YAPAY ZEKÂ VE DUYGUSAL ZEKÂ KULLANIM FARKLILIKLARININ İNCELENMESİ: TEKNOLOJİK KABUL DÜZEYİ EKSENİNDE BİR ARAŞTIRMA
1. YAPAY ZEKÂ VE DUYGUSAL
ZEKÂ KULLANIM
FARKLILIKLARININ
İNCELENMESİ: TEKNOLOJİK
KABUL DÜZEYİ EKSENİNDE
BİR ARAŞTIRMA
Yrd. Doç. Dr. Ömer Kürşad TÜFEKCİ
Süleyman Demirel Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Neziha TÜFEKCİ
Süleyman Demirel Üniversitesi
Selen GÜCÜN
Süleyman Demirel Üniversitesi
15. Ulusal İşletmecilik Kongresi 26-28 Mayıs 2016 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
2. Sunum Planı
• Giriş
• İnovasyon Kavramı ve İnovasyon Türleri
• Yapay Zekâ ve Duygusal Zekâ
• Araştırma
• Sonuç ve Öneriler
3. •Günümüz işletmelerin rekabet
edebilirlikleri ve hızlı değişime ayak
uydurmaları inovasyonun üstlendiği
rol itibariyle hayati bir önem
taşımaktadır.
•
•Son zamanlarda baktığımızda
işletmelerin farklı stratejilerilerinde
teknoloji ve beraberinde inovasyon
(yenilik) kavramları ile rekabet ettiği
görülmektedir.
GİRİŞ
4. •İşletmeler teknoloji çağındaki gelişmelere
ayak uydurmak için bilgisayar teknolojisinden
istifade ederek zeki sistemlere yönelmeye
başlamıştır.
5. •İş yaşamının başarısını olumlu yönde etkilen
verimini arttıran bir diğer kavram duygusal
zekadır.
6. 2.İnovasyon Kavramı ve İnovasyon
Türleri
Elçin, 2007; Latince bir sözcük olan ‘innovatus’tan türemiş; “toplumsal, kültürel ve
idari ortamda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlaması” anlamına gelir.
Adıgüzel, 2012; Yeni olan herşey değil, ekonomik ve sosyal bir katma değere dönüşen
ya da dönüştürülen yenilikler olarak nitelendirilmektedir.
Akyüz, 2014; Avrupa komisyonu tarafından 1995 yılında yayınlanan "Green Paper on
İnnovation“ bildirisinde inovasyon ekonomik ve sosyal manada sorunlara yeni
çözümlerin üretildiği süreçlerin yanında endüstüriyel yapıların yenilenmesinde ve
yeni ekonomik sektörlerin ortaya çıkmasında çeşitli rolleri olduğu aynı bildiride
belirtilmiştir.
OSLO Klavuzu, 2005; , işletme içi uygulamalarda, işyeri organizasyonunda veya dış
ilişkilerde yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün (mal veya hizmet) veya
süreç, yeni bir pazarlama yöntemi ya da yeni bir organizasyonel yöntemin
gerçekleştirilmesi şeklinde tanımlanmaktadır.
İnovasyon Kavramı
7. Kaplan, 2010; bir süreci ve bir sonucu kapsayan bu
kavram yeni bir fikrin sonucu olarak, daha önce
yapılmamış ürün/hizmet, üretim süreci, organizasyon
yapısı, yöntem, teknoloji veya pazarın ortaya çıkarıldığı
ve bunun işletmeye ekonomik yarar sağladığı bir dizi
iyileştirme veya geliştirme faaliyetini içeren
çalışmalardır.
8. 2.İnovasyon Kavramı ve İnovasyon
Türleri İnovasyon Türleri
Bir firmanın ürünlerinde, hizmetlerinde, üretim, dağıtım yöntemlerinde, iş yapış
yöntemlerinde, tasarım ve pazarlama yöntemlerinde yapılabilir.
Ürün
İnovasyonu
Süreç
İnovasyonu
Organizasyonel
İnovasyon
Pazarlama
İnovasyonu
Hizmet
İnovasyonu
Farklı ve yeni ürünün
geliştirilmesi; ya da var olan
üründe değişiklik, farklılık ve
yenilik yapılması ve bu ürünün
sunulması şeklinde
gerçekleşmektedir.
Hizmetin sunum ve dağıtım
sistemindeki yenilik ve farklılık,
hizmetin sunulmasında yeni
teknolojilerin kullanılması
Ürün tasarımından
ambalajlanmasına, ürünün
konumlandırılmasından ürünün
tanıtımına ve fiyatlandırılmasına
kadar önemli değişiklikleri içine
alan yepyeni bir pazarlama
yöntemi oluşturmaktır.
Piyasada oluşan yapısal
değişmeden yararlanarak
sektör ilişkilerinin yeniden
tanımlanması
Farklı ve yeni bir üretim ya da
dağıtım yönetiminin
geliştirilmesi veya varolan
yönetimlerin iyileştirilip daha
gelişkin hale getirilmesidir.
9. .
3.Yapay Zekâ ve Duygusal Zekâ
Kavramı
Yapay Zekâ
Yapay zekânın çevresinde
konuşulan konu başlıkları ise yapay
sinir ağları, uzman sistemler, bulanık
mantık, genetik algoritmalardır.
•İlk defa 1950’li yıllarda ortaya çıkan yapay zekâ terimi 40, 50 yıllık bir zaman
diliminde hayatın vazgeçilmez bir parçası olmuştur.
•En temel özelliği ise problemlere çözümler üretirken bilgiye dayalı karar veren
sistemler olmasıdır.
10. .
3.Yapay Zekâ ve Duygusal Zekâ
Kavramı
Yapay Zekâ
Yapay zekânın çevresinde
konuşulan konu başlıkları ise yapay
sinir ağları, uzman sistemler, bulanık
mantık, genetik algoritmalardır.
11. 3.Yapay Zekâ ve Duygusal Zekâ
Kavramı
Yapay Zekâ
Yapay zekâ kavramı bilim kurgu, uzay
araştırmalarından günümüze mobil
uygulamalar, sosyal medya web bazlı yapay
ağlar, müşteri açısından dağıtım kanallarının
yürütülmesi,kampanya yönetimi, analitik
CRM gibi uygulamardan satıştan pazarlamaya
kadar her alana uzandığını görmekteyiz..
Pazarlama açısından
12. “
Duygusal Zekâ
3.Yapay Zekâ ve Duygusal Zekâ
Kavramı
Duygusal zekânın geliştirilmesi; kişinin
kendini duygusal açıdan tanımlayabilmesi,
tanımladığı duyguları kontrol edebilmesi,
çevresindeki insanların duygularını tanımlar
hale gelmesini ifade etmektedir.
Yöneticilerin ve işgörenlerin toplum düzeyindeki
gelişmeleri, ekonomik şartların farklılaşması, iş
çevrelerindeki ve ortamlarındaki değişmeler, artan rekabet
kısacası içinde bulunduğum bu çağın tüm zorluklarıyla baş
edebilmesi için duygusal zekâyı kullanmaları ve duyguları
yönetme gerekliliği ortaya çıkması başarı için bir avantaj
sağlamaktadır.
Duygusal zekâsı
yüksek olan
işgörenler
firmaların en
önemli rekabet
avantajlarıdır.
13. 4. Araştırma
Bu araştırmada;
•yeniliklere açıklıklarını
•teknolojiye yönelik tutumlarını ve
artan ürün özelliklerine yönelik
tutumlarını anlamak
amaçlanmıştır.
Teknoloji kabul
düzeyinde yapay zekâ
ve
duygusal zekâ
kullanımı hakkındaki
farkındalıklarının
incelenmesi ve
farklılıklarının
araştırılması
14. 4. Araştırma
Araştırma Yöntemi Veri seti olan Süleyman
Demirel Üniversitesi Merkez
Yerleşkesi öğrencilerinin
katılımıyla tasarlanan soru
formu online olarak
hazırlanmış, online anket 428
katılımcıyla
gerçekleştirilmiştir.
Soru formunun ilk
bölümünü ilk 16 sorusunda
Wong and Law (2002)’nin
Duygusal Zekâ
Ölçeğinden yararlanılmıştır Sorularda kesinlikle
katılıyorumdan
kesinlikle
katılmıyoruma kadar
derecelenen 5 ‘li Likert
ölçek kullanılmıştır.
15. 4. Araştırma
Ölçeklerin Güvenilirlikleri
Değişkenler İfadeler Alfa Katsayıları
Duygusal Zekâ Ölçeği 16 0, 862
Yapay Zekâ Ölçeği 14 0,838
Duygusal Zekânın Teknoloji
Kabul Düzeyi Ölçeği
5 0,574
Tüm ölçek 35 0,877
Çalışmada kullanılan anket
Duygusal Zekâ, Yapay Zekâ ve
diğer Duygusal Zekânın Teknoloji
Kabul düzeyi sorularını oluşturan
ölçeklerden her biri ve tüm
ölçeklerin toplam Cronbach
Alpha katsayıları incelenmiştir.
16. 4. Araştırma
Bulgular;
Demografik Özellikler f %
Cinsiyet Kadın 289 67,5
Erkek 139 32,5
Yaş
17-20 193 45,1
21-24 153 35,7
25-28 62 14,5
29 ve üzeri 20 4,7
Öğrenim Durumu
Ön Lisans 57 13,3
Lisans 336 78,5
Yüksek Lisans 34 7,9
Doktora 1 2
17. 4. Araştırma
Duygusal Zekâ ile ilgili sorulan sorularda
"kendi duygularımı iyi tanırım” ifadesi
duygusal zekâ kavramı içesinde 4,23 ile en
yüksek ortalamayla beraber yapay zekâ ve
duygusal zekânın teknoloji kabul düzeyini de
içine alan anket genel değerlendirilmesinde
en yüksek ortalamayı ifade eder
Duygusal zekâ ölçeğinin en düşük
ortalamasıyla 2,87 ile “Çok sinirli
olduğumda her zaman hızlıca
sakinleşebilirim” ifadesidir.
•Dolayısıyla birey kendi duygularını tanısa
da çok sinirli anlarında kendilerini
sakinleştirme konusunda yetersiz
kalmaktadır.
Yapısal ölçek analizinde;
18. 4. Araştırma
Yapısal ölçek analizinde;
Yapay Zekâ ile ilgili sorulan sorularda en
yüksek ortama 4,03 ile” Teknolojik
ürünlerin modası çok çabuk
geçmektedir” ifadesidir, en düşük ortalama
2,39 ise “Tüm ürünlerde en son çıkan
teknolojiyi almak benim için
önemlidir” ifadesidir.
•Bu noktada tüketiciler teknolojinin
hızla kendini yenilediğin farkında
olup son çıkan ürünleri satın
almada maddi güç açısından
yeteriz oldukları sonucuna
varılımıştır.
19. 4. Araştırma
Yapısal ölçek analizinde;
Duygusal Zekânın Teknoloji Kabul Düzeyi ekseninde
sorulan sorularda en yüksek ortalamayla 4,04 ” İki
rakip firmadan birinin kullandıkları teknolojide
müşterilerinin duygularına yer vermesi rekabet
üstünlüğü sağlar” ifadesiyken en düşük ortalamaya
2,57 “Bana özel fırsatlar yaratmak için teknolojik
uygulamaların kişisel bilgilerimi istemesi benim için
sorun oluşturmaz” ifadesidir.
Kullanılanılan teknolojinin duygulara
hitap etmesi müşteriyi memnun ederken
güven konusunda birey kişisel
bilgilerini paylaşmada teknolojiye
şüpheyle yaklaşmaktadır ve kişisel
bilgilerini vermek istememektedir.
21. 4. Araştırma
Korelâsyon Analiz Tablosu Duygusal
Zekâ
Yapay
Zekâ
Duygusal Zekânın
Teknoloji Kabul
Düzeyi
Duygusal
Zekâ
Pearson
Correlation
1 ,305** ,255**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Yapay
Zekâ
Pearson
Correlation
,305** 1 ,451**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Duygusal
Zekânın
Teknoloji
Kabul Düzeyi
Pearson
Correlation
,255** ,451** 1
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
**. Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
Korelâsyon Analiz Tablosu
22. 4. Araştırma
Korelâsyon Analiz Tablosu Duygusal
Zekâ
Yapay
Zekâ
Duygusal Zekânın
Teknoloji Kabul
Düzeyi
Duygusal
Zekâ
Pearson
Correlation
1 ,305** ,255**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Yapay
Zekâ
Pearson
Correlation
,305** 1 ,451**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Duygusal
Zekânın
Teknoloji
Kabul Düzeyi
Pearson
Correlation
,255** ,451** 1
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
**. Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
Korelâsyon Analiz Tablosu
Yapay zekâ ve Duygusal
zekânın teknoloji kabul
düzeyinde (r=,451 p<
0,01) istatistiki olarak
anlamlı bir korelasyon
saptanmıştır.
Yapay zekâ
kavramı hakkında
olumlu algının
artığı bir ortamda
duygusal zekanın
teknoloji kabul
düzeninin de
olumlu yönde
artacağı benzer
şekildeduygusal
zeknına teknoloji
kabul düzeyine
olumlu algının
artması ile yapay
zekâ hakkındaki
olumlu algınında
artacağı
saptanmıştır
23. Korelâsyon Analiz Tablosu Duygusal
Zekâ
Yapay
Zekâ
Duygusal Zekânın
Teknoloji Kabul
Düzeyi
Duygusal
Zekâ
Pearson
Correlation
1 ,305** ,255**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Yapay
Zekâ
Pearson
Correlation
,305** 1 ,451**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Duygusal
Zekânın
Teknoloji
Kabul Düzeyi
Pearson
Correlation
,255** ,451** 1
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
**. Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
4. Araştırma
Korelâsyon Analiz Tablosu
Yapay zekâ ve
Duygusal zekânın
(r=,305 p< 0,01)
istatistiki olarak
anlamlı bir
korelasyon
saptanmıştır
Yapay zekâ kavramı hakkında
olumlu algının artığı bir ortamda
duygusal zekâ hakkında olumlu
yönde artacağı benzer şekilde
duygusal zekâ hakkında olumlu
algının artması ile yapay zekâ
hakkındaki olumlu algınında
artacağı saptanmıştır.
24. Korelâsyon Analiz Tablosu Duygusal
Zekâ
Yapay
Zekâ
Duygusal Zekânın
Teknoloji Kabul
Düzeyi
Duygusal
Zekâ
Pearson
Correlation
1 ,305** ,255**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Yapay
Zekâ
Pearson
Correlation
,305** 1 ,451**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Duygusal
Zekânın
Teknoloji
Kabul Düzeyi
Pearson
Correlation
,255** ,451** 1
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
**. Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
Korelâsyon Analiz Tablosu Duygusal
Zekâ
Yapay
Zekâ
Duygusal Zekânın
Teknoloji Kabul
Düzeyi
Duygusal
Zekâ
Pearson
Correlation
1 ,305** ,255**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Yapay
Zekâ
Pearson
Correlation
,305** 1 ,451**
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
Duygusal
Zekânın
Teknoloji
Kabul Düzeyi
Pearson
Correlation
,255** ,451** 1
Sig. (2-tailed) ,000 ,000
N 428 428 428
**. Korelasyon 0.01 düzeyinde anlamlı (2-tailed).
4. Araştırma
Korelâsyon Analiz Tablosu
Duygusal zekâ ve
Duygusal zekânın
teknoloji kabul düzeyinde
(r=,255 p< 0,01)
istatistiki olarak anlamlı
bir korelasyon
saptanmıştır.
Duygusal zekâ kavramı hakkında
olumlu algının artığı bir ortamda
duygusal zekanın teknoloji kabul
düzeninin de olumlu yönde
artacağı benzer şekilde duygusal
zekanın teknoloji kabul düzeyine
olumlu algının artması ile duygusal
zekâ hakkındaki olumlu algınında
artacağı saptanmıştır
25. 5. Sonuç Ve Öneriler
Artan bilgi düzeyi ve tecrübenin birbirlerini olumlu
yönde etkilediğini yapay zekânın kullanımın
artması ile yapay zekâ kullanım
uygulamalarında duygusal zekâya ihtiyaç
olduğu kabul etmektedirler.
Genç tüketici konumunda olan öğrencilerin bakış açısıyla teknoloji kabul
düzeyinin, yapay zekâ ve duygusal zekâ ile ilişkili anlamlı sonuçlar
doğrultusunda işletmelerin başarısında yöneticiliğinde gerek
teknolojisinde önem teşkil eden yapay zekâ kullanımının yanında
duygusal zekâya da yer vermenin etkin rol oynaması gerektiğini
göstermektir.
Teknolojide yapay zekâya yer veren
işletmelerde duygusal zekâya da yer
verilebilmesi yolunda eksikliler tespit
edilip teknolojilerinin geliştirilmesi
yönünde çalışmalar yapılmalıdır.