Ú~°O cèO Å#∞, ~îå#∞ <åÜ«∞H± Å#∞ `≥ÅOQÍ} g~°∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOKåe.
17) 2005 J@g ǨωõΩ¯Å K«Ïìxfl z`«Î â◊√kú `À J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
18) U@∂~°∞ <åQÍ~°O, Éèí„^•K«ÅO, =ÚÅ∞QÆ∞, L@∂fl~ü, Pã≤á¶êÉÏ^£ _çq[<£ ÅÖ’ xÉèíO^Œ#ʼnõΩ q~°∞^ŒúOQÍ
Pk"å¿ã`«~°∞Å P„Hõ=∞}‰õΩ QÆ∞~°~Ú# Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨=∞„QÆ qKå~°} KÕѨ˜ì, Pk"åã≤Å Éèí∂q∞x "åiˆH uiy
W"åfie.
19) Pk"åã¨∞Å#∞ x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕã¨∞Î#fl Hõ"åfiÖò >ˇÿQÆ~ü *’<£, ‰õΩOÏÅ [Åáê`«O ÃÑ· ÃÇ·Ï_»Öò „áê*ˇH±ì
Å#∞ Å#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
10) ^Œo`«∞Å∞:
„ѨѨOK«=∞O`å XHõ Q˘_»∞QÆ∞ H˜O^Œ ˆHO„nHõ$`«"≥∞ÿ J~°KÕuÖ’ qâ◊figHõ∆}O KÕã¨∞Î#fl D QÀ¡|Öò Ü«ÚQÆOÖ’
=∞x+≤x =∞x+≤QÍ K«∂_»x J=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ# ‰õΩÅ =º=ã¨÷ áÈHõ áÈQÍ Pk ~ÀA ~ÀA‰õΩ H˘`«Î ~°∂áêefl
ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∂ J@ì_»∞QÆ∞ ‰õΩÖÏÅ „Ѩ[efl J}KÕã¨∞Î#flk. D ^Õâ◊OÖ’ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ#@∞=O˜xK≥Û# "≥∞@¡
=∞#∞"å^Œ ‰õΩÅ =º=ã¨÷Ö’ TiH˜ P=Å "≥e "å_»Ö’¡H˜ <≥˜ì"ÕÜ«∞|_»¤ D ^Õâ◊Ѩ٠=¸Å"åã¨∞Å∞ JO@~åx
"å~°∞QÍ, Ju â◊¥„^Œ∞Å∞QÍ, ^Œo`«∞Å∞QÍ Ñ≤Å∞=|_»∞`«∞<åfl~°∞. ~å*ϺOQÆO ^•fi~å "åiH˜ ã¨O„Hõq∞Oz#
ǨωõΩ¯Å J=∞Å∞ HÀã¨O <Õ˜H˜ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞. ã¨fi`«O„`«O =zÛO^Œx K≥ѨÊ|_»∞`«∞#fl WOHÍ
Jã¨fi`«O„`«ºÅ∞QÍ<Õ, JO@~åx "å~°∞QÍ<Õ |`«∞‰õΩb_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞.~ÀA ~ÀA‰õΩ ѨÙiqѨÙÊ`«∞#fl ‰õΩÅ *Ï_»ºO