Buurtonderneming social enterprise sturen in complexiteit en chaos vs orde

1. Presentatie College B&W Albrandswaard
24 januari 2012
Nieuwe ontwikkelingen
wijkgericht werken en het
hoe van de visie
1

2. Belangrijke trends stedelijke ontwikkeling
1. Burgerkracht/Welzijnswerk
nieuwe stijl/Kanteling
2. Natuurlijke wijkvernieuwing
3. Buurtonderneming
4. Social Enterprise
2

3. Systeemwereld en leefwereld
- Naar binnen gerichte
organisaties
- structuur/orde en beheersing
staan centraal)
- De dynamiek van de leefwereld
staat centraal
3

4. Burgerkracht/Welzijnswerk Nieuwe Stijl/Kanteling - I
- Burgerkracht
- Houdgreep gemeente/welzijnswerk
- Opnieuw de burger centraal; maar dan
anders
- Moet eigen verantwoordelijkheid nemen
- Zoektocht naar nieuwe inzichten, andere
samenwerkingsvormen en
verantwoordings- systemen
- Wat Welzijnswerk Nieuwe Stijl is voor de
maatschappelijke organisaties is kanteling voor
de gemeente
4

5. Burgerkracht/Welzijnswerk Nieuwe Stijl/Kanteling -
II
- 8 bakens van Welzijn Nieuwe Stijl
- Vraag achter de vraag
- Eigen kracht van inwoners eerst
- Van individueel naar collectief
- Verandering van houding vraagt verandering
van cultuur bij organisaties, ook gemeente.
- Veel breder dan welzijnswerk. Forse opgave.
- Kunst van het loslaten. Totaal andere manier
van werken.
5

6. Geldstromen volgens de oude manier
6

7. Natuurlijke wijkvernieuwing
Belangrijkste principes:
- Vernieuwingsproces verloopt meer organisch
- Beheer en ontwikkeling worden samen
genomen
- Aanboren van de eigen kracht en eigen
investeringen inwoners komen meer centraal te
staan
- Stedelijke vernieuwing is niet meer een project
maar voortdurende ontwikkeling
- Stip op de horizon in plaats van eindbeeld
7

8. wereld
land | stad
€ partners
zorg
bedrijfsleven
energie
afval
water
onderhoud
DE parkeren
veiligheid
BUUR gezondheid
data
T sport
welzijn
voedsel
arbeid
leningen
onderwijs
nieuwe nieuwe
exploitatie stedelijke
modellen partners
8

9. De buurtonderneming
- Er is een netwerk van vele partijen die elkaar in steeds
wisselende samenstellingen ontmoeten en werk met
elkaar doen
- Die een plek in de wijk/het dorp heeft waar
professionals en inwoners elkaar ontmoeten en/of
zaken doen
- Er is een aanjager/aanjaagteam met medewerkers uit
de belangrijke organisaties en als dat enigszins kan
inwoners
- Een duidelijke ambitie (stip op de
horizon/wijkperspectief)
- Met voldoende capaciteit om het werk te doen (alle
organisaties leveren personele formatie)
- Een sterk team met lef en ondernemerschap (mensen 9

10. Doelen Buurtonderneming
. Initiatief gemeente en
organisaties
. Minder bureaucratie
• anders werken
. Focus op inwoners
• veel meer invloed op
de keuzes voor de
wijk 10

11. Inwoners en/of voortbestaan organisatie.
- Het lijkt er op of steeds een keuze moet worden gemaakt
tussen de interne op beheersing gerichte attitude (het
systeem) of de wereld van de inwoners (leefwereld).
- Voorbeelden uit de praktijk:
• van de hulpverlening
• het welzijnswerk
• de woningcorporatie
• de gemeente
- Informele vormen van participatie:
- Lunches
- Huiskamerdialogen
- Vernieuwde wijkschouwen
11

12. Lessen die we kunnen trekken?
• Er is een lange adem nodig om tot structurele
verandering te komen:
• Zowel bouwen aan netwerk inwoners als
• Veranderingen gemeente/organisaties
• Verdergaande verandering is nodig om inwoners
weer echt invloed te geven
• Bouw en blijf bouwen aan vertrouwen en relaties
• Voor succes heb je volledige steun van de
opdracht-gevers nodig.
• Zet de beste mensen in het team en
maak er een hecht team van
12

13. De Bewuste Burger: Rol Organisaties
13

14. Social enterprises – Civic Economy
 Sinds 2011 waait er een hele andere wind. Naast andere visie
ook grote bezuinigingen.
 De overheid trekt zich terug op meerdere vlakken.
 De inwoners bepalen of die voorzieningen en activiteiten blijven.
Zij moeten dan zelf initiatief nemen. Overheid kan stimuleren.
 Paradigma-shift – de set aan instrumenten en methodes die
steeds is gehanteerd om maatschappelijke problemen te lijf te
gaan werkt niet meer en moet worden vervangen door andere.
14

15. Social Enterprises – Civic Economy
 Komt vanuit Italië, Engeland. Initiatief inwoners wijk/dorp of
ondernemer met bewoners
 Een „social enterprise‟ is een gewoon bedrijf
 Werkzaamheden kunnen bestaan uit:
 wat gemeente en instellingen niet meer doen
 nieuwe taken koppelen aan geldstromen in wijk/dorp
 taken die nu door gemeente/corporaties worden gedaan
 Wat haar speciaal maakt is wat zij doet met haar „winst‟
Deelt die niet met aandeelhouders. Kiezen voor
duurzaamheid; kiezen voor eerlijker samenleving
 Investeert die voor een deel in de wijk/buurt
 Op heel verschillende manieren, bijvoorbeeld
 scheppen van banen voor „drop-outs‟
 voorzien in vitale diensten in de wijk voor mensen die
dat nodig hebben
15

16. Ontembare vraagstukken
Vraagstukken als de kwaliteit van de wijk zijn ontembaar
geworden.
Vorige eeuw: tembare vraagstukken “zoveel woningen
bouwen”.
Nu: niet-lineair, niet beheersbaar, niet kenbaar, niet
mechanisch georganiseerd en systeem met geen doel.
16

17. Nieuwe sturingsprincipes voor vitale ontwikkeling
1. Toepassing sturingsmodel van variatie en selectie. Wel
idee wat je wilt, maar pas mee aan de slag als er in
opbloeiende variatie dingen gebeuren, waar je je aan kunt
verbinden.
2. Synchroniciteit. Ontwikkeling door co-evolutie; het op
elkaar ingrijpen van subsystemen. Waar kun je acties
synchroniseren, zodat ze elkaar versterken. Ontwikkeling
gebaseerd op toeval.
3. Het primaat van de zelforganisatie. Zaadje dat al
jarenlang in de grond zit en dat door zomaar een bui tot groei
komt. Heel verassend. Geen zelforganisatie om te versterken
= uitzichtloos.
17
4. Identiteit. Resource om op te sturen voor gebieds- en

18. Vier overlevingstips in de chaos
1 – Accepteer. Systeemwereld kan het niet laten naar orde te
neigen.
2 - Dubbeldenken: zorg aan de ene kant dat je de wereld die neigt
naar simpele afrekenbaarheid tevreden houdt, en loop tegelijkertijd
vooruit door je eigen acties. Doe wat je moet doen, maar doe
ondertussen wat echt nodig is. Professionals moeten dan wel weten
waar ze over praten.
3 - Attractor: wat zet aan tot actie? Attractor nodig: dat wat mensen
tot actie brengt. Een perspectief voor de toekomst dat verleidt om te
gaan handelen. Hiervoor is in het formele systeem een groot gevoel
van urgentie nodig. “Het cadeau dat je geeft aan de wereld van de
orde.”
4 - Creatieve concurrentie: ga het niet zelf bedenken maar
organiseer creatieve concurrentie om zelforganisatie van de grond te
laten komen. Hiervoor moet je heel goed in staat zijn, zowel intern als
extern, het netwerk te organiseren.
18

19. Civic Economy
A. (h)erken sociale ondernemers
passie-gedreven en met netwerk en vertrouwen als basis
B. participatie voorbij consultatie
co-productie en co-investeren
C. financieel co-investment
in geld of andere „eenheden‟ zoals tijd, vertrouwen en netwerken
D. bestaande kwaliteiten hergebruiken
zowel fysiek als menselijke capaciteiten
E. de beleving van de plek
plekken die een verhaal vertellen, verrassen en tot openheid
uitdagen
F. een open aanpak
de civic economy ontstaat niet door een strategisch plan maar
door een open iteratief en kansgedreven proces
G. verandering genereren door netwerken
niet alleen lokaal maar verknoopt met „change-makers‟ elders
H. waarde herkennen
de civic economy is gebaseerd op een veelheid aan waarden, die
19
in de doelformuleringen en de projecten moeten worden

20. ViceVersa
Van en Voor Westrand
Gerard Doustraat 40,
4703 LN Roosendaal
20