1.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 1
+VIEÄT NAM
Vieät Nam hình chöõ S
Moät baùn ñaûo xinh xinh
Naèm treân bieån Thaùi Bình
ÔÛ Ñoâng Nam Chaâu AÙ
Vieät Nam laø moät trong nhöõng quoác gia naèm treân baùn ñaûo Ñoâng Döông, dieän tích
laõnh thoå treân 330.000km2
. Toïa ñoä cuï theå cuûa laõnh thoå nhö sau: Töø 102o
08’ ñeán 109o
28’
kinh tuyeán Ñoâng. Töø 8o
02’ ñeán 23o
23’ vó tuyeán Baéc. Laõnh haûi roäng 12 haûi lyù (Tính töø
ñöôøng cô sôû). Vuøng ñaëc quyeàn kinh teá roäng 200 haûi lyù (Tính töø ñöôøng cô sôû). Daân soá gaàn
78 trieäu ngöôøi (soá lieäu thoáng keâ naêm 1998) vôùi 54 daân toäc anh em.
Bieân giôùi cuï theå: Phía Baéc giaùp Trung Quoác, Taây giaùp Laøo vaø Campuchia, Ñoâng
giaùp bieån Ñoâng, phía Nam vaø Taây Nam giaùp bieån Ñoâng vaø Vònh Thaùi Lan. Bieân giôùi ñaát
lieàn daøi hôn 3730km, bôø bieån daøi hôn 3260km.
Ø Chieàu daøi laõnh thoå ôû nôi daøi nhaát (tính theo ñöôøng thaúng chim bay töø cöïc Baéc
xuoáng cöïc Nam): 1650km.
Ø Chieàu daøi laõnh thoå ôû nôi roäng nhaát: Baéc Boä: 600km, vaø Nam Boä: 400km
Ø Nôi heïp nhaát cuûa laõnh thoå (tính theo ñöôøng thaúng chim bay töø cöïc Taây sang cöïc
Ñoâng): chöa ñaày 50km.
Vieät Nam coù caû nuùi röøng, soâng ngoøi, ñoàng baèng, bieån caû vaø haûi ñaûo.
Nuùi chieám 3/4 dieän tích laõnh thoå. Cuï theå:
Ø Loaïi coù chieàu cao so vôùi möïc nöôùc bieån töø 1000m trôû xuoáng chieám 85% dieän tích
nuùi.
Ø Loaïi coù chieàu cao töø 1000m ñeán döôùi 2000m so vôùi möïc nöôùc bieån chieám 14% dieän
tích nuùi.
Ø Loaïi coù chieàu cao töø 2000m trôû leân so vôùi möïc nöôùc bieån chieám khoaûng 1% dieän
tích nuùi maø thoâi.
Ø Ñænh nuùi cao nhaát: Phanxipaêng (ÔÛ Laøo Cai) cao 3143m.
Röøng Vieät Nam hieän taïi chieám khoaûng 30% dieän tích laõnh thoå. Tuy nhieân, phaàn lôùn
dieän tích röøng cuõng chính laø dieän tích nuùi.
Vieät Nam coù tôùi haøng ngaøn nhöõng doøng soâng lôùn nhoû, phaàn lôùn laø ngaén vaø doác chaûy chuû
yeáu töø Taây Baéc – Ñoâng Nam. Doïc theo bôø bieån Vieät Nam, cöù khoaûng 20km laïi coù moät
cöûa soâng.
Ñoàng baèng Vieät Nam chæ chieám chöa ñaày 1/4 dieän tích laõnh thoå. Hai ñoàng baèng lôùn nhaát
laø:
Ø Ñoàng baèng Baéc boä (Chaâu thoå soâng Hoàng): 15.000km2
.
Ø Ñoàng baèng Nam Boä (Chaâu thoå soâng Cöûu Long): 40.000km2
.
Ø Do söï boài ñaép töï nhieân, ñoàng baèng Vieät Nam ñang caøng ngaøy caøng ñöôïc môû roäng.
Vuøng bieån Vieät Nam, theo coâng boá chính thöùc vaøo ngaøy 12/5/1977 cuûa Thuû töôùng CP thì
laõnh haûi Vieät Nam roäng 12 haûi lyù (tính töø ñöôøng cô sôû).
Bieån Vieät Nam coù maáy ñieåm ñaùng löu yù sau ñaây:
Ø Noùng quanh naêm. Nhieät ñoä bieån luoân luoân cao hôn nhieät ñoä khoâng khí (Trung
bình khoaûng 12o
C vaøo muøa ñoâng, khoaûng treân döôùi 27o
C vaøo muøa haï).
Ø Cheá ñoä thuûy trieàu khaù phöùc taïp: Coù caû nhaät trieàu laãn baùn nhaät trieàu.

2.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 2
Ø Trong vuøng bieån Ñoâng cuûa Vieät Nam coù hai doøng haûi löu lôùn. Moät doøng hoaït ñoäng
maïnh vaøo muøa Haï, chaûy theo höôùng Taây Nam – Ñoâng Baéc. Moät doøng khaùc hoaït ñoäng
maïnh vaøo muøa Ñoâng, chaûy theo höôùng Ñoâng Baéc – Taây Nam.
Ø Ngoaøi ra, trong khu vöïc Vònh Baéc Boä coøn coù theâm hai doøng haûi löu nhoû nöõa,
thöôøng thay ñoåi doøng chaûy theo gioù muøa.
Vieät Nam coù khoaûng hôn 4000 hoøn ñaûo lôùn, trong ñoù soá ñaûo trong vònh Baéc Boä ñaõ chieám
tôùi 3/4.
Khí haäu Vieät Nam hoaøn toaøn naèm trong vaønh ñai nhieät ñôùi cuûa Baéc Baùn caàu, nhöng
thieân veà Baéc chí tuyeán hôn laø veà xích ñaïo.
Ø Nhieät ñoä trung bình haèng naêm töø 22o
C ñeán 27o
C.
Ø Löôïng möa trung bình töø 1500mm ñeán 2000mm.
Ø Ñoä aåm khoâng khí trung bình 80%, nhieät böùc xaï trung bình haèng naêm laø 100
Kcal/cm3
.
Nguoàn taøi nguyeân cuûa Vieät Nam khaù phong phuù. Hieän taïi coù 4 nguoàn taøi nguyeân sau ñaây
ñang ñöôïc chuù yù.
Ø Taøi nguyeân röøng.
Ø Taøi nguyeân thuûy saûn vaø haûi saûn.
Ø Taøi nguyeân khoaùng saûn.
Ø Taøi nguyeân du lòch.
Ñôn vò haønh chaùnh ñòa phöông lôùn nhaát laø caùc tænh vaø thaønh phoá tröïc thuoäc Trung
Öông. Hieän nay, Vieät Nam coù taát caû 64 tænh thaønh tröïc thuoäc Trung Öông.
Ø Quoác hieäu chính thöùc: Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam.
Ø Thuû ñoâ: Haø Noäi.
Ø Quoác kyø: Côø ñoû, sao vaøng 5 caùnh.
TOÅNG COÄNG CAÛ NÖÔÙC VIEÄT NAM COÙ
- 64 Tænh thaønh, trong ñoù coù 5 thaønh phoá tröïc thuoäc Trung Öông: Haø Noäi, TP.HCM, Haûi
Phoøng, Ñaø Naüng, Caàn Thô. Töø ñaàu naêm 2004, tænh Caàn Thô taùch thaønh TP. Caàn Thô vaø
tænh Haäu Giang (thò xaõ Vò Thanh); tænh ÑakLak taùch thaønh ÑakLak vaø Ñak Noâng (thò
xaõ Gia Nghóa); tænh Lai Chaâu taùch thaønh Lai Chaâu vaø Ñieän Bieân (thaønh phoá Ñieän Bieân
Phuû).
- Trong 64 tænh thaønh, coù 35 quaän vaø 490 huyeän vaø thò xaõ.
- Coù 21 thaønh phoá tröïc thuoäc tænh:
§ Thaùi Nguyeân (Thaùi Nguyeân)
§ Vieät Trì (Phuù Thoï)
§ Vinh (Ngheä An)
§ Hueá (Thöøa Thieân Hueá)
§ Nha Trang (Khaùnh Hoøa)
§ Buoân Ma Thuoät (ÑakLak)
§ Bieân Hoøa (Ñoàng Nai)
§ Myõ Tho (Tieàn Giang)
§ Long Xuyeân (An Giang)
§ Pleiku (Gia Lai)
§ Haï Long (Quaûng Ninh)
§ Nam Ñònh (Nam Ñònh)
§ Thanh Hoùa (Thanh Hoùa)
§ Quy Nhôn (Bình Ñònh)
§ Phan Thieát (Bình Thuaän)
§ Ñaø Laït (Laâm Ñoàng)
§ Vuõng Taøu (Baø Ròa-Vuõng Taøu)
§ Caø Mau (Caø Mau)
§ Haûi Döông (Haûi Döông)
§ Ñieän Bieân Phuû (Ñieän Bieân)
§ Ñoàng Hôùi (Quaûng Bình)
Caû nöôùc coù 11 tænh coù hai thò xaõ:
§ An Giang
§ Ñoàng Nai
§ Haø Tænh

3.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 3
§ Ninh Bình
§ Thanh Hoùa
§ Haø Taây
§ Quaûng Trò
§ Ñoàng Thaùp
§ Quaûng Nam
§ Yeân Baùi
§ Laøo Cai

4.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 4
Ngoaøi ra coøn coù 6 tænh coù dieän tích treân 10.000km2
§
Laâm Ñoàng: 10.172,6km2
§ Thanh Hoùa: 11.168,3km2
§ Gia Lai: 16.212km2
§ Quaûng Nam: 11.043km2
§ Sôn La:14.210km2
§
Ngheä An: 16.371km2
- Tænh coù dieän tích nhoû nhaát: Baéc Ninh (797km2
)
Ngoaøi ra coøn coù 4 tænh thaønh coù dieän tích döôùi 1000km2
:
§ Ñaø Naüng: 942km2
§ Höng Yeân: 889km2
§ Haø Noäi: 921km2
§ Haø Nam: 826,66km2
Hai ñòa phöông ñoâng daân nhaát:
§ TP.HCM: 5096.700 ngöôøi
§ Thanh Hoùa: 3.613.400 ngöôøi
Ngoaøi ra coøn coù 5 tænh coù daân soá treân 2 trieäu:
§ Ngheä An: 2.890.400 ngöôøi
§ Haø Taây: 2.387.700 ngöôøi
§ Ñoàng Nai: 2.040.500 ngöôøi
§ Haø Noäi: 2.420.200 ngöôøi
§ An Giang: 2.905.200 ngöôøi
Hai ñòa phöông coù maät ñoä daân soá cao nhaát:
§ Haø Noäi: 2628 ngöôøi/km2
§ TP.HCM: 2439 ngöôøi/km2
Ngoaøi ra caû nöôùc coù 7 tænh thaønh coù maät ñoä daân soá cao hôn 1000 ngöôøi/km2
§ Höng Yeân: 1249 ngöôøi/km2
§ Baéc Ninh: 1189 ngöôøi/km2
§ Haø Taây: 1100 ngöôøi/km2
§ Haø Nam: 1010 ngöôøi/km2
§ Thaùi Bình: 1227 ngöôøi/km2
§ Haûi Phoøng: 1140 ngöôøi/km2
§
Haûi Döông: 1042 ngöôøi/km2
- Tænh coù maät ñoä daân soá thaáp nhaát: Kontum: hôn 28 ngöôøi/km2
Ngoaøi ra, coøn coù 11 ñòa phöông coù maät ñoä daân soá chöa tôi 100 ngöôøi/km2
:
§ Lai Chaâu: 33 ngöôøi/km2
§ Sôn La: hôn 61 ngöôøi/km2
§ Cao Baèng: hôn 67 ngöôøi/km2
§ Laøo Cai: hôn 74 ngöôøi/km2
§ Bình Phöôùc: gaàn 83 ngöôøi/km2
§ Laïng Sôn: gaàn 91 ngöôøi/km2
§ Gia Lai: hôn 54 ngöôøi/km2
§ Baéc Kaïn: gaàn 67 ngöôøi/km2
§ ÑakLak: gaàn 71 ngöôøi/km2
§ Haø Giang: gaàn 78 ngöôøi/km2
§ Laàm Ñoàng: hôn 86 ngöôøi/km2
Ñòa phöông coù nhieàu ñôn vò haønh chính caáp quaän huyeän vaø töông ñöông: Thanh
Hoùa: 27 ñôn vò (moät thaønh phoá, hai thò xaõ vaø 24 huyeän)
- Ñòa phöông coù ít ñôn vò haønh chính caáp huyeän vaø thò xaõ:
§ Ninh Thuaän: 4 (moät thò xaõ vaø 3 huyeän)
§ Baïc Lieâu: 4 (moät thò xaõ vaø 3 huyeän)

5.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 5
TOÙM LÖÔÏC CAÙC THÔØI ÑAÏI LÔÙN CUÛA LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM
1. Tieàn Söû
a. Ñaëc ñieåm noåi baät:
Keát quaû nghieân cöùu hieän nay cho thaáy caùch ñaây khoaûng 300.000 naêm, loaøi ngöôøi ñaõ coù
maët treân laõnh thoå nöôùc ta. Daáu tích nhöõng chieác raêng vöøa coù ñaëc tính cuûa ngöôøi vöøa coù
ñaëc tính cuûa vöôïn (trong ñoù ñaëc tính cuûa ngöôøi laø ñaëc tính troäi) phaùt hieän ôû Thaåm Hai,
Thaåm Khuyeân (nay thuoäc tænh Laïng Sôn) ñaõ töï noùi leân ñieàu ñoù. Vôùi phaùt hieän naøy, caùc
nhaø söû hoïc Vieät Nam ñaõ cho raèng Vieät Nam laø moät trong nhöõng caùi noâi cuûa loaøi ngöôøi.
ÔÛ nhieàu khu vöïc khaùc treân theá giôùi, thôøi tieàn söû thöôøng chæ töông öùng vôùi thôøi ñoà ñaù,
böôùc sang thôøi ñoà ñoàng thì cuõng coù nghóa laø ñaõ böôùc sang thôøi ñaïi coù nhaø nöôùc. Nhöng
keát quaû nghieân cöùu cuûa giôùi söû hoïc Vieät Nam trong haøng chuïc naêm qua laïi cho moät keát
luaän khaùc hôn, raèng: Thôøi tieàn söû ôû Vieät Nam khoâng chæ bao goàm toaøn boä thôøi ñoà ñaù maø
coøn baêng qua caû toaøn boä thôøi ñoà ñoàng. Coù theå noùi, ñaây laø ñaëc ñieåm noåi baäc nhaát.
b. Caùc giai ñoaïn lôùn cuûa thôøi tieàn söû:
- Giai ñoaïn ñoà ñaù:
+ Môû ñaàu caùch nay khoaûng 300.000 naêm
+ Chaám döùt caùch nay khoaûng 4000 naêm
+ Giai ñoaïn ñoà ñaù bao haøm boán chaëng lôùn:
§ Ñoà ñaù cuõ: vôùi caùc neàn vaên hoùa tieâu bieåu nhö Thaåm Hai, Thaåm Khuyeân, Nuùi Ñoï,
Sôn Vi…, môû ñaàu caùch nay khoaûng 300.000 naêm vaø chaám döùt caùch nay khoaûng 11.000
naêm.
§ Ñoà ñaù giöõa: vôùi neàn vaên hoùa tieâu bieåu nhaát laø Hoøa Bình, coù nieân ñaïi môû ñaàu caùch
nay khoaûng 11.000 naêm vaø chaám döùt caùch nay khoaûng treân 9000 naêm.
§ Ñoà ñaù môùi: vôùi caùc neàn vaên hoaù tieâu bieåu nhö Baéc Sôn, Quyønh Vaên, Baøo Troù, Haï
Long…, môû ñaàu caùch nay khoaûng treân 9000 naêm vaø chaám döùt caùch nay khoaûng 4000 naêm
§ Ñænh cao toät cuøng cuûa ñoà ñaù môùi: theå hieän taäp trung ôû vaên hoaù Phuøng Nguyeân.
Ñaây cuõng laø giai ñoaïn sô kyø cuûa giai ñoaïn ñoà ñoàng ôû Vieät Nam
- Giai ñoaïn ñoà ñoàng:
+ Môû ñaàu caùch nay khoaûng 4000 naêm.
+ Bò thay theá daàn bôûi ñoà saét caùch nay khoaûng 2500 naêm
+ Giai ñoaïn ñoà ñoàng ôû Vieät Nam bao haøm boán chaëng lôùn:
§ Sô kì: vôùi neàn vaên hoaù tieâu bieåu laø Phuøng Nguyeân, nieân hieäu môû ñaàu caùch nay
khoaûng 4000 naêm.
§ Trung kì: vôùi neàn vaên hoaù tieâu bieåu laø Ñoàng Ñaäu, coù nieân ñaïi môû ñaàu caùch nay
khoaûng 3300 naêm.
§ Haäu kì: vôùi neàn vaên hoùa tieâu bieåu laø Goø Mun, coù nieân ñaïi caùch ngaøy nay khoaûng
3100 naêm.
§ Ñænh cao toät cuøng: vôùi neàn vaên hoùa tieâu bieåu laø Ñoâng Sôn, coù nieân ñaïi môû ñaàu
caùch nay khoaûng 2800 naêm. ÔÛ khoaûng giöõa cuûa vaên hoùa Ñoâng Sôn, ñoà saét baét ñaàu xuaát
hieän. Töø Ñoâng Sôn vaø treân cô sôû Ñoâng Sôn, söï chuyeån hoùa cuûa xaõ hoäi dieãn ra ngaøy moät
maïnh meõ. Nhaø nöôùc ra ñôøi.
2. Thôøi Sô Söû
a. Khung nieân ñaïi:
Veà nieân ñaïi môû ñaàu, taát caû caùc boä chính söû tröôùc ñaây ñeàu laáy naêm Nhaâm Tuaát (2879
TCN). Khoa hoïc lòch söû hieän ñaïi ñaõ baùc boû nieân ñaïi môû ñaàu naøy. Hieän nay, nieân ñaïi môû
ñaàu cuûa thôøi sô söû ôû Vieät Nam ñöôïc xaùc ñònh laø caùch ngaøy nay khoaûng töø 2600 naêm ñeán
2500 naêm.

6.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 6
Veà nieân ñaïi keát thuùc, taát caû caùc boä chính söû tröôùc ñaây ñeàu laáy naêm 208 TCN. Khoa hoïc
lòch söû hieän ñaïi ñaõ baùc boû nieân ñaïi keát thuùc naøy. Hieän nay, nieân ñaïi keât thuùc cuûa thôøi sô
söû ñöôïc xaùc ñònh laø naêm 179 TCN, naêm Trieäu Ñaø ñaùnh baïi An Döông Vöông vaø xaùc laäp
neàn ñoâ hoä ôû nöôùc ta.
b. Hai giai ñoaïn lôùn cuûa thôøi sô söû:
Thôøi sô söû (hay thôøi döïng nöôùc) ôû nöôùc ta bao goàm hai giai ñoaïn lôùn:
ü Giai ñoaïn Huøng Vöông vôùi nöôùc Vaên Lang, môû ñaàu caùch ñaây khoaûng töø 2600 naêm
ñeán 2500 naêm vaø chaám döùt vaøo naêm 208 TCN (töùc laø caùch nay 2200 naêm). Söû cuõ coù noùi
ñeán 18 ñôøi Huøng Vöông vôùi nhöõng teân goïi raát cuï theå. Tuy nhieân, ñoù chæ laø lòch söû hoùa
caùc chuyeän keå daân gian chöù khoâng phaûi laø lòch söû. Vaên Lang laø moät giai ñoaïn coù thaät
cuûa lòch söû Vieät Nam, nhöng söï thaät lòch söû veà Vaên Lang khoâng hoaøn toaøn nhö moâ taû
cuûa söû cuõ. Kinh ñoâ cuûa Vaên Lang xöa, ñöôïc xaùc ñònh laø khu vöïc huyeän Phong Chaâu cuûa
tænh Phuù Thoï ngaøy nay.
ü Giai ñoaïn An Döông Vöông vôùi nöôùc Aâu Laïc, môû ñaàu naêm 208 TCN vaø keát thuùc
naêm 179 TCN (töùc laø toàn taïi tröôùc sau khoaûng 30 naêm). Kinh ñoâ cuûa Aâu Laïc laø Coå Loa
(nay thuoäc huyeän Ñoâng Anh-Haø Noäi)
Tuy coù hai giai ñoaïn nhö ñaõ trình baøy ôû treân, nhöng do choã giai ñoaïn sau quaù ngaén, vaû
laïi, tính chaát chung cuûa caû hai giai ñoaïn cuõng khoâng coù gì khaùc bieät lôùn, vì theá caùc nhaø
söû hoïc vaãn goäp laïi maø goïi chung laø thôøi sô söû, thôøi döïng nöôùc, hoaëc thaäm chí cuõng coù
khi goïi ñoù laø thôøi Huøng Vöông.
3. Thôøi Baéc Thuoäc
a. Khung nieân ñaïi:
Caùc boä chính söû tröôùc ñaây ñeàu laáy naêm 111 TCN (naêm nhaø Taây Haùn laät ñoå Nam Vieät
roài thay Nam Vieät thoáng trò nöôùc ta) laø naêm môû ñaàu. Khoa hoïc lòch söû hieän ñaïi ñaõ baùc
boû nieân ñaïi naøy. Vaø thay vaøo ñoù laø naêm 179 TCN, naêm Trieäu Ñaø (vua Nam Vieät) ñaõ
ñaùnh baïi An Döông Vöông, thieát laäp neàn ñoâ hoä ñoái vôùi nöôùc ta.
Caùc boä chính söû cuõng laáy naêm 938 (naêm Ngoâ Quyeàn ñaùnh tan quaân Nam Haùn) hoaëc naêm
968 (naêm Ñinh Boä Lónh deïp xong Loaïn 12 Söù quaân vaø leân ngoâi Hoaøng ñeá, xöng laø Ñinh
Tieân Hoaøng) laø naêm keát thuùc thôøi Baéc thuoäc. Khoa hoïc lòch söû choïn naêm 905 (naêm Khuùc
Thöøa Duï ñaõ khoân kheùo thieát laäp neàn ñoäc laäp vaø töï chuû), vì cho raèng keå töø ñaây, neàn ñoâ
hoä cuûa caùc trieàu ñaïi Phong kieán Trung Quoác ñoái vôùi nöôùc ta ñaõ chaám döùt.
b. Caùc trieàu ñaïi Phong kieán Trung Quoác ñaõ noái nhau thoáng trò nöôùc ta trong thôøi Baéc
thuoäc (töø 179 TCN ñeán 905 Sau CN).
§ NAM VIEÄT (hoï Trieäu): Thaønh laäp naêm 206 TCN. Ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 179 TCN.
Chaám döùt aùch ñoâ hoä töø naêm 111 TCN. Toång coäng 68 naêm.
§ TIEÀN HAÙN (hay Taân Haùn – hoï Löu): Thaønh laäp naêm 206 TCN, laät ñoå Nam Vieät
roài thay Nam Vieät ñeå ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 111 TCN. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 08 sau
CN. Toång coäng 119 naêm.
§ NHAØ TAÂN (Vöông Maõn): Laät ñoå vaø thay Tieàn Haùn ñoâ hoä nöôùc ta. Thaønh laäp naêm
08, ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 08. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 25. Toång coäng 17 naêm.
§ HAÄU HAÙN (hay Ñoâng Haùn – hoï Löu) deïp boû nhaø Taân roài thay nhaø Taân ñoâ hoä
nöôùc ta: Thaønh laäp naêm 25. Ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 25. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 220.
Toång coäng 195 naêm.
§ NHAØ NGOÂ (hoï Toân): laø moät trong 3 nöôùc cuûa thôøi hoãn chieán Tam Quoác (Ngoâ,
Thuïc vaø Nguïy). Ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 220. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 280. Toång coäng 60
naêm
§ NHAØ TAÁN (hoï Tö Maõ): Thoáng nhaát Trung Quoác thay nhaø Ngoâ ñoâ hoä nöôùc ta. Khôûi

7.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 7
ñaàu naêm 280. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 420. Toång coäng140 naêm
§ NAM TRIEÀU (Toáng, Teà, Löông, Traàn): Ñaây laø thôøi loaïn laïc cuûa Trung Quoác, söû goïi
laø thôøi Nam- Baéc trieàu. Nam trieàu vôùi nhieàu trieàu ñaïi khaùc nhau ñaõ tröïc tieáp ñoâ hoä nöôùc
ta. Khôûi ñaàu naêm 420. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 542 (Nam trieàu coøn toàn taïi cho ñeán
naêm 581, nhöng töø naêm 542, ta giaønh ñöôïc ñoäc laäp nhôø thaéng lôïi cuûa cuoäc khôûi nghóa do
Lyù Bí laõnh ñaïo). Toång coäng 122 naêm.
§ NHAØ TUØY (Hoï Döông): Thaønh laäp naêm 581. Xaâm löôïc vaø ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm
602. Chaám döùt aùch ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm 618. Toång coäng 16 naêm.
§ NHAØ ÑÖÔØNG (Hoï Lyù): Thaønh laäp naêm 618. Thay nhaø Tuyø ñoâ hoä nöôùc ta töø naêm
618. Chaám döùt aùch ñoâ hoä naêm 905. Nhaø Ñöôøng coøn toàn taïi ñeán naêm 907, nhöng hai
naêm sau cuøng, chuùng khoâng coøn ñuû söùc ñeå ñoâ hoä nöôùc ta. Vaû chaêng, naêm 905, hoï Khuùc
ñaõ khoân kheùo thieát laäp ñöôïc chính quyeàn ñoäc laäp vaø töï chuû. Toång coäng: 287 naêm.
c. Tính chaát cuûa thôøi Baéc thuoäc
- Doøng noåi baät thöù nhaát cuûa lòch söû thôøi Baéc thuoäc laø doøng ñoâ hoä cuûa caùc trieàu ñaïi phong
kieán Trung Quoác. Ñaây laø thôøi ñen toái nhaát cuûa lòch söû nöôùc nhaø trong thieân nieân kyû thöù
nhaát sau Coâng nguyeân. Quaân ñoâ hoä ñaõ quyeát taâm xoùa boû cho baèng ñöôïc neàn ñoäc laäp vaø
töï chuû cuûa nhaân daân ta, vô veùt vaø boùc loät nhaân daân ta moät caùch raát thaäm teä. Ñaây cuõng
laø thôøi maø nhöõng aâm möu ñoàng hoùa nguy hieåm ñöôïc thöïc hieän raát raùo rieát.
- Doøng noåi baät thöù hai cuûa lòch söû thôøi Baéc thuoäc laø doøng ñaáu tranh lieân tuïc vaø ngoan
cöôøng cuûa nhaân daân ta. Haøng loaït nhöõng cuoäc khôûi nghóa ñaõ buøng noå, taán coâng khoâng
khoan nhöôïng vaøo toaøn boä cô ñoà thoáng trò cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung Quoác ñoâ
hoä. Ñieåm laïi, chuùng ta thaáy noåi leân nhöõng cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu nhaát sau ñaây:
ü Khôûi nghóa Hai Baø Tröng, noå ra naêm 40, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñoâng Haùn (töùc
Haäu Haùn). Hai baø ñaõ daønh ñöôïc chính quyeàn trong ba naêm (40-43). Söû goïi laø thôøi Tröng
Nöõ Vöông
ü Khôûi nghóa Baø Trieäu (töùc Trieäu Thò Trinh), noå ra naêm 384, choáng laïi aùch thoáng trò
cuûa quaân ñoâ hoä nhaø Ngoâ.
ü Khôûi nghóa Lyù Bí (töùc Lyù Boân) dieãn ra naêm 542, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Löông
(moät trong nhöõng trieàu ñaïi cuûa Nam Trieàu). Ñaàu naêm 544, Lyù Bí leân ngoâi Hoaøng Ñeá,
xöng laø Lyù Nam Ñeá. Ñaët quoác hieäu laø Vaïn Xuaân, ñaët nieân hieäu laø Thieân Ñöùc (cuõng coù
saùch cheùp laø Ñaïi Ñöùc), treân danh nghóa nöôùc Vaïn Xuaân toàn taïi ñeán naêm 602.
ü Khôùi nghóa Lyù Töï Tieân vaø Ñinh Kieán, noå ra naêm 687, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø
Ñöôøng.
ü Khôûi nghóa Mai Thuùc Loan, noå ra naêm 722, choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñöôøng, Mai
Thuùc Loan leân ngoâi hoaøng ñeá, xöng laø Mai Haéc Ñeá.
ü Khôûi nghóa Phuøng Höng (?- 791), choáng laïi aùch ñoâ hoä cuûa nhaø Ñöôøng, Phuøng Höng
ñaõ daønh ñöôïc chính quyeàn trong moât thôøi gian khaù daøi. OÂng qua ñôøi (789), con oâng laø
Phuøng An ñaõ toân cha laø Boá Caùi Ñaïi Vöông.
ü Khôûi nghóa Döông Thanh, noå ra naêm 819, keùo daøi ñeán naêm 820, choáng laïi aùch thoáng
trò cuûa nhaø Ñöôøng.
Lòch söû thôøi Baéc thuoäc tuy coù hai doøng hoaøn toaøn khaùc nhau, nhöng ñieàu ñaùng noùi nhaát
laø ôû choã, cuoái cuøng doøng ñaáu tranh ngoan cöôøng cuûa nhaân daân ta ñaõ daønh thaéng lôïi.
4. Kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát (905- 1527)
Kyû nguyeân naøy goàm 5 chaëng noái tieáp nhau, tuy coù nhöõng luùc ñaát nöôùc ta phaûi chòu
nhöõng thöû thaùch raát cam go, nhöng xu höôùng chung vaãn laø phaùt trieån moät caùch toaøn
dieän vaø maïnh meõ, naêm chaëng naøy cuï theå nhö sau:
a. Xaây döïng vaø khaúng ñònh kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát (töø naêm 905 ñeán

8.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 8
1009).
Ñaây laø chaëng ñöôøng coù nhieàu doøng hoï noái nhau trò vò ñaát nöôùc.
§ HOÏ KHUÙC (905 – 930). Tuy chöa ñaët quoác hieäu vaø nieân hieäu, chöa xöng Ñeá hay xöng
Vöông, thaäm chí coøn töï coi mình laø quan laïi cuûa Trung Quoác, nhöng hoï Khuùc ñaõ coù coâng
ñaët neàn taûng caên baûn ñaàu tieân cho kyû nguyeân ñoäc laäp, töï chuû vaø thoáng nhaát cuûa nöôùc
nhaø. Hoï Khuùc truyeàn noái ñöôïc 3 ñôøi, naém quyeàn trong 25 naêm.
- Khuùc Thöøa Duï (905 – 907)
- Khuùc Haïo (907 – 917)
- Khuùc Thöøa Myõ (917- 930)
§ HOÏ DÖÔNG (931- 937): Naêm 930, quaân Nam Haùn sang xaâm löôïc nöôùc ta laàn nhaát,
cuoäc khaùng chieán do Khuùc Thöøa Myõ laõnh ñaïo ñaõ thaát baïi. Nhöng ngay laäp töùc moät boä
töôùng cuûa cuûa hoï Khuùc laø Döông Ñình Ngheä ñaõ ñaùnh ñuoåi ñöôïc quaân Nam Haùn ra khoõi
bôø coõi. Sau thaéng lôïi Döông Ñình Ngheä ñaõ thaønh laäp chính quyeàn môùi do oâng ñöùng ñaàu.
Söï kieän naøy toû roõ, ñeán ñaây, ñoäc laäp vaø töï chuû laø xu höôùng khoâng theå naøo ñaûo ngöôïc.
Naêm 937 Döông Ñình ngheä bò Kieàu Coâng Tieãn (con nuoâi vaø cuõng laø boä töôùng cuûa oâng)
gieát haïi ñeå tranh ñoaït quyeàn haønh.
§ HOÏ NGOÂ (938-944): naêm 937, ñöôïc tin Coâng Tieãn gieát haïi Döông Ñình Ngheä, Ngoâ
Quyeàn laäp töùc ñöa quaân ñeán hoûi toäi. Hoát hoaûng, Kieàu Coâng Tieãn ñaõ ñi caàu cöùu quaân Nam
Haùn. Ngoâ Quyeàn lieàn gieát cheát Kieàu Coâng Tieãn vaø ñaùnh tan quaân Nam Haùn ôû Baïch
Ñaèng. Sau ñoù, oâng leân ngoâi, ñoùng ñoâ ôû Coå Loa. Söû goïi laø thôøi Ngoâ Vöông. OÂng trò vì ñöôïc
saùu naêm. Sau oâng, con vaø chaùu oâng coøn tieáp tuïc noái nhau trò vì theâm moät thôøi gian nöõa,
nhöng vai troø cuûa hoï Ngoâ thì keå nhö ñaõ chaám döùt sau caùi cheát cuûa Ngoâ Quyeàn. Vôùi traän
thaéng lòch söû ôû Baïch Ñaèng naêm 938 vaø vôùi söï nghieäp kieán thieát ñaát nöôùc sau chieán
tranh, Ngoâ Quyeàn ñaõ coù coâng khaúng ñònh moät caùch hieân ngang kyû nguyeân ñoäc laäp, töï
chuû vaø thoáng nhaát nöôùc nhaø.
§ HOÏ ÑINH (968-980): Sau khi Ngoâ Quyeàn maát, ñaát nöôùc laâm vaøo thôøi kyø loaïn laïc
chöa töøng thaáy. Caùc theá löïc caùt cöù noåi leân khaép nôi. Theo quy luaät chung, theá löïc naøo
yeáu seõ bò tieâu dieät sôùm, theá löïc naøo maïnh seõ toàn taïi laâu hôn. Ñaàu nöûa sau theá kyû thöù 10,
chæ coøn laïi 12 theá löïc maïnh, söû goïi ñoù laø loaïn 12 söù quaân. Naêm 967, Ñinh Boä Lónh ñaõ
deïp tan loaïn 12 söù quaân vaø naêm 968, Ñinh Boä Lónh leân ngoâi Hoaøng Ñeá, xöng laø Ñinh
Tieân Hoaøng, ñaët quoác hieäu laø Ñaïi Coà Vieät, ñònh ñoâ ôû Hoa Lö. Naêm 970, oâng ñaët nieân
hieäu laø Thaùi Bình. Hoï Ñinh truyeàn noái ñöôïc hai ñôøi:
- Ñinh Tieân Hoaøng: 968-979
- Ñinh Pheá Ñeá (töùc Ñinh Toaøn): 980
Vôùi söï nghieäp deïp loaïn 12 söù quaân vaø kieán thieát nöôùc nhaø trong nhöõng naêm trò vì, Ñinh
Tieân Hoaøng laø ngöôøi ñaõ coù coâng hoaøn thieän kyû nguyeân ñoäc laäp töï chuû vaø thoáng nhaát cuûa
nöôùc nhaø. Töø ñaây, ñoäc laäp daân toäc vaø thoáng nhaát quoác gia trôû thaønh hai maët baûn chaát
nhaát, noåi baät nhaát, cuõng laø quy luaät xuyeân suoát nhaát cuûa lòch söû.
§ NHAØ TIEÀN LEÂ (980-1009): Nhaø Tieàn Leâ ñöôïc laäp neân do söï löïa choïn vaø suy toân cuûa
caùc quan laïi cuøng caùc nhaø sö. Baáy giôø, vaän nöôùc laâm nguy bôûi möu ñoà xaâm laêng cuûa nhaø
Toáng maø Ñinh Toaøn khoâng ñuû uy tín, caøng khoâng ñuû taøi naêng ñeå ñieàu khieån vaän meänh
quoác gia. Laø quan Thaäp ñaïo Töôùng quaân, laïi ñang naém quyeàn Phoù vöông cho Ñinh Toaøn,
Leâ Hoaøn ñöôïc suy toân leân ngoâi cuõng laø ñieàu hôïp lyù. Nhaø Tieàn Leâ truyeàn noái ñöôïc 3 ñôøi,
trò vì 29 naêm:
- Leâ Hoaøn (980-1005)
- Leâ Trung Toâng (3 ngaøy cuûa thaùng 11/1005)
- Leâ Long Ñónh (töùc Leâ Ngoïa Trieàu: 1005-1009)

9.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 9
Trong thôøi Tieàn Leâ, Leâ Hoaøn laø ngöôøi ñaõ coù coâng raát lôùn:
- Ñaùnh tan cuoäc xaâm laêng cuûa quaân Toáng vaøo naêm 981.
- Ñaùnh baïi söï quaáy phaù cuûa Chieâm Thaønh vaøo naêm 982.
- Tieáp tuïc xaây döïng vaø cuûng coá kinh ñoâ Hoa Lö, ban haønh nhieàu chính saùch cai trò
raát tích cöïc vaø tieán boä.
b. Nöôùc Ñaïi Vieät döôùi thôøi Lyù (1010-1225)
Trieàu Lyù ñöôïc thaønh laäp do söï ñoàng loøng suy toân cuûa quan laïi vaø caùc nhaø sö cuoái thôøi
Tieàn Leâ, sau khi Leâ Long Ñónh qua ñôøi vaøo naêm 1009.
- Ngöôøi coù coâng khai saùng trieàu Lyù laø Lyù Coâng Uaån.
- Nhaø Lyù coù maáy coáng hieán noåi baät sau ñaây:
§ Veà chính trò: Thieát laäp guoàng maùy nhaø nöôùc cuûa quyù toäc hoï Lyù. Dôøi ñoâ töø Hoa Lö veà
Thaêng long (1010). Ñaët quoác hieäu môùi laø Ñaïi Vieät (1045).
§ Veà quaân söï: Ñaùnh baïi quaân Chieâm ôû bieân cöông phía Nam (1069). Ñaïi phaù quaân
Toáng xaâm laêng (1077)
§ Veà vaên hoùa: Taïo ñieàu kieän cho Phaät giaùo vaø Ñaïo giaùo phaùt trieån maïnh meõ.
Môû ñöôøng cho neàn giaùo duïc vaø thi cöû Nho hoïc ñöôïc xaùc laäp vaø khoâng ngöøng ñi leân. Ñöa
caùc lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng vaên hoùa nöôùc nhaø böôùc vaøo moät giai ñoaïn höng thònh
môùi.
- Nhaø Lyù toàn taïi tröôùc sau ñöôïc 215 naêm, goàm 9 ñôøi hoaøng ñeá noái nhau trò vì. Cuï
theå nhö sau:
+ Lyù Thaùi Toå (Lyù Coâng Uaån) :1010-1028
+ Lyù Thaùi Toâng (Lyù Phaät Maõ) :1028-1054
+ Lyù Thaùnh Toâng (Lyù Nhaät Toân) :1054-1072
+Lyù Nhaân Toâng (Lyù Caøn Ñöùc) :1072-1127
+Lyù Thaàn Toâng (Lyù Döông Hoaùn) :1128-1138
+Lyù Anh Toâng (Lyù Thieân Toä) :1138-1175
+Lyù Cao Toâng (Lyù Long Traùt) :1175-1210
+Lyù Hueä Toâng (Lyù Haïo Saûm) :1210-1224
+Lyù Chieâu Hoaøng (Lyù Phaät Kim - coâng chuùa uùt cuûa Lyù Hueä Toâng): 1224-1225
c. Nöôùc Ñaïi Vieät thôøi Traàn (1226-1400)
- Nhaø Traàn ñöôïc thaønh laäp treân cô sôû lôïi duïng hoân nhaân ñeå laät ñoå nhaø Lyù voán ñaõ ñoå
naùt töø haøng chuïc naêm tröôùc ñoù.
- Hoaøng ñeá khôûi ñaàu cuûa nhaø Traàn laø Traàn Thaùi Toâng (töùc Traàn Caûnh – choàng Lyù Chieâu
Hoaøng).
- Nhaø Traàn coù maáy coáng hieán lôùn sau ñaây:
§ Veà chính trò: Taùi thieát vaø cuûng coá guoàng maùy nhaø nöôùc cuûa quyù toäc (moät hình thöùc
voán dó ñaõ coù töø thôøi Lyù). Laäp cheá ñoä hai ngoâi: Thöôïng Hoaøng vaø Hoaøng Ñeá nhaèm traùnh
caùc naïn tranh giaønh ngoâi baùu thöôøng coù giöõa caùc hoaøng töû.
§ Veà quaân söï: Xaây döïng caùc löïc löôïng vuõ trang theo phöông chaâm quaân só coát ôû tinh
nhueä chöù khoâng phaûi coát ôû soá ñoâng. Ba laàn ñaïi phaù quaân Nguyeân Moâng xaâm löôïc (laàn 1:
1258; laàn 2: 1285; laàn 3: 1288)
§ Veà vaên hoùa: Ñöa neàn giaùo duïc vaø thi cöû Nho hoïc tieán ñeán moät giai ñoaïn phaùt trieån
môùi, raát maïnh meõ. Trong khi Phaät giaùo vaø Ñaïo giaùo vaãn coù cô hoäi ñeå tieáp tuïc khaúng
ñònh vò trí cuûa mình. Taïo ñieàu kieän cho taát caû caùc lónh vöïc khaùc cuûa ñôøi soáng vaên hoùa ñi
leân, goùp phaàn quan troïng vaøo vieäc ñeå laïi cho lòch söû daáu aán saâu saéc vaên hoùa Lyù - Traàn.
- Vôùi 13 ñôøi noái nhau trò vì trong 175 naêm, nhaø Traàn goàm caùc vò Hoaøng ñeá cuï theå sau
ñaây:

10.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 10
+Traàn Thaùi Toâng (Traàn Caûnh):1226 – 1258
+Traàn Thaùnh Toâng (Traàn Hoaûng) :1258 – 1278
+Traàn Nhaân Toâng (Traàn Khaâm) :1278 – 1293
+Traàn Anh Toâng (Traàn Thuyeân) :1293 – 1314
+Traàn Minh Toâng (Traàn Maïnh) :1314 – 1329
+Traàn Hieán Toâng (Traàn Vöôïng) :1329 – 1341
+Traàn Duï Toâng (Traàn Haïo) :1341 – 1369
+Döông Nhaät Leã (cöôùp ngoâi) :1369 – 1370
+Traàn Ngheä Toâng (Traàn Phuû) :1370 – 1372
+Traàn Dueä Toâng (Traàn Kính) :1372 – 1377
+Traàn Pheá Ñeá (Traàn Hieän) :1377 – 1388
+Traàn Thuaän Toâng (Traàn Ngung) :1388 – 1398
+Traàn Thieáu Ñeá (Traàn An) :1398 – 1400
d. Ñaát nöôùc nhöõng naêm ñaàu theá kyû XV:
- Naêm 1400, Hoà Quyù Ly cöôùp ngoâi nhaø Traàn laäp ra nhaø Hoà. Thôøi Hoà coù maáy ñieåm ñaùng
löu yù sau:
§ Quoác hieäu môùi cuûa ta laø Ñaïi Ngu.
§ Kinh ñoâ môùi laø Ñaïi Laïi (Vónh Loäc, Thanh Hoaù ngaøy nay)
§ Nhaø Hoà truyeàn ñöôïc hai ñôøi:
+ Hoà Quyù Ly chæ ôû ngoâi moät naêm (1400)
+ Hoà Haùn Thöông (1400 – 1407)
§ Cuoái naêm 1406, quaân Minh traøn sang xaâm löôïc nöôùc ta, cuoäc chieán do nhaø Hoà
laõnh ñaïo bò thaát baïi.
- Töø naêm 1407, quaân Minh baét ñaàu thieát laäp neàn ñoâ hoä treân toaøn coõi nöôùc ta. Thôøi
thuoäc Minh tuy khoâng daøi nhöng ñaây cuõng laø thôøi ñaày bi thöông cuûa caû daân toäc.
- Döôùi thôøi Minh, nhaân daân ta ñaõ khoâng ngöøng noåi daäy ñaáu tranh döôùi nhieàu daïng hình
thöùc khaùc nhau. Döôùi ñaây laø nhöõng cuoäc ñaáu tranh tieâu bieåu:
§ Khôûi nghóa Traàn Ngoãi – Traàn Quyù Khoaùng (1407 – 1413). Caû hai laõnh tuï cuûa cuoäc
khôûi nghóa naøy ñeàu xöng Ñeá (Traàn Ngoãi laø Giaûn Ñònh Ñeá, Traàn Quyù Khoaùng laø Truøng
Quang Ñeá). Söû goïi ñaây laø thôøi Haäu Traàn.
§ Khôûi nghóa Phaïm Ngoïc (1419 – 1420).
§ Khôûi nghóa Leâ Ngaõ (1419 – 1420).
§ Phong traøo AÙo ñoû (1407 – 1427).
§ Tuy nhieân, lôùn nhaát vaø giaønh ñöôïc thaéng lôïi veû vang nhaát vaãn laø cuoäc khôûi nghóa
Lam Sôn do Leâ Lôïi phaùt ñoäng vaø laõnh ñaïo (1418 – 1427)
e. Nöôùc Ñaïi Vieät thôøi Leâ Sô (1428 – 1527)
Sau thaéng lôïi vó ñaïi cuûa cuoäc chieán tranh giaûi phoùng, Leâ Lôïi leân ngoâi Hoaøng ñeá. Trieàu
Leâ ñöôïc laäp keå töø ñoù. Treân danh nghóa trieàu Leâ coù lòch söû triï vì laâu nhaát, tuy nhieân,
khoâng phaûi luùc naøo quyeàn löïc cuûa nhaø Leâ treân vuõ ñaøi chính trò cuûa nöôùc nhaø cuõng maïnh
meõ nhö nhau. Caên cöù vaøo thöïc traïng naøy, söû chia trieàu Leâ laøm 3 chaëng, trong ñoù chaëng
ñaàu tieân goïi laø thôøi Leâ Sô.
Döôùi thôøi Leâ, lòch söû coù maáy ñieåm noåi baät sau ñaây:
ü Thaêng Long ñöôïc taùi laäp laøm kinh ñoâ.
ü Quoác hieäu Ñaïi Vieät ñöôïc tieáp tuïc söû duïng.
ü Boä maùy nhaø nöôùc thôøi Leâ Sô khoâng phaûi laø boä maùy nhaø nöôùc cuûa quyù toäc nhö thôøi
Lyù vaø Traàn, ngöôïc laïi, ñaây laø boä maùy nhaø nöôùc cuûa baù quan vaên voõ ñöôïc tuyeån choïn
trong traêm hoï, chuû yeáu thoâng qua con ñöôøng thi cöû.

11.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 11
ü Veà maët tö töôûng, thôøi Leâ Sô laø thôøi Nho giaùo chieám vò trí ñoäc toân.
ü Veà kinh teá, ñaây laø thôøi kyø maø Ñaïi Vieät thöïc söï laø moät cöôøng quoác trong khu vöïc.
- Thôøi Leâ Sô keùo daøi 100 naêm goàm 11 ñôøi Hoaøng ñeá noái nhau trò vì. Cuï theå laø:
+Leâ Thaùi Toå(Leâ Lôïi) :1428 – 1433
+Leâ Thaùi Toâng (Leâ Nguyeân Long):1433 – 1442
+Leâ Nhaân Toâng (Leâ Bang Cô) :1442 – 1459
+Leâ Nghi Daân (cöôùp ngoâi) :1459 – 1460
+Leâ Thaùnh Toâng (Leâ Tö Thaønh) :1460 – 1497
+Leâ Hieán Toâng (Leâ Tranh) :1497 – 1504
+Leâ Tuùc Toâng (Leâ Thuaàn) :6 thaùng cuoái naêm 1504
+Leâ Uy Muïc(Leâ Tuaán) :1505 – 1509
+Leâ Töông Döïc (Leâ Oaùnh) :1510 – 1516
+Leâ Chieâu Thoáng (Leâ Y) :1516 – 1522
+Leâ Cung Hoaøng (Leâ Xuaân) :1522 – 1527
5. Ñaát nöôùc trong thôøi kyø ñoå naùt cuûa neàn thoáng nhaát quoác gia (1527 – 1801)
Ñeán ñaây, ñoäc laäp vaø töï chuû tuy veà cô baûn vaãn tieáp tuïc ñöôïc giöõ vöõng, nhöng ñaát nöôùc laïi
laâm vaøo cuoäc noäi chieán trieàn mieân. Nhieàu heä thoáng chính quyeàn khaùc nhau ñaõ ñoàng thôøi
toàn taïi vaø khoâng ngöøng tìm caùch thuû tieâu laãn nhau. Muoán naém ñöôïc nhöõng noäi dung chuû
yeáu cuûa lòch söû trong giai ñoaïn naøy, chuùng ta khoâng theå khoâng ñieåm laïi nhöõng cuïc dieän
chính trò soâi ñoäng nhaát.
a. Cuïc dieän Nam - Baéc trieàu hay coøn goïi laø chieán tranh Leâ Maïc (1527 – 1592)
- Naêm 1527, Maïc Ñaêng Dung thay theá ngoâi nhaø Leâ, trieàu Maïc ñoùng ñoâ ôû Thaêng Long
(töùc laø ôû phía Baéc) neân söû goïi laø Baéc trieàu.
- Naêm 1533, trieàu Leâ ñöôïc taùi laäp ôû Thanh Hoùa (töùc ôû phía Nam) neân söû goïi laø Nam
trieàu. Nam trieàu tuy danh nghóa laø trieàu Leâ nhöng thöïc quyeàn laïi naèm trong tay Nguyeãn
Kim, roài sau ñoù laø trong tay Trònh Kieåm vaø doøng doõi Trònh Kieåm.
- Töø naêm 1533 ñeán naêm 1592, hai beân Nam – Baéc trieàu ñaõ ñaùnh nhau 38 traän lôùn. Keát
quaû laø Nam trieàu ñeø beïp ñöôïc Baéc trieàu. Sau naêm 1592, tuy hoï Maïc vaãn coøn tieáp tuïc
hoaït ñoäng choáng Nam trieàu theâm moät thôøi gian nöõa nhöng veà cô baûn vai troø cuûa Baéc
trieàu ñeán ñoù coi nhö ñaõ chaám döùt.
b. Cuïc dieän Ñaøng Ngoaøi – Ñaøng Trong hay coøn goïi laø thôøi Trònh – Nguyeãn phaân tranh
(1558 – 1786)
- Ngay khi cuïc dieän Nam – Baéc trieàu chöa chaám döùt, thì moät cuïc dieän khaùc, soâi ñoäng vaø
quyeát lieät hôn ñaõ hình thaønh ngay trong loøng Nam trieàu.
- Naêm 1558, töôùng cuûa Nam trieàu laø Nguyeãn Hoaøng ñaõ vaøo laøm Traán thuû xöù Thanh Hoùa.
Naêm 1570, oâng laïi ñöôïc kieâm quaûn xöù Quaûng Nam. Cô ñoà cuûa hoï Nguyeãn baét ñaàu hình
thaønh keå töø ñoù.
- Nguyeãn Hoaøng ñaõ thöïc hieän chính saùch hai maët:
§ Veà coâng khai thì Nguyeãn Hoaøng vaãn toû roõ laø ngöôøi trung thaønh vôùi nhaø Leâ, thöïc
hieän ñaày ñuû caùc chöùc phaän cuûa moät vò quan ôû nôi bieân aûi.
§ Veà bí maät thì Nguyeãn Hoaøng ra söùc tìm caùch gaày döïng cô ñoà rieâng.
-Ñeán ñôøi con Nguyeãn Hoaøng thì chính saùch hai maët naøy khoâng coøn nöõa. Hai beân hoï
Trònh vaø hoï Nguyeãn ñaõ ñaùnh nhau 7 traän lôùn.
-Naêm 1672, do thaáy khoâng theå tieâu dieät ñöôïc nhau, hai beân ñaõ laáy soâng Gianh (Quaûng
Bình ngaøy nay) laøm giôùi tuyeán ñeå chia caét laâu daøi.
ü Töø soâng Gianh trôû ra Baéc goïi laø Ñaøng Ngoaøi do hoï Trònh naém quyeàn cai trò.
ü Töø soâng Gianh trôû vaøo Nam goïi laø Ñaøng Trong, do hoï Nguyeãn naém quyeàn cai quaûn.

12.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 12
- Cuïc dieän Ñaøng Ngoaøi – Ñaøng Trong chaám döùt naêm 1786 bôûi cuoäc taán coâng cuûa quaân
Taây Sôn do Nguyeãn Hueä chæ huy.
c. Taây Sôn (1771 – 1801)
- Naêm 1771 phong traøo Taây Sôn buøng noå. Phong traøo naøy coù 3 giai ñoaïn mang 3 tính
chaát khaùc nhau:
ü Töø naêm 1771 ñeán naêm 1784 laø giai ñoaïn Taây Sôn chieán ñaáu quyeát lieät maø muïc tieâu
taán coâng vaøo toaøn boä cô ñoà cuûa hoï Nguyeãn ôû Ñaøng Trong.
ü Töø naêm 1784 ñeán naêm 1789 laø giai ñoaïn Taây Sôn ñoàng thôøi tieán haønh hai nhieäm vuï
khaùc nhau:
§ Ñaåy maïnh vaø môû roäng cuoäc taán coâng vaøo caùc taäp ñoaøn phong kieán thoáng trò ôû caû
Ñaøng Trong laãn Ñaøng Ngoaøi.
§ Duõng caûm ñaûm nhaän söù meänh baûo veä ñoäc laäp daân toäc: Tieâu dieät quaân Xieâm ôû Ñaøng
Trong (1785) vaø quaân Maõn Thanh ôû Ñaøng Ngoaøi (1789)
ü Töø naêm 1789 ñeán naêm 1801 laø giai ñoaïn Taây Sôn toàn taïi vôùi tö caùch cuûa nhöõng heä
thoáng chính quyeàn khaùc nhau.
d. Töø naêm 1527 ñeán 1801, ñaát nöôùc coù maáy heä thoáng chính quyeàn sau ñaây:
Chính quyeàn cuûa nhaø Maïc: Treân danh nghóa chính thoáng, nhaø Maïc truyeàn noái ñöôïc 10
ngöôøi, trong ñoù coù 5 ñôøi ñaàu thuoäc thôøi töông ñoái thònh trò, coøn coù 5 ñôøi cuoái thuoäc thôøi
suy taøn:
+Maïc Thaùi Toå (Maïc Ñaêng Dung) :1527 – 1529
+Maïc Thaùi Toâng (Maïc Ñaêng Doanh) :1530 – 1540
+Maïc Hieán Toâng (Maïc Phuùc Haûi) :1540 – 1546
+Maïc Tuyeân Toâng (Maïc Phuùc Nguyeân):1546 – 1561
+Maïc Haäu Hôïp :1562 – 1592
+Maïc Toaøn :1592 – 1593
+Maïc Kính Chæ :1592 – 1593 (Luùc naøy Nhaø Maïc coù hai vua)
+Maïc Kính Cung :1593 – 1625
+Maïc Kính Khoan :1623 – 1628 (Töï laäp laøm vua khi Maïc Kính Cung coøn
soáng, moät laàn nöõa hoï Maïc laïi coù hai vua)
+Maïc Kính Vuõ :1638 – 1677
Chính quyeàn Nhaø Leâ: Tuy chæ laø hö vò, nhöng treân danh nghóa nhaø Leâ vaãn coøn tieáp tuïc
truyeàn noái ñöôïc 16 ñôøi nöõa. Cuï theå nhö sau:
+Leâ Trang Toâng (Leâ Ninh) :1533 – 1548
+Leâ Trung Toâng (Leâ Huyeàn) :1548 – 1556
+Leâ Anh Toâng (Leâ Duy Bang) :1556 – 1573
+Leâ Theá Toâng (Leâ Duy Ñaøm) :1573 – 1599
+Leâ Kính Toâng (Leâ Duy Taân) :1599 – 1619
+Leâ Thaàn Toâng (Leâ Duy Kyø) :ÔÛ ngoâi hai laàn (laàn 1: 1619 – 1643; laàn 2: 1649 – 1662)
+Leâ Chaân Toâng (Leâ Duy Höïu) :1643 – 1649
+Leâ Huyeàn Toâng (Leâ Duy Vuõ) :1662 – 1671
+Leâ Gia Toâng (Leâ Duy Coái) :1671 – 1675
+Leâ Hi Toâng (Leâ Duy Hieäp) :1675 – 1705
+Leâ Duï Toâng (Leâ Duy Ñöôøng) :1705 – 1729
+Leâ Ñeá Duy Phöôøng (Leâ Duy Phöôøng) :1729 – 1732
+Leâ Thuaàn Toâng (Leâ Duy Töôøng) :1732 – 1735
+Leâ YÙ Toâng (Leâ Duy Thaän) :1735 – 1740
+Leâ Hieån Toâng (Leâ Duy Dieäu) :1740 – 1786

13.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 13
+Leâ Chieâu Thoáng (Leâ Duy Kyø) :1786 – 1788
Chính quyeàn cuûa hoï Trònh ôû Ñaøng Ngoaøi: Ñaây laø chính quyeàn song toàn vôùi chính quyeàn
cuûa nhaø Leâ vaø laø chính quyeàn coù vò trí quan troïng nhaát. Xeùt veà danh chính ngoân thuaän
thì coù moät soá ngöôøi nhö Trònh Baùch vaø Trònh Bính chöa töøng ôû ngoâi moät caùch chính
thöùc nhöng xeùt veà thöïc quyeàn thì hoï ñaõ laøm chuùa. Vì leõ ñoù, nhieàu taùc phaåm söû hoïc vaãn
xeáp Trònh Baùch vaø Trònh Bính vaøo danh saùch caùc chuùa Trònh. Theo ñoù thì danh saùch caùc
chuùa Trònh cuï theå nhö sau:
+ Trònh Kieåm :1545 - 1569
+ Trònh Coái :1569 – 1570
+ Trònh Tuøng :1570 – 1623
+ Trònh Traùng:1623 - 1657
+ Trònh Taïc :1657 - 1682
+ Trònh Caên :1682 - 1709
+ Trònh Baùch :1684 (ñöôïc pheùp naém quyeàn phuû chuùa ngay khi cha laø Trònh Caên coøn
soáng)
+ Trònh Bính :1688 - ñöôïc pheùp naém quyeàn chuû chuùa ngay khi oâng noäi laø Trònh
Caên coøn soáng (Trònh Bính laø chaùu ñích toân cuûa Trònh Caên, cha laø Trònh Vónh bò beänh
maát sôùm)
+ Trònh Cöông :1709 - 1729
+ Trònh Giang:1729 - 1740
+ Trònh Doanh :1740 - 1767
+ Trònh Saâm :1767 - 1782
+ Trònh Caùn :1782 (ôû ngoâi chuùa ñöôïc moät thaùng)
+ Trònh Khaûi :1782 - 1786
+ Trònh Boàng :1786 (ôû ngoâi chuùa ñöôïc hai thaùng)
Chính quyeàn cuûa hoï Nguyeãn ôû Ñaøng Trong:
+ Nguyeãn Hoaøng :1558 - 1613
+ Nguyeãn Phuùc Nguyeân :1613 - 1635
+ Nguyeãn Phuùc Lan :1635 - 1648
+ Nguyeãn Phuùc Taàn :1648 - 1687
+ Nguyeãn Phuùc Traên :1687 - 1691
+ Nguyeãn Phuùc Chu :1691 - 1725
+ Nguyeãn Phuùc Chuù :1725 - 1738
+ Nguyeãn Phuùc Khoaùt :1738 - 1765
+ Nguyeãn Phuùc Thuaàn :1765 - 1777
+ Nguyeãn Phuùc Duyeân :1777 - luùc naøy hoï Nguyeãn coù hai chuùa
Chính quyeàn Taây Sôn: Trong thöïc teá Taây Sôn coù ñeán 3 heä thoáng chính quyeàn khaùc
nhau. Theo ñoù thì:
ü Chính quyeàn cuûa Nguyeãn Nhaïc:
§ Nguyeãn Nhaïc (töùc Thaùi Ñöùc Hoaøng Ñeá hay Trung Öông Hoaøng Ñeá, ñoùng ñoâ ôû Qui
Nhôn):1778 – 1793.
§ Nguyeãn Baûo (con Nguyeãn Nhaïc): 1793- chæ ôû ngoâi ñöôïc moät thôøi gian raát ngaén.
ü Chính quyeàn cuûa Nguyeãn Hueä:
§ Nguyeãn Hueä (töùc Quang Trung Hoøang Ñeá, ñònh ñoâ ôû Phuù Xuaân töùc Hueá ngaøy nay.
Sau Quang Trung döï kieán dôøi ñoâ ra Ngheä An - Phöôïng Hoøang Trung Ñoâ - nhöng chöa
kòp hoaøn thaønh thì Quang Trung qua ñôøi): 1788-1792
§ Nguyeãn Traùc (töùc Quang Toaûn Hoaøng Ñeá ): 1792-1801

14.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 14
ü Chính quyeàn cuûa Nguyeãn Löõ (töùc Ñoâng Ñònh Vöông)
§ Ñaây laø chính quyeàn yeáu nhaát trong soá caùc heä thoáng chính quyeàn cuûa Taây Sôn.
Nguyeãn Löõ cai quaûn ñaát Gia Ñònh nhöng laïi ít khi ôû Gia Ñònh. OÂng maát naêm 1787 taïi
Qui Nhôn. Nguyeãn Löõ ôû ngoâi Ñoâng Ñònh Vöông chæ moät naêm: 1786-1787
6. Vieät Nam Thôøi Nguyeãn (1802-1945)
Vaøi neùt veà Trieàu Nguyeãn:
Trieàu Nguyeãn ñöôïc döïng leân treân cô sôû ñaùnh baïi vaø töôùc ñoaït nhöõng thaønh quaû
cuûa phong traøo Taây Sôn. Tuy khoâng phaõi laø con chaùu tröïc heä nhöng caùc Hoaøng Ñeá nhaø
Nguyeãn cuõng laø doøng doõi cuûa caùc chuùa Nguyeãn.
Treân danh nghóa, trieàu Nguyeãn toàn taïi tröôùc sau 143 naêm nhöng lòch söû trieàu
Nguyeãn laïi bao haøm hai giai ñoaïn mang hai tính chaát hoaøn toaøn khaùc nhau:
Giai ñoaïn thöù nhaát töø 1802 ñeán 1884 laø giai ñoaïn trieàu Nguyeãn toàn taïi chuû yeáu
vôùi tö caùch cuûa moät vöông trieàu ñoäc laäp. Giai ñoaïn naøy thuoäc khung lòch söû Trung ñaïi
Vieät Nam.
Giai ñoaïn thöù hai töø naêm 1884 ñeán 1945 laø giai ñoaïn trieàu Nguyeãn chæ toàn taïi
trong khuoân khoå cho pheùp cuûa chuû nghóa thöïc daân Phaùp. Söû thöôøng goïi ñaây laø thôøi thuoäc
ñòa nöûa phong kieán. Giai ñoaïn naøy thuoäc khung lòch söû Caän ñaïi Vieät Nam.
-Thôøi Nguyeãn, lòch söû Vieät Nam coù maáy söï kieän lôùn sau ñaây:
· Laõnh thoå roäng nhaát so vôùi taát caû caùc trieàu ñaïi tröôùc ñoù.
· Quoác hieäu môùi cuûa nöôùc ta laø Vieät Nam (keå töø thaùng 6/1804).
· Kinh ñoâ môùi cuûa nöôùc ta laø Hueá.
Naêm 1858, thöïc daân Phaùp noå suùng xaâm löôïc nöôùc ta, cuoäc chieán ñaáu choáng xaâm
laêng do trieàu Nguyeãn toå chöùc vaø laõnh ñaïo ñaõ thaát baïi. Sau ñoù, moät boä phaän khoâng nhoû
cuûa trieàu ñình nhaø Nguyeãn ñaõ cam keát hôïp taùc vaø laøm tay sai cho thöïc daân Phaùp.
Phong traøo yeâu nöôùc cuûa nhaân daân lieân tuïc noåi leân vôùi nhieàu hình thöùc vaø tính
chaát phong phuù khaùc nhau. Tuy nhieân, troïng ñaïi hôn caû vaãn laø söï kieän chính ñaûng giai
caáp voâ saûn Vieät Nam ra ñôøi naêm 1930. Sau 15 naêm hoaït ñoäng, cuoäc caùch maïng do nhöõng
ngöôøi coäng saûn Vieät Nam phaùt ñoäng, toå chöùc vaø laõnh ñaïo ñaõ toaøn thaéng. Lòch söû Vieät
Nam hieän ñaïi cuõng baét ñaàu töø ñoù.
Tuy vò trí coù khaùc nhau, nhöng trong 143 naêm toàn taïi, trieàu Nguyeãn coù taát caû 13
ñôøi Hoaøng ñeá noái nhau trò vì. Söû thöôøng goïi caùc Hoaøng ñeá nhaø Nguyeãn theo nieân hieäu
(vì moãi Hoaøng ñeá chæ ñaët coù moät nieân hieäu) chöù khoâng goïi theo mieáu hieäu nhö ñoái vôùi
caùc hoaøng ñeá caùc trieàu ñaïi khaùc. Cuï theå nhö sau:
+ Gia Long (töùc Nguyeãn AÙnh) :1802-1819
+ Minh Maïng (töùc Nguyeãn Phöôùc Ñaûm) :1820-1840
+ Thieäu Trò (töùc Nguyeãn Phöôùc Mieân Toâng) :1841-1848
+ Töï Ñöùc (töùc Nguyeãn Phöôùc Hoàng Nhaäm) :1848-1883
+ Duïc Ñöùc (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Chaân) :3 ngaøy cuûa thaùng
7/1883
+ Hieäp Hoøa (töùc Nguyeãn Phöôùc Hoàng Daät) :4 thaùng cuoái cuûa naêm
1883
+ Kieán Phuùc (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Ñaêng) :töø cuoái naêm 1883 ñeán
thaùng 4/1884
+ Haøm Nghi (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Lòch) :1884-1888
+ Ñoàng Khaùnh (töùc Nguyeãn Phöôùc Öng Xuy) :1885-1888
Khi Haøm Nghi xuaát boân ñaùnh Phaùp, Ñoàng Khaùnh ñöôïc ñöa leân ngoâi. Vì theá treân danh

15.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 15
nghóa thì töø naêm 1885-1888, nöôùc ta coù hai hoaøng ñeá.
+ Thaønh Thaùi (töùc Nguyeãn Phöôùc Böûu Laân) :1889-1907
+ Duy Taân (töùc Nguyeãn Phöôùc Vónh San) :1907-1916
+ Khaûi Ñònh (töùc Nguyeãn Phöôùc Böûu Ñaûo) :1916-1925
+ Baûo Ñaïi (töùc Nguyeãn Phöôùc Vónh Thuïy) :1925-1945
7.Nöôùc Vieät Nam töø 1945 ñeán nay
Naêm 1945 Caùch Maïng Thaùng 8 thaønh coâng. Ngaøy 2/9/1945, vôùi vieäc tuyeân ñoïc baûn
tuyeân ngoân ñoäc laäp do Baùc Hoà khôûi thaûo, nöôùc Vieät nam Daân Chuû Coäng Hoøa ñaõ khai
sinh. Ñaây laø nhaø nöôùc daân chuû ñaàu tieân ôû Ñoâng Nam AÙ. Nhöng vöøa giaønh ñöôïc chính
quyeàn thì toaøn theå nhaân daân ta ñaõ lao vaøo cuoäc khaùng chieán tröôøng kyø choáng Phaùp.
Naêm 1954, vôùi chieán thaéng Ñieän Bieân Phuû, chuùng ta ñaõ buoäc thöïc daân Phaùp kyù
vaøo hieäp ñònh Geneve, coâng nhaän ñoäc laäp, chuû quyeàn cuûa nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng
Hoøa.
Töø naêm 1954 ñeán naêm 1975, nhaân daân caû nöôùc ñaõ doác loøng chieán ñaáu choáng Myõ
cöùu nöôùc. Ngaøy 30/4/1975 vôùi ñaïi thaéng cuûa chieán dòch Hoà Chí Minh lòch söû, moät
kyû nguyeân môùi ñaõ môû ra. Töø ñaây, Vieät Nam laø moät quoác gia thoáng nhaát, hoaøn
toaøn coù ñoäc laäp vaø chuû quyeàn, coù vò trí quoác teá ngaøy moät lôùn.
Töø naêm 1976, quoác hieäu môùi cuûa nöôùc ta laø Coäng Hoøa Xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam.
Chaân dung caùc baïi töôùng Phaùp taïi chieán tröôøng Ñoâng Döông
Töø 1945 ñeán 1954, coù ñeán 8 vieân chöùc quaân ñoäi caáp cao Phaùp ñaõ ñöôïc ñöa sang Ñoâng
Döông:
Töôùng Jacques Philippe Leclerc
Töôùng Jean Valluy
Töôùng Roger Blaizot
Töôùng Marcel Carpentier
Töôùng ean de Lattre de Tassigny
Töôùng Raoul Salan
Töôùng Henri Eugeøne Navarre
Töôùng Christian Marie Ferdinand De La Croix De Castries
––––––––{————————
THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
TP. HCM ngaøy nay roäng hôn 2093,7km2
, daân soá 5.037.155 ngöôøi (1/4/1999), laø
thaønh phoá lôùn vaø ñoâng daân nhaát cuûa ñaát nöôùc, coù naêng löïc lôùn veå saûn xuaát, kinh doanh
vaø laø moät trong nhöõng thaønh phoá ñang phaùt trieån khaù saàm uaát cuûa khu vöïc ÑNAÙ. Keå töø
ngaøy 1/12/2003, TP.HCM coù toång coäng 24 quaän, huyeän goàm: Quaän 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,
10, 11, 12, Goø Vaáp, Phuù Nhuaän, Bình Thaïnh, Thuû Ñöùc, Taân Bình, Taân Phuù (taùch töø Taân
Bình), Bình Taân (moät phaàn Bình Chaùnh vaø Taân Bình), Nhaø Beø, Hoùc Moân, Bình Chaùnh,
Cuû Chi, Caàn Giôø.
Neáu khoâng nhìn laïi lòch söû, chuùng ta thaät khoù hình dung noåi vuøng ñaát naøy hôn
300 naêm tröôùc chæ laø nhöõng baõi sình laày, hoang vu. Ñaát laønh chim ñaäu, tröôùc khi trôû
thaønh moät ñôn vò haønh chính quoác gia, nhöõng ngöôøi lao ñoäng caû nöôùc, trong ñoù coù caû
nhöõng ngöôøi coù hoïc vaán töø mieàn Baéc, mieàn Trung theá heä naøy sang theá heä khaùc laàn löôït
ñeán ñaây vaø moät boä phaän ôû cöïc Nam leân. Phaàn lôùn laø nhöõng ngöôøi noâng daân ngheøo khoù,
khoâng chaáp nhaän söï aùp böùc boùc loät cuûa ñòa chuû phong kieán hay vì nhöõng lyù do khaùc maø
tìm ñeán vuøng ñaát naøy – nhö tìm ñeán moät cuoäc soáng môùi. Maûnh ñaát laï naøy laïi coù söùc

16.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 16
cuoán huùt khaùc thöôøng: Ngöôøi töø mieàn ñaát xa xoâi naøo, ñaõ ñaët chaân ñeán ñaây laø truï laïi, roài
sinh soâi naûy nôû. Baèng baøn tay vaø khoái oùc, baèng moà hoâi nöôùc maét vaø caû xöông maùu nöõa,
hoï ñaõ bieán vuøng ñaát hoang sô thaønh ruoäng ñoàng phì nhieâu, phoá phöôøng ñoâng ñuùc ñeå roài
trôû thaønh trung taâm kinh teá, vaên hoùa, khoa hoïc vaø coâng ngheä lôùn cuûa caû nöôùc.
Naêm 1698, Chöôûng cô Nguyeãn Höõu Caûnh vaâng leänh chuùa Nguyeãn vaøo Nam kinh
löôïc ñaõ laäp Dinh Phieân Traán, ñaët cô sôû haønh chính ñaàu tieân cuûa Saøi Goøn. Vieäc xaùc ñònh
Saøi Goøn ôû vò trí trung taâm cho caû vuøng ñaát môùi phöông Nam theå hieän xu theá phaùt trieån
vaø baûn lónh kieân cöôøng cuûa moät daân toäc voán coù neàn vaên hieán laâu ñôøi. Chính vì vaäy Saøi
Goøn - Gia Ñònh suoát maáy theá kyû qua ñaõ ñöùng vöõng tröôùc bao thöû thaùch vaø phaùt trieån
ngaøy caøng nhanh choùng. Saøi Goøn ra ñôøi vaøo luùc cheá ñoä phong kieán suy vong, giai caáp
thoáng trò khoâng coøn tieâu bieåu cho truyeàn thoáng cao quyù cuûa daân toäc. Song nhöõng ngöôøi
lao ñoäng, tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi noâng daân, tuï hoäi töø boán phöông ñeán Saøi Goøn vaãn
mang trong mình doøng maùu “Con Roàng Chaùu Tieân” vaãn giöõ gìn truyeàn thoáng ñoaøn keát
daân toäc vaø thoáng nhaát quoác gia. Chính vì vaäy, töø khi coøn maûnh ñaát hoang sô, ñeán ñaõ laø
moät ñôn vò haønh chính, moät trung taâm kinh teá vaên hoùa cuûa caû nöôùc. Traûi qua 3 theá kyû
ñaày bieán ñoäng vaø haøo huøng, Saøi Goøn ngaøy nay caøng trôû neân maûnh ñaát yeâu daáu trong
loøng moãi ngöôøi daân Vieät Nam.
Nhöõng ngöôøi lao ñoäng ñaõ taïo döïng neân Saøi Goøn, ñeán löôït chính maûnh ñaát naøy vôùi
cuoäc soáng khoâng ngöøng ñi leân laïi taïo ra tính caùch cao quyù cuûa con ngöôøi ñaõ taïo döïng ra
noù. Trong caùi chung cuûa giaù trò truyeàn thoáng Vieät Nam, ñaõ naûy nôû neùt rieâng cuûa ngöôøi
Saøi Goøn. Trong caùi haøo khí cuûa daân toäc, coù ñaäm neùt haøo khí Ñoàng Nai – Beán Ngheù.
Hoaøn caûnh thieân nhieân khaéc nghieät ban ñaàu vaø coâng khai phaù ñaày gian nan ñaõ taïo ra
tinh thaàn vaø yù thöùc töï löïc töï cöôøng, caàn cuø saùng taïo, duõng caûm heát mình trong lao ñoäng
saûn xuaát vaø choáng thieân tai ñòch hoïa. Con ngöôøi cuûa vuøng ñaát môùi ñaõ nöông töïa vaøo
nhau ñeå cöu mang vaø soáng queân mình vì nhau, sinh cô laäp nghieäp, baûo veä gioáng noøi vaø
giang san ñaát nöôùc. Töø ñoù ñaõ hình thaønh truyeàn thoáng ñoaøn keát töông thaân töông aùi
“Troïng nghóa khinh taøi” moät giaù trò cao quyù cuûa ngöôøi Saøi Goøn.
Toaï laïc treân vuøng ñaát Ñoâng Nam Boä, Saøi Goøn ôû vaøo vò trí coù öu theá lôùn: phía Taây
laø bình nguyeân baùt ngaùt - vöïa luùa cuûa caû nöôùc, vôùi nhöõng keânh raïch ñuû saâu cho moïi loaïi
taøu thuyeàn, phía Ñoâng laø caûng bieån lyù töôûng cho söï giao löu vôùi theá giôùi. Khí haäu noùng
aåm, song laïi ít thieân tai, saûn vaät phong phuù: luùa, gaïo, traùi caây boán muøa, saûn phaåm röøng
bieån cuøng vôùi söùc lao ñoäng doài daøo vaø con ngöôøi duõng caûm, caàn cuø nhaân haäu… Saøi Goøn ñaõ
sôùm trôû thaønh nôi giao löu kinh teá vaø thöông maïi coù söùc cuoán huùt lôùn. Ngay töø sau caùc
cuoäc caùch maïng tö saûn, nhieàu taäp ñoaøn tö baûn Chaâu Aâu ñaõ baét ñaàu doøm ngoù Phöông
Ñoâng trong ñoù coù Vieät Nam maø tieâu bieåu ñaàu tieân laø nhöõng thaønh phoá bieån cöûa ngoõ cuûa
quoác gia. Ñi sau nhöõng ngöôøi truyeàn ñaïo vaø buoân baùn laø quaân ñoäi vieãn chinh Phaùp ñoå boä
leân Ñaø Naüng naêm 1858 vaø moät naêm sau chuùng ñaùnh chieám Saøi Goøn môû ñaàu cuoäc chieán
tranh xaâm löôïc caùc nöôùc Ñoâng Döông.
Khoâng cam chòu maát nöôùc, nhaân daân Saøi Goøn-Gia Ñònh ñaõ nhaát teà ñöùng daäy
choáng xaâm laêng. Lòch söû ñaõ ghi nhaän tinh thaàn yeâu nöôùc noàng naøng vaø yù thöùc traùch
nhieäm cao caû cuûa nhaân daân Nam Boä noùi chung vaø Saøi Goøn-Gia Ñònh noùi rieâng tröôùc vaän
meänh cuûa daân toäc. Cuoäc chieán ñaáu coá thuû cuûa Nguyeãn Tri Phöông ôû ñaïi ñoàn Kyø Hoaø ñaõ
ñöôïc haøng vaïn daân binh toaøn vuøng giuùp söùc. Cuoäc khaùng chieán beàn bæ gan daï vôùi khí
tieát cuûa Tröông Ñònh, Nguyeãn Trung Tröïc vaø nhaø thô - chieán só Nguyeãn Ñình Chieåu maõi
maõi tieâu bieåu cho tinh thaàn yeâu nöôùc, yù thöùc laøm chuû maïnh meõ cuûa nhaân daân Saøi Goøn-
Gia Ñònh.
Ñeå boùc loät ñoàng baøo ta, boøn ruùt cuûa caûi cuûa ñaát nöôùc ta, thöïc daân Phaùp ñaõ xaây

17.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 17
döïng cô sôû haï taàng taïo ñieàu kieän kinh teá phaùt trieån. Saøi Goøn laø nôi ñaàu tieân ñi vaøo neàn
saûn xuaát coâng nghieäp, do ñoù laø nôi ñaàu tieân ra ñôøi giai caáp coâng nhaân Vieät Nam hieän
ñaïi. Tuy nhieân, khaùc vôùi giai caáp coâng nhaân “chính quoác”, hoï chòu nhieàu taàng aùp böùc boùc
loät. Hoaøn caûnh ñoù laø cô sôû naûy sinh yù thöùc giaûi phoùng giai caáp gaén lieàn vôùi tinh thaàn
ñoäc laäp daân toäc. Saøi Goøn cuõng laø nôi ñaàu tieân xuaát hieän taàng lôùp trí thöùc môùi – trí thöùc
khoa hoïc, coâng ngheä vaø vaên hoùa phöông Taây.
Trong luùc ñaát nöôùc coøn taêm toái chöa coù ñöôøng ra, Saøi Goøn laø nôi ñaõ höôûng öùng
maïnh meõ phong traøo yeâu nöôùc cuûa caùc chí só Phan Boäi Chaâu, Phan Chaâu Trinh vaø caùc
nhaø yeâu nöôùc tieán boä khaùc. Cuoäc ra ñi tìm ñöôøng cöùu nöôùc cuûa ngöôøi thanh nieân Nguyeãn
Taát Thaønh naêm 1911, sau ñoù laø söï ra ñôøi cuûa Coâng Hoäi Ñoû do ngöôøi thôï Ba Son Toân Ñöùc
Thaéng saùng laäp, tieâu bieåu cho söï löïa choïn ñöôøng ñi cuûa daân toäc. Suoát 15 naêm ñaáu tranh
cöïc kyø gian khoå trong thôøi kyø vaän ñoäng caùch maïng, nhöõng ngöôøi con öu tuù nhaát cuûa queâ
höông töø moïi mieàn ñaát nöôùc: Traàn Phuù, Nguyeãn Vaên Cöø, Ngoâ Gia Töï, Leâ Hoàng Phong,
Voõ Vaên Taàn, Taï Uyeân, Nguyeãn Thò Minh Khai, Nguyeãn Vaên Tieáp, Haø Huy Taäp, Phan
Ñaêng Löu, Lyù Töï Troïng vaø nhieàu baäc tieàn boái khaùc ñaõ hoaït ñoäng treân vuøng ñaát Saøi
Goøn–Gia Ñònh vaø ñaõ hieán daâng tuoåi treû, trí tueä vaø caû cuoäc ñôøi cho Toå quoác.
Thaønh phoá laø ngoïn côø cuûa caùc phong traøo choáng ñeá quoác xaâm löôïc: Phong traøo
choáng ñeá quoác Myõ can thieäp vaøo Ñoâng Döông (1950), phong traøo Ñoàng Khôûi cuûa nhaân
daân Gia Ñònh (1960), vaø cuoái cuøng laø cuoäc Toång tieán coâng vaø noåi daäy Muøa xuaân 1975.
Sau gaàn 20 naêm cuøng vôùi caû nöôùc thöïc hieän ñöôøng loái ñoåi môùi, kinh teá treân ñòa
baøn thaønh phoá taêng tröôûng khaù cao vaø oån ñònh, ñoùng goùp 37,8% GDP cuûa caû nöôùc.
Hieän nay, TP.HCM laø trung taâm du lòch lôùn nhaát nöôùc, thu huùt haèng naêm 70%
löôïng khaùch quoác teá ñeán VN.
TP.HCM qua nhöõng con soá
1698 -Chuùa Nguyeãn cöû Leã Thaønh Haàu Nguyeãn Höõu Caûnh laøm Thoáng suaát vaøo
Nam kinh löôïc, laäp phuû Gia Ñònh, laáy ñaát Saøi Goøn laäp huyeän Taân Bình, döïng Dinh
Phieân Traán, thieát laäp chính thöùc caùc cô quan coâng quyeàn. Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm
haønh chaùnh thöông maïi.
1731 -Chuùa Nguyeãn thaønh laäp taïi Saøi Goøn Dinh Ñieàu Khieån laõnh ñaïo ñieàu haønh
taát caû caùc Dinh Traán cuûa caû mieàn Nam.
1772 -Nguyeãn Cöûu Ñaøm xaây luõy “Baùn Bích” quy hoaïch caùc kieán truùc, caùc cô quan
coâng quyeàn vaø caùc phoá, chôï…
1776 – 1788 -Saøi Goøn laø ñòa baøn giaønh giaät coù tính chaát chieán löôïc veà maët chính
trò vaø quaân söï giöõa quaân Taây Sôn vaø quaân Nguyeãn Aùnh vôùi 8 traän ñaùnh lôùn.
1790 -Nguyeãn Aùnh laäp Gia Ñònh kinh, xaây döïng thaønh Baùt Quaùi, khaúng ñònh Saøi
Goøn laø trung taâm chieán löôïc, trung taâm cai trò, trung taâm daân cö, thöông maïi cuûa caû
mieàn Nam.
1791 -Môû khoa thi ñaàu tieân ôû Gia Ñònh, ñaùnh daáu söï phaùt trieån veà maët Vaên hoùa.
1802 -Gia Long sau khi leân ngoâi ñoåi Phuû Gia Ñònh thaønh Gia Ñònh Traán. Naêm
1808 laïi ñoåi thaønh Gia Ñònh Thaønh.
1833 – 1835 -Leâ Vaên Khoâi khôûi binh, choáng trieàu ñình nhaø Nguyeãn nhöng thaát
baïi.
10/2/1859 -Quaân Phaùp vaøo soâng Ñoàng Nai môû cuoäc tieán coâng ñaùnh phaù thaønh
Gia Ñònh.
1859 – 1861 -Cuoäc chieán ñaáu giöõ Ñaïi ñoàn Chí Hoaø choáng quaân Phaùp xaâm löôïc.
1861 – 1862 -Cuoäc khôûi nghóa cuûa Tröông Ñònh, Hoà Huaán Nghieäp, Ñoác Binh Tieán.
1862 – 1863 -Xaây döïng Beán caûng Nhaø Roàng, Thaûo Caàm Vieân, thaønh laäp xöôûng Ba

18.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 18
Son.
1865 -Xuaát hieän tôø baùo Quoác ngöõ ñaàu tieân ôû Saøi Goøn – Gia Ñònh Baùo.
1872 -Hoaøn thaønh xaây döïng Dinh Thoáng Soaùi – Nam Kyø (Hoäi tröôøng Thoáng
Nhaát hieän nay)
1879 -Hoäi ñoàng Thaønh phoá Saøi Goøn, Hoäi ñoàng Quaûn haït Nam Kyø ñöôïc thaønh laäp.
1881 -Xaây döïng ñöôøng xe löûa Saøi Goøn – Myõ Tho.
22/1/1885 -Ñeà ñoác Nguyeãn Vaên Böôùng laõnh ñaïo nghóa quaân ñaùnh chieám Saøi
Goøn nhöng thaát baïi. Nguyeãn Vaên Böôùng bò ñòch baét.
8/2/1885 -Phan Vaên Hôùn laõnh ñaïo cuoäc khôûi nghóa “18 thoân vöôøn traàu” (Hoùc
Moân)
1894 -Khai tröông Nhaø maùy röôïu.
1897 -Môû cöûa tröôøng Baù Ngheä.
1898 –Khôûi coâng xaây döïng Nhaø haùt lôùn (Nhaø haùt Thaønh phoá hieän nay)
1901 -Ra maét tôø baùo Noâng Coå Mín Ñaøm chuyeân veà Noâng thöông.
1902 -Xaây döïng caàu Bình Lôïi
1903 -Xaây döïng ñöôøng taøu ñieän Saøi Goøn – Goø Vaáp, Saøi Goøn – Chôï Lôùn, Goø Vaáp –
Hoùc Moân.
1907 -Ra maét tôø baùo Luïc Tænh Taân Vaên.
1908 -Xaây döïng Dinh Xaõ Taây (truï sôû UBND TP.HCM hieän nay)
1910 -Xaây döïng ñöôøng xe löûa Saøi Goøn – Nha Trang
5/6/1911 -Ngöôøi thanh nieân Nguyeãn Taát Thaønh töø Beán Nhaø Roàng ra ñi tìm
ñöôøng cöùu nöôùc.
24/3/1913 -Nguyeãn Höõu Trí vaø Phan Xích Long laõnh ñaïo cuoäc khôûi nghóa nhöng
thaát baïi, Phan Xích Long bò ñòch baét.
12/12/1916 -Cuoäc khôûi nghóa laàn thöù hai cuûa Nguyeãn Höõu Trí ñaùnh vaøo Dinh
Thoáng Soaùi, Khaùm lôùn Saøi Goøn. Nguyeãn Höõu Trí bò töû traän.
5/8/1919 -Laàn ñaàu tieân teân tuoåi cuûa Nguyeãn Aùi Quoác xuaát hieän ôû Saøi Goøn treân
tôø baùo “Le Courrier de Saigon” khi baùo ñaêng taûi “Baûn yeâu saùch cuûa caùc daân toäc” do
Nguyeãn Aùi Quoác göûi ñeán Hoäi nghò Versailles vaø Quoác hoäi Phaùp gaây chaán ñoäng lôùn trong
caùc taàng lôùp nhaân daân Saøi Goøn.
1921 -Thaønh laäp Coâng Hoäi Ñoû, toå chöùc Coâng hoäi bí maät thieân taû ñaàu tieân ôû nöôùc
ta, do ñoàng chí Toân Ñöùc Thaéng laøm Hoäi tröôûng.
1923 -Tôø baùo Tieáng Chuoâng Reø (Le Cloche Feâleeù) cuûa Nguyeãn An Ninh ra ñôøi.
4/8/1925 -Baõi coâng lôùn cuûa Coâng nhaân Ba Son do Coâng Hoäi Ñoû laõnh ñaïo, ñaáu
tranh ñoøi quyeàn lôïi cho coâng nhaân vaø laøm chaäm treã vieäc Phaùp gôûi caùc chieán haïm ñaøn aùp
Caùch maïng Trung Quoác.
1926 -Phong traøo maïnh meõ cuûa quaàn chuùng ñoøi traû töï do cho Nguyeãn An Ninh,
ñoøi aân xaù Phan Boäi Chaâu, toå chöùc tang leã Phan Chaâu Trinh.
1927 -Phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân Saøi Goøn ñi vaøo
chieàu saâu vôùi toå chöùc “Thanh nieân Caùch maïng ñoàng chí hoäi”
1930 -Xöù uûy Nam Kyø, Thaønh uûy Saøi Goøn, Tænh uûy Gia Ñònh, Tænh uûy Chôï Lôùn
ñöôïc thaønh laäp.
3/1931 -Hoäi nghò Ban chaáp haønh Trung Öông laàn II do Toång Bí thö Traàn
Phuù chuû trì hoïp ôû soá 236 ñöôøng Richaud (nay laø ñöôøng Nguyeãn Ñình Chieåu). Caùc Hoäi
nghò Ban chaáp haønh Trung Öông khaùc dieãn ra ôû Saøi Goøn: 3/1937, 8/1937, 3/1938,
11/1939.
1936 -Phong traøo baõi coâng daâng cao, thaønh laäp caùc “UÛy ban haønh ñoäng” tieán tôùi

19.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 19
hoïp “Ñoâng Döông Ñaïi Hoäi”.
7/1938 -Xuaát hieän tôø baùo Daân Chuùng, tôø baùo coâng khai cuûa Trung
Öông Ñaûng ôû Saøi Goøn.
11/1939 -Hoäi nghò laàn thöù 6 BCH TW Ñaûng hoïp ôû Saøi Goøn (coù caùc ñoàng chí
Nguyeãn Vaên Cöø, Phan Ñaêng Löu, Leâ Duaån) xaùc ñònh chieán löôïc caùch maïng Vieät Nam
trong tình hình noå ra chieán tranh TG laàn 2.
23/11/1940 -Khôûi nghóa Nam Kyø noå ra ôû Hoùc Moân, Goø Vaáp, Bình Chaùnh vaø caùc
tænh Nam Boä.
1943 -Thaønh laäp laïi Xöù uûy Nam Boä.
4/1944 -Thaønh laäp Toång coâng ñoaøn Nam Boä.
9/3/1945 -Nhaät ñaûo chính Phaùp ôû Saøi Goøn.
6/1945 -Phong traøo “Thanh nieân tieàn phong” do Baùc só Phaïm Ngoïc
Thaïch laøm Toång thö kyù
25/8/1945 -Khôûi nghóa giaønh chính quyeàn thaønh coâng ôû Saøi Goøn.
2/9/1945 -Hôn moät trieäu ngöôøi mitting ôû Saøi Goøn nghe Chuû tòch Hoà Chí Minh
ñoïc baûn Tuyeân ngoân ñoäc laäp.
23/9/1945 -Phaùt ñoäng Nam Boä khaùng chieán sau 29 ngaøy töï do ngaén nguûi, môû
ñaàu cho cuoäc khaùng chieán choáng Phaùp trong caû nöôùc.
6/1/1946 -Nhaân daân Saøi Goøn boû phieáu baàu ñaïi bieåu Quoác hoäi nöôùc Vieät Nam
Daân Chuû Coäng Hoøa.
8/4/1946 -Traän ñaùnh kho ñaïn Piro Technic
5/1947 -Treân 5000 trí thöùc, coâng chöùc, coâng nhaân, hoïc sinh Saøi Goøn ra böng
bieàn tham gia khaùng chieán theo lôøi keâu goïi cuûa UÛy ban Khaùng chieán Nam boä, trong ñoù
coù nhieàu nhaân só noåi tieáng nhö cuï Phan Vaên Chöông, Ñoác phuû söù, nguyeân Ñoâ Tröôûng Saøi
Goøn-Chôï Lôùn.
11/1947 -400 trí thöùc Saøi Goøn kyù tuyeân boá phaûn ñoái chieán tranh, ñoøi Phaùp
phaûi ñaøm phaùn vôùi chính phuû Hoà Chí Minh.
11/1949 -Phong traøo baõi khoùa, baõi coâng, baõi thò daâng cao.
9/1/1950 -Cuoäc bieåu tình raàm roä cuûa hoïc sinh Saøi Goøn choáng thöïc daân Phaùp vaø
tay sai, Traàn Vaên Ôn hy sinh. Ngaøy 9/1 trôû thaønh “Ngaøy toaøn quoác ñaáu tranh cuûa hoïc
sinh sinh vieân”
19/3/1950 -Bieåu tình chính trò cuûa 300.000 nhaân daân Saøi Goøn choáng thöïc daân
Phaùp vaø phaûn ñoái can thieäp Myõ, ñuoåi taøu chieán Myõ (Anderson & Sticken) do luaät lö
Nguyeãn Höõu Thoï laõnh ñaïo. Ngaøy 19/3/1950 trôû thaøønh “Ngaøy toaøn quoác choáng Myõ”.
1952 -Traän ñaùnh dieät taøu ñòch treân soâng Loøng Taøu ôû chieán khu röøng Saùc.
5/1954 -Traän ñaùnh kho bom Phuù Thoï Hoøa (phaù huûy 9000 taán bom ñaïn,
10 trieäu lít xaêng)
30/7/1954 -Thaønh laäp phong traøo Hoøa Bình Saøi Goøn - Chôï Lôùn ñoøi baûo veä hoøa
bình, thöïc hieän thoáng nhaát toå quoác.
8/4/1955 -Xung ñoät giöõa cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm vaø Bình Xuyeân.
7/1955 -Ñình coâng, baõi thò höôûng öùng lôøi keâu goïi cuûa Lieân Vieät Nam Boä ñoøi
hieäp thöông toång tuyeån cöû thoáng nhaát ñaát nöôùc.
1956 -Ñoàng chí Leâ Duaån, Bí thö Xöù uûy, hoaït ñoäng ôû Saøi Goøn phaùt thaûo ñöôøng loái
caùch maïng mieàn Nam, keát hôïp ñaáu tranh chính trò vôùi ñaáu tranh vuõ trang.
11/1960 -Ñaûo chính choáng Ngoâ Ñình Dieäm do Nguyeãn Chaùnh Thi caàm ñaàu.
12/1960 -Nhaân daân Saøi Goøn chaøo möøng ngaøy maët traän Daân Toäc Giaûi Phoùng
mieàn Nam ra ñôøi.

20.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 20
8/5/1963 -Bieåu tình cuûa 600 nhaø sö cuøng haøng ngaøn ñoàng baøo Phaät Töû choáng
cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm.
5/1963 -Hoøa thöôïng Thích Quaûng Ñöùc töï thieâu choáng chính quyeàn Ngoâ Ñình
Dieäm ñaøn aùp Phaät giaùo.
1963 -Ngoâ Ñình Dieäm ban haønh thieát quaân luaät bao vaây ñaøn aùp caùc chuøa chieàn,
baét haàu heát caùc laõnh tuï Phaät giaùo.
1/11/1963 -Ñaûo chính laät ñoå cheá ñoä Ngoâ Ñình Dieäm do Döông Vaên Minh caàm
ñaàu. Ngoâ Ñình Dieäm, Ngoâ Ñình Nhu bò gieát.
21/9/1964 -Toång baõi coâng cuûa coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng laøm teâ lieät caû
Saøi Goøn.
3/1965 -Ñaëc coâng ta tieán ñaùnh toøa ñaïi söù Myõ ôû ñöôøng Haøm Nghi (dieät 217
teân Myõ)
31/1/1968 -Cuoäc toång tieán coâng vaø noåi daäy cuûa quaân vaø daân Saøi Goøn – Chôï Lôùn
– Gia Ñònh. Quaân ta tieán coâng Dinh Ñoäc Laäp, Toøa Ñaïi söù Myõ, Boä Toång tham möu, Ñaøi
phaùt thanh, Saân bay Taân Sôn Nhaát.
- Ra ñôøi lieân minh caùc löïc löôïng daân toäc, daân chuû vaø hoøa bình ôû Saøi
Goøn.
5/5/1968 -Toång tieán coâng vaø noåi daäy ñôït 2.
6/1969 -Thaønh laäp UÛy ban Nhaân daân Caùch maïng Saøi Goøn - Gia Ñònh, moät
trong nhöõng ñôn vò chính quyeàn ñöôïc hình thaønh sôùm nhaát ôû mieàn Nam.
3/9/1969 -Nhaân daân Saøi Goøn chòu tang ngaøy chuû tòch Hoà Chí Minh qua ñôøi
1970-1971 -Cao traøo ñaáu tranh cuûa sinh vieân hoïc sinh Saøi Goøn choáng Myõ nguïy.
12/11/1972 -Ñaëc coâng tieán coâng kho Thaønh Tuy Haï (phaù huûy 100.000 taán bom)
2/12/1973 -Ñaëc coâng tieán coâng kho xaêng Nhaø Beø (phaù huûy 140 trieäu lít xaêng)
1973-1974 -Phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng nhaân, nhaân daân lao ñoäng vaø caùc giôùi
nhaø baùo (phong traøo “Kyù giaû ñi aên maøy), phong traøo choáng tham nhuõng (giôùi coâng giaùo),
phong traøo “cöùu ñoùi”.
29/4/1975 -Baét ñaàu chieán dòch Hoà Chí Minh vaø lònh phaùt khôûi cuoäc noåi daäy ôû
Saøi Goøn.
30/4/1975 -Quaân giaûi phoùng tieán chieám Dinh Ñoäc Laäp. Chính quyeàn Döông Vaên
Minh ñaàu haøng. Thaéng lôïi hoaøn toaøn cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Myõ.
12/1975 -Hoäi nghò Hieäp thöông thoáng nhaát ñaát nöôùc dieãn ra taïi Saøi Goøn.
1/1976 -UÛy ban quaân quaûn chuyeån giao chính quyeàn cho UÛy ban Nhaân daân
Caùch maïng Thaønh phoá.
24/4/1976 -Nhaân daân Saøi Goøn tham gia baàu cöû Quoác hoäi thoáng nhaát caû nöôùc.
2/7/1976 -Quoác hoäi thoâng qua Nghò quyeát laáy teân Chuû tòch Hoà Chí Minh ñaët
cho thaønh phoá Saøi Goøn–Chôï Lôùn – Gia Ñònh.
9/1982 -Boä Chính trò ra Nghò quyeát 01/BCT veà coâng taùc cuûa TP.HCM.
9/1991 -Ra ñôøi khu cheá xuaát Taân Thuaän, khu cheá xuaát ñaàu tieân ôû Vieät
nam
10/1991 -Ñaïi hoäi Ñaûng boä thaønh phoá laàn 5
3/1994 -Hoäi nghò Ñaïi bieåu Ñaûng boä thaønh phoá giöõa nhieäm kyø khoùa 5
19/12/1995 -Khaùnh thaønh Ñeàn töôûng nieäm lieät só Beán Döôïc.
1998 -Kyû nieäm 300 naêm thaønh laäp Saøi Goøn-TP.HCM vôùi nhieàu hoaït ñoäng vaø
coâng trình kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi.
2000 Thaønh phoá böôùc vaøo theá kyû môùi vôùi tö theá vöõng chaûi ñöôøng hoaøng, tieân
phong cuûa Hoøn Ngoïc Vieãn Ñoâng.

21.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 21
Chôï Vaên Thaùnh - Khu du lòch Vaên Thaùnh
Ñöôcï xaây döïng khoaûng 1993-1995. Döï kieán ñaây laø chôï lôùn ñaàu moái (gioáng nhö chôï
An Laïc vaø beán xe mieàn Taây) cho caùc loaïi haøng hoùa töø mieàn Trung vaøo khu Taân Caûng.
Nhöng chôï khaùnh thaønh khoâng laâu thì beán xe Vaên Thaùnh dôøi ñi laøm cho chôï maát khaùch
vaø maát luoân vò trí nhö döï kieán. Hieän nay chôï raát eá vaø nhaø nöôùc döï ñònh baùn chôï cho
doanh nghieäp Ñaøi Loan vaøo vieäc khaùc.
Khu du lòch Vaên Thaùnh naèm treân cuø lao 7ha neân coøn goïi laø cuø lao 7 maãu, hieän
nay do Du lòch Gia Ñònh quaûn lyù. Ñaây laø khu DL nhoû, nhöng ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán
vì 1993-1994 ôû ñaây toå chöùc thi tuyeån choïn dieãn vieân ñieän aûnh. Vaøo muøng 5 thaùng Gieâng
aâm lòch haøng naêm, ôû ñaây thöôøng toå chöùc leã hoäi möøng chieán thaéng Ñoáng Ña (5/1/1789 -
Kyû Daäu aâm lòch)
Caàu Saøi Goøn
Ñöôïc baéc qua soâng Saøi Goøn, xaây döïng naêm 1960 do coâng ty C.E.C (Capital
Engineering Corporation) thieát keá vaø thi coâng. Chieàu daøi cuûa caàu laø 987,431m, 32 nhòp.
Naêm 1998 caàu ñöôïc naâng caáp söûa chöõa phaàn chòu löïc vaø môû roäng töø 19,3m thaønh 24m
nhö hieän nay. Trong töông lai seõ coù theâm moät caây caàu nöõa ñöôïc baéc song haønh vôùi caây
caàu hieän taïi, nhaèm giaûm aùp löïc cho caàu Saøi Goøn, hieän ñaïi hoùa caùc cöûa ra vaøo TP.HCM.
Soâng Saøi Goøn daøi treân 230km, baét nguoàn töø cao nguyeân Hôùn Quaûng (Loäc Ninh,
Bình Phöôùc), moät ñoaïn soâng laø ranh giôùi töï nhieân giöõa Taây Ninh vaø Bình Phöôùc. Moät
phaàn nöôùc soâng Saøi Goøn ñoå vaøo hoà Daàu Tieáng, sau ñoù chaûy qua khu vöïc Beán Caùt ñeán
Thuû Daàu Moät vaøo TP.HCM vaø hôïp vôùi soâng Ñoàng Nai ñoå ra cöûa Caàn Giôø, vònh Gaønh
Raùi.
Döï aùn ñöôøng ngaàm vöôït soâng Saøi Goøn
Theo döï aùn ñöôøng ngaàm döôùi soâng Saøi Goøn xaây döïng theo caáu truùc ñöôøng oáng
roäng 22,8m, cao 9,055m, goàm hai oáng chòu löïc caùch nhau 0,6m, moãi oáng laø moät chieàu xe
chaïy veà TP.HCM vaø Thuû Thieâm (roäng 9,7m, cao 5,95m, loøng roäng 7,5m cho hai laøn xe
chaïy). Tuyeán ñöôøng haàm vaøo Q.1 seõ ñi döôùi ñöôøng Haøm Nghi leân maët ñaát hai ñöôøng Leâ
Hoàng Phong vaø CMT8 vaø Phaïm Hoàng Thaùi.
Taân Caûng
Ngay döôùi chaân caàu Saøi Goøn, phía haï löu thuoäc quaän Bình Thaïnh laø khu caûng môùi
doïc theo bôø soâng. Caûng naøy ñöôïc Myõ xaây döïng naêm 1965 nhaèm cung caáp vuõ khí ñaïn
döôïc cho chieán tröôøng mieàn Nam Vieät Nam.
Sau naêm 1975 laø khu vöïc caûng cuûa Haûi quaân Vieät Nam, naêm 1990 ñöôïc taùch ra
laøm hai khu vöïc quaân söï vaø caûng kinh teá. Hieän nay Taân Caûng laø moät trong nhöõng caûng
quaân söï quan troïng nhaát cuûa Vieät Nam. 70% soá löôïng haøng hoùa quaân söï ñöôïc thoâng qua
caûng naøy. Caûng hieän nay laø trung taâm söûa chöõa, tieáp teá haøng hoùa chính cuûa neàn quaân söï
Vieät Nam. Caûng cuõng laø moät trong nhöõng lyù do chính Boä Chính trò nöôùc ta khoâng ñoàng
yù xaây caàu vöôït soâng Saøi Goøn qua Thuû Thieâm maø phaûi xaây haàm. Beân caïnh caûng quaân söï
laø caûng container Taân Caûng vôùi trang thieát bò hieän ñaïi naèm trong khu lieân hôïp caûng Saøi
Goøn.
Caûng Saøi Goøn
Caûng Saøi Goøn tröïc thuoäc Cuïc Haøng Haûi Vieät Nam laø caûng bieån lôùn nhaát ôû Vieät
Nam hieän nay, ñaõ traûi qua treân 100 naêm phaùt trieån vaø laø thaønh vieân cuûa Hieäp hoäi caûng
bieån quoác teá (IAPH) töø naêm 1992. Hieän nay, caûng Saøi Goøn tieáp tuïc thu huùt ñaàu tö ñeå
phaùt trieån vaø môû roäng quan heä hôïp taùc quoác teá.
Ñieàu kieän töï nhieân cuûa caûng Saøi Goøn ñöôïc xem laø khaù thuaän lôïi cho moät caûng
bieån. Vôùi ñoä daøi luoàng 85km töø Vuõng Taøu, vôùi môùm nöôùc bình quaân 11m, thaáp nhaát laø

22.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 22
9,7m vaø cao nhaát laø 12,1m, daây ñieän vöôït soâng coù cao ñoä 36m. Caûng coù theå tieáp nhaän
taøu coù taûi troïng 30.000DWT, chieàu daøi 230m trong khoaûng thôøi gian 6-15 giôø moãi ngaøy.
Heä thoáng boác xeáp goàm 18 caàu taøu vôùi toång chieàu daøi 2082m, 32 phao neo cuøng moät luùc
coù theå boác xeáp 30 taøu lôùn nhoû. Heä thoáng kho goàm 68.344m2
vaø 107.609m2
baõi chöùc haøng,
toång söùc chöùa khoaûng 200.000 taán, ñaëc bieät coù beán chuyeân duøng xeáp dôõ container vôùi
khaû naêng thoâng qua 300.000 TEU/naêm (1 TEU laø moät container tieâu chuaån 20 feet).
Naêm 1994, caûng Saøi Goøn ñöôïc trang bò caùc phöông tieän boác xeáp hieän ñaïi: caàn caåu
di ñoäng, caàu caûng K12 môùi taïi Taân Thuaän (coù khaû naêng tieáp nhaän taøu coù troïng taûi lôùn
nhaát cuûa heä thoäng caûng bieån Vieät nam), thieát bò boác xeáp cuûa haõng KALMAR Thuïy Só trò
giaù gaàn 2 trieäu USD. Hieän nay caûng Saøi Goøn ñang phaán ñaáu trôû thaønh moät trong nhöõng
caûng bieån hoaït ñoäng hieäu quaû nhaát khu vöïc ÑNAÙ vôùi khoái löôïng haøng hoùa thoâng qua
moãi naêm khoaûng 15 trieäu taán.
“Chòu chôi” vôùi ngöôøi Saøi Goøn
Trong ngoân ngöõ quen thuoäc cuûa ngöôøi Saøi Goøn coù tieáng “chòu chôi”. Trôøi ñaát!
Ngöôøi ta chòu ñoùi, chòu reùt, chòu nhöõng ñau khoå, thieät thoøi coøn “chôi” phaûi chòu ñöïng sao?
Nghe tieáng “chòu chôi” deã nghó “chôi” laø caùi gì raát ñoãi lôùn lao maø cuõng khoù khaên, naëng
nhoïc voâ cuøng. Chaúng leõ “chôi” laïi quan troïng ñeán theá kia sao? Nhöng ngöôøi Saøi Goøn ñaâu
coù hôøi hôït trong caùc ngoân töø. Tieáng “chòu chôi” ñöôïc xuaát hieän laâu roài, toàn taïi thöôøng
xuyeân trong caùc sinh hoaït vaø qua tieáng aáy haún ngöôøi Saøi Goøn ñaõ xaùc laäp moät giaù trò roõ
raøng. Nhö vaäy, noäi dung tieáng “chôi” ôû ñaây coù yù nghóa gì khaùc laï?
Trong vaên hoïc xöa, tieáng “chôi” laø moät ngoân töø vaøo loaïi naëng caân coù theå tìm gaëp
trong nhieàu taùc phaåm cuûa nhöõng con ngöôøi raát möïc taøi hoa. ÔÛ nhöõng vò naøy, tieáng “chôi”
daàu coù vò trí ñaùng keå, vaãn chaúng gioáng nhau moät caùch hoaøn toaøn. Khi Nguyeãn Du vieát
“Chôi cho lieãu chaùn, hoa cheâ” thì söï “chôi” aáy ñoøi hoûi ñaàu tö caät löïc veà phaàn theå xaùc, coù
theå ñöa vaøo beänh vieän vaø cuõng coù theå daãn ñeán nhaø tuø. Haún ñaây laø laàn ñaàu tieân tieáng
“chôi” traàn tuïc ñöôïc vaøo ngoøi trong taùc phaåm löøng danh vaø cuõng qua thieân taøi naøy ta
bieát söï “chôi” khoâng phaûi deã daøng bôûi leõ “ngheà chôi cuõng laém coâng phu”. ÔÛ Nguyeãn Coâng
Tröù, “chôi” laïi ñöôïm maøu nhaøn haï, phong löu. Khi oâng noùi leân, ñaày yù töï haøo:
Trôøi ñaõ cho ta moät caùi taøi
Giaét löng daønh ñeå thaùng ngaøy troâi
Thì söï “chôi” aáy khoâng chæ laán chieám moät khoaûng thôøi gian cuøng vôùi khoâng gian
roäng raõi hôn nhieàu maø coøn coù caû chieàu cao cuûa nhöõng vaãy vuøng ngang doïc. Ñeán khi Taûn
Ñaø tuyeân boá:
Tôù haõy chôi cho quaù nöûa ñôøi
Ñôøi chöa chaùn tôù, tôù coøn chôi
Thì “chôi” ñaõ ñöôïc keùo veà ni taác bình thöôøng nhöng ñöôïc naâng leân laøm moät leõ
soáng. Nhöõng ngöôøi Saøi Goøn, dó nhieân, keá thöøa ñaày ñuû caùc kieåu chôi aáy vaø ngoân töø naøy
cuûa daân toäc mình. Xeùt ra, thì phaàn keá thöøa khoâng phaûi laø ít maø phaàn boå sung laïi cuõng
khaù nhieåu.
Laàn ñaàu, ôû trong ngoân ngöõ daân toäc, nhöõng ngöôøi Saøi Goøn ñaõ cho tieáng “chôi” coù
moät kích thöôùc hoaøn toaøn môùi laï, khoâng ñoái laäp vôùi cuoäc soáng chaân thaät, caàn cuø maø coøn
xem nhö moät tieâu chuaån coù haïng trong sinh hoaït haøng ngaøy. “Chôi” thaønh tieáng noùi
toång quaùt, bao goàm töø nhöõng say meâ laên loùc cuûa Nguyeãn Toá Nhö, nhöõng hoaït ñoäng ñaày
töï haøo cuûa Nguyeãn Coâng Tröù, nhöõng cuoäc phieâu löu, sa ñaø cuûa Nguyeãn Khaéc Hieáu ñeán
nhöõng coâng aên, vieäc laøm raát ñoãi bình thöôøng lieân quan moïi maët chính trò, xaõ hoäi. Hôn
theá, tieáng “chôi” coøn laø moät caùch ñaùnh giaù söï ñôøi, ñaùnh giaù vieäc ngöôøi. Coù laàn, trong cheá
ñoä cuõ, thaáy maáy chò em chuyeân gaùnh nöôùc möôùn heø nhau xaùch nhöõng ñoøn gaùnh vaây baét

23.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 23
moät teân cao boài huùc xe laøm moät em beù bò thöông roài toan boû chaïy, moät cuï giaø ñöùng beân
ñöôøng gaät guø, nhaän xeùt: “Maáy con meû “chôi” ñöôïc quaù!”. “Chôi ñöôïc quaù!” laø lôøi khen raát
chaân thaønh, nhöng boû coâng aên, vieäc laøm, vaây ñaùnh cao boài du ñaõng, chaáp nhaän moät söï
traû thuø naøo ñoù, laïi laø “chôi” sao?
Maáy tieáng “chôi ñöôïc” cuõng laø ngoân ngöõ Saøi Goøn. Caùi gì coi cuõng deã daøng, coi cuõng
nhö “pha”, tröø caùi leõ phaûi ôû ñôøi laø phaûi giöõ gìn. Qua caùc tieáng aáy, ta nhìn thaáy ñöôïc
phaàn naøo taâm lyù cuûa ngöôøi Saøi Goøn, taâm lyù thanh thaûn, vui veû, khoâng öa kieåu caùch naëng
neà, khoâng thích nhöõng troø laøm ra quan troïng. Nhöng caùi gì môùi thaät laø quan troïng? Cho
ñeán caùi cheát cuõng laø “cheát boû” deã nhö “chôi” vaäy
Qua tieáng “chòu” trong “chòu chôi” laø moät thaùi ñoä tinh thaàn ñaày nhöõng thaùch thöùc
vaø ñaày traùch nhieâm.Chæ ñaùng goïi laù “chòu chôi” nhöõng ai daùm xoâng vaøo nôi hieåm ngheøo,
chaáp nhaän soáng cheát, chaáp nhaän tuø ñaøy, chaáp nhaän moät cuoäc thö huøng maø khoâng caàn
khaúng ñònh tröôùc laø mình thöû thaéng, chaáp nhaän chòu tieàn khoâng sôï thua loã, chaáp nhaän
caû söï phieâu löu vôùi nhöõng haäu quaû khoân löôøng. “Chòu chôi” laø bieát gaùnh chòu moïi thöù
haäu quaû maø khoâng theøm ñeán keâu than. Qua tieáng “chòu chôi” coù moät ñaùnh giaù raát thoaùng
veà ñôøi. Roõ raøng cuoäc soáng khoâng phaûi caàn ñeán chaét boùp, so ño nhö moät anh giaøu keo
kieät, tham lam boøn ruùt moûi moøn söï soáng cuûa thieân haï vaø cuûa chính mình, nhöng laø moät
cuoäc ñua taøi trong ñoù con ngöôøi coù theå xoâng vaøo vôùi caû say meâ nhöng bieát ra khoûi vôùi
loøng thanh thaûn. Noù khoâng thoaùt tuïc nhö thieàn nhöng nhuoám ñaày moät chaát thieàn traàn
tuïc. Noù khoâng coi ñôøi nhö moät canh baïc ruûi may, nhöng laø moät cuoäc vaän ñoäng tröôøng baùt
ngaùt trong ñoù lao ñoäng caät löïc ñöôïc pha troän coát caùch öu du cuûa nhöõng ngheä nhaân. Coù
caùi gì ñoù raát giaû nhöng maø laïi raát thöïc troän laãn nhoïc nhaèn cuøng vôùi nieàm vui taàm
thöôøng maø cuõng lôùn lao, trong moät yù nieäm veà ñôøi. Cuõng coù nhöõng ngöôøi quen vôùi tính
caùch laét leùo, uyeån chuyeån cuûa ngoân ngöõ Vieät, ñaûo ngöôïc hai tieáng “chòu chôi” ra thaønh
“chôi chòu” ñeå maø côït ñuøa, nhöng trong chöøng möïc naøo ñoù chuùng ta hieåu raèng “chôi chòu”
cuõng laø moät thöù “chòu chôi”.
Con ngöôøi Saøi Goøn laø ngöôøi Vieät Nam ñöôïc thích nghi hoùa trong nhöõng ñieàu kieän
Nam Boä vaø laø con ngöôøi Nam Boä ñaõ ñöôïc thích nghi trong moät thaønh phoá beán caûng saâu
trong noäi ñòa, traûi qua bao cuoäc chuyeån mình cuûa vuøng ñaát môùi vôùi nhöõng tranh chaáp
lòch söû voâ cuøng aùc lieät. Vì vaäy, noù mang ñaày ñuû voán lieáng ngaøn ñôøi cuûa daân toäc mình
coäng vôùi moät cuoäc soáng môùi doàn daäp bieán coá mang taàm theá giôùi treân vuøng taân laäp. Tính
caùch “chòu chôi” cuûa con ngöôøi ñoù baét nguoàn töø trong lòch söû khaù daøy cuûa cuoäc soáng di
daân trong ñoù beân caïnh nhöõng ngöôøi daân thöôøng, nhöõng ngöôøi lính traùng, coøn coù nhöõng
keû phieâu löu vaø nhöõng toäi ñoà chòu caûnh löu ñaøy. Ñoù laø thôøi nhöõng oâng Hoaønh, oâng Traém
ngang taøng, töøng ñöôïc lòch söû nhaéc teân. Ñoù cuõng laø thôøi maø taát caû nhöõng keû choáng ñoái
trieàu ñaïi, neáu khoâng bò cheùm ñaàu thì phaûi löu ñaøy bieät xöù vaø vaøo vuøng ñaát môùi naøy haún
khoâng ít ngöôøi ñaõ laøm nhöõng thaày daïy hoïc. Nhieàu nhaø giaùo ñaàu tieân aáy ñaõ truyeàn cho
hoïc sinh mình, beân caïnh ñaïo lyù thaùnh hieàn laø loøng phaûn khaùng, laø söùc chòu chôi.
ÔÛ nôi ñaàm laày, soâng raïch doïc soâng, moät ñoâ thò lôùn ñaõ ñöôïc döïng leân, moãi ngaøy
moãi xoùa ñi laèn ranh ñaõ coù ñeå ñöôïc môû roäng khoâng ngöøng. Nhö moät vuøng ñaát Q. 4 Saøi
Goøn, ban ñaàu chæ mang caùi teân khieâm toán goïi laø Taïm Hoäi, daàn ñöôïc ñoåi thaønh Vónh Hoäi,
ñeå coù cô sôû sau ñoåi thaønh khaùnh Hoäi vôùi nieàm mô öôùc phoàn vinh. Saøi Goøn ñaõ ñöôïc phaùt
trieån, di ñoäng khoâng ngöøng trong söùc vöôn leân vaø mang trong mình bao ñieàu bí aån chöa
ngöôøi bieát heát. ÔÛ ñoù, bao ngöôøi Vieät Nam mang caùi teân Taây vaãn bieát ñaùnh Taây vôùi caû
nhieät tình yeâu nöôùc, ôû ñoù moät em thieáu nieân ñaõ bieán mình thaønh caây ñuoác röïc hoàng
thieâu ñoát quaân thuø. ÔÛ ñoù coù ngöôøi caàm buùa ñaäp phaù xieàng xích cuûa boïn thöïc daân troùi ñôøi
daân toäc vaø ñaõ trôû thaønh chuû tòch nöôùc, ôû ñoù coù nhöõng con ngöôøi cöôøng khaáu, luïc laâm moät

24.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 24
khi thaáy ñöôïc neûo veà leõ phaûi ñaõ trôû neân nhöõng chieán só, nhöõng anh huøng. Vaø ôû ñoù coù
ngöôøi daân ñaõ töøng ñuoåi giaëc Myõ vôùi nhöõng tay khoâng, coù nhöõng baø meï chòu chôi nhö laø
caùc maù Baøn Côø, coù nhöõng thanh nieân khoâng coù vuõ khí vaãn ñoát xe Myõ… khoâng chæ ôû trong
quaù khöù vaø treân vaøi thaäp nieân qua, sau ngaøy giaûi phoùng, Saøi Goøn vôùi nhöõng thaêng traàm
vaãn laø maûnh ñaát chòu chôi vôùi nhöõng noã löïc bung ra lieân tuïc ñeå vöôn leân.
Toùm laïi, qua tieáng “chòu chôi” chuùng ta nhìn thaáy ñöôïc neùt treû trung cuûa thaønh
phoá naøy. Tieáng “chôi” gaén lieàn vôùi nhöõng treû thô hôn laø ngöôøi lôùn nhöng tieáng “chòu” laïi
thieân veà ngöôøi lôùn hôn laø treû thô. Trong baøi ca khôûi nghóa cuûa nhaø thô Höôûng Trieàu noùi
veà Saøi Goøn coù caâu:
“Moät thaønh phoá treû maêng
Nhöng lòch söû raát laï luøng”
Quaän 2
Qua khoûi caàu Saøi Goøn laø ñòa phaän cuûa Q.2. Vôùi dieän tích 5020ha goàm An Phuù-An
Khaùnh-Thuû Thieâm-Thaïnh Myõ Lôïi-Bình Tröng. Tröôùc 1/4/1997, khu vöïc naøy thuoäc huyeän
Thuû Ñöùc. Q.2 goàm khu coâng nghieäp Caùt Laùi, vaø khu ñoâ thò môùi Thuû Thieâm seõ laø trung
taâm môùi cuûa TP.HCM trong töông lai gaàn. Vôùi quy hoaïch môùi cuûa TP, Q.2 seõ laø trung
taâm thöông maïi taøi chaùnh cuûa TP. Daân soá hieän taïi laø khoaûng 100.000 ngöôøi, döï kieán
ñeán naêm 2010 seõ laø 600.000 ngöôøi.
Caùc coâng trình troïng ñieåm ñaõ vaø ñang ñöôïc khôûi coâng xaây döïng taïi khu vöïc Q.2:
+ Khu nhaø ôû vaø Du lòch An Khaùnh.
+ Khu ñoâ thò môùi Bình Tröng – Thaïnh Myõ Lôïi.
+ Khu lieân hôïp TDTT Raïch Chieác.
+ KCN Caùt Laùi.
+ Thaùp Truyeàn hình TP.HCM cao 450m vôùi voán ñaàu tö döï ñònh laø 150 trieäu USD.
+ Haàm vöôït soâng Saøi Goøn taïi Thuû Thieâm.
+ Ñöôøng song haønh QL 52 (kinh phí döï tính laø 310 tyû ñoàng).
+ Ñöôøng cao toác Baø Ròa – Vuõng Taøu.
Ñöôøng cao toác TP.HCM – Bieân Hoøa – Vuõng Taøu
Vaøo thaùng 12/1994, löu löôïng xe ngaøy ñeâm löu thoâng treân quoác loä 51 laø 13.666
chieác. Trong ñoù töø TP.HCM ñi Vuõng Taøu chieám 70%. Löïc löôïng naøy theo döï baùo ñeán
naêm 2000 seõ taêng 17% vaø sau naêm 2000 taêng 13%/naêm. Neáu chaäm treã trong vieäc xaây
döïng heä thoáng ñöôøng cao toác thì söï taéc ngheõn cuõng nhö tình traïng khoâng an toaøn giao
thoâng seõ trôû thaønh moät löïc caûn lôùn cho söï phaùt trieån cuûa vuøng kinh teá troïng ñieåm phía
Nam.
Khaùi nieäm ñöôøng cao toác tröôùc heát baét nguoàn töø toác ñoä xe chaïy: toác ñoä thieát keá
chung laø 120km/h, qua caùc nuùt giao thoâng ñoàng möùc laø 60km/h vaø chæ daønh phuïc vuï cho
xe ñoäng cô 4 baùnh, ñaëc bieät ñoái vôùi xe vaän taûi naëng, sau ñoù laø ñieàu kieän an toaøn vôùi
nhöõng khaû naêng ñieàu khieån nghieâm ngaët. Vì vaäy, ngoaøi ñöôøng cao toác, coâng trình coøn
bao goàm nhöõng cô sôû dòch vuï nhö nhaø ñieàu khieån, nôi chæ huy toaøn boä caùc hoaït ñoäng
treân tuyeán ñöôøng, caùc traïm thu phí, caùc ñieåm döøng khaån caáp, caùc nuùt giao thoâng, caùc caàu
vöôït, caùc khu nghæ ngôi, caùc khu trung taâm baûo haønh… Böôùc ñaàu ñöôøng ñöôïc xaây döïng
vôùi 4 laøn xe vaø sau 2011, naâng leân 6 hoaëc 8 laøn xe. Toång chi phí ñaàu tö veà xaây döïng
khoaûng hôn 600 trieäu USD, ñöôïc chia laøm nhieàu giai ñoaïn, baét ñaàu töø ñoaïn Caùt Laùi -
Long Thaønh vôùi möùc chi phí cao nhaát vì phaûi thöïc hieän caàu vöôït soâng Ñoàng Nai, chieác
caàu daøi nhaát, ñöôïc xaây döïng theo yeâu caàu baét buoäc ñoái vôùi moät chieác caàu naèm treân ñöôøng
cao toác.

25.
Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät
NGUYỄN TAÁT ÑAÏT Trang: 25
Caùc nhaø thieát keá ñöôøng cao toác muoán ñaït ñöôïc muïc tieâu vaïch ñöôïc tuyeán ñöôøng
ngaén nhaát töø TP.HCM vaø ñi töø Bieân Hoøa ñi Vuõng Taøu. Vì vaäy, theo döï aùn, con ñöôøng seõ
coù hai ñieåm ñaàu laø Caùt Laùi (TP.HCM), Caàu Quan (Bieân Hoøa) vaø ñieåm keát thuùc taïi eo
OÂng Töø-TP.Vuõng Taøu. Laáy Long Thaønh (Ñoàng Nai) laø trung taâm, tuyeán ñöôøng cao toác
TP.HCM-Vuõng Taøu hình thaønh moät heä thoáng ñöôøng hình chöõ Y vôùi toång chieàu daøi
95km, trong ñoù ñoaïn Caùt Laùi-Long Thaønh daøi 23km, seõ ruùt ngaén ñöôïc haønh trình
TP.HCM-Vuõng Taøu so vôùi tuyeán ñöôøng ñang söû duïng haøng chuïc km. Toaøn tuyeán ñöôøng
phaûi xaây döïng 97 caàu lôùn nhoû, vôùi toång chieàu daøi 7,7km.
Caàu lôùn nhaát laø caàu vöôït soâng Ñoàng Nai treân ñoaïn Caùt Laùi-Long Thaønh vôùi chieàu
daøi öôùc tính 1740m. Tuyeán ñöôøng cao toác TP.HCM-Bieân Hoøa-Vuõng Taøu döï kieán xaây döïng
theo caùc moác thôøi gian: ñoaïn Caùt Laùi-Long Thaønh 1999-2000, ñoaïn Long Thaønh-Phuù Myõ
2001-2003, ñoaïn Phuù Myõ-Baø Ròa 2004-2006, ñoaïn caàu Quan 2007–2009–2010 vaø sau ñoù
laø ñoaïn noái vôùi saân bay Quoác teá Long Thaønh. Nhö vaäy, ñoaïn ñöôøng Caùt Laùi–Long
Thaønh laø böôùc khôûi ñaàu, tieáp noái daàn laø caùc ñoaïn ñöôøng khaùc, coù tính hôïp lyù cao, vì
ñoàng haønh vôùi töøng böôùc phaùt trieån cuûa toaøn vuøng kinh teá troïng ñieåm vaø nhöõng coâng
trình döï kieán trong töông lai nhö: Caûng Nöôùc Saâu Vuõng Taøu, caûng Haøng khoâng Long
Thaønh, sau ñoù taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán söï phaùt trieån kinh teá cuûa TP.HCM vaø Bieân Hoøa (vì
ôû caùc nôi naøy ñaõ coù nhöõng KCN, Khu cheá xuaát quan troïng: Taân Thuaän, Linh Trung, Caùt
Laùi, Phuù Myõ, Nhaø Beø, Bieân Hoøa 1, Bieân Hoøa 2, Bieân Hoøa 3…) vaø coù taùc ñoäng thuùc ñaåy
quaù trình ñoâ thò hoùa vôùi caùc thaønh phoá môùi: Thuû Ñöùc, Thuû Thieâm, Nhôn Traïch… Ñieàu ñoù
cho thaáy con ñöôøng ñaõ trôû thaønh nhu caàu caáp baùch ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa TP.HCM,
Bình Döông, Bieân Hoøa, Vuõng Taøu. Tuyeán ñöôøng quan troïng naøy seõ taïo cô hoäi phaùt trieån
vaø thu huùt ñaàu tö cho vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam, goùp phaàn quan troïng cho söï
phaùt trieån caùc döï aùn veà caûng bieån, coâng nghieäp daàu khí, du lòch… Ñoàng thôøi môû ra caùc ñoâ
thò töông lai nhö: Thuû Thieâm (TP.HCM), Nhôn Traïch (Ñoàng Nai)… ñöôøng cao toác vaø xa
loä–theo phöông aùn cuõng thuùc ñaåy vieäc hình thaønh caùc ñieåm daân cö, ñoâ thò môùi trong
chöông trình giaõn daân ñoái vôùi TP.HCM nhö: Caàu Quan, Goø Daàu, Phuù Myõ, Long Thaønh
vaø ñaëc bieät phuïc vuï cho saân bay quoác teá seõ xaây döïng trong töông lai ôû Long Thaønh.
Xa loä Bieân Hoøa – Caàu Raïch Chieác
Ñöôïc xaây döïng vaøo naêm 1959-1961 do Myõ ñaàu tö vaø coâng ty C.E.C thieát keá vaø thi
coâng. Xa loä roäng 21m, daøi 31km töø caàu Ñieän Bieân Phuû ñeán Ngaõ tö Tam Hieäp–Bieân Hoøa
vaø ñöôïc ñaët teân laø Xa loä Bieân Hoøa. Tröôùc naêm 1975 Myõ vaø chính quyeàn Saøi Goøn söû duïng
con ñöôøng naøy nhö moät ñöôøng baêng quaân söï daõ chieán phoøng khi saân bay Taân Sôn Nhaát
bò söï coá. Ñeán naêm 1971, hoï cho raèng xa loä thuaän lôïi cho quaân Caùch maïng ñoå boä taán
coâng Saøi Goøn neân ñaõ cho xaây döïng vaïch ngaên caùch giöõa tim ñöøông.
Naêm 1984, nhaân kyû nieäm 30 naêm giaûi phoùng Haø Noäi ñaõ ñoåi thaønh Xa loä Haø Noäi.
Naêm 1998, cuøng vôùi döï aùn khoâi phuïc Quoác loä 1A, Xa loä Haø Noäi cuõng ñöôïc khoâi phuïc vaø
môû roäng vaø baøn giao cho chính phuû Vieät Nam vaøo ngaøy 20/1/1998. Ngaøy nay hai beân Xa
loä ñaõ moïc leân caùc khu vöïc daân cö saàm uaát, khu vui chôi giaûi trí theå thao, Laøng ñaïi hoïc
vaø ñaëc bieät laø caùc khu coâng nghieäp raát hieän ñaïi.
Caàu Raïch Chieác ñöôïc xaây döïng cuøng thôøi vôùi caàu Saøi Goøn vaø Xa loä Bieân Hoøa
(1959-1961) daøi 148,9m. Ñaây tuy laø chieác caàu nhoû nhöng laø nhaân chöùng cho moät söï kieän
lòch söû quan troïng goùp phaàn laøm raïng rôõ cho chieán dòch Hoà Chí Minh. Vaøo ngaøy
27/4/1975, taïi chaân caàu naøy ñaõ xaûy ra lieân tuïc 5 traän ñaùnh giöõa quaân giaûi phoùng vaø quaân
ñoäi Saøi Goøn baûo veä caàu (vì ñaây laø ñieåm yeáu nhaát treân Xa loä Bieân Hoøa). Cuoái cuøng, quaân
giaûi phoùng ñaõ chieám ñöôïc caàu Raïch Chieác nhöng 59 chieán só Caùch maïng ñaõ hy sinh taïi
ñaây ñeå giaønh ñöôøng löu thoâng an toaøn cho quaân giaûi phoùng tieán vaøo Saøi Goøn.