1. TERTULIAS DEL
MUNDO ANTIGUO
“Virgilio y la creación
poética”
Sábado, 19 de enero de 2013, 17:30h
en la cafetería del RIALTO-FILMOTECA
(Pl. Ayuntamiento 17)
Si quieres exponer tu opinión sobre
Virgilio y escuchar otras...
¡VEN A LA TERTULIA!
ORGANIZAN LOS PROFESORES:
ÍÑIGO DE GOÑI Y ESTEBAN BÉRCHEZ

2. LA CREACIÓN POÉTICA EN VIRGILIO
I. VITA VERGILIANA DONATI
22. Cum Georgica scriberet, traditur cotidie meditatos mane plurimos uersus dictare solitus ac
per totum diem retractando ad paucissimos redigere, non absurde carmen se ursae more pa-
rere dicens et lambendo demum effingere. 23. Aeneida prosa prius oratione formatam
digestamque in XII libros particulatim componere instituit, prout liberet quidque, et nihil in
ordine arripiens. 24. Ac ne quid impetum moraretur, quaedam inperfecta transmisit, alia
leuissimis uersis ueluti fulsit, quae per iocum pro tibicinibus interponi aiebat ad sustinendum
opus, donec solidae columnae aduenirent.
25. Bucolica triennio, Georgica VII, Aeneida XI perfecit annis. 26. Bucolica eo successu edidit, ut
in scena quoque per cantores crebro pronuntiarentur. 27. Georgica reuerso post Actiacam
uictoriam Augusto atque Atellae reficiendarum faucium causa commoranti per continuum
quadriduum legit, suscipiente Maecenate legendi uicem, quotiens interpellaretur ipse uocis
offensione. 28. Pronuntiabat autem cum suauitate et lenociniis miris. 29. Et Seneca tradidit,
Iulium Montanum poetam solitum dicere, inuolaturum se Vergilio quaedam, si et uocem
posset et os et hypocrisin; eosdem enim uersus ipso pronuntiante bene sonare, sine illo inanes
esse mutosque.
30. Aeneidos uixdum coeptae tanta exstitit fama, ut Sextus Propertius non dubitauerit sic
praedicare
"cedite, Romani scriptores, cedite Grai:
nescio quid maius nascitur Iliade".
32. Cui tamen multo post perfectaque demum materia tres omnino
libros recitauit, secundum, quartum, sextum, sed hunc notabili
Octauiae adfectione, quae cum recitationi interesset, ad illos de filio
suo uersus "tu Marcellus eris" defecisse fertur atque aegre focilata.
33. Recitauit et pluribus, sed neque frequenter et ea fere de quibus
ambigebat, quo magis iudicium hominum experiretur.
36. Ossa eius Neapolim translata sunt tumuloque condita qui est uia Puteolana intra lapidem
secundum, in quo distichon fecit tale:
MANTVA ME GENVIT, CALABRI RAPVERE, TENET NVNC
PARTHENOPE. CECINI PASCVA, RVRA, DVCES
37. Heredes fecit ex dimidia parte Valerium Proculum fratrem alio patre, ex quarta Augustum,
ex duodecima Maecenatem, ex reliqua L. Varium et Plotium Tuccam, qui eius Aeneida post
obitum iussu Caesaris emendauerunt. 38. De qua re Sulpicii Carthaginiensis exstant huiusmodi
uersus:
iusserat haec rapidis aboleri carmina flammis
Vergilius, Phrygium quae cecinere ducem.
Tucca uetat Variusque simul; tu, maxime, Caesar,
non sinis et Latiae consulis historiae.
Infelix gemino cecidit prope Pergamon igni,
et paene est alio Troia cremata rogo.
39. Egerat cum Vario, priusquam Italia decederet, ut siquid sibi accidisset, Aeneida combure-
ret; at is facturum se pernegarat
1

3. II. SPHRAGÍS (georg. IV 559-66)
Haec super aruorum cultu pecorumque canebam
et super arboribus, Caesar dum magnus ad altum
fulminat Euphraten bello uictorque uolentis
per populos dat iura uiamque adfectat Olympo.
Illo Vergilium me tempore dulcis alebat
Parthenope studiis florentem ignobilis oti,
carmina qui lusi pastorum audaxque iuuenta,
Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi.
III. PRESENTACIÓN DEL POETA DE LA ENEIDA
[Ille ego, qui quondam gracili modulatus auena
carmen, et egressus siluis uicina coegi
ut quamuis auido parerent arua colono,
gratum opus agricolis: at nunc horrentia Martis...]
IV. VERG. Aen. IX 433-49:
uoluitur Euryalus leto, pulchrosque per artus
it cruor inque umeros ceruix conlapsa recumbit:
purpureus ueluti cum flos succisus aratro
languescit moriens, lassoue papauera collo
demisere caput pluuia cum forte grauantur.
At Nisus ruit in medios solumque per omnis
Volcentem petit, in solo Volcente moratur.
Quem circum glomerati hostes hinc comminus atque hinc
proturbant. instat non setius ac rotat ensem
fulmineum, donec Rutuli clamantis in ore
condidit aduerso et moriens animam abstulit hosti.
Tum super exanimum sese proiecit amicum
confossus, placidaque ibi demum morte quieuit.
Fortunati ambo! si quid mea carmina possunt,
nulla dies umquam memori uos eximet aeuo,
dum domus Aeneae Capitoli immobile saxum
accolet imperiumque pater Romanus habebit.
V. FUNCIÓN DE LA ENEIDA (VERG. Aen. VI 851–3)
Tu regere imperio populos, Romane, memento
—hæ tibi erunt artes— pacisque imponere morem,
parcere subiectis et debellare superbos
2