Dokumen tersebut memberikan penjelasan tentang konsep jirim dan ketumpatan dalam tiga kalimat: Jirim didefinisikan sebagai bahan yang mempunyai jisim dan memenuhi ruang, yang wujud dalam tiga keadaan iaitu pepejal, cecair dan gas. Ketumpatan diukur sebagai jisim per unit isipadu, dan sifat ketumpatan memengaruhi kemampuan suatu bahan untuk terapung atau tenggelam dalam cecair.

1. 3.1 Apakah itu Jirim?
Bab 3 JirimBab 3 Jirim
ITeach – Science Form 1

2. ITeach – Sains Tingkatan 1
Apakah itu Jirim?
Topik 3 Jirim
Ialah bahan yang mempunyai jisim dan
memenuhi ruang.
Jirim mempunyai jisim dan isi padu.
JirimJirim
Contoh : Udara, air, tanah, haiwan,
tumbuhan.
Terdiri daripada zarah-zarah yang kecil,
terpisah dan sentiasa bergerak.

3. ITeach – Sains Tingkatan 1
Apakah Jirim?
Topik 3 Jirim
Eksperimen Untuk Menunjukkan Udara Mempunyai Jisim
dan Memenuhi Ruang
1. Udara di dalam belon keluar apabila belon dicucuk dengan pin.
2. Belon X menjadi lebih ringan daripada belon Y kerana belon Y masih dipenuhi udara.
Kesimpulan :
Udara mempunyai jisim dan memenuhi ruang. Udara ialah jirim.
Pemerhatian
Dua belon
seimbang
Pin
Pita
selofan
Penyedut
minuman
Belon yang
bocor
Belon yang
dipenuhi
udara
adalah lebih
berat
X Y X
Y

4. ITeach – Sains Tingkatan 1
Apakah Jirim?
Topik 3 Jirim
1. Silinder penyukat dipenuhi dengan 20 cm³ tanah.
2. Bacaan pada neraca tuas meningkat apabila tanah dituang ke dalamnya.
Kesimpulan :
Tanah ialah jirim kerana tanah mempunyai jisim dan memenuhi ruang.
Pemerhatian
Tanah
Penunjuk
Skala
Tanah
Eksperimen Untuk Menunjukkan Tanah Mempunyai Jisim
dan Memenuhi Ruang

5. 3.2 Tiga Keadaan Jirim
Bab 3 JirimBab 3 Jirim
ITeach – Science Form 1

6. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Tiga Keadaan JirimTiga Keadaan Jirim
Meja, kerusi, batu,
buku, pen, pensil
Meja, kerusi, batu,
buku, pen, pensil
Air, minyakAir, minyak Oksigen, nitrogen,
karbon dioksida
Oksigen, nitrogen,
karbon dioksida
Pepejal Cecair Gas

7. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Jirim terdiri daripada zarah-zarah kecil, terasing (diskret) dan sentiasa bergerak.
Teori Kinetik Jirim
Sebiji belon yang dipenuhi gas
dibiarkan untuk seketika.
Hablur kalium (VII) manganat
dilarutkan dalam air.
Penjelasan
Gas terdiri daripada zarah-zarah yang
kecil yang boleh meresap dan keluar
melalui dinding belon.
Penerangan
Zarah-zarah kalium (VII) manganat
bergerak dan tersebar sama rata di antara
zarah-zarah air.
Air
Hablur kalium
(VII)
manganat
Larutan
kalium (VII)
manganat
Belon mengempis di akhir aktiviti
Selepas 20 minit, air menjadi berwarna ungu

8. Tidak boleh dimampatkan.
ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Sifat Pepejal
Tetap
Tetap
Tetap
Bentuk
Jisim
Isipadu
Kebolehmampatan

9. Sukar dimampatkan.
ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Sifat Cecair
Mengikut bentuk bekas
Tetap
Tetap
Bentuk
Jisim
Isipadu
Kebolehmampatan

10. Boleh dimampatkan.
ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Sifat Gas
Mengikut bentuk bekas
Tetap
Tidak mempunyai isipadu tetap.
Bentuk
Jisim
Isipadu
Kebolehmampatan

11. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Perbandingan Sifat-sifat Pepejal, Cecair Dan Gas
Pepejal
Bentuk tetap
Jisim tetap
Tidak boleh
dimampatkan.
Mengikut bentuk bekas
Jisim tetap
Sukar dimampatkan.
Mengikut bentuk bekas
Jisim tetap
Boleh dimampatkan.
Cecair Gas
Isipadu tetap Isipadu tetap Isipadu tidak tetap

12. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Susunan Dan Pergerakan Zarah-Zarah Pepejal
Tersusun rapat dan seragam dengan sedikit ruang
kosong antara zarah-zarah
Bergetar pada kedudukan yang tetap
Susunan Zarah
Pergerakan Zarah

13. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Susunan Dan Pergerakan Zarah-Zarah Cecair
Tidak tersusun rapat dan kurang rapat antara zarah-
zarah
Zarah bergerak bebas dan bergelongsor antara satu
sama lain.
Susunan Zarah
Pergerakan Zarah

14. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Susunan Dan Pergerakan Zarah-Zarah Gas
Tidak tersusun dan berjauhan antara satu sama lain.
Bergerak bebas dan rawak
Susunan Zarah
Pergerakan Zarah

15. ITeach – Sains Tingkatan 1
Keadaan Jirim
Topik 3 Jirim
Perbandingan Susunan dan Pergerakan Zarah-zarah Pepejal, Cecair Dan Gas
Pepejal
Zarah-zarah bergetar
pada kedudukan yang
tetap.
Zarah-zarah bergerak
bebas dan bergelongsor
antara satu sama lain.
Zarah bergerak bebas
dan rawak.
Cecair Gas
Zarah-zarah tersusun
rapat dan seragam
dengan sedikit ruang
kosong antara zarah-
zarah.
Zarah-zarah tidak tersusun
dan kurang rapat antara
zarah-zarah
Zarah-zarah tidak tersusun
dan berjauhan antara
satu sama lain.

16. 3.3 Konsep Ketumpatan
Bab 3 JirimBab 3 Jirim
ITeach – Science Form 1

17. ITeach – Sains Tingkatan 1
Konsep Ketumpatan
Topik 3 Jirim
KetumpatanKetumpatan
Jisim per unit isi padu bahan
Unit = gcm-3
Ketumpatan objek X ialah 14.2 gcm-3
. Jisim objek X dengan
ketumpatan 1 cm³ ialah 14.2 g.
)(Isi padu
)(Jisim
Ketumpatan
3cm
g
=

18. ITeach – Sains Tingkatan 1
Konsep Ketumpatan
Topik 3 Jirim
Isi padu 1 cm3
Jisim 9 g
Ketumpatan 9 gcm-3
1 cm3
7.9 g
7.9 gcm-3
1 cm3
0.25 g
0.25 gcm-3
1 cm3
0.53 g
0.53 gcm-3
Kuprum Besi Gabus Kayu getah
Contoh Ketumpatan Beberapa Objek

19. ITeach – Sains Tingkatan 1
Konsep Ketumpatan
Topik 3 Jirim
Hubungan Antara Ketumpatan dan Keupayaan Untuk Terapung
Objek yang
Ketumpatan sesuatu objek boleh diubah dengan mengubah isi padu objek.
→ Lebih tumpat akan tenggelam dalam cecair yang kurang tumpat
→ kurang tumpat akan terapung dalam cecair yang lebih tumpat
Seketul plastisin tenggelam
dalam air kerana plastisin
lebih tumpat daripada air
Apabila plastisin itu diubah bentuknya
menjadi bentuk sebuah kapal, ia
boleh terapung dalam air.
Isi padu plastisin bertambah apabila
bentuknya diubah menjadi bentuk
kapal
Maka, ia sekarang kurang tumpat
daripada air.

20. ITeach – Sains Tingkatan 1
Konsep Ketumpatan
Topik 3 Jirim
Mengumpul hidrogen dalam eksperimen
Hidrogen kurang tumpat daripada air. Ia boleh dikumpul
dengan kaedah sesaran air.
Menyelesaikan
Masalah Berkaitan
Ketumpatan
Menyelesaikan
Masalah Berkaitan
Ketumpatan
Kapal terapung di atas air.
Kapal mempunyai ruang yang luas yang dipenuhi
udara. Ini menyebabkan ia kurang tumpat dari air.
Belon meteorologi
Helium kurang tumpat daripada udara. Ini membuatkan belon
terapung di udara.
Belon udara panas
Udara panas kurang tumpat daripada udara sejuk.
Apabila udara dalam belon menjadi semakin panas,
kutumpatannya semakin berkurang, belon naik ke atas
Mengangkat objek karam dari dasar laut
Helium atau udara dipam ke dalam belon yang besar.
Belon itu diikat pada objek karam. Belon akan naik ke
udara bersama objek karam.
Membunuh larva nyamuk
Minyak kurang tumpat daripada air. Apabila minyak
disembur pada permukaan air, udara tidak dapat
memasuki air lalu membunug larva nyamuk.
Hidrogen
Udara
Kelalang
gas
Air

21. 3.4 Penggunaan Sifat-sifat Jirim dalam Kehidupan
Harian
Bab 3. JirimBab 3. Jirim
ITeach – Science Form 1

22. ITeach – Sains Tingkatan 1
Topik 3 Jirim
Kegunaan Keadaan Jirim dalam Kehidupan HarianKegunaan Keadaan Jirim dalam Kehidupan Harian
Gas
• Gas boleh dimampatkan untuk membentuk cecair bagi memudahkan penyimpanan.
• Menyimpan gas dalam keadaan cecair boleh menjimatkan banyak ruang
• Isi padu gas yang besar boleh dimampatkan kepada isipadu cecair yang
kecil.
• Gas asli disimpan sebagai gas asli cecair (LNG). Gas memasak
juga disimpan dalam silinder dalam bentuk cecair.
Cecair
• Cecair mengikut bentuk bekas.
• Pengeluar produk kecantikan menghasilkan pelbagai jenis bentuk pewangi untuk menarik minat
pelanggan
Pepejal• Pepejal adalah kuat dan keras.
• Besi digunakan untuk membina bangunan, jambatan dan kenderaan.
• Kayu digunakan untuk membina rumah.
Sifat-sifat Jirim dan Aplikasinya dalam Kehidupan Harian

23. ITeach – Sains Tingkatan 1
Topik 3 Jirim
Sifat-sifat Jirim dan Aplikasinya dalam Kehidupan Harian
Mengangkut kayu balak
- Kayu balak kurang tumpat daripada air. Sungai
digunakan sebagai medium untuk mengangkut balak.
Aplikasi Konsep
Ketumpatan
Aplikasi Konsep
Ketumpatan
Jaring ikan
- Bola plastik diikat pada jaring ikan supaya jaring
terapung dalam laut.
Belon udara panas
- Udara yang memenuhi belon menjadi kurang tumpat
daripada udara di luar belon apabila udara
dipanaskan. Udara panas menaikkan belon ke udara.
Kapal selam
- Untuk tenggelam, tangki balast dipenuhi air supaya
kapal selam menjadi lebih tumpat daripada air laut.
- Untuk terapung, tangki balast perlu dikosongkan
bagi mengurangkan ketumpatan kapal selam.

24. The End
i - Teach