a presentation about computer graphics

1. O'zbekiston Respublikasi
… Untversiteti
… fakulteti
… talim shakilining … talabasi
Name…
Axborot texnologiyalarini kasbiy
faoliyatda qo’llash fanidan
Mustaqil ishi
Fan o'qituvchisi: ...

2. Mavzu: “Kompyuter grafikasining dasturiy ta’minoti.”
Reja:
1. Kompyuterning grafikasi, ularning
imkoniyatlari va turlari
2. Kompyuter grafikasining qo’llanish
sohalari.
3. Kompyuter grafikasi turlari

3. Kompyuter grafikasi - grafik displey (monitor) ekranida
tasviriy informatsiyani vizuallash („ko'rinadigan“ qilish).
Tasvirni qog'ozda, fotoplvonkada, kinolenta va
boshqalarda aks ettirish usulidan farqli ravishda
Kompyuter grafikasida kompyuterda hosil qilingan
tasvirni darhol o'chirib tashlash, unga tuzatish kiritish,
istalgan yo'nalishda toraytirish yoki cho'zish,
yaqinlashtirish va uzoqlashtirish, rakurenn o'zlashtirish,
burish, harakatlantirish, rangini o'zgartirish va boshqa
amallarni bajarish mumkin. Kitoblarni bezash, rasm va
chizmalarni tayyorlashda buyumlarni loyihalash va
modellarini yasashda, telereklamalar yaratishda,
televizion eshittirishlar „qistirmalari“ (zastavkalari) ni,
multfilmlarni yaratishda, kinofilmlarda qiziqarli kadrlar
hosil qilish va boshqa ko'p sohalarda qo'llaniladi.

4. Kompyuter grafikasi – bu avvalo keng tarqalib borayotgan
dastur ta’minotidir, ya’ni kompyuter grafikasi mavjud va
yangi yaratilayotgan dasturlarga tayanadi. U hatto
dasturlarning o’ziga zeb berishda ham juda keng qo’llaniladi.
Uning rivojlanishi jarayonlarning real uch o’lchovli fazoda
qanday kechishini aniq tasvirlash (hatto harakatdagi)
imkoniyatini yaratdi. Shuning uchun hozirda shunday amaliy
dasturlar paketlari mav-judki, ular yordamida ko’rilayotgan
masalaning asosiy parametrinigina bergan holda uning
yechimi natijasi grafik shaklida olinishi mumkin.

5. Bu holda, biz natijalarni ko’plab jadvallar shaklida olishdan
qutilamiz va bunga intilish kerak. Kompyuter grafikasi
nafaqat ilmiy xodimlar, balki rassomlar, turli soha
loyihachilari, reklama bilan shug’ullana-digan mutaxassislar,
Internet sahifalarini yaratish, o’qitish jarayoni uchun va
boshqa sohalarda muhim rol o’ynamoqda. Uning ayniqsa
poligrafiya sohasida qo’llanilishi keyingi paytlarda rang–
barang, suratli adabiyotlar, o’quv– qo’llanmalari, badiiy
asarlarning paydo bo’lishida yuksak bezash texnikasidan
foydalanishni taqazo qilmoqda.

6. Ekran haqida gapirganda yana shunga e’tibor berish
lozimki, ekran- ning ham turlari bor. Monitor-Displey
chiqarish qurilmasi bo’lib, ular 2 xil ish tartibida
ishlaydilar.
 Matnli ish tartibi 80 *25 simvol sigimiga ega.
 Grafik ish tartibi. 1024 * 640 pixel sigimga ega.

7. Monitorlarni quyidagi guruxlarga ajratish mumkin
1. MGA Monochrom graphic adapter-oq qora rangli monitorlar.
2. CGA Color graphic adapter-rangli manitorlar.
3. MCGA Multi Color graphic adapterli manitorlar.
4. EGA EXTENDED graphic adapter kengaytirilgan. Grafik
adapterli monitorlar.
5. VGA Video graphic adapter
6. SVGA Super Video graphic adapter.
Hozirda qo’llanilayotgan monitorlar SVGA turkumiga oid
hisoblanadi.

8. 2.Kompyuter grafikasining qo’llanish sohalari.
• Kompyuter grafikasi bir necha turlarga bo’linadi:
tijorat (ish bo’yicha)
• tasvirli, namoyish qiluvchi
• Animatsiyalovchi
• muhandislik va ilmiy.
Bu sinflarning har biriga tegishli grafik vositalari
asosiy xususiyatlarini ko’rib chiqamiz.

9. • Tijorat kompyuter grafikasi.
Axborot marketingi kompyuter grafikasi vositalari qo’llanishining
eng keng va turli-tuman sohasidir. ShK yordamida qurilgan
interaktiv grafiklar, diagrammalar, rasmlardan ko’pincha moliyaviy
iqtisodiy taxlilni o’tkazish uchun hamda rejalashtirish va marketing
qarorlarini qabul qilishda qulay vosita sifati-da foydalaniladi.
Tijorat kompyuter grafikasining dasturiy vositalari tufayli byudjet,
tovarlarning mavjudligi, pul mablag’larining harakati, foydaning
miqdorlari, foiz stavkalari, sarmoya kiritishdan daromadlar,
buyurtmalar «portfeli»ning holati haqidagi ma’lumotlarga ega har
xil interaktiv grafiklar va diagrammalarni tayyorlash mumkin.

10. • Illyustrativ kompyuter grafikasi.
Tovarni har tomonlama mos, chiroyli ko’rsata olishlik
bozor jamiyati uchun juda xos. Bunda hamma narsa
tovarning sifatiga bog’liq. Masalan, o’zi, o’z tovari
yoki kompaniyasi haqidagi axborotni qanday
berishning belgilangan madaniyati vujudga kelgan.
Xususan, axborot sohasi tovarlarini reklama qilish
uchun illyustrativ kompyuter grafikasidan foydalanish
maqsadga muvofiq.

11. Hozirda kompyuter grafikasining bu sinfi vositalari
keskin rivojlanmoktsa. Kompyuterlashtirilgan
reklama reklamaning zamonaviy shakllaridan biri
bo’lib, u zamonaviy reklamani kompyuter grafikasi
usullari va vositalari yordamida yaratish va
tarkatishning tubdan yangi shaklidir.

12. 3.Kompyuter grafikasi turlari.
Kompyuter grafikasi dasturlari 3 turga bo’linadi:
1.Rastrli grafika
2.Vektorli grafika
3.Fraktal grafika
Bu dasturlar bir-birlaridan tasvirlarni aks ettirish
usullari bilan farq qiladi.

13. 1. Rastr grafikasi
asosan elektron va poligraf nashriyotlarda qo’llaniladi. Rastr
grafika-sining asosiy elementi sifatida nuqta qabul qilingan.
Agar tasvir ekranda ko’rilsa, bu nuqta «piksel» deb aytiladi.
Kompyuterda qo’llanila-digan operasion tizimlarning
imkonitiyaga ko’ra, 480x640, 800x600, 1024x768 va undan
ko’proq pikselga ega bo’lgan tasvirlar joylashuvi mumkin.
Tasvirning o’lchamiga ko’ra uning imkoniyati ham oshib
boradi. Ekranning imkoniyati parametrik bo’lib, bir
dyuymdagi nuqtalar soni bilan belgi-lanadi. Rastr grafikasi
uchun kamdan-kam hollar-da grafik dasturlar yordamida
qo’lda bajaril-gan tasvirlar ishlatiladi. Professional rasm yoki
fotosuratni rastr grafikasida ko’proq qo’llash kuzatiladi.

14. 2. Vektorli grafika
uning tasvirni aks ettirishda asosiy elementi chiziq bo’lib
hisoblanadi. Kompyuter xotirasida bu chiziq juda katta joy egallaydi,
chunki xotira-da chiziqning pa rametrlari ko’rsatiladi yoki formula
orqali beriladi. Unda sodda obyektlar mu-rakkab obyektlarga
birlashtiriladi, shu sababli vektor grafikasini obyektga yo’naltirilgan
grafika deb ham aytiladi. Kompyuter xotirasida vektor grafikasi
chiziqlar sifatida saqlanib turishiga qaramasdan, tasvir ekranga
nuqtalar sifatida chiqariladi. Tasvirni ekranga chiqarish-dan oldin har
bir parametrni hisoblab chiqadi. Shu sababli vektor grafikasini
hisoblanuvchi grafika deb aytiladi. Vektor grafikasi yordamida sodda
turdagi bezash ishlarini olib borish mumkin.

15. 3. Fraktal grafika
Bu matematik tenglamalar yordamida tashkil etiladigan tasvirdir.
Eng sodda fraktal obyekt sifatida qor uchqunlarini, yoki
paporotnik bargini keltirish mumkin. Shuning uchun ham fraktal
obyekt chizish yoki bezash asosida emas, balki dasturlashtirish
asosida hosil bo’ladi. Kompyuterda tashkil qilingan turli
o’yinlarda ham fraktal grafikasidan foydalaniladi. Fraktal
grafikasi kompyuter xotirasida saqlanib turmaydi. Har bir tasvir
tenglama yoki tenglamalar sistemasi asosida quri-ladi. Fraktal
grafikadagi tenglamaning biror koeffisiyentini o’zgarti-rish
orqali butunlay boshqa tasvirni hosil qilish mumkin.

16. Kompyuter grafikasining qo’llanilish sohasi juda keng va
xilma-xildir. U nafaqat ilmiy xodimlar, balki rassomlar, turli
soha loyihachi-lari, reklama bilan shug’ullanadigan
mutaxassislar, Internet sahifalarini yaratish, o’qitish jarayoni
uchun va boshqa sohalarda muhim rol o’ynamoqda. Uning,
ayniqsa, matbaa sohasida qo’llanilishi keyingi paytlarda rang-
barang, suratli adabiyotlar , o’quv qo’llanmalari va badiiy
asarlarning paydo bo’lishida yuksak bezash texnikasidan
foydalana olish imkonini bermoqda. Hozir, o’ziga jalb
qiluvchi videoroliklar, Internet sahifalarini yaratishni
kompyuter grafikasiz tasavvur qilish qiyin.