1.
CİNSEL TERAPİDE BİLİŞSEL
DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM
3. HAFTA
Bölüm 2
Family Marker Programıng

2.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
• Cinsel terapist olmak için gereken önemli bilgilerden biri de
danışanlarımızın bir cinsel deneyim sırasında vücutlarında neler olduğunu
bilebilmektir.
• Eğer «normal» cinsel tepkileri bilebilirsek danışanlarımız cinsel tepkilerini
bize anlattığında nerelerde farklılıklar olduğunu çok daha rahat
kavrayabiliriz.
• Fakat unutulmamalıdır ki «normal» kendi içinde değişkenleri barındıran
bir kavramdır. Kişilik farklılıkları, fizyolojik farklılıklar ve yaş ile ilgili
değişkenleri göz ardı etmemeliyiz.

3.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Cinsel fizyolojiyi kavrayabilmek için bir doktor
gibi tüm vücudu bilmemiz gerekmez. Sinir
sistemi, Ürogenital sistem ve dolaşım endokrin
sistemi bilmemiz genelde yeterli olacaktır.

4.
• İnsan beyni en üstün erotik organ olarak bilinir ve vücuda kafatası
sinirleri, duyu sinirleri, motor sinirleri ve otonom sinir sistemi ile bağlanır.
• Zihinsel hayal gücü cinsel uyarılmayı tamamen kendisi yapabilir çünkü
beyindeki kontrol merkezleri omurilik ile cinsel tepkiyi ve duygusal
deneyimleri kontrol eden refleks merkezine bağlıdır. Bu merkezler erotik
uyarılma ile ilgili hassasiyeti arttırır.
1.) SİNİR SİSTEMİ
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

5.
• Cinsel organların his reseptörlerini omuriliğe bağlayan ve sonra da penisteki,
klitoristeki ve komşu bölgelerdeki kan damarlarını uyaran bozulmamış bir
refleks yayı erotik uyarılma için gerekli diğer unsurlardır.
• Refleks merkezinden çıkan bu uyarılar sempatik ve parasempatik sinirlerden
iletilirler. Parasempatik sinirlerin ilettiği uyarılar küçük arteriyal kasların
rahatlamasına ve kan akışının hızlanmasına, sempatik sinirlerin ilettiği uyarılar
arteriyal kasların kasılmasına ve arterlerin kan akışına kapanmasına neden olur.
• Boşalma ve orgazm yine spinal refleks sayesinde olur.
1.) SİNİR SİSTEMİ
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

6.
• Bu sistem özelleşmiş dolaşımları olan ve cinsel uyarana hassas genital
organları kapsar.
• Bu sistem içinde özellikle penis, vajina ve klitorisin yapısını bilmek cinsel
terapiler açısından önem arz eder.
2.) ÜROGENİTAL SİSTEM
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

7.
• Penis, erişkin bir erkekte 6-8 santimetre uzunluğunda, 3-5 santimetre çapında
silindir şeklinde bir organdır. Sertleşmede boyu iki katına çıkabilmektedir. Penis
uzunluğu kişiden kişiye değişebilmektedir.
• Penis baş ve gövde olarak iki bölüme ayrılır. Penis başı sünnet derisi adı verilen
deri parçasının içinde bulunur. Sünnet olmayan erkeklerde penis başı yalnız
sertleşme sırasında görünür, sertleşme sonrasında tekrar sünnet derisinin içine
girer. Sünnet olan erkeklerde ise sertleşme olmadan da penis başı görünür. Penis
başında frenulum adı verilen bir bölüm bulunur. Sünnet derisinin penis boynuna
tutunmasına yardımı olan bu üçgen bölge erkeğin cinsel uyarılması açısından
hassas bir bölgedir.
3.) PENİS
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

8.
• Penis gövdesi temel olarak 3 silindirik yapı ve
bunları saran zarlardan oluşur. İki silindirik yapı
penisin üst kısmında birbirine paralel olarak
uzanır ve vücuda yaklaşırken genişleyerek
kemiğe yapışır. Bu silindirik yapılar güçlü bir
zarla sarılmıştır ve iç kısımları süngerimsidir.
• Erkekte penisin sertleşmesi bu süngerimsi
yapıların sertleşme sırasında kanla dolması ile
gerçekleşir. Diğer silindirik yapı ise bu yapıların
alt kısmında yerleşmiştir ve içinden idrar yolu
(üretra) geçer.
3.) PENİS
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

9.
• Kadından farklı olarak erkekte idrar yolundan
hem idrar, hem de meni gelmektedir.
• Kadında ise vajina girişi ile idrar yolu
farklıdır.
• Penisin hemen tüm bölgeleri duyarlıdır. Yağ
dokusu içermez.
3.) PENİS
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

10.
• Latince 'kın' veya 'kılıf anlamına gelir. Cinsel heyecanın başlamasıyla birlikte 10-
30 saniyede vajinal ıslanma meydana gelir. Bu ıslanmayı yapan özel bir salgı bezi
yoktur. Vajinayı çevreleyen damarlardaki kan göllenmesinden süzülen transüda
(proteinden fakir hücrelerarası sıvı) niteliğindeki sıvı vajinanın ıslanmasını ve
cinsel ilişkinin gelişmesini sağlar.
• Doğum yapmamış kadınlarda uyarılmamış vajinanın uzunluğu 7-8 cm., çapı 2
cm.'dir; uyarılınca boyu 9.5 -10.5 cm., çapı girişte 2.5 cm., dip kısımlarda 5.5 cm.
olur. Doğum yapmış kadınlarda uyarılmamış vajinanın uzunluğu 8-10 cm., çapı 3-
4 cm.'dir, uyarılınca boyu 11 -12 cm., çapı da girişte 3-4.5 cm., dip kısımlarda 6.5
cm. olur. Görüldüğü gibi vajinal kanal uyarıyla genişlemektedir.
• Vajinanın sadece 1/3 dış kısmı cinsel yönden uyarılabilir, geri kalan bölüm sadece
basıncı hisseder. Rahimde ise giriş bölümü (serviks) basıncı ve titreşimi hisseder.
4.) VAJİNA
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

11.
• Klitoris küçük dudakların (labium minörler) üst birleşme kısmı ile klitoral başlık
arasında yer alan küçük oval bir yapıdır. Kadın genitallerinin en duyarlı
alanlarından birisidir.
• Klitorisin görünümü ve büyüklüğü kadınlar arasında değişkenlik göstermektedir.
İnsan dış cinsel organları (genitalleri) arasında, üreme işlevi olmayan, sadece
cinsel işleve sahip tek organdır.
• Anatomik ve fizyolojik özellikleri bakımından erkekteki penis muadili bir
organdır. Ancak penise göre çok daha küçüktür ve üretra (idrar yolu) klitorisin
içinden geçmez. Klitoris bir gövde ve bir baş (glans)'dan oluşmaktadır. Özellikle
baş kısmı yüksek oranda duyarlıdır. Cinsel uyarılma esnasında klitoris genişler,
kabarır.
5.) KLİTORİST
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

12.
• Büyük dudaklar arasında neredeyse saklanmış dışarı doğru 0.5-1 cm. çıkıntı
yapmıştır; klitorisin iki yana da uzanan uyarılan dokunun toplam uzunluğu
yaklaşık 20 cm.'dir.
• Üstü ‘klitoris başlığı’ denen yapıyla örtülüdür, özellikle orgazmın gelişmesinde
klitoris başlığının klitorise sürtünmesinin büyük rolü vardir. Heyecanlanma
evresinde en ufak uyarı, fantezi kurulması bile klitorisin çapında artmaya neden
olur. Bu evrede kadınlar pelvis (leğen kemiği) içinde bir dolgunluk hissi,
irritasyon (rahatsızlık hissi) ve boşalma ihtiyacı duyarlar. Ayrıca klitorisin
gövdesi ve iki taraftaki uzantıları da kanla dolup şişer ve küçük dudaklar
civarındaki basınçla meydana gelen hazdan sorumlu olurlar. Klitoris gövdesinin
% 10-20 oranında büyüdüğü ve bunun erkekteki sertleşmeye karşılık geldiği
bilinmektedir.
5.) KLİTORİST
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

13.
• Büyük dudaklar arasında neredeyse saklanmış dışarı doğru 0.5-1 cm. çıkıntı
yapmıştır; klitorisin iki yana da uzanan uyarılan dokunun toplam uzunluğu
yaklaşık 20 cm.'dir.
• Üstü ‘klitoris başlığı’ denen yapıyla örtülüdür, özellikle orgazmın gelişmesinde
klitoris başlığının klitorise sürtünmesinin büyük rolü vardir. Heyecanlanma
evresinde en ufak uyarı, fantezi kurulması bile klitorisin çapında artmaya neden
olur. Bu evrede kadınlar pelvis (leğen kemiği) içinde bir dolgunluk hissi,
irritasyon (rahatsızlık hissi) ve boşalma ihtiyacı duyarlar. Ayrıca klitorisin
gövdesi ve iki taraftaki uzantıları da kanla dolup şişer ve küçük dudaklar
civarındaki basınçla meydana gelen hazdan sorumlu olurlar. Klitoris gövdesinin
% 10-20 oranında büyüdüğü ve bunun erkekteki sertleşmeye karşılık geldiği
bilinmektedir.
5.) KLİTORİST
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

14.
• Bu sistemdeki bezler vücudun hormon üretiminde önemli bir rol
üstlenirler, testosteron ve tiroid bizim özellikle üzerinde durmamız
gereken hormonlardır.
• Testosteron erkeklerin esas hormonudur ve testislerde üretilir, kadınlarda
da az miktarda bulunur. Her iki cinste de cinsel isteği arttırır.
• Tiroid bezlerinde üretilen tiroksin hormonu metabolizma hızını ayarlar.
Tiroksinin azlığı ya da fazlalığı cinsel işlevleri değiştirebilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
6.) ENDOKRİN SİSTEMİ

15.
• İnsanda cinsel uyarana gösterilen fizyolojik tepkiyi, Masters ve Johnson,
dört ayrı evreye ayırmıştır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ
Bu dört evre erkek ve kadın için ayrı ayrı grafiklerle gösterilmiştir.
1)
Uyarılma
Evresi
2)
Plato
Evresi
3)
Orgazm
Evresi
4)
Çözülme
Evresi

16.
• Erkekteki cinsel yanıt döngüsü genellikle birbirine benzer ve tek bir grafikle
tanımlanabilir. Ancak kadınlarda durum farklıdır. Kadındaki cinsel yanıt döngüsü,
tepkinin hem yoğunluğu hem de süresiyle ilişkili olup, sayısız çeşitlilikte olabilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

17.
• İlk evredir. Temel olarak erotik duygu ve düşüncelerin belirmesi, erkekte
ereksiyon, kadında yaygın olarak vazokonjesyon ve myotoni ile
karakterizedir.
• Herhangi bir bedensel ya da psikolojik uyarı ile ortaya çıkabilir. Cinsel
uyaranın süre ve yoğunluğuna göre gösterilen tepkinin şiddeti hızlı ya da
yavaş biçimde artar.
• Kişiye uygun düşen, yeterli süre ve yoğunlukta devam eden bir cinsel
uyaran karşısında uyarılma evresi çok kısa sürebileceği gibi, kişiye fiziksel
ya da psikolojik açıdan uygun düşmeyen cinsel uyarı durumunda ya da
cinsel uyaran aralıklarla sürdürülmüşse uzayabilir ya da kaybolabilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ
1.) Uyarılma Evresi;

18.
• Aslında uyarılma evresinin bir parçası ve devamı niteliğinde olan bu
evrede, etkili cinsel uyaranın sürdürülmesi ve cinsel heyecanın artmasıyla
birlikte, kadın ya da erkek plato sürecine girer.
• Bu evrede, haz duygusu ve cinsel gerilim giderek yükselir ve kişinin
orgazma geçebileceği noktaya kadar sürer.
• Orgazm evresine giriş niteliğindedir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ
2.) Plato Evresi;

19.
• Evreler arasında süre açısından en kısa ancak duyumsanan cinsel haz
açısından en yoğun evredir.
• Bu evre, erkekte ejakülasyon, kadında ise perine ve vajina etrafındaki
kaslar ile vazokonjesyon sonucu büyüyen dokuların ritmik refleks
kasılmaları ile karakterizedir.
• Öznel olarak pelvisde duyumsanır.
• Orgazm kadında klitoral bölgede ve vajinada; erkekte ise penis ve
prostatta yoğunluk kazanır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ
3.) Orgasm Evresi;

20.
• Son evredir. Kadın ya da erkekte, orgazm ya da orgazmın gerçekleşmediği
durumlarda platoyu takiben genital bölgelerde ve bedenin bütününde
önceki aşamalarda oluşmuş olan fizyolojik değişikliklerin dakikalar
içerisinde aynı sırayı takip ederek kaybolması ile karakterizedir.
• Bu evrenin süresi cinsiyete, orgazmın yaşanıp yaşanmadığına, ya da hangi
yoğunlukta yaşandığına ve cinsel uyaranın sürüp sürmemesine göre çok
değişir.
• Kadınlar, çözülme evresinde cinsel uyaranın yeniden başlamasıyla
yeniden uyarılıp orgazm olabilme potansiyeline sahipken, erkekler süresi
kişiye ve yaşa göre değişen bir refrakter döneme zorunlu olarak girerler
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ
4.) Çözülme Evresi;

21.
• Cinsellik araştırmalarının en önemli isimlerinden Helen Kaplan 1974
yılından yaşamının sonuna kadar (1995) cinsel tepkileri ve cinsellik
üzerine araştırmalar yapmış; cinsel deneyimin arzu kısmını da ele alarak
ve cinsel heyecanın basamaklarının fizyolojik doğasını da aydınlatarak
bizim insan cinselliğini anlama konusunda görüş açımızı genişletmiştir.
• Kaplan, cinsel işlevlerin bifazik niteliğini vurgulamış, cinsel yanıt
evrelerini klinik açıdan yeniden sınıflandırarak bunlara cinsel isteği de
eklemiştir Kaplan, cinsel yanıtın bifazik niteliğiyle ilgili olarak şöyle
diyordu:
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ

22.
A) Erkekte ereksiyonu, kadında ise vajinal lubrikasyonu ve kabarmayı
sağlayan genital vazokonjesyon yanıtı.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ
"Bu formülasyona göre; cinsel yanıt, gerçekte tek ve bağımsız bir bütün
oluşturmaktan çok, birbirlerinden görece bağımsız iki ayrı bölümden
oluşmaktadır ;

23.
B) Her iki cinste de orgazmı sağlayan refleks klonik kas kontraksiyonları". Buna
göre ilk bölüm uyarılma ve plato evrelerini içermekte ve parasempatik sistem
tarafından innerve edilmekte, ikinci bölüm ise orgazm evresini içermekte ve
sempatik sistem tarafından innerve edilmektedir.
Cinsel yanıtın birbirinden görece bağımsız bu iki ayrı süreci, her iki cins için de,
genital bölgede farklı anatomik bölgeleri etkilemekte, sinir sisteminin farklı
bölgelerinden innerve edilmekte, travma, ilaç ve yaş gibi fiziksel etkenlere karşı
farklı ölçülerde hassasiyet göstermekte ve farklı psikopatolojik mekanizmalarla
birbirinden kesin hatlarla ayrılan farklı klinik sendromlara yol açmaktadır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ

24.
B) Uyarılma ve orgazm evrelerine ek olarak, cinsel isteğin de klinik açıdan önemli
ve ayrı bir süreç olduğunun anlaşılması ve çözülme evresinin klinik bir öneminin
olmaması nedeniyle, 1970'li yıllardan bu yana cinsel işlevlerin istek, uyarılma ve
orgazm aşamalarından oluştuğu ve cinsel işlev bozukluklarının da bu evrelerin
bozulmasıyla ortaya çıkan ve her evreye denk düşen farklı sendromlar topluluğu
olduğu kabul görmektedir (Tablo 1). Bunun tek istisnası, vajinismus ve disparoni
gibi cinsel birleşmede ağrı ile giden cinsel işlev bozukluklarıdır.
Böylece, bütün cinsel sorunları erkekte empotans, kadında ise frijidite olarak
adlandırılan tek bir klinik sendromun varyantları olarak değerlendiren eski düşünce
de 1970'li yıllardan itibaren yıkılmış oldu. Bugün artık bu iki deyim de çağdaş tıbbi
terminoloji ve sınıflandırmalardan çıkarılmışlardır .
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ

25.
• 1-) Cinsel Anatomi ve Fizyoloji Konusunda Bilgisinin Olması
• 2-) Cinsel bozukluklara neden olabilecek psikopatolojiler ile ilgili bilgisinin
olması;
• 3-) Cinsel bozukluklara neden olabilecek tıbbi hastalıklar ve ilaçlar ile ilgili
bilgisinin olması;
• 4-) Cinsellik konusunda doğrudan, rahat ve somut olarak konuşabilme yeteneği.
• 5-) Duygusal çelişkileri empatik olarak anlayabilme yeteneği olması gerekir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TERAPİLERDE DEĞERLENDİRME
Bir cinsel terapistin cinsel bozuklukları değerlendirebilmesi için;

26.
• 1-) Geçmiş cinsel yaşam özellikleri
• 2-) Mastürbasyon
• 3-) Eşli cinsel etkinlikler
• 4-) İlk cinsel birleşme deneyimi
• 5-) Sürekli cinsel ilişkiler
• 6-) Kişinin yaşam boyu cinsel yanıtları açısından incelenir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TERAPİLERDE DEĞERLENDİRME
İlk görüşmeler çok önemlidir. Tam bir değerlendirme yapılmalıdır.
Terapist, önce danışanlarla ayrı ayrı görüşür. Bu görüşmelerde,

27.
• 7-) Bireylerin genel sağlık durumu, geçirilmiş veya sürekli hastalıkları, kullandığı madde
ve/veya ilaçlar sorgulanır.
• 8-) Şu andaki varsa cinsel partneri/eşi ile ilişkisi/evliliği incelenir.
• 9-) Sonra, cinsel sorunun ne zaman ve ne şekilde başladığı, nasıl değişiklikler gösterdiği,
o güne kadar olan tedavi girişimleri ve bunların sonuçları incelenir.
• 10-) Ayrıca cinsel doyum veya kişilik testleri yapılır.
• 11-) İlk görüşmede danışanlar ve terapist arasında güven duygusunun gelişmesi terapinin
devamı ve başarısı açısından çok önemlidir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TERAPİLERDE DEĞERLENDİRME
İlk görüşmeler çok önemlidir. Tam bir değerlendirme yapılmalıdır.
Terapist, önce danışanlarla ayrı ayrı görüşür. Bu görüşmelerde,

28.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
SORUNUN NE OLDUĞUNU VE TERAPİNİN AMACINI BELİRLEMEK
• Sorunun saptanması sırasında terapistin araştırması gereken ilk konu
sorunun gerçek bir işlev bozukluğu mu yoksa bilgi eksikliğinden
kaynaklanan bir durum mu olduğudur.
• Hastanın veya çiftin kültürel, dini ve sosyal faktörlerden nasıl etkilendiği
çok önemlidir.
• Bu nedenle değerlendirme sırasında danışanın/çiftin cinsellikle ilgi
beklenti, inanç ve tutumlarının sorgulanması yararlı olur

29.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Değerlendirilme Sırasında Şu Sorunlara Cevap Aramak Önemlidir!
• Cinsel işlev bozukluğunun derecesi nedir?
• Cinsel işlev bozukluğu duruma bağlı olarak mı ortaya çıkmakta yoksa süreklilik
mi göstermektedir?
• Cinsel işlev bozukluğu birincil midir? Yoksa bir başka psikiyatrik bozukluk veya
evlilik sorunları nedeniyle ikincil olarak mı ortaya çıkmıştır?
• Cinsel işlev bozukluğuna eşlik eden ikincil cinsel sorunlar varmıdır?
• Cinsel işlev bozukluğunun ortaya çıkmasında biyolojik ve psikolojik faktörlerin
rolü nedir?
• Diğer eşte de cinsel bir sorun var mıdır?

30.
A-) Cinsel sorun nedir?
• Cinsel yaşantı sırasında ortaya çıkan spesifik davranışlar
• Sorunun öncesinde ve sonrasında neler düşündükleri
• Sorunun öncesinde ve sonrasında neler hissettikleri
• Sorun ile ilgili olarak daha önce başvurulan çözüm yolları
• Sorunun nedenleri ile ilgili yorumları ve tavırları
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
SORUNU HAZIRLAYAN ORTAYA ÇIKARAN VE
SÜRDÜREN FAKTÖRLERİ SAPTAYABİLMEK İÇİN BİLGİ TOPLAMAK

31.
B-) Cinsel gelişim ve yaşantılarla ilgili bilgi toplamak;
• Ergenlik dönemi, adet görme yaşı, ilk cinsel yaşantı, cinsel deneyimler, cinsel
sapmalar, cinsel taciz ve tecavüz, mastürbasyon konusundaki bilgiler ve bu
konudaki duygu ve düşünceler çok önemidir.
• C-) Cinsel tutum ve inançlar
• D-) Çocukluk yaşantıları, aile içi ilişkiler
• E-) Eş ile ilişkiler
• F-) Stres kaynakları
• G-) Sağlık durumu
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
SORUNU HAZIRLAYAN ORTAYA ÇIKARAN VE
SÜRDÜREN FAKTÖRLERİ SAPTAYABİLMEK İÇİN BİLGİ TOPLAMAK

32.
• Gizlilik ilkesine uymak
• Gözlemci olmak
• Anlayışlı ve destekleyici olmak
• Ortak bir dil geliştirmek
• Cinsel konular hakkında açık ve rahat konuşabilmek.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Değerlendirme Görüşmeleri Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

33.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TERAPİDE GENEL İLKELER
• Cinsel terapinin ilk görüşmesinde cinsel birleşme yasaklanır. Bu sayede çiftlerin cinsel
birleşmenin kaygısı olmaksızın yakınlık ve haz almaları hedeflenir.
• Ayrıntılı bir cinsel öykü değerlendirme seansında alınır.
• Terapotik ittifak kurabilmek ve empati çok önemlidir.
• Çiftler arasında yansız kalabilmek, danışanların herhangi bir düşüncesi veya davranışını
yargılamamak, yargılayıcı olarak algılanabilecek soruları sormamak çok önemlidir.
• Psiko eğitim Cinsel terapilerde bilişsel davranışçı yaklaşımın en önemli adımıdır.
• Öğrenme becerileri, eğitim, destek, öneri ve iç görü üzerinde çalışılır.
• Esnek olmak, basma kalıp kural ve uygulamalara bağlı olmamak gerekir.
• Danışanlara gerçekte hasta olanın cinsel ilişki olduğu ve bireylerin hasta olmadıkları
yönünde telkinde bulunulur.

34.
Danışanları yetkinliğimiz içerisinde değilse başka bir uzmana
yönlendirmeliyiz.
• Psikotik bozukluklar ve sınırdaki hastalarda,
• Yoğun depresyon belirtileri gösteren danışanlarda,
• Alkol ve ilaç kullanım öyküsü olduğunda,
• Diğer psikiyatrik bozuklukların yoğunluğu cinsel terapiyi engellediğinde.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Hangi Danışanlarda Yönlendirme Gerekir ;

35.
• Kadın cinsel bozukluklarında fizyolojik ve psikolojik neden ayrımını
yapmak her zaman çok kolay değildir. Çoğu vakada iki neden birbiri ile
örtüşür ve ayrımı yapmak zorlaşır. Aşağıdaki gibi durumlarda
danışanlarınızı bir jinekolojik konsültasyona göndermeniz faydalı olabilir.
• Genital ve Pelvik Ağrı
• Birleşme sırasında veya sonrasında vajinal kanama,
• Islanmanın yeterli olmasına karşın birleşme sırasında ağrı,
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Hangi Durumlarda Kadınları Jinekoloğa Yönlendirme Gerekir ;

36.
• Birleşme sırasında veya sonrasında bağırsaklarda veya mesanede ağrı
• Ağrı nedeniyle penisin vajinaya tam olarak girememesi.
• Cinsel Arzunun Yetersizliği
• Başka zamanlarda normal olan cinsel arzunun belli zamanlarda veya sık
olarak yitirilmesi,
• Hormonlardaki değişiklikler (ilaç , operasyon veya yaş ile ilgili)
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Hangi Durumlarda Kadınları Jinekoloğa Yönlendirme Gerekir ;

37.
• Beraberinde genital veya pelvik belirtiler.
• Diğer vücut işlevlerindeki değişiklikler.
• Orgazm Bozuklukları
• Orgazm yeteneğinin belli zamanlarda veya sık olarak yitirilmesi,
• Beraberinde cinsel birleşme sırasında ağrı, arzu veya uyarılma yoksunluğu
• Süreğen veya yineleyen idrar yolu ya da genital enfeksiyonların bulunması
• Diğer vücut işlevlerindeki değişiklikler.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Hangi Durumlarda Kadınları Jinekoloğa Yönlendirme Gerekir ;

38.
• Eğer yakın zamanda bir üroloğa gitmemişse sertleşme bozukluğu olan
danışanlarımızı öncesinde bir üroloğa göndermek doğru olabilir.
• Erken boşalma çok nadiren bir fiziksel sorun nedeniyle yaşanır fakat
geriye boşalma olması durumunda mutlaka üroloğa yönlendirmek gerekir.
• Geç boşalma sorunu ve cinsel isteksizlikte yine nadiren ürolojik bir
nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
Hangi Durumlarda Erkekleri Üroloğa Yönlendirme Gerekir ;

39.
1-) Davranışçı Teknikler:
• Cinsel yanıtı anlamak için cinsel eğitim ve cinsel bilgilendirme konularını da
içeren cinsel danışmanlık,
• Performans kaygısını azaltmak, partnerin cinselliğini öğrenmek, cinsel birleşme
dışındaki cinselliğe odaklanmak, iletişimi artırmak için duyumsal keşif,
• Kendi cinselliğini öğrenmek ve kaygıyı azaltmak için kendini uyarma yani
mastürbasyon egzersizleri,
• Kaygının azaltılması için nefes, gevşeme ve rahatlama egzersizleri,
• Özellikle erken boşalmada uygulamak için dur-başla tekniği,
• Daha ileri davranışçı yöntemler.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TERAPİ TEKNİKLERİ

40.
1-) Bilişsel Teknikler:
• Zihni meşgul eden düşünceleri uzaklaştırmak, cinsel haz ve yakınlığa
odaklanmak için duyumsal keşif veya zihinsel odaklanma,
• Sistematik duyarsızlaştırma tekniği,
• Anksiyetenin azaltılması için düşünce durdurulması veya dikkatin başka
yöne çevrilmesi,
• Cinsel tutumların yeniden uyarlanması,
• Cinsel MİT’ler karşısında bilişsel yeniden yapılandırma tekniği.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
CİNSEL TERAPİ TEKNİKLERİ

41.
CİNSEL YANITIN
FİZYOLOJİSİ
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ
1

42.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
• Masters ve Johnson tarafından bulunan bu teknik, çiftin birkaç gün ya da
bir hafta süresince cinsel birleşme ya da orgazmdan vazgeçip, o süre
zarfında birbirlerinin vücutlarına ve cinsel organlarına dokunmaları ve
nazikçe okşamaları şeklinde uygulanmaktadır.
• Bu egzersiz cinsel terapiler alanında Masters ve Johnson’un en önemli
katkısı olarak betimlenmektedir.
• Belirli vakalar dışında tüm cinsel terapilerde tavsiye edilen bir tekniktir.
• Özellikle erektil disfonksiyonda, cinsel isteksizlik durumlarında ve
orgazm bozukluklarında sıkça kullanılmaktadır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

43.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma (Haz) Egzersizleri;
• Temel şikayeti vajinismus olan kadınlar ile erken boşalma olan erkeklerde
her zaman önerilmeyebilir. Eğer gerçekten gerekli ise, çiftin cinsel olarak
birbirine uzaklığı diğer teknikleri engelleyecek ise ve örneğin erken
boşalma problemi yaşayan bir erkek diğer teknikler ile boşalma
kontrolünü sağlamakta başarılı bir noktaya gelebildiyse duyumsal
odaklanma egzersizleri verilebilir.
• Yine çiftin cinsellik algısı aşırı orgazm odaklıysa, yakınlaşma konusunda
kaygıları varsa ve cinsellikle ilgili bilişsel yeniden yapılandırma kısıtlı
kalıyorsa bu egzersizler verilebilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

44.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizlerinin Mantığı ;
• Çoğu kez cinsel kaygının azalmasını sağlar.
• Öğretici bir işleve sahiptir.
• Çifte birbirine haz verme ve haz alma olanağı sağlar.
• Çift arasındaki sevgi bağını arttırır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

45.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• Bir terapist cinsellik ve haz konusuna açıksa, bu konudaki çatışmalardan
etkilenmemişse haz yönergelerini etkili şekilde verebilir. Fakat danışanın
rahat olmadığı durumlarda ve kendi kaygılarından kurtulamayan bir
terapist olunduğunda egzersizlerin verilmesinde problem yaşanabilir.
• Yönergeler verilirken çiftlerin sosyal ve kültürel yapısına, eğitimine, kaygı
düzeylerine ve diğer psikopatolojilerine uygun olarak verilmeye çalışılır.
Her çift için yönergeler her zaman aynı şekilde verilemez.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

46.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• «İlk olarak sizden bir süre cinsel ilişkiyi girmemenizi ve orgazm olmaya
odaklanmamanızı istiyorum. Bu konudaki hisleriniz nelerdir?
• Bu sorudan sonra danışanların ifade edecekleri duygular ele alınır ve bu
duygular üzerine konuşulur.
• «Cinsel birleşme olmamasına karşın çok özel bir ilişki kuracaksınız»
şeklinde yönerge verilmeye devam edilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

47.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• «Bu gece bütün işlerinizi tamamladıktan sonra ikinizden de duş alıp üzerinizde hiçbir
giysi bulunmadan yatağa girmenizi istiyorum. Yatağa girdikten sonra nazik ve
odaklanmış bir şekilde birbirinizi okşamanızı istiyorum. İlk olarak siz partnerinizi
okşayacaksınız ( egzersizlere önce kimin başlayacağı bazı çiftler için oldukça önemli
olabilir, örneğin eşlerden birinin diğerinden haz talep etme gibi bir konuda ketlenmesi
varsa, partnerlerden biri reddedilmekten çok korktuğu, suçluluk duyduğu, güvensiz
olduğu için haz almaktan çok vermekle meşgulse bu duruma dikkat çektinten sonra önce
bu partnerin haz vermesi talep edilebilir, bu şekilde haz verip gevşedikten sonra kendini
haz alabilmek için daha rahat hissedebilir.)
• İlk önce haz vermeye kadının, haz almaya erkeğin başlayacağı bir çalışma için yönerge
şu şekilde olabilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

48.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• «Siz (erkek) karın üstü yatacaksınız. Sizden (kadından) onu olabildiğince nazik
ve yumuşak bir şekilde okşamanızı isteyeceğim. Kafasının arka tarafından,
kulaklarından ve boynundan başlayın. Yavaşça sırtından aşağıya doğru ve yan
taraflara inin. Kalçasından aşağı, uyluklarının iç taraflarına doğru. Nazikçe
bacaklarını ve ayaklarını okşayın. Siz (alıcı taraf) sadece duygularınıza
konsantre olmalısınız, duygularınıza konsantre olmanız çok önemli, partneriniz
yorulur ya da sıkılır diye dert etmeyin. Duygularınızla baş başa kalmaya çalışın
ve ona hissettikleriniz ile ilgili geribildirimde bulunun. Hoşunuza giden ve
gitmeyen şeyleri partnerinize söylemekten ya da göstermekten çekinmeyin.
• İkinizde vücudun arka tarafın okşanmasının tamamlandığını düşündüğünüzde
ters dönün.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

49.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• «Şimdi ön tarafta aynı şeyi yapın. Kafasından, yüzünden ve boynundan başlayın.
Yavaşça, nazikçe ve olabildiğince duyarlı bir şekilde göğsünü, göbeğini, yan
taraflarını okşayın fakat bu çalışmamızda penisi okşamayacağız veya uyarmaya
çalışmayacağız. Uylukları, bacakları ve ayakları da okşayın. İkiniz de
tamamlandığını düşünene kadar devam edin.
• Sonra sıra sizde, şimdi siz (erkek) partnerinize (kadına) aynı şeyi yapın. Siz de
meme uçları, klitoris ve vajina ağzını atlayın. Sadece vücudun geri kalanını
okşamaya konsantre olun. Siz de (kadın) sadece duygularınıza konsantre olun ve
partneriniz yorulur sıkılır diye dert etmeyin, duygularınızla baş başa kalmaya
çalışın.»
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

50.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• Haz egzersizleri verildikten sonraki seansta bu egzersiz ile ilgili çiftin
verdiği tepkiler ayrıntılı olarak incelenmelidir.
• Davranışlar belirli duygular ve düşünceler ortaya çıkarır. Bu duyguları ve
düşünceleri terapi ortamında tartışmak ve açıklık kazandırmak terapi
rasyoneli için çok önemlidir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

51.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• Pek çok çiftin tepkisi olumlu yöndedir, duyumsal odaklanma çiftin
arasındaki bağı geliştirir, birbirlerine karşı daha verici ve sevecen
olmalarını sağlar.
• Bu egzersiz ile birlikte haz için ereksiyon veya cinsel ilişkiye girmenin
gerekli olmadığını görürler.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

52.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ;
• Çiftin deneyimleri hem erotik hem de duygusaldır.
• Bazı çiftlerde direnç olarak bazı çiftlerde ise cinsel coşkunun sağlıklı bir
ifadesi olarak orgazm veya cinsel birleşme yaşanabilir. Bu konuda açık ve
nazik bir yaklaşım yardımcı olacaktır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

53.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanmaya Olumsuz Tepkiler ;
• Önemli psikopatolojik problemler veya evlilik problemleri varsa bireyler
olumsuz tepki gösterebilirler. Terapi sürecinin ilerlemesi için bu olumsuz
tepkiler çözümlenmeli ya da pas geçilmelidir.
• Özellikle dokunuşun ve yakınlaşmanın olmadığı uzun süreli orgazm ve
performans yönelimli birlikteliklerde bu tepkiler görülebilir.
• Olumsuz tepki nispeten hafifse, duygusal tepkiyi düzeltmek için
deneyimin basit bir tekrarıyla birlikte yorumsal ama özünde destekleyici
ve güven verici bir görüşme genellikle yeterli olur.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

54.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanmaya Olumsuz Tepkiler ;
• «başlangıçta biraz kaygılı (gergin veya farklı) hissetmek çok normal.
Daha önce kendinize bu tür bir fiziksel yakınlaşma iznini hiç vermediniz»
• Fakat daha derin kaygılar (zarar görme korkusu v.b.) psikoterapötik
müdahaleyi gerektirir. Çünkü cinsel tepkinin ortaya çıkmasına izin vermek
için bir derecede çözümleme gereklidir.
• Fakat sonuç değil sadece duyumsal odaklanma çalışması kaygı
uyandırıyorsa «pas» geçerek bir sonraki aşamalarla devam etmek
gerekebilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

55.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (1)
Duyumsal Odaklanmaya Olumsuz Tepkiler ;
• Olumsuz tepki nispeten hafifse, duygusal tepkiyi düzeltmek için deneyimin basit
bir tekrarıyla birlikte yorumsal ama özünde destekleyici ve güven verici bir
görüşme genellikle yeterli olur.
• «başlangıçta biraz kaygılı (gergin veya farklı) hissetmek çok normal. Daha önce
kendinize bu tür bir fiziksel yakınlaşma iznini hiç vermediniz»
• Fakat daha derin kaygılar (zarar görme korkusu v.b.) psikoterapötik müdahaleyi
gerektirir. Çünkü cinsel tepkinin ortaya çıkmasına izin vermek için bir derecede
çözümleme gereklidir.
• Fakat sonuç değil sadece duyumsal odaklanma çalışması kaygı uyandırıyorsa
«pas» geçerek bir sonraki aşamalarla devam etmek gerekebilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

56.
CİNSEL YANITIN
FİZYOLOJİSİ
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ
2

57.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (2)
• Genellikle duyumsak odaklanmanın ikinci adımı olarak devam eder fakat
bazı çiftler direkt bu adımdan başlayabilirler.
• Çift karşılıklı duyumsal odaklanma egzersizini tamamladığında veya bu
deneyimi atlama yönünde terapötik bir karar verildiğinde genital haz
egzersizi talimatı verilir.
• Bu talimat genital organların nazik, tahrik edici uyarımına atıfta bulunur.
• Hedefi orgazm değil uyarılma sağlamaktır.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ

58.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (2)
• Cinsel birleşme girişimi veya orgazm için çabalayıp cinsel sıkıntı yaşayan
pek çok çift bu egzersize yoğun erotik haz ile birlikte fizyolojik karşılıkta
verirler.
• Yapılandırılmış bir ortam performans kaygısını azaltacaktır çünkü
partnerler performans sergilemek zorunda değildirler.
• Bu egzersizdeki heyecan ve haz ile erkekte farkında bile olmadan
ereksiyon, kadında ise vajinal ıslaklık olabilir, çiftler cinsel birleşmeyi
arzulayabilirler ve çalışma kuralını ihlal edebilirler ama bu sağlıklı be
direngen bir gösterge olabilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZİNE TEPKİLER

59.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (2)
• Tepkiler olumlu bir şekilde geliştiğinde bir sonraki egzersize geçilebilir.
Sonraki egzersizler tamamen üzerinde çalışılan durum ve programa göre
cinsel birleşme dışı orgazm veya cinsel birleşme olabilir.
• Ortaya çıkabilecek olan olumsuz tepkiler ise terapötik bir meydan
okumayı temsil ediyor olabilir olabileceği gibi kişinin cinsel kaygıları,
suçluluk duygusu, cinsel mitleri veya bir savunması da olabilir.
• Örn. partneri penisini okşarken bundan kaygı duyan birinin gençlik
dönemindeki mastürbasyon ile ilgili suçluluk duygusu açığa çıkabilir.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZİNE TEPKİLER

60.
DUYUMSAL ODAKLANMA
EGZERSİZLERİ (2)
• DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİNE DİRENÇ
GÖSTEREN DANIŞANLAR İLE ÇALIŞIRKEN;
• TEKRAR, İÇ GÖRÜ VE PAS GEÇMEK TERAPÖTİK YÖNTEMLERİ
KULLANILIR.
CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZİNE TEPKİLER