MUS in Assen - van Blauwe Reiger tot Kneu

MUS in Assen
van Blauwe Reiger tot Kneu
Jan Schoppers

Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Sovon
• MUS
• Resultaten landelijk
• Pauze
• Resultaten regionaal
• Huismus en Gierzwaluw
• Benchmark
• MUS-cursus
• Conclusies en hoe verder
• MAS
Inhoud

• De vereniging Sovon Vogelonderzoek Nederland (kortweg Sovon) organiseert
landelijke vogeltellingen en voert onderzoek uit ten behoeve van beheer, beleid en
wetenschap
• Ruim 9.000 waarnemers
• 60 beroepskrachten
• Sovon is een vereniging en leden ontvangen 4x/jaar Sovon-Nieuws (slechts 12
euro/jaar) en hebben natuurlijk ook inspraak over de koers van Sovon

Monitoring
• broed- en wintervogels en doortrekkers
Onderzoek
• soort(groepen), ‘het jaar van’, gebieden,
beheer, infrastructuur, Rode Lijst
Advies en inventarisaties
• veldinventarisaties, natuurwetgeving en
effectstudies, NDFF, N2000

Publiceren

Meetnet Urbane Soorten
• Een langjarig monitoring-programma voor alle
(algemene) vogelsoorten in bebouwde gebieden
Doelstellingen:
• Het monitoren van trends, de aantallen en verspreiding
van alle broedvogelsoorten
• Uitvoering door ervaren vogeltellers en door beginners
MUS

• We weten te weinig van vogels in bebouwd gebied
• Stadsvogelen niet populair
• Stadsvogels wel populair
• 16% van Nederland is reeds verstedelijkt
• Typische stadsvogels gaan hard achteruit.
Zoals Huismus op de Rode Lijst, Gierzwaluw en
Spreeuw. Kuifleeuwerik (bijna)uitgestorven
Waarom een nationaal stadsvogelmeetnet?
Martien van Dooren
waarneming.nl

• Waarnemers kiezen zelf een (4cijfer) postcodegebied
• 12 willekeurige telpunten
• 5 minuten alles tellen
• 3 telrondes:
1e: 1-30 april (bij zonsop) 1=>12
2e: 15 mei-15 juni (bij zonsop) 12=>1
3e: 15 juni-15 juli (zomeravondtelling,
speciaal voor Gierzwaluwen)
Telmethode MUS is eenvoudig

Waar wordt er geteld?
• woonwijken
• winkelcentra
• industrieterrein & havens
• begraafplaatsen
• sportvelden
• golfterreinen
• parken & vijvers
• infrastructuur & kassen
• steden, dorpen en gehuchten
• nieuwbouw & braak
Random aangewezen telpunten

Dynamisch en veranderlijk

Punten verplaatsen!

Ervaringen van tellers

Ervaringen van tellers
Tijdens iedere telronde is er wel wat bijzonders te zien. Was het tijdens de vorige
ronde een grote zilverreiger, deze keer vloog er bij telpunt 6 plots een scholekster
met eten in zijn bek langs. Hij landde op het vlakbij gelegen platte dak van de
school. Daar ontdekte ik nr. 2. Kort daarna verscheen er een klein koppie aan de
dakrand. Het jong van deze scholeksters.
IJburg 2012: Het einde van het Zwarte Roodstaart tijdperk! (want de nieuwbouw
is bijna klaar...) Roodstaarten verdwenen. Huismussen verschenen. Gelukkig
blijven de Witte Kwikken wel lekker algemeen. Ook positief: broedende
Boerenzwaluwen bij de havensluis voor derde opeenvolgende jaar.
Bij punt 2 een Spreeuw die een goede imitatie van een Buizerd, Gaai en Tureluur
deed. Bij punt 5 een Spreeuw die daarentegen een nog betere Boomklever deed!
(die hier niet eens voorkomt!) Punt 11 een Opvliegend Bokje! Overal is het
voorjaar weer heerlijk te zien, Spreeuwen volop met nestmateriaal in de weer,
Turkse tortel op het nest.

4x per jaar Nieuwsbrief

Noteren veldboekje of MUS-formulier

• Alle vogels met terreinbinding (jagende Sperwer en foeragerende meeuwen wel)
• Geen onderscheid maken tussen zang, foerageren, geslacht of leeftijd
• Bij Gierzwaluw niet alleen de laag vliegende vogels maar ook die hoog vliegen;
wordt dezelfde hoog vliegende groep op meerdere telpunten gezien, noteer
deze dan slechts één keer.
Niet noteren
• Overtrekkende vogels (bv. overtrekkende Sperwer, ganzen, Graspiepers niet)
• Slaaptrek (bv. bij meeuwen, kraaien en Spreeuw).
Welke vogels tellen mee?

Kent u deze soorten?

Kent u deze allochtonen?

Invoer digitaal
MUS is zinvol en leuk.
Kost weinig tijd:
3x 1,5-2 uur telling en 3x
0,5 uur invoer
= ca. 7 uur/voorjaar

MUS groeit nog steeds
aantal jaarlijks ingevoerde tellingen per ronde
Belangrijk 3 tellingen gedaan én meerdere jaren
0
100
200
300
400
500
600
700
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
telling 1
telling 2
telling 3

Deelnemers
50% nieuwe tellers
35% vrouwen
730 postcodegebieden
geclaimd

• 165 vogelsoorten samen 399.000 ex.
• 19 zoogdieren samen 4.690 ex.
Resultaten 2014

Resultaten: top 25
naam totaal routes
Kauw 51105 639
Merel 38056 657
Houtduif 30975 654
Huismus 25647 589
Gierzwaluw 25297 590
Spreeuw 16482 567
Koolmees 16124 655
Zwarte Kraai 13204 635
Ekster 12961 644
Turkse Tortel 12396 585
Wilde Eend 12213 552
Stadsduif 9599 313
Kokmeeuw 9124 325
Tjiftjaf 8630 617
Meerkoet 8283 494
Vink 7682 570
Pimpelmees 7637 609
Winterkoning 7630 598
Zilvermeeuw 7154 314
Kleine Mantelmeeuw 6600 293
Grauwe Gans 5208 199
Zwartkop 4846 523
Groenling 4350 512
Halsbandparkiet 4075 191
Heggenmus 3805 552

Resultaten: schaarste soorten, de krenten in de pap
Purperreiger 1 1
Kwartel 1 1
Kalkoen 1 1
Waterral 1 1
Senegalpapegaai 1 1
Boomleeuwerik 1 1
Paapje 1 1
Tapuit 1 1
Cetti's Zanger 1 1
Grauwe Klauwier 1 1
Keep 1 1
Europese Kanarie 1 1
Sijs 1 1
Grauwe Gors 1 1
Beverrat 1 1
Spitsmuis spec. 1 1
Bosmuis 1 1
Hermelijn 1 1
Bunzing 1 1
Bever 1 1

VerliezersVeranderingen
De eerste indexen,
trend nog onzeker
SPECIES_Name 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Punten SLOPE SE TREND_CLA
Spotvogel 100 74 69 50 50 46 28 22 203 0,82 0,03 Steep declin
Grote Lijster 100 83 73 53 62 44 48 46 349 0,89 0,02 Steep declin
Staartmees 100 123 100 112 72 83 59 58 878 0,90 0,01 Steep declin
Grauwe Vliegenvanger 100 99 73 64 75 76 33 38 181 0,87 0,03 Steep declin
Glanskop 100 63 34 64 61 41 34 33 167 0,88 0,03 Steep declin
Kneu 100 83 78 69 74 62 54 47 425 0,91 0,02 Steep declin
Goudhaan 100 138 76 93 84 62 67 77 206 0,93 0,02 Moderate de
Aalscholver 100 100 93 74 66 70 73 63 1267 0,93 0,01 Moderate de
Soepeend 100 96 98 78 83 72 67 67 1804 0,94 0,01 Moderate de
Fitis 100 112 106 100 98 90 72 70 2337 0,94 0,01 Moderate de
Kievit 100 144 118 109 100 74 92 84 650 0,94 0,01 Moderate de
Spreeuw 100 94 76 71 72 71 70 67 6458 0,95 0,00 Moderate de
Tuinfluiter 100 105 84 91 100 87 65 75 1398 0,95 0,01 Moderate de
Winterkoning 100 108 100 86 77 80 77 83 7277 0,96 0,00 Moderate de
Zanglijster 100 97 87 89 84 85 80 71 5423 0,96 0,00 Moderate de
Blauwe Reiger 100 98 97 76 86 81 66 87 2693 0,96 0,01 Moderate de
Huiszwaluw 100 102 91 88 104 76 73 88 1486 0,97 0,01 Moderate de
Fazant 100 90 94 100 103 92 80 72 1550 0,97 0,01 Moderate de
Roodborst 100 95 91 79 71 80 84 83 4697 0,97 0,00 Moderate de
Stadsduif 100 105 104 90 100 87 80 93 2733 0,97 0,01 Moderate de
Gierzwaluw 100 88 115 98 106 83 81 87 7626 0,97 0,00 Moderate de
Vink 100 96 95 96 93 90 88 84 7277 0,98 0,00 Moderate de
Merel 100 100 96 97 93 94 90 94 10133 0,99 0,00 Moderate de
Koolmees 100 101 100 106 99 96 95 92 9662 0,99 0,00 Moderate de
Heggenmus 100 101 103 104 93 91 104 92 6313 0,99 0,00 Moderate de
Turkse Tortel 100 101 105 100 103 94 96 95 7027 0,99 0,00 Moderate de
Houtduif 100 106 102 105 102 100 97 96 9779 0,99 0,00 Moderate de
Boomvalk 100 210 128 144 118 81 89 61 100 0,90 0,05 Moderate de
IJsvogel 100 112 45 35 79 36 33 69 66 0,90 0,05 Moderate de
Torenvalk 100 264 192 175 123 140 110 107 274 0,94 0,03 Moderate de
Ringmus 100 59 89 69 64 57 60 78 439 0,96 0,02 Moderate de
Roek 100 114 116 103 111 99 93 91 937 0,98 0,01 Moderate de
Waterhoen 100 117 107 98 86 89 105 98 2064 0,98 0,01 Moderate de
Zwarte Kraai 100 102 99 99 95 98 98 99 8694 1,00 0,00 Moderate de
0
5
10
15
20
25
30
0
20
40
60
80
2009 2010 2011 2012 2013 2014
soorten…

Stabiel
Veranderingen
De eerste indexen,
trend nog onzeker
0
5
10
15
20
25
30
SPECIES_Name 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Punten SLOPE SE TREND_C
Groene Specht 100 114 115 112 97 103 97 92 1190 0,98 0,01 Stable
Stormmeeuw 100 75 67 75 78 61 105 67 561 0,98 0,01 Stable
Wilde Eend 100 97 104 100 97 102 96 100 4909 1,00 0,00 Stable
Zwarte Roodstaart 100 109 110 114 125 97 106 103 1005 1,00 0,01 Stable
Zilvermeeuw 100 107 111 107 112 119 107 96 3061 1,00 0,01 Stable
Braamsluiper 100 82 83 100 84 74 86 107 717 1,00 0,02 Stable
Boerenzwaluw 100 105 118 144 123 94 92 130 1193 1,00 0,01 Stable
Boomkruiper 100 111 119 117 105 110 112 111 2545 1,00 0,01 Stable
Kleine Karekiet 100 93 91 98 115 120 94 93 892 1,01 0,01 Stable
Witte Kwikstaart 100 97 111 117 131 107 99 113 1528 1,01 0,01 Stable
Koekoek 100 133 109 131 134 124 104 129 975 1,01 0,01 Stable

WinnaarsVeranderingen
De eerste indexen,
trend nog onzeker
SPECIES_Name 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Punten SLOPE SE TREND_CLASS
Pimpelmees 100 102 98 107 113 106 109 109 7850 1,01 0,00 Moderate increase (p<0.0
Huismus 100 96 105 106 118 109 103 111 6534 1,02 0,00 Moderate increase (p<0.0
Tjiftjaf 100 109 98 105 118 118 98 121 7445 1,02 0,00 Moderate increase (p<0.0
Meerkoet 100 107 111 109 108 112 120 118 3326 1,02 0,00 Moderate increase (p<0.0
Kauw 100 102 109 102 115 114 114 117 8735 1,02 0,00 Moderate increase (p<0.0
Putter 100 75 82 114 103 117 82 109 1789 1,02 0,01 Moderate increase (p<0.0
Kokmeeuw 100 97 107 101 97 116 141 99 2281 1,02 0,01 Moderate increase (p<0.0
Boomklever 100 125 127 126 146 114 173 109 1320 1,02 0,01 Moderate increase (p<0.0
Gaai 100 103 109 114 143 124 124 114 3580 1,03 0,01 Moderate increase (p<0.0
Ekster 100 101 104 109 117 116 117 125 8199 1,03 0,00 Moderate increase (p<0.0
Knobbelzwaan 100 102 116 119 120 140 127 128 821 1,04 0,01 Moderate increase (p<0.0
Fuut 100 108 93 111 102 113 122 141 855 1,04 0,01 Moderate increase (p<0.0
Grote Bonte Specht 100 122 107 121 144 134 140 141 2736 1,05 0,01 Moderate increase (p<0.0
Nijlgans 100 127 121 133 155 151 136 175 1620 1,06 0,01 Moderate increase (p<0.0
Visdief 100 94 129 103 123 127 142 161 744 1,07 0,02 Moderate increase (p<0.0
Kuifeend 100 120 138 153 151 158 175 178 585 1,08 0,02 Moderate increase (p<0.0
Brandgans 100 199 36 118 104 119 197 261 106 1,13 0,05 Moderate increase (p<0.0
Ooievaar 100 232 154 273 282 323 273 278 118 1,13 0,04 Moderate increase (p<0.0
Groenling 100 112 112 118 118 112 127 99 5673 1,01 0,00 Moderate increase (p<0.0
Scholekster 100 133 133 133 135 108 124 132 2756 1,01 0,01 Moderate increase (p<0.0
Holenduif 100 110 133 129 137 115 137 117 1565 1,02 0,01 Moderate increase (p<0.0
Buizerd 100 142 156 139 136 180 170 150 516 1,05 0,02 Moderate increase (p<0.0
Rietzanger 100 131 163 161 219 209 155 170 212 1,07 0,03 Moderate increase (p<0.0
Zwartkop 100 105 113 128 162 147 129 153 5234 1,06 0,00 Strong increase (p<0.01)
Halsbandparkiet 100 97 136 154 147 159 148 170 1604 1,08 0,01 Strong increase (p<0.01)
Kleine Mantelmeeuw 100 108 144 126 164 204 200 192 2517 1,11 0,01 Strong increase (p<0.01)
Krakeend 100 141 140 204 186 258 283 251 319 1,15 0,03 Strong increase (p<0.01)
Grauwe Gans 100 126 156 170 215 240 249 303 1233 1,16 0,01 Strong increase (p<0.01)
Grote Canadese Gans 100 121 235 248 387 328 301 430 574 1,21 0,03 Strong increase (p<0.01)
Slechtvalk 100 158 172 362 237 381 472 681 51 1,28 0,09 Strong increase (p<0.01)
Grasmus 100 88 109 124 175 151 147 148 804 1,08 0,01 Strong increase (p<0.05)
0
5
10
15
20
25
30
sterke
afname
lichte
afname
stabiel lichte
toename
sterke
toename

veranderingen
0
10
20
30
40
50
60
Toename stabiel afname

Zwarte roodstaart & Putter

Grauwe Gans & Krakeend
Foto: Ton Döpp

Halsbandparkiet & Huismus

Braamsluiper & Grote Bonte Specht

Grote Bonte Specht

Stadsduif en Slechtvalk (2007)

Stadsduif en Slechtvalk (2014)

Konijn en Kat

Zwartkop & Fitis

Scholekster & Turkse Tortel

Pauze

Stadsvogels in hun domein

Digitale nieuwsbrief februari Sovon
Trends in Drenthe
soort ProvPunten TrimNL TrendspDR Trendspot oms. jaarl verand
Fitis DR 64 - -- sterke afname 0,87
Ringmus DR 44 - -- sterke afname 0,87
Heggenmus DR 94 - - matige afname 0,95
Fazant DR 42 - ? onzeker 0,96
Spreeuw DR 207 - - matige afname 0,96
Zwarte Roodstaart DR 47 0 ? onzeker 0,96
Winterkoning DR 155 - - matige afname 0,96
Roodborst DR 105 - ? onzeker 0,97
Groenling DR 127 + ? onzeker 0,97
Vink DR 184 - - matige afname 0,97
Witte Kwikstaart DR 72 0 ? onzeker 0,97
Huiszwaluw DR 41 - ? onzeker 0,97
Zanglijster DR 119 - - matige afname 0,97
Boomklever DR 42 + ? onzeker 0,98
Houtduif DR 218 - - matige afname 0,99
Wilde Eend DR 71 0 ? onzeker 0,99
Koolmees DR 219 - 0 stabiel 0,99
Merel DR 238 - 0 stabiel 0,99
Gierzwaluw DR 120 - 0 stabiel 1,00
Boomkruiper DR 59 0 0 stabiel 1,00
Pimpelmees DR 176 + 0 stabiel 1,00
Zwarte Kraai DR 200 - 0 stabiel 1,00
Scholekster DR 48 + 0 stabiel 1,00
Turkse Tortel DR 126 - 0 stabiel 1,01
Tjiftjaf DR 171 + 0 stabiel 1,01
Blauwe Reiger DR 49 - ? onzeker 1,03
Kauw DR 146 + + matige toename 1,03
Huismus DR 184 + ? onzeker 1,03
Gaai DR 109 + ? onzeker 1,03
Braamsluiper DR 44 0 ? onzeker 1,05
Ekster DR 141 + + matige toename 1,05
Grote Bonte Specht DR 66 + + matige toename 1,05
Zwartkop DR 147 ++ + matige toename 1,08
Kokmeeuw DR 57 + + matige toename 1,10
totaal 107 soorten geteld
trend 34 soorten (incl onzeker)

Trends in Friesland
soort Prov Punten TrimNL Trendsp Trendspot oms. jaarl verand
Kneu FR 41 -- -- sterke afname 0,91
Soepeend FR 77 - -- sterke afname 0,93
Tuinfluiter FR 96 - - matige afname 0,94
Blauwe Reiger FR 98 - - matige afname 0,94
Spreeuw FR 336 - -- sterke afname 0,94
Fitis FR 210 - - matige afname 0,94
Stadsduif FR 56 - - matige afname 0,95
Zanglijster FR 235 - - matige afname 0,96
Aalscholver FR 42 - - matige afname 0,97
Winterkoning FR 292 - - matige afname 0,97
Roodborst FR 139 - - matige afname 0,97
Gierzwaluw FR 303 - - matige afname 0,98
Vink FR 324 - - matige afname 0,98
Boomkruiper FR 66 0 - matige afname 0,98
Huiszwaluw FR 135 - ? onzeker 0,98
Merel FR 419 - - matige afname 0,98
Fazant FR 45 - 0 stabiel 0,99
Zwarte Roodstaart FR 47 0 0 stabiel 0,99
Turkse Tortel FR 317 - 0 stabiel 0,99
Koolmees FR 395 - 0 stabiel 0,99
Houtduif FR 396 - - matige afname 0,99
Wilde Eend FR 237 0 0 stabiel 0,99
Witte Kwikstaart FR 92 0 0 stabiel 0,99
Holenduif FR 46 + ? onzeker 0,99
Zwarte Kraai FR 361 - 0 stabiel 1,00
Roek FR 91 - 0 stabiel 1,00
Waterhoen FR 89 - 0 stabiel 1,00
Kauw FR 352 + 0 stabiel 1,00
Braamsluiper FR 89 0 0 stabiel 1,01
Heggenmus FR 126 - 0 stabiel 1,01
Huismus FR 325 + 0 stabiel 1,01
Tjiftjaf FR 319 + 0 stabiel 1,01
Zilvermeeuw FR 93 0 ? onzeker 1,01
Meerkoet FR 156 + + matige toename 1,02
Gaai FR 104 + 0 stabiel 1,02
Pimpelmees FR 289 + 0 stabiel 1,02
Kokmeeuw FR 142 + ? onzeker 1,03
Groenling FR 209 + + matige toename 1,03
Ekster FR 255 + + matige toename 1,04
Boerenzwaluw FR 90 0 + matige toename 1,04
Boomklever FR 44 + + matige toename 1,04
Putter FR 67 + ? onzeker 1,04
Scholekster FR 214 + + matige toename 1,05
Grote Bonte Specht FR 96 + + matige toename 1,05
Zwartkop FR 179 ++ + matige toename 1,05
Fuut FR 50 + ++ sterke toename 1,09
Visdief FR 43 + + matige toename 1,14
Kleine Mantelmeeuw FR 43 ++ ++ sterke toename 1,22
106 soorten
48 soorten (incl onzeker)

Trends in Groningen
soort Prov Punten TrimNL Trendsp Trendspot oms. jaarl verand
Staartmees GR 52 -- - matige afname 0,91
Aalscholver GR 76 - -- sterke afname 0,91
Soepeend GR 119 - - matige afname 0,94
Fitis GR 183 - - matige afname 0,94
Spreeuw GR 334 - - matige afname 0,95
Blauwe Reiger GR 154 - ? onzeker 0,96
Gierzwaluw GR 361 - ? onzeker 0,96
Winterkoning GR 343 - - matige afname 0,97
Roodborst GR 183 - - matige afname 0,97
Huiszwaluw GR 175 - ? onzeker 0,97
Zanglijster GR 213 - - matige afname 0,97
Koolmees GR 445 - - matige afname 0,98
Fazant GR 100 - ? onzeker 0,98
Tuinfluiter GR 84 - ? onzeker 0,98
Boomkruiper GR 104 0 ? onzeker 0,99
Houtduif GR 453 - - matige afname 0,99
Braamsluiper GR 80 0 0 stabiel 0,99
Scholekster GR 215 + 0 stabiel 0,99
Merel GR 470 - 0 stabiel 1,00
Stormmeeuw GR 53 0 ? onzeker 1,00
Vink GR 364 - 0 stabiel 1,00
Roek GR 57 - ? onzeker 1,00
Zwarte Roodstaart GR 103 0 ? onzeker 1,00
Kokmeeuw GR 199 + 0 stabiel 1,00
Zwarte Kraai GR 426 - 0 stabiel 1,00
Pimpelmees GR 379 + 0 stabiel 1,00
Heggenmus GR 143 - 0 stabiel 1,00
Wilde Eend GR 240 0 0 stabiel 1,00
Stadsduif GR 176 - 0 stabiel 1,01
Witte Kwikstaart GR 85 0 0 stabiel 1,01
Ekster GR 300 + 0 stabiel 1,01
Boerenzwaluw GR 70 0 ? onzeker 1,01
Turkse Tortel GR 230 - + matige toename 1,02
Tjiftjaf GR 389 + ? onzeker 1,02
Kauw GR 362 + 0 stabiel 1,02
Huismus GR 320 + ? onzeker 1,02
Kleine Karekiet GR 45 0 ? onzeker 1,02
Groenling GR 296 + ? onzeker 1,02
Putter GR 81 + ? onzeker 1,02
Waterhoen GR 90 - + matige toename 1,03
Koekoek GR 78 0 ? onzeker 1,03
Boomklever GR 75 + ? onzeker 1,03
Fuut GR 42 + + matige toename 1,03
Zilvermeeuw GR 179 0 + matige toename 1,03
Gaai GR 147 + ? onzeker 1,04
Meerkoet GR 160 + + matige toename 1,04
Zwartkop GR 262 ++ + matige toename 1,05
Visdief GR 77 + + matige toename 1,06
Grote Bonte Specht GR 127 + + matige toename 1,07
Kuifeend GR 64 + ++ sterke toename 1,07
Ringmus GR 45 - ? onzeker 1,08
Kleine Mantelmeeuw GR 106 ++ ++ sterke toename 1,10
Grasmus GR 67 ++ ++ sterke toename 1,11
Nijlgans GR 70 + ++ sterke toename 1,13
121 soorten
54 soorten trend (incl onzeker)

Huismus
grote verschillen tussen steden, in A’dam en Den Haag zijn grote delen
Huismusloos. Enkele stedenspringen er uit, net als Almere een nieuwe stad.
0
10
20
30
40
50
aantal/postcodegebied
ronde 1 ronde 2 ronde 3

Trend House Sparrow
• Note: 70% of the House Sparrows live in the urban area
• Different trend agricultural en urban
• Different trend high and low part of NL
• Agricultural high: horses and stable?
Laag-Nederland
Hoog-Nederland
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
1990 1995 2000 2005 2010 2013
NL high-agr Low-agr
0
20
40
60
80
100
120
140
1990 1995 2000 2005 2010 2014
NL Urb High-Urb Low-Urb city park

Wat veroorzaakt het opmerkelijke verschil tussen Groningen en
Almere?
0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - gesloten
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - gesloten
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - gesloten
Nieuwbouw - open
Huismus
laag hoog

Huismus
grote verschillen
tussen steden, in
A’dam en Den Haag
zijn grote delen
Huismusloos.
Arnhem springt er uit,
net als Almere, een
nieuwe stad!

Huismus
grote verschillen
tussen steden, in
A’dam en Den Haag
zijn grote delen
Huismusloos.
Arnhem springt er
uit, net als Almere,
een nieuwe stad!

Gierzwaluw in detail
2007 2008 2009 2010 2011 2012
trend NL 100 88 116 98 106 84 Moderate decline (p<0.01
Nieuwbouw - open 100 235 235 112 136 115 Uncertain
Nieuwbouw - gesloten 100 56 117 99 114 167 Moderate increase (p<0.0
Naoorlogs - open 100 97 123 116 124 99 Moderate increase (p<0.0
Naoorlogs - gesloten 100 99 129 111 126 92 Stable
Vooroorlogs - open 100 92 116 89 103 79 Moderate decline (p<0.01
Vooroorlogs - gesloten 100 63 92 81 82 59 Moderate decline (p<0.01
Oud 100 88 133 101 83 84 Uncertain
Bedrijventerrein 100 94 130 98 110 89 Stable
Park 100 99 113 87 102 128 Uncertain
0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 6.00 7.00
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Gierzwaluw
laag hoog
0
20
40
60
80
100
120
140
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Gierzwaluw in Arnhem & Groningen in MUS
Ecologisch advies- & projectbureau NatuurInclusief

Trend in andere landen
Ecologisch advies- & projectbureau NatuurInclusief
BTO.orgwww.dofbasen.dk
0
20
40
60
80
100
120
140
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Enkele soorten uitgelicht per stad
stadsduif gierzwaluw merel spreeuw huismus
Nederland - - - -- +
Almere ? ? 0 - 0
Amsterdam 0 - - ? ++
Apeldoorn -- ? - -- +
Groningen ? -- 0 ? +
Nijmegen - -- - -- ?
Utrecht - - 0 -- -
Zoetermeer ? ++ - ? -
Eindhoven ? - ? ? ++

Hoe doen de soorten het in de wijk
0 10 20 30 40 50
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
aantal vogels
laag
hoog
0 50 100 150
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
aantal soorten
laag
hoog
0.00 2.00 4.00 6.00
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Houtduif
laag hoog
0.00 0.10 0.20 0.30 0.40
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Grote Bonte Specht
laag hoog

0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 0.35 0.40
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Zwarte Roodstaart
laag hoog
0.00 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Merel
laag hoog
0.00 0.20 0.40 0.60 0.80 1.00
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Roodborst
laag hoog
0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Kleine Karekiet
laag hoog

0.00 0.02 0.04 0.06 0.08 0.10 0.12 0.14 0.16
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Braamsluiper
laag hoog
0.00 0.10 0.20 0.30 0.40 0.50 0.60
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Kneu
laag hoog
0.00 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Konijn
laag hoog
0.00 0.02 0.04 0.06 0.08 0.10 0.12
Bedrijventerrein
Park
Oud
Vooroorlogs - open
Naoorlogs - open
Nieuwbouw - open
Kat
laag hoog

Resultaten Assen

Resultaten Arnhem
De groene en oudste wijken springen er uit bij Houtduif. Turkse
Tortel doet het opvallend beter in Z en mijdt de wijken met veel
oude bomen. De Turkse Tortel wellicht ook wat kritischer.

Resultaten Arnhem
Zwartkop vooral in de groene wijken. Tuinfluiter heeft ook meer een
voorkeur voor struwelen (en vochtiger bodem) en opvallend is dat de
cluster samenvalt met belangrijkste cluster Zwartkop.

Benchmark met MUS
huizenbroeders geteld aantal per punt
Voorbeeld
Stadsvogelindicator
Zoetermeer
Weergegeven is het
aantal/punt per
soortgroep hier de
huizenbroeders zoals
Huismus, Gierzwaluw,
Spreeuw en Kauw.
Soortgroepen naar
broedplek, habitat of
voedsel geven een beter
beeld van de kwaliteit
van de leefomgeving,
dan bij één soort.

Score/index t.o.v. vergelijkbare
wijken in NL
rood en roze: onder gemiddeld, geel: gemiddeld en blauw boven gemiddeld
In de Stadsvogelindicator wordt
een vergelijk gemaakt per punt
met dezelfde (bouwjaar, type)
wijken/buurten in de rest van NL.
Er komt een score of index uit in
5 klassen.
De vergelijking kan ook gemaakt
worden alleen van de wijken in de
stad zelf.

Benchmark per buurt
huizenbroeders
Alle punten per buurt
(CBS-indeling) of wijk
krijgen dan samen een
score voor de soortgroep.
Blauw & geel is boven &
gemiddeld en roze & rood
onder gemiddeld.
Extra voorzieningen en
beheer gericht op
huizenbroeders moet
vooral gedaan worden in
de rode en roze wijken.

Maatregelen huizenbroeders

Andere soortgroepen
bosvogels water- en moerasvogels
struikvogels pioniervogels

Aanmelden en informatie

Wie kan meedoen?
Als je deze soorten kent:
Kauw
Merel
Houtduif
Huismus
Gierzwaluw
Koolmees
Spreeuw
Zwarte Kraai
Turkse Tortel
Ekster
Wilde Eend
Kokmeeuw
Vink
Stadsduif
Tjiftjaf
Meerkoet
Pimpelmees
Winterkoning
Grauwe Gans
Zilvermeeuw
Kleine Mantelmeeuw
Groenling
Zwartkop
Roek
Halsbandparkiet
Heggenmus
Zanglijster
Soepeend
Huiszwaluw
Roodborst
Scholekster
Boerenzwaluw
Gaai
Nijlgans
Putter
Waterhoen
Boomkruiper
Knobbelzwaan
Grote Bonte Specht
Soepgans

Vacante gebieden

Aanmelden gaat eenvoudig

Cursussen

MUS-cursus

• MUS is een eenvoudig meetnet voor gevorderden en
voor beginners
• MUS levert belangrijke gegevens op over de vele vogels
van het stedelijk gebied
• De ervaringen van de tellers zijn positief, de
telresultaten zien er goed uit en zijn verrassend.
Samenvatting

• MUS-tellers!!
• Sovon-medewerkers
• Foto’s meest Harvey van Diek en JS
Dankwoord

www.sovon.nl

Vacante gebieden
http://portal.sovon.nl/portal/vacant/map/9

MUS in Assen - van Blauwe Reiger tot Kneu

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (20)

Similar a MUS in Assen - van Blauwe Reiger tot Kneu

Similar a MUS in Assen - van Blauwe Reiger tot Kneu (7)

Más de Sovon Vogelonderzoek

Más de Sovon Vogelonderzoek (20)

MUS in Assen - van Blauwe Reiger tot Kneu