1. Preview:
De Fruinen
een familiekroniek
Niet iedereen heeft het geluk als
bij toeval te stuiten op een
enorm familiearchief, een
archief van ruim vijf meter
archiefdozen, boordevol
brieven, dagboeken en
memorabilia van hele reeksen voorouders. Ondergetekende,
de schrijfster van dit nog te publiceren boek had die mazzel
wel. Maar in archiefdozen grasduinen om het eigen inzicht in
de voorouderlijke geschiedenis wat meer contour te geven is
één ding, een familiekroniek schrijven die maar liefst twee
eeuwen omvat is een tweede. Dat vergt nogal wat. Want saai
kan het zijn, al die vele, vele brieven met huis-, tuin- en
keukenpraat. En verwarrend, wanneer van sommige figuren
vrijwel niets te achterhalen valt. En bovendien af en
toe...ontluisterend! Want heiligen waren de Fruinen beslist
niet.
Wie is die familie Fruin eigenlijk? Het vlaggeschip, de
negentiende eeuwse geschiedkundige Robert Fruin, zal bij
historici nog wel een belletje doen rinkelen, zijn broer
Jacques vanwege 'zijn' wetboek bij voormalige
rechtenstudenten ook. En insiders zullen wel weten dat een
van de Fruinen als algemeen rijksarchivaris zeer nuttig werk
verricht heeft. Maar verder? In het Fruinarchief liggen de
pennevruchten en foto's van hele reeksen familieleden, totaal
onbekende Nederlanders. Wie waren die mensen en in wat
voor een wereld leefden zij?
Bij het moeizame reconstrueren van al die levens gebeurt er
iets vreemds. Er komt een heel tijdperk in de vaderlandse
geschiedenis tot leven. Vanaf hun aankomst in het Rotterdam
van 1773 tot aan de dood van de een na laatste
archiefbeheerder Fruin in 1964 leven de Fruinen de historie
van Nederland als het ware mee. Vergeten geschiedenis is
het voor een deel, gevuld met heldhaftige huzaren,
bordurende dames en sobere predikanten. Ze maken de
Franse bezetting en de Biedermeijertijd mee. Ze gaan te
scheep naar het verre maar oh zo lucratieve Nederlands-
Indië of vechten mee aan de zijde van de British Navy. Rond
1900 veranderen hun levens in sneltreinvaart. De dames
Afbeelding 2 Robert Fruin
(1823 – 1899) historicus
Afbeelding 1 J.A.Fruin
(Jacques) (1829 – 1884) jurist
Afbeelding 3 Robert Fruin
(1857 – 1935) algemeen
rijksarchivaris
Afbeelding 4 Elisabeth Maria
Fruin (Betsy) (1859 – 1905)
maatschappelijk werkster

2. gaan zich inzetten voor 'de vrouwenzaak' en voor de verpauperde fabrieksbevolking, de
mannen verliezen hun onbetwiste machtspositie. In Indië ontwikkelen sommige leden zich
tot voorstanders van een nieuw ethisch beleid in de kolonie.
En er is meer, veel
meer.
De familie slijt haar
leven niet alleen aan
de comfortabele
bovenkant van de
maatschappij, zij leidt
deels ook een veel
minder aantrekkelijk
bestaan in de
onderste regionen.
Er zullen maar
weinig families zijn
waar rijkdom en
armoede, roem en
schande zo dicht bij
elkaar liggen als in
de familie Fruin.
Waar de een tal van
eerbewijzen ontvangt, uitnodigingen van koninklijke zijde zelfs, ontvlucht de ander met de
staart tussen de benen het land om aan zijn schuldeisers te
ontkomen of – misschien nog erger – wordt door de familie
verbannen. Waar het ene deel zich met koetsjes verplaatst
van de eigen patricierswoning naar een andere, volop
deelnemend aan het sociale leven van de elite, slooft de
ander zich af in een armoedige woning in een achterbuurt.
Tal van kinderen genieten de beste opleiding die maar voor
handen is terwijl de minst bevoorrechten, wanneer ze hun
eerste levensjaren tenminste overleven, niet verder komen
dan het schrijven van hun eigen naam.
In het archief blijkt de
eerste categorie ruim
vertegenwoordigd. Dat was
te verwachten. Maar in de
marges van het
familieverhaal wordt ook
het harde negentiende
eeuwse leven zichtbaar
van hen 'die het allemaal
niet mee zat', zoals een
Fruin het later noemde.
Waardoor? Door een foute
of te vroege huwelijkskeuze, door gebrek aan financieel
inzicht of door de economische malaise in de eerste helft
van de negentiende eeuw, of gewoon door domme pech?
Maar het familieverhaal gaat nog verder. Begin twintigste
eeuw krabbelt de 'arme tak' op en de bevoorrechte positie
van de 'rijke' brokkelt zoetjes aan af. Al gaat dat laatste
Afbeelding 6 Weduwe Adriana
Baltina Fruin – Bos (1844 –
1910) naaister, met haar vier
kinderen
Afbeelding 7 Robbert Fruin (1867
– 1921) jurist, door de familie
verbannen naar Zuid-Afrika
Afbeelding 5 Thomas Anthonij Fruin (1890 – 1964) (Tom) Indisch
ambtenaar, zijn vrouw Willemine Fruin – Mees (1887 – 1967)
(Mientje)voor hun huis te Weltevreden op Java met hun personeel

3. heel geleidelijk, bijna onmerkbaar. Voor alle Fruinen echter betekent de recentere periode
van oorlog, bezetting en bevrijding een zeer turbulente tijd. Menig familielid overleeft de
jaren van gebrek en terreur niet. Voor sommigen is er na afloop roem, voor anderen
schande, de ene krijgt een welverdiende onderscheiding, de andere zit jarenlang in een
naoorlogs kamp voor politieke gevangenen. Niets blijft de familie bespaard!
De jaren van de wederopbouw van Nederland worden dan ook
gekleurd door het verleden. Voor wie niet al eerder de benen
heeft genomen lonkt het buitenland, weg van alle armoe en
ellende. Voor wie niet weg kan, zit er niets anders op dan van
voren af aan te beginnen met het opbouwen van een nieuw
bestaan. Net zoals hun verre voorvader Thomas Fruin dat in
1773 moest doen toen hij met zijn vrouw Nancy en hun twee
kindertjes voet aan wal zette daar in Rotterdam aan de kade
langs de Maze – zoals de Maas toen nog heette. Anders dan
toen is het centrum van de stad in 1946 veranderd in een kale
vlakte met maar een paar gebouwen en geen beschutting
tegen de harde wind. Het wordt nooit meer zoals vroeger. Niet
in de stad en niet met de Fruinen.
Het nog te publiceren boek is geen roman. Het is dus ook geen fictie. Het is een
nauwgezet onderzoek aan de hand van het familiearchief en andere bronnen naar de
diverse familieleden met hun partners en kinderen, hun carrières en hun misère. Waar
veel bronnen ter beschikking stonden, is een selectie gemaakt, als er weinig bewaard
gebleven is, bood aanvullend onderzoek uitkomst. Het is een boek dat een inkijk biedt in
de leefwereld van een van oorsprong Engelse immigrantenfamilie en hun verwanten in
Nederland, geschreven voor iedereen met een passie voor geschiedenis in het algemeen
en familiegeschiedenis in het bijzonder.
Een dergelijk
onderzoek is nooit
compleet. Wie
opmerkingen of
aanvullende
informatie heeft, kan
contact opnemen
met de schrijfster:
fruin@dewegvrij.nl
Binnenkort
verschijnt een korte
samenvatting van
het boek.
Geïnteresseerden
kunnen zich op
bovenstaand email-
adres inschrijven
voor een – gratis –
exemplaar!
Renée Oostindie – van Nus
Almere, februari 2015
Afbeelding 8 Centrum van
Rotterdam in 1946 Bron:
www.010mycity.nl
Afbeelding 9 Echtpaar Fruin – Niemeijer met hun vijf zoons, drie
schoondochter – 1 ontbreekt – en enkele van hun kleinkinderen, 1924. Bron:
collectie auteur