نظری بر نقشه های علم ایران در شکل علم

1. ثؼن الله الشحوي الشحین
نظری بر نقشه های علم ایران در ابزار جدید سای مگو؛ شکل علم 1
هل سَػبصی اعلاػبت ح صَ ای اص داؾً اػت ک اهکبى داد کب یٍ سا اص عشیق داد بّی هل سَ فشا نّ هی ک ذٌ. ذّف
آ ؼًت ک هب ذًٌ ػبیش ف ىٌَ آهبسی س ؽٍ بّی داد کب یٍ، اص عشیق هل سَػبصی، الگ بَّی بًْى داد بّ ثشای
تحلیل گش س ؿٍي ؿ دَ. هل سَػبصی اعلاػبت خل كَب صهبیً ک ػغح ثبلایی اص فشضیبت ا ؼًبیً قضب تٍ بّ دس
کبسثبؿذ، هفیذ اٍقغ خ اَ ذّؿذ)اسػلاى استک، 7007 (. ثش ایي هج بٌ هغبلؼبت ح صَ بّیی اص داؾً ک ثب حدن ػظین
اعلاػبت س ثٍش ؼّت ذٌ، لاخشم ث ایي س ؽٍ بّ یًبصخ اَ ذٌّ داؿت. اػتفبد اص س ؽٍ بّی آهبسی ظًیش هیب گًیي، هذ غیش یًض اغلت ثب ایي ذّف ث کبسثشد هی ؿ دَ ک ثت اَى دس هیبى حدن صیبدی اص داد بّ ث ػبدگی هؼ بٌی آى بّ سا
دسک کشد.
دس ایي هیبى هغبلؼبت ػلن ػ دٌی ک اػبػب هجت یٌ ثش داد ؼّت ذٌ ػبلیبى هت اَلی یًبص بّی خ دَ دس ت كَیف داد بّ تلاؽ ثشای ف نْ الگ بَّی آى بّ سا ثب اػتفبد اص س ؽٍ بّی آهبسی ثشعشف کشد ا ذً. الجت هغبلؼبت هل سَػبصی یًض دس
ح صَ کتبثؼ دٌی ػلن ػ دٌی پیـی ق یَ داسد 7 . دس اٍقغ ایي اثضاس بّ ثب ثلشی وً دَى اعلاػبت س اٍثظ اٍحذ بّی
اعلاػبتی اهکبى دسک ث تْش اعلاػبت ػظین سا فشا نّ هی ک ذٌٌ ث ق لَ ث تَض اؿویت ) 7005 ( هل سَػبصی اعلاػبت،
ثشداؿت دسػت سا ث اسهغبى هی آ سٍد. ایي هغبلؼبت ثب اػتفبد اص شًم افضاس بّیی هثل پبطک 3 ، ػبک ػبی ثبت 4 یٍ اُاع یٍ سٍَ 5 ک ثشخی اص آى بّ یًض حبكل فؼبلیت بّی هحققیي ایي ح صَ اػت ك سَت گشفت ه ضَ ػَبتی - -
ظًیش استجبعبت اػت بٌدی ؿجک بّی وّکبسی سا دس ثشداؿت اػت. اهب ث بٌ ثش ه تًَش دیگشاى ) 7004 ( س صٍ بّیی ک تؼلظ ثش یک في هل سَػبصی اؿکبل خبكی اص اعلاػبت کتبثـ بٌختی اهشی ثذیغ دس ح صَ تحقیق ث دَ ػپشی ؿذ اػت. اهش صٍ تشکیت ف ىٌَ هختلف خل كَب خؼتد یَ کبسثشد ثشای اسائ بّی ایدبد ؿذ ک سٍای آى چ ث ك سَت تحلیلی آؿکبس اػت، ضش سٍی هی ثبؿذ. ثش وّیي اخیشا گش تحقیقبتی ػبی هگَ 6 اثضاسی خذیذ سا ثب بًم
0 ػجذاللوذ کشاهت فش، هشکض اعلاػبت ػلوی خ بْد دا ـًگب یّ، لیلا ػلیوبیً، دا ـًد یَ کبسؿ بٌػی اسؿذ داـًگب ؿب ذّ
7 ث ه ظٌ سَ آؿ بٌیی ثب هغبلؼبت گؼتشد دس ایي صهی هی ت اَ یًذ ث کتبة آؿ بٌیی ثب هجب یً ػلن ػ دٌی تبلیف دکتش ػجذالشضب سًَ صٍی چبکلی هشاخؼ وًبییذ.
3 Pajec
4 SocSciBot
5 VOSViewer
6 SCImago

2. اسائ کشد ک هب ذًٌ پبیگب ػبی هگ اعلاػبت خ دَ سا اػک پَ عَ دسیبفت هی ک ذٌ ایي اعلاػبت سا ث » ؿکل ػلن «
ك سَت قًـ فشا نّ هی ک ذٌ دس اٍقغ ذّف اكلی ؿکل ػلن ، فشا نّ کشدى اثضاسی ثشای کبسثشاى اػت ک اص عشیق آى
ثت اَ ذًٌ ثب توبم اعلاػبت ػبی هگ تؼبهل داؿت ثبؿ ذٌ)ه تًَش دیگشاى، 7004 (. ثش وّیي هج بٌ، هؼئل اػبػی پظ ؾٍّ
حبضش آ ؼًت ک اثضاس ؿکل ػلن حب یٍ چ کًبتی پیشاه ىَ ایشاى اػت. ػ اَلات پظ ؾٍّ حبضش ه اَسد صیش ؼّت ذٌ؛
- وًبی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی ایشاى چگ اػت؟
- وًبی هدلات ػلوی ایشاى چگ اػت؟
- وًبی هدلات ػلوی ک آثبس هحققیي ایشایً سا ه تٌـشکشد اذً، چگ اػت؟
- وًبی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی ک آثبس هحققیي ایشایً سا ه تٌـشکشد ا ذً، چگ اػت؟
- وًبی ه ضَ ػَی وّکبسی بّی ثیي الوللی هقبلات هدلات ػلوی کـ سَ چگ اػت؟
مبانی نظری
ػ دٌؾ ت لَیذات ػلوی
اهش صٍ ػ دٌؾ ت لَیذات ػلوی ث بٌ ثش وًبی بّی اػت بٌدی گؼتشد ک خ دَ ث گشدآ سٍی اعلاػبت ا اًَع ت لَیذات ػلوی
هی پشداص ذً، ك سَت هی گیشد چشا ک وًبی اػت بٌدی اهکبى ؿ بٌػبیی ثبصیبثی اعلاػبت هؼتجش هشث طَ ث ح صَ بّی
ه ضَ ػَی گ بًَگ ىَ سا فشا نّ هی ػبص ذً اعلاػبت اػت بٌدی ک پی ذًَ د ذٌّ شّ اثش ثب ػبیش آثبس اػت تب حذ صیبدی
ثیب گًش هیضاى اػتجبس شّ اثش ث ؿوبس هی س دٍ، سا یًض ث دػت هی د ذٌّ) سًَ صٍی چبکلی، 0390 ، ف 790 (. ه نْ تشیي ایي
وًبی بّ ةٍ آ بًلح 7 اػک پَ عَ 8 ؼّت ذٌ.
ػبی هگ اص ػبل 7007 گش تحقیقبتی ػبی هگ یک اثضاس ػلن ػ دٌی هجت یٌ ثش داد بّی اػک پَ عَ اسائ کشد اػت. ایي
پبیگب اهکبى هـب ذّ هقبیؼ ت لَیذات ػلوی سا دس د اٍحذ کلی ـًشیبت کـ سَ بّ دس ثبص صهبیً 7003 0996 ثب -
اػتفبد اص ؿبخق بّی گ بًَگ ىَ فشا نّ هی ک ذٌ. نّ چ یٌي ایي پبیگب کل ت لَیذات ػلوی سا دس 76 بًحی 309
7 Web of Knowledge
8 Scopus

3. ح صَ ه ضَ ػَی تقؼین ث ذٌی کشد ک اهکبى تحلیل ه ضَ ػَی سا ث ؿکل ه بٌػجی فشا نّ هی ک ذٌ. اص هـکلات ایي
پبیگب هی ت اَى ث ػذم تقؼین ث ذٌی ه بٌػت دس ثؼضی اص ثخؾ بّ اؿبس کشد؛ هثلا ه ذٌْػی ؿیوی خ دَ ح صَ ای هؼتقل
اػت دس ح صَ ه ذٌْػی قشاس گًشفت اػت. اص دیگش هـکلات ایي پبیگب دس اػتفبد ثشای تحقیقبت داخلی هی ت اَى
ث ػذم تغبثق ح صَ بّ سؿت بّ دس ایي پبیگب ثب ایي تقؼین ث ذٌی داخلی کـ سَ ػذم خٍ دَ خذ لٍ تغبثق اؿبس کشد
ک تحلیل دس ایي ثخؾ سا ثب دؿ اَسی س ثٍش هی ػبصد. دس هدو عَ ثب اػتفبد اص ایي پبیگب بّ اهکبى سدیبثی تحشکبت
.) ػلوی کـ سَ هیؼش هی ؿ دَ) سًَهحوذی دیگشاى، 0393
ؿبخق اع خی آس
ؿبخق SJR ثشای یک ؿجک اػت بٌدی هدلات ک دس آى گش بّ، هدلات ػلوی ه خَ دَ دس پبیگب داد ؼّت ذٌ .) استجبط هؼتقین هیبى گش بّ استجبط اػت بٌدی هیبى ایي هدلات اػت، هحبػج ؿذ اػت)کشاهت فش کشاهت فش، 0393
دس ایي س ؽٍ، استجبعی هؼتقین هیبى د هدل یک هقذاس شًهب لؿذ اص تؼذاد اػت بٌداتی اػت ک هدل اػت بٌدد ذٌّ ث هدل اػت بٌدؿذ ،ُ کشد اػت. ػبهل شًهب لػبصی، هدو عَ اػت بٌدات هدل اػت بٌدد ذٌّ دس ػبل ه سَد هغبلؼ اػت.
هحذ دٍ صهبیً اػت بٌد ػ ػب ل تؼیی يؿذ اػت، یؼ یٌ اػتجبس هدل هیبى اػت بٌدات ادًب مؿذ دس ػبل هغبلؼ ث اػ بٌد
ه تٌـش دس ػ ػبل گزؿت ت صَی غؿذ اػت. هحذ دٍ صهبیً ػ ػبل اص آ ىس ک دسثشگیش ذً ثیـی اػت بٌد دس توبم
ح صَ بّی ه ضَ ػَی اػت، ثشگضیذ ؿذ اػت. ث ه ظٌ سَ خل گَیشی اص خ دَاػت بٌدی هفشط، حذاکثش تؼذاد
خ دَاػت بٌدی بّ 33 دسكذ اص هدو عَ اػت بٌدات تؼیی يؿذ اػت.
هحبػج ثب اػتفبد اص یک س ؽٍ تکشاس ک هقبدیش اػتجبس سا دس هیبى هدلات تب سػیذى ث یک حبلت ثبثت
تقؼی نهی ک ذٌ، ادًب مهی ؿ دَ. الگ سَیتن SJR ثب تؼییي یک هقذاس ثشاثش اػتجبس، ثشای شّ هدل آغبصهی ؿ دَ. ػپغ دس
یک فشای ذٌ تکشاس هدلات اػتجبس ه لٌ ةَ سا اص عشیق استجبعبتی ک ت كَیف ؿذ، ث دیگش هدلات ا تًقب لهی د ذٌّ. ایي
فشای ذٌ گٌّبهی ک تفب تٍ ثیي هقبدیش اػتجبس هدل دس تکشاس بّی هت اَلی ک نتش اص یک آػتب اص پیؾ تؼیی يؿذ ثـ دَ،
پبیب ىهی یبثذ.
ؿبخق SJR دس د فبص هحبػج ؿذ اػت: هحبػج اػتجبس SJR ( PSJR (، یک ؿبخق ثشهج بٌی ا ذًاص ک اػتجبس کل
هدل سا ثیب ىهی ک ذٌ شًهب لػبصی ایي ا ذًاص گیشی ثشای ثذػت آ سٍدى یک ػ دٌؾ هؼتقل اص ا ذًاص ،ُ ؿبخق SJR ،
ک قبثل اػتفبد ثشای هقبیؼ هدلات اػت) González-Pereira, .) 7009
ؿکل ػلن

4. ث ق لَ ىٍ اک ) 7000 (، قًـ بّی کتبثؼ دٌی ک س اٍثظ هیبى گش بّ سا ـًبى هی د ذّ، ث ك سَت ػوذ ث د ك سَت -
قبثل اخشاػت؛ ث ؿکل پی ذًَ بّی گشافیکی )هثل خظ آسک( یب ثذ ىٍ چ یٌي پی ذًَ بّیی، اص عشیق خبیگزاسی هکبیً
گش بّ ث ه ظٌ سَ وًبیؾ ضًدیکی یب د سٍی آى بّ. ثشای ؿجک بّی ثضسگ ثب تشاکن ثبلای پی ذًَ بّگضی د مٍ ک دس آى
دسخ ؿجب تّ یب خ ؿَ گشایی هیبى گش بّ اص عشیق ضًدیک فضبیی آى بّ ـًبى داد هی ؿ دَ، ت بٌْ گضی کبسثشدی اػت
ک اعوی بٌى خ اَ بًیی دسک قًـ سا حبكل هی وًبیذ)ه تًَش دٍیگشاى، 7004 (. اثضاس ؿکل ػلن اػبػب هجت یٌ ثش چ یٌي
قًـ بّیی اػت. دس ایي اثضاس اٍحذ تحلیل هدلات ػلوی ثیي الوللی ؼّت ذٌ ث ه ظٌ سَ هحبػج دسخ ای ک ایي
هدلات ثب نّ استجبط داس ذً، هیب گًیي هقبدیش شًهبل ؿذ ػ ؿبخق ث کبسسفت اػت: اػت بٌدات، نّ اػت بٌدی ص جٍ
کتبثـ بٌختی. گٌّبهی ک ت بٌْ ص جٍ کتبثـ بٌختی هیبى د هدل خٍ دَ داؿت ،ِ ث دلیل بًچیض ث دَى استجبط، استجبط
بًدیذ گشفت ؿذ اػت. ث ه ظٌ سَ تؼ یْل پشداصؽ بّی آتی، گشاف خ تْ داس ایدبدؿذ ت ػَظ هدلات ث گشاف ثذ ىٍ
خ تْی تجذیل ؿذ ک صٍى شّ پی ذًَ هیبى گش بّ، هدو عَ ا صٍاى پی ذًَ بّی خ تْ داس آى بّػت. ؿجک حبكل اص 09540
.) گش 3607060 پی ذًَ ؿکل گشفت اػت. )ه تًَش دٍیگشاى، 7004
فشای ذٌ پشداصؽ ثب اخشای الگ سَیتن یًش ذٍّایت ؿذُ 9 اص عشیق هذل ا شًطی لج دافؼِ 00 پیـ بٌْدی اًَک ) 7007 ( ؿش عٍ
هی ؿ دَ. ظًش ث ا ذًاص ؿجک ،ِ ث ه ظٌ سَ پشداصؽ عشح آى ثب کبسایی ه بٌػت، اص یک اػتشاتظی چ ذٌ هقیبػی اػتفبد هی ؿ دَ) بّدی یٌ، بّسل، 7000 (. چ یٌي اػتشاتظی بّیی ثش هج بٌی هحبػج یک عشح خلاك اص گشاف ک دس اٍقغ عشح
کلی ث دَ ػپغ خضئیبت ث ك سَت تذسیدی ث آى افض دٍ ،ُ یٍشایؾ هی ؿ دَ ػپغ ت ظٌیوبت سیض ك سَت
هی گیشد. فشای ذٌ ث کبس سفت اص د فبص تـکیل ؿذ اػت: دسؿت کشدى خشدکشدى.
فبص دسؿت کشدى گشاف اكلی G0 سا ث ػ اٌَى سٍ دٍی دسیبفت هی ک ذٌ. دس ایي گشاف، پیوبیـی س ث پبییي اص توبم
پی ذًَ بّ ک ثش هج بٌی تشاکن هشتت ؿذ ا ذً ك سَت هی گیشد، ک ث ك سَت صیش تؼشیف ؿذ اػت:
dij =wij/wDi • wDj
ک دس آى wij صٍى پی ذًَ، wDi wDj دسخ صٍى د یّ ؿذ گش بّ ؼّت ذٌ)هدو عَ ا صٍاى توبم پی ذًَ بّیـبى(. ثشای
شّ پی ذًَ اگش یّچ یک اص گش بّیؾ قجلا فش شًٍیخت ثبؿذ، آى د ث ؿکل یک گش دس گشاف G0 فش هی سیض ذً،
9 force-directed
10 edge-repulsion

5. پی ذًَ بّی آى تًید ثش نّ یًْ پی ذًَ بّی د گش ا لٍی اػت. ایي فشای ذٌ تکشاس هی ؿ دَ تب ای کٌ یک گشاف Gn حبكل
ؿ دَ، گشافی ثب ثیؾ تشیي ػغح تدشد، ک دس آى دیگش اهکبى فش سٍیختي خٍ دَ ذًاسد.
فبص خشدػبصی اص گشاف Gn ؿش عٍ ؿذ الگ سَیتن تؼییي ه قَؼیت ثب اػتفبد اص تؼذاد ثؼیبسی کوی تکشاس ثش آى
اػوبل هی ؿ دَ)دس اٍقغ، ت بٌْ د تکشاس اگشچ ایي هؼیبس ث ت پَ لَ طَی اذًاص ؿجک ثؼتگی داسد(. ثؼذ اص اػوبل
الگ سَیتن، ه قَؼیت بّی )هختلبت( شّ گش ت ػَظ د گش ک ثب آى دس گشاف Gn-0 هت بٌظش ؼّت ذٌ ث اسث ثشد هی ؿ دَ. ایي فشای ذٌ ه قَؼیت یبثی یب تلفی عشح تب صهبیً ک هدذدا گشاف G0 حبكل ؿ دَ اداه هی یبثذ ه تًَش .) دیگشاى ) 7004
اگش چ اًَک ) 7007 ( ث اػتفبد اص اػتشاتظی چ ذٌهقیبػی ث وّشا هذل بّی اشًطی اکشا ـًبى داد، تًبیح هغبلؼ ه تًَش دیگشاى ) 7004 ( ـًبى هی د ذّ ک ایي فشای ذٌ س ؽٍ ثؼیبس کبساهذی ثشای سػیذى ث عشح بّی ثب کیفیت دس
ؿجک بّی ثضسگ اػت.
هحیظ کبسثشی ؿکل ػلن
گش بّ ث ػَیل قشف بّیی وًبیؾ داد ؿذ ک ا ذًاص آى بّ ـًب گًش هقذاس ؿبخق کتبثؼ دٌی اػت ک کبسثش ا تًخبة
کشد اػت)اع خی آس، اػ بٌد، اسخبػبت، اػت بٌدات ...(. سگً گش خ ؿَ ای ک هدل ث آى تؼلق داسد سا هـخق
هی ک ذٌ. ث ه ظٌ سَ هحبػج خ ؿَ بّی گ بًَگ ىَ اص الگ سَیتن ث کبسگشفت ؿذ ت ػَظ اًَک ) 7007 ( اػتفبد ؿذ ک ثش
.) هج بٌی ؿبخق یً هَي گیش اٍى اص پیوب ای ث دَى اػت) یً هَي، 7004 ؛ یً هَي؛ گیش اٍى، 7004
اثضاس ص مٍ
تؼذاد هدلات
خؼتد یَ هدلِ
کـ سَ بًؿش یب
ه لَفیي ـًشیِ
ا ذًاص گش )هغلق یب ؼًجی(
بًحی ) 77 ( ح صَ ه ضَ ػَی ) 309 )
ؿبخق ه سَد
اػتفبدُ
ػبل
ؿکل 0 . هحیظ کبسثشی ؿکل ػلن

6. ؿکل 0 هحیظ کبسثشی ؿکل ػلن سا ـًبى هی د ذّ. دس قؼوت چپ، پ لٌ اكلی کبسثشی خٍ دَداسد ک دس آى اهکبى
ت ظٌیوبتی ظًیش کـ سَ بًؿشهدل ،ِ کـ سَ یًَؼ ذٌگبى، بًحی ح صَ ه ضَ ػَی، ا ذًاص گش یًض ؿبخق ه سَد ظًش
خٍ دَداسد.
خ ؿَ ػجضسگً دس ثبلا غبلجب ث ػل مَ ا ؼًبیً اختوبػی تخلیق یبفت اػت. خ ؿَ بًس دًی ػوت چپ هشث طَ ث س اٍ ـً بٌػی، ػلن اػلبة، پشػتبسی ػل مَ ػلاهت اػت. پبییي تش اص آى یک خ ؿَ ك سَتی پشسگً اػت ک ث پضؿکی اختلبف یبفت اص پبییي ثب خ ؿَ ػجض آثی اختلبف یبفت ث چـن پضؿکی ثی بٌیی ػ دٌی اداه یبفت -
ػپغ خ ؿَ ػجض ػیش هشث طَ ث د ذًا پًضؿکی قشاسداسد. ث ػوت ساػت، د خ ؿَ یکی صسد هشث طَ ث ػل مَ صیؼتی دیگشی ث فٌؾ اػت ک ث ؿیوی، ػلن ه اَد ه ذٌْػی ؿیوی تؼلق داسد. ثبلاتش ث ػوت ساػت، ایي د خ ؿَ ثب د خ ؿَ دیگش ک یکی ق ای هتوبیل ث قشهض هشث طَ ث ػل مَ صهیي دیگشی آثی ک اص پبییي ثب فیضیک دً مَ
آغبصؿذ ثب ػج سَ اص سیبضیبت ػل مَ سایب ث ػل مَ تلوین گیشی ختن هی ؿ دَ ک هدب سٍ ا لٍیي خ ؿَ اػت)ه تًَش .) دیگشاى، 7004
روش
ایي هغبلؼ اص عًَ ت كَیفی ث دَ ثب اػتفبد اص س ؽٍ بّی ػلن ػ دٌی ك سَت گشفت اػت. پبیگب اكلی ه سَد اػتفبد ؿکل ػلن اػت ک دس قؼوت قجل ث ك سَت هفلل هؼشفی ؿذ ثب اػتفبد اص ایي پبیگب دس ایي هقبل ث ػ اَلاتی ک دس قؼوت هقذه رکش ؿذ پبػخ داد خ اَ ذّ. ث وّیي ه ظٌ سَ ث بٌ ث ػ اَل ه سَد ظًش کـ سَ بًؿش یب کـ سَ ه لَفیي
هقبلات س یٍ ایشاى ت ظٌین ؿذ. نّ چ یٌي ثش هج بٌی ػ اَل، یکی اص د حبلت ثشچؼت ه ضَ ػَی یب ػ اٌَى هدل ثشگضیذ ؿذ. اص هیبى ؿبخق بّی ه خَ دَ دس ایي هغبلؼ اص د ؿبخق تؼذاد هذاسک ؿبخق اع خی آس ث ه بٌػجت ػ اَلات
ثشگضیذ ؿذ. دس ػ اَل آخش اص ؿبخق تؼذاد اػ بٌد ثب وّکبسی ثیي الوللی اػتفبد ؿذ. نّ چ یٌي دس توبهی ػ اَلات ػبل
ه سَد ظًش آخشیي ػبل ه خَ دَ دس ایي اثضاس یؼ یٌ 7007 ه ظٌ سَؿذ اػت. دس اٍقغ تؼذاد هذاسک ػلوی ث ػ اٌَى

7. ؿبخق کوی ؿبخق اع خی آس ث ػ اٌَى ـًب گًش کیفیت ث کبس سفت اػت. اگشچ ؿبخق بّی دیگشی یًض ثشای
کیفیت ه خَ دَ اػت لیکي دس ای دٌب ثش هج بٌی پیـ بٌْد لیذػذ سٍف ) 7009 ( ک اع خی آس سا ث ػ اٌَى خب ـًیي ه بٌػت
ؿبخق تبثیش هؼشفی کشد ث دَ، ػول ؿذ. دس ثخؾ آخش هقبل یًض اص ؿبخق اػ بٌد ثب وّکبسی ثیي الوللی اػتفبد ؿذ اػت.
یافته ها
.0 وًبی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی ایشاى چگ اػت؟
ؿکل 7 وًبی ؼًجی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی کـ سَ ک دس ػبل 7007 اػک پَ عَ وًبی ث دَ ا ذً سا ثش اػبع د ؿبخق
تؼذاد اػ بٌد اع خی آس ـًبى هی د ذّ. تؼذاد ایي هدلات 000 ث دَ اػت چ بٌى چ دس تل یَش دیذ هی ؿ دَ شّ چقذس
اص قؼوت ف قَبیً قًـ ث ػوت پبییي حشکت هی ک یٌن، تشاکن هدلات افضایؾ هی یبثذ. دس اٍقغ تؼذاد هدلات ػلوی
ثیي الوللی کـ سَ دس ح صَ ػل مَ ا ؼًبیً اختوبػی، س اٍ ـً بٌػی ػل مَ تلوین گیشی ثؼیبس کن اػت. ایي اٍقؼیت دس
ک بٌس ت خَ ث تؼذاد هدلات ػل مَ ا ؼًبیً داخلی دس هقبیؼ ثب هدلات پضؿکی ه ذٌْػی هی ت اَ ذً ثیبى گش آى ثبؿذ ک یٍظگی ثؼیبسی اص تحقیقبت ثشخی اص گش بّ ظًیش ػل مَ اؼًبیً هحلی ث دَى آى بّػت، ث بٌثشایي هدلات ایي گش بّ
یًض ث تجغ دس ػغح ثیي الوللی چ ذٌاى ه سَد ت خَ یًؼت ثیؾ تش ه سَد اػتفبد هحققیي وّبى اًَحی کـ سَ بّػت.
نّ چ یٌي ضؼف بّیی دس ح صَ بّی ػل مَ صهیي ػیبس ػل مَ صیؼتی کـب سٍصی ث چـن هی خ سَد.

8. الف ة
ؿکل 7. وًبی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی ایشاى وًبی ؿذ دس اػک پَ عَ )الف: تؼذاد هذاسک، ة: ؿبخق اع خی آس(
ثب دس ظًشگشفتي د ؿبخق تؼذاد هذاسک ث ػ اٌَى کویت ؿبخق اع خی آس ث ػ اٌَى کیفیت ؿکل 7 ث خ ثَی
تفب تٍ ه خَ دَ دس هدلات ػلوی کـ سَ سا ثش اػبع ایي د اٍقؼیت ـًبى هی د ذّ. هقبیؼ کلی د وًب ث خ ثَی
ـًبى د ذٌّ غلج کویت ثش کیفیت اػت. نّ چ یٌي ثخؾ هدلات پضؿکی کـ سَ ػلی سغن حدن ؼًجی ثبلا دس هقبیؼ ثب
ؿیوی ه ذٌْػی اص لحبػ کیفی ضؼیف تش ػول کشد ا ذً. ثش وّیي اػبع ـًشیبت ح صَ بّی اقتلبد، اقتلبدػ دٌی،
اه سَهبلی، تدبست، هذیشیت حؼبثذاسی، ػل مَ تلوین گیشی، ػل مَ سایب ،ًِ سیبضی ه ذٌْػی، ػلن ه اَد، ؿیوی،
هیبى سؿت ای، کـب سٍصی ػل مَ صیؼتی اص ظًش کیفیت ضٍؼیت ه بٌػت تشی داسذً.
.7 وًبی هدلات ػلوی ایشاى چگ اػت؟
ؿکل 3 وًبی ؼًجی هدلات ػلوی کـ سَ سا ثش اػبع د ؿبخق تؼذاد هذاسک اع خی آس ـًبى هی د ذّ. ثب ت خَ ث وًبی ا لٍی ػذم ص مٍ ثش س یٍ قًـ توبم ـًشیبت ـًبى داد ـًذ اػت. دس قؼوت ػل مَ اؼًبیً ت بٌْ ـًشیبت ثٍ لَ طَی
هدل ثیي الوللی هذیشیت ػلن اعلاػبت ؼّت ذٌ ک ثب ص مٍ فؼلی دیذ هی ؿ دَ الجت ـًشی ثٍ لَ طَی ثش هج بٌی ؿبخق
اع خی آس ه قَؼیت ث تْشی یًض داسد، دس اٍقغ هی ت اَى چ یٌي ادػبکشد ک ایي ـًشی یک هدل ثبکیفیت اػت. گشایؾ
ایي هدلات ث ػوت آثی سگً قًـ حبکی اص استجبط هیبى ایي ح صَ بّ ػل مَ تلوین گیشی سایب اػت.
اص خول ـًشیبت قبثل ت خَ دس ح صَ ه ذٌْػی ک ثب ت خَ ث ؿبخق اع خی آس هقذاس قبثل ت خَ یْ کؼت کشد ا ذً،
هدل ثیي الوللی ػیؼتن بّی فبصی، ث لَتي ا دًوي سیبضی ایشاى هدل هکب یًک ػیبلات کبسثشدی ؼّت ذٌ، نّ چ یٌي
ػبی تٌیب ایشا یًکب یکی اص هدلاتی اػت ک ؿبخق کویت دس آى وً دَ ث تْشی اص کیفیت آى داسد. دس ح صَ ؿیوی،
کـب سٍصی ػل مَ صیؼتی، یًض اغلت هدلات ثش هج بٌی اع خی آس وً دَ ث تْشی داسد، ؿبخق تشیي ایي هدلات، هدل ثیي الوللی ػلن ف بٌ سٍی هدل ثیي الوللی ت لَیذ صهی یٌ ؼّت ذٌ، دس ح صَ پضؿکی ػل مَ هشتجظ چ بٌى چ رکش ؿذ
اغلت هدلات کوی تش ؼّت ذٌ.

9. الف ة
ؿکل 3. وًبی هدلات ػلوی ایشاى ثش اػبع د ؿبخق تؼذاد هذاسک)الف( اع خی آس)ة(
.3 وًبی هدلات ػلوی ک آثبس هحققیي ایشایً سا ه تٌـشکشد اذً، چگ اػت؟
ؿکل 3 وًبی ؼًجی هدلات ػلوی وًبی ؿذ دس اػک پَ عَ 7007 سا ـًبى هی د ذّ ک هقبلات ػلوی ایشا یًبى سا
ه تٌـشکشد ا ذً. دس قؼوت الف ثش هج بٌی تؼذاد هقبلات هشتجظ ثب ایشاى دس شّ هدل اذًاص گش بّ ت ظٌین ؿذ اػت.
چ بٌى چ دیذ هی ؿ دَ تقشیجب دس هدلات توبم ح صَ بّ هقبلات ایشا یًبى ه تٌـشؿذ اػت. ایي وًب نّ چ یٌي ـًبى هی د ذّ
ک ثیؾ تشیي تؼذاد هقبلات ث تشتیت دس ػ هدل ػل مَ صیؼتی ) 783 ه سَد(، هدل ػل مَ کبسثشدی د یًب ) 467 ه سَد( پیـشفت بّی صیؼت ؿ بٌػی هحیغی ) 377 ( ث دَ اػت. وًبی کیفی ت صَیغ ـًشیبتی ک هقبلات هحققیي ایشایً سا
ه تٌـش کشد ا ذً الجت تفب تٍ بّیی داؿت یک دػتی ثیؾ تشی سا داساػت. دس ایي هیبى هدلاتی ک ثیؾ تشیي هقبلات
سا ه تٌـشکشد ا ذً تقشیجب دس وًبی ػبدی اكلا ث چـن وًی آی ذٌ. ایي هقذاس ثشای شّ یک اص هدلات هزک سَ ث تشتیت
هدلات هش سٍ بّی ا دًوي ؿیوی ) 07.696 (، ػبیغٌ » ة« 0.057 ث دَ اػت. ثش هج بٌی وًبی 0.060 ، ثشاثش 0.33
00.608 ( هش سٍ فیضیک ) 6.075 ( اص ق یَ تشیي ـًشیبتی ؼّت ذٌ ک هحققیي ایشایً دس آى بّ هقبل ه تٌـشکشد ا ذً. (

10. الف ة
ؿکل 4. وًبی ت لَیذات ػلوی ایشاى اع خی آس هدلات ه تٌـشک ذٌٌ آى بّ
.4 وًبی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی ک آثبس هحققیي ایشایً سا ه تٌـشکشد ا ذً، چگ اػت؟
ؿکل 5 الف وًبی ؼًجی ه ضَ ػَی هقبلات هحققیي ایشایً سا دس هدلات گ بًَگ ىَ ثیي الوللی دس ػبل 7007 ـًبى
هی د ذّ. هقبیؼ ایي تل یَش ثب ؿکل 7 الف ـًبى هی د ذّک ت صَیغ هقبلات هحققیي ایشاى ثؼیبس گؼتشد تش اص هدلات
ثیي الوللی ایشایً اػت، ک خ دَ ـًبى د ذٌّ ظشفیت ه خَ دَ خ تْ ت ػَؼ ـًشیبت داخلی ثیي الوللی اػت، کًت قبثل
ت خَ دیگش غلج کیفیت ؼًجی کلی هدلاتی اػت ک هحققیي ایشایً دس آى بّ هقبل ه تٌـشکشد ا ذً. ػلا ثش ایي
چ بٌى چ دیذ هی ؿ دَ دس قؼوت ػل مَ ا ؼًبیً، ػل مَ اختوبػی، س اٍ ـً بٌػی ػل مَ تلوین گیشی یًض ت صَیغ هقبلات
گؼتشد اػت ث ایي هؼ بٌ ک جً دَ هقبلات ثیي الوللی دس ػل مَ ا ؼًبیً چ بٌى چ دس ػ اَل 0 رکش ؿذ وًی ت اَ ذً ت بٌْ دلیل
ػذم ت ػَؼ ـًشیبت ایي ح صَ ثبؿذ، لزا ثبیذ ث ػ اَهلی دیگش ظًیش ضؼف گشدا ذًٌگبى ـًشیبت داخلی خ تْ
وًبی ؿذى دس وًبی بّی اػت بٌدی هؼتجش ظًیش ةٍ آ ػٍبیغٌ اػک پَ عَ اؿبس کشد. ػلا ثش ایي ظشفیت ه خَ دَ دس
ک ثش » ة« ت ػَؼ ـًشیبت ؿیوی، ػل مَ صیؼتی کـب سٍصی یًض ث خ ثَی قبثل هـب ذّ اػت. ا ذًاص گش بّ دس وًبی
اػبع ؿبخق اع خی آس اػت ـًبى هی د ذّ ک اغلت هقبلات کیفیت هت ػَغی داس ذً.

11. الف ة
ؿکل 5. وًبی ه ضَ ػَی هدلات ػلوی ک هقبلات هحققیي ایشایً سا ه تٌـشکشد ا ذً ثش اػبع د ؿبخق تؼذاد
هذاسک اع خی آس
.5 وًبی ه ضَ ػَی وّکبسی بّی ثیي الوللی هقبلات هدلات ػلوی کـ سَ چگ اػت؟
ؿکل 6 الف وًبی ه ضَ ػَی وّکبسی بّی ثیي الوللی هقبلات هحققیي ایشایً سا ـًبى هی د ذّ ک دس توبهی هدلات
د یًب ه تٌـش ؿذ اػت. ث خ ثَی هی ت اَى ؿجب تّ ایي ت صَیغ ثب ؿکل 5 الف سا هـب ذّ کشد، ث ػجبست دیگش هی ت اَى
ثیبى کشد هیبى وّکبسی بّی ػلوی حدن ت لَیذات ػلوی کـ سَ دس ح صَ بّی ه ضَ ػَی استجبط خٍ دَداسد، ک هغبثق ثب تًبیح تحقیقبتی اػت ک ث ثشسػی وّجؼتگی هیبى تؼذاد ت لَیذات ػلوی وّکبسی بّی ػلوی پشداخت ا ذً.
ـًبى اص ضؼف هدلات کـ سَ دس خزة هقبلات وّکبسی ثیي الوللی داسد، ؿبیذ دلیل ػوذ ایي اهش تؼذاد » ة« وًبی
کن هدلات تقبضبی ثبلای داخلی ثبؿذ. ثیؾ تشیي هقبلات وّکبسی ثیي الوللی، آسؿی پضؿکی ایشا یًبى ثب 30 ه سَد
وّکبسی ثیي الوللی، هدل ػبی تٌیب ایشا یًکب ثب 75 ه سَد وّکبسی، هدل ثیي الوللی تحقیق هحیظ هدل ثیي الوللی
پضؿکی پیـگیشی شّ کذام ثب 70 ه سَد ث دَ ا ذً.

12. ؿکل 6. وًبی ه ضَ ػَی وّکبسی بّی ثیي الوللی هحققیي ایشاى )الف( هدلات داسای وّکبسی بّی ثیي الوللی
نتیجه گیری
ایي پظ ؾٍّ ثش آى ث دَ تب ث ثشسػی ثؼضی اص کًبت ضٍؼیت ایشاى دس اثضاس خذیذ ؿکل ػلن ثپشداصد. ثش ایي هج بٌ پغ اص
هؼشفی ایي اثضاس ػؼی ؿذ تب ثب اسائ هثبل بّیی اص کبسثشد ایي اثضاس دس هغبلؼبت هشث طَ ث کـ سَ ث چ ذٌ ػ اَل پبػخ
داد ؿ دَ. تًبیح ـًبى داد تؼذاد کل هدلات کـ سَ ک دس ػبل 7007 دس اػک پَ عَ وًبی ؿذ 000 ه سَد ث دَ اػت چ بٌى چ دس تل یَش دیذ هی ؿ دَ شّ چقذس اص قؼوت ف قَبیً قًـ ث ػوت پبییي حشکت هی ک یٌن، تشاکن هدلات
افضایؾ هی یبثذ. دس اٍقغ تؼذاد هدلات ػلوی ثیي الوللی کـ سَ دس ح صَ ػل مَ ا ؼًبیً اختوبػی، س اٍ ـً بٌػی ػل مَ
تلوین گیشی ثؼیبس کن اػت. ثب دس ظًشگشفتي د ؿبخق تؼذاد هذاسک ث ػ اٌَى کویت ؿبخق اع خی آس ث ػ اٌَى کیفیت ؿکل 7 ث خ ثَی تفب تٍ ه خَ دَ دس هدلات ػلوی کـ سَ سا ثش اػبع ایي د اٍقؼیت ـًبى هی د ذّ.
تقشیجب دس هدلات توبم ح صَ بّ هقبلات ایشا یًبى ه تٌـشؿذ اػت. ثیؾ تشیي تؼذاد هقبلات ث تشتیت دس ػ هدل ) ػل مَ صیؼتی ) 783 ه سَد(، هدل ػل مَ کبسثشدی د یًب ) 467 ه سَد( پیـشفت بّی صیؼت ؿ بٌػی هحیغی ) 377
ث دَ اػت. وًبی کیفی ت صَیغ ـًشیبتی ک هقبلات هحققیي ایشایً سا ه تٌـش کشد ا ذً الجت تفب تٍ بّیی داؿت یک
الف ة

13. دػتی ثیؾ تشی سا داساػت. دس ایي هیبى هدلاتی ک ثیؾ تشیي هقبلات سا ه تٌـشکشد ا ذً تقشیجب دس وًبی ػبدی اكلا ث چـن وًی آی ذٌ. نّ چ یٌي تًبیح ـًبى هی د ذّ ک ت صَیغ هقبلات ایشایً ثؼیبس گؼتشد تش اص هدلات ایشایً اػت ک ـًبى د ذٌّ ظشفیت ت ػَؼ هدلات ػلوی کـ سَ اػت، کًت قبثل ت خَ دیگش کیفیت ؼًجی کلی هدلاتی اػت ک هحققیي ایشایً دس آى بّ هقبل ه تٌـشکشد ا ذً. ػلا ثش ایي گؼتشدگی هقبلات هحققیي ایشایً دس ح صَ بّیی ظًیشػل مَ
ا ؼًبیً، ػل مَ اختوبػی، س اٍ ـً بٌػی ػل مَ تلوین گیشی گ اَ ػذم ت ػَؼ ه بٌػت ـًشیبت داخلی دس ایي ح صَ بّ دس
ػغح ثیي الوللی اػت ک هی ت اَ ذً بًؿی اص ضؼف گشدا ذًٌگبى هدلات ثبؿذ. ػلا ثش ایي ظشفیت ه خَ دَ دس ت ػَؼ ـًشیبت ؿیوی، ػل مَ صیؼتی کـب سٍصی یًض ث خ ثَی هـب ذّ ؿذ. اص دیگش تًبیح آؼًت ک ـًب بّیی اص ضؼف
هدلات کـ سَ دس خزة هقبلات وّکبسی ثیي الوللی خٍ دَداسد، ؿبیذ دلیل ػوذ ایي اهش تؼذاد کن هدلات تقبضبی ثبلای داخلی ثبؿذ.
لاصم ث رکش اػت ک ایي هقبل ت بٌْ ػؼی کشد ک ثخـی اص ت اَبًیی بّی اثضاس خذیذ ؿکل ػلن سا دس قبلت کًبتی
پیشاه ىَ ایشاى ثیبى ک ذٌ، ث بٌثشایي کًبت ثؼیبس دیگشی اص ایي اثضاس قبثل ثشداؿت اػت هب دس ای دٌب ت بٌْ اص ػ ؿبخق
ه خَ دَ دس ایي اثضاس اػتفبد کشدین. عی ثشسػی ادًبم ؿذ ثؼضی اص قًبط ضؼف ایي اثضاس یًض آؿکبس ؿذ ک اص آى بّ
هی ت اَى ث ػشػت پبییي اثضاس، اؿکبلات شًم افضاسی یًض ػذم ت اَ بًیی ایي اثضاس دس وًبیؾ کًبتی هثل؛ هـب ذّ وّکبسی بّی ػلوی ؿبخق بّی کیفیت ث ع سَ نّ صهبى، ک اهکبى هـب ذّ ثلشی س اٍثظ سا فشا نّ هی ک ذٌ، بًم ثشد.
منابع
کشاهت فش، ػجذاللوذ؛ کشاهت فش حؼیي. 0393 . ؿبخق بّی کل گًش؛ ؼًل خذیذ ؿبخق بّی ػلن ػ دٌی. اسائ ؿذ دس ا لٍیي وّبیؾ ػ دٌؾ ػلن اكف بْى.
سًَهحوذی، حوض ػلی؛ کشاهت فش، ه ذْی؛ کشاهت فش، ػجذاللوذ؛ اػپشاییي، فشؿت .ِ 0393 . پظ ؾٍّ دس کذام
ح صَ بّ؛ تؼییي ا لٍ یَت بّی پظ ـٍّی کـ سَ ثش هج بٌی تبثیش آى بّ ثش ت ػَؼ اقتلبدی، هدل ػلن ػ دٌی کبػپیي. 0
- .53 48 ،)0(
سًَ صٍی چبکلی، ػجذالشضب. 0390 . آؿ بٌیی ثب ػل نػ دٌی )هجبیً، هفب یّن، س اٍثظ سیـ بّ(. ت شْاى: ػوت.

14. Arslan, M. C., & Ertek, G. (7002). Visual mining of science citation data for benchmarking scientific and technological competitiveness of world countries.
Guerrero Bote, V. P., González-Pereira, B., & Moya-Anegón, F. D. (2009). The SJR indicator: A new indicator of journals' scientific prestige. ArXiv.
Hassan-Montero, Y., Guerrero-Bote, V. P., & De-Moya-Anegón, F. (7002). Graphical interface of the SCImago Journal and Country Rank: an interactive approach to accessing bibliometric information. El profesional de la información,
72(2), 727-722.
Leydesdorff, L. (7002). How are new citation‐based journal indicators adding to the bibliometric toolbox?. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 40(2), 0272-0224.
Newman, Mark E. J. (7002). “Analysis of weighted networks”. Physical review E, n. 20, 034020.http://dx.doi.org/0010002/PhysRevE.2010340201
Newman, Mark E. J.; Girvan, Michelle(7002). “Finding and evaluating community structure in networks”. Phys. rev. E, n. 42, 0740021
Newman, Mark E. J.; Girvan, Michelle(7002). “Finding and evaluating community structure in networks”. Phys. rev. E, n. 42, 074002.http://dx.doi.org/0010002/
PhysRevE.4210740021
Noack, Andreas (7002). “Energy models for graph clustering”. Journal of graph algorithms and applications, v. 00, n. 7, pp. 232220.http://dx.doi.org/0012033
/jgaa.000321
Schmidt, A., & Butz, A. Vorlesung Advanced Topics in HCI (Mensch-Maschine- Interaktion 7). Available at: http://www.mmi.ifi.lmu.de/fileadmin/mimuc/mmi7_ss04/vorlesung/7004-04-
02_f0.pdf.
Van-Eck, Nees-Jan(7000). Methodological advances in bibliometric mapping of science. ERIM PhD Series research in management, 722. ISBN: 222 20 3227 720
31