ОУНЭЗ Бие даалт

1. Бэлгийн
цөөнхийн
гэрлэх эрх
2022 “ОЛОН УЛСЫН
НИЙТИЙН ЭРХ ЗҮЙ”
<>

2. Агуулга
Эрх зүйн зохицуулалт
Хүний эрх
Бэлгийн цөөнхийн
тухай ойлголт
Хүмүүсийн
хандлага
Дүгнэлт

3. Эрх зүйн
цохицуулалт
 Монгол улсын Үндсэн хууль
 Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал
 Иргэний ба улс төрийн эрхийн
тухай олон улсын пакт
 Эдийн засаг нийгэм соёлын олон
улсын пакт
Монгол улс Үндсэн хуулиндаа “хүн бүр эрх тэгш” гэж заасан.
Гэр бүлийн тухай хууль “ эрэгтэй эмэгтэй хүмүүс гэрлэнэ”

4. Дэлхийн 76 оронд ижил хүйстнүүдийн
харилцааг хуулиар зохицуулдаг. 76
орноос найман улс оронд цаазаар авах
ял, есд нь бүх насаар нь хорих ял
оноодог хатуу хуультай. Бэлгийн чиг
хандлага өөр байснаараа цаазлуулна,
эсвэл ял эдлэнэ гэсэн үг. Энэ бол
ухамсарт нийгэмд байх харгислал.
Бусад улсын
эрх зүйн
зохицуулалт

5. Хүний эрх
АРЬСНЫ ӨНГӨ ҮНДЭС УГСАА НИЙГМИЙН
ГАРАЛ БАЙДАЛ
ХҮЙС ТӨРӨӨС
ХАМГААЛУУЛАХ

6. Бэлгийн цөөнхийн
тухай ойлголт
 Хүн бүр төрөлхийн онцлог байдлаараа дахин
давтагдашгүй бөгөөд угсаа гарал, арьс үндэс, шашин
шүтлэг, хэл, соёл, хүйс, нийгмийн байдал, улс төрийн үзэл
бодол, бэлгийн чиг баримжаа, хүйсийн баримжаа
илэрхийлэл зэрэг олон зүйлээрээ ялгаатай. Бэлгийн чиг
баримжаа гэдэг нь хүмүүс өөр хоорондоо бие махбод,
сэтгэл санаа, бэлгийн дур хүсэл, зан үйл болон хайр
дурлалаар татагдах явдал юм.
 Хүний бэлгийн чиг баримжааг "гетеросексуал" буюу
эсрэг хүйсийнхээ хүнд татагддаг, "гомосексуал" буюу
ижил хүйсийнхээ хүнд татагддаг,"бисексуал" буюу эр, эм
хүйсийн хүний аль алинд нь татагддаг хүн гэж ангилдаг.

7. Бэлнийн цөөнхийн тухай
ойлголт
 "Хүйсийн баримжаа илэрхийлэл" гэж хүн бүр хувь хүний үүднээс
өөрийн хүйсээ төрөхөд өгөгдсөн хүйстэйгээ адилаар эсвэл өөрөөр гүн
гүнзгий мэдрэх мэдрэмж, хүйсийн шилжилт, хувцаслалт, үг яриа, биеийн
хөдөлгөөн гэх мэт илэрхийллийг багтаасан ойлголт хэмээн тодорхойлдог.
 Хүмүүс эрэгтэй, эмэгтэй байхаасаа үл хамаарч ижил хүйсийнхээ,
эсвэл эрэгтэй, эмэгтэй хүний аль алийг нь сонирхон тэдэнд татагдаж, хүсэн
тэмүүлж, хайрладаг бөгөөд ийм хүмүүсийг бэлгийн ижил чиг баримжаатай
хүмүүс буюу Лесбиян, гей, бисексуал, трансжендэр хүмүүс (ЛГБТ) гэж
нэрлэдэг. 19 дүгээр зуунаас барууны орнуудад лесби, гей, бисексуал болон
трансжендер хүмүүсийг цөөнхийн бүлэг гэдгээр ойлгох болж, олонд ил
болж эхэлжээ.

8. Хүмүүсийн хандлага
 Монголчууд бид бэлгийн цөөнхгүй улс орон юмуу гэвэл үгүй. 2013
оны анхны Бахархалын долоо хоногийн арга хэмжээнд (2014 оноос
Тэгш эрх, бахархалын өдрүүд гэдэг болсон) зориулж Үндэстний тойм
сэтгүүл 2013 оны есдүгээр сарын 16-ны өдрийн №37 (188) дугаараа
Монгол дахь бэлгийн цөөнхийн эрхийн асуудлаар дагнан сэтгүүлчид
нь энэ асуудлыг маш олон өнцгөөс нарийн судалгаатайгаар бичиж
байлаа. Үүний нэг нь “Марзан” Б.Шаравын “Монголын нэг өдөр”
зурагт дүрслэгдсэн хоёр эрийн бэлгийн ажил хийж буй дүр зурагт
сэтгүүлч дүгнэлт хийхдээ, ”ижил хүйстний харилцаа ардчилалтай
хамт өрнө зүгээс орж ирсэн мэт үздэг хүмүүст энэ хэсэг хариулт
болох биз” гэжээ.“Айлаас эрэхээр авдраа уудал” гэгчээр бид манай
нийгэм, соёлын хүрээнд бэлгийн цөөнхийн талаар ямар дадал заншил
байсныг судалж үзэх ёстой нь эндээс тодорхой харагдана. “Монголын
нэг өдөр” бүтээл тухайн нийгмийн Монгол хүний ахуй амьдралын
тусгал гэдэг утгаараа байсан зүйлийг бодитоор нь харуулахыг
зорьсон нь лавтай. Уран зураг, урлагаас гадна бөө мөргөл, шашны
ёсонд бэлгийн цөөнхийн хүн ёсны харилцаа, шинж чанарыг юу гэж
авч үздэг байсныг мөн эрдэмтэн мэргэд судлууштай.

9. Хүмүүсийн хандлага
Нөгөө талаар хэл шинжлэл, соёлын үүднээс ЛГБТИ гэх
гадаад үг хэллэгийг шууд хэлж заншихад, тухайн
ойлголт, ухагдахууныг хөрсөнд буулгахад зарим
хүмүүст хүндрэлтэй, бас бидэнд урьд өмнө нь
байгаагүй зүйлийг шинээр нутагшуулах гэж байгаа мэт
сэтгэгдэл төрж магадгүй. 2013 оны Бахархалын долоо
хоногийн үеэр болсон ЛГБТ кино наадмын
хэлэлцүүлгийн үеэр соёл судлаач, хэл шинжлэлийн
эрдэмтэн багш хэлэхдээ, “тухайн нийгмийн үзэгдэл
оршиж байгаа л бол тухайн үзэгдэлд оноох үг хэллэг
байх ёстой” гэж байсан

10. Байгалиас заяагдсан зүйлээрээ
гадуурхагдах нь маш хэцүү
БИД АДИЛХАН ХҮМҮҮС.
ТИЙМЭЭС БУСДЫГАА ХАЙРЛАЯ
ХЭН НЭГНИЙГ ГАДУУРХАГ,
СОШИАЛ ЕРТӨНЦӨД
НИЙТЛЭХГҮЙ БАЙХ
ЗӨВ ХАНДЛАГЫГ ТҮГЭЭХ

11. Дүгнэлт /хандлагаа өөрчил/
 Хэвшмэл ойлголтонд бүү итгэ. ЛГБТ хүмүүсийн талаархи ихэнх хэвшмэл ойлголт нь өөнтөгч, бүхнээс
айдаг хүмүүсээс үүдэлтэй байх нь элбэг. Дундаж ЛГБТ хүн тийм ч “аймаар” байдаггүй.
 Хэт хуучинсаг үзэлтнүүд энэ ойлголтыг хүлээн зөвшөөрч чаддаггүй. Заавал ийм, заавал тийм байх
ёстой гэсэн ойлголт ер нь хаанаас үүссэн бэ. Бодоод нэг үзээрэй. Хүнээс л үүссэн. Хүн нийгмийг
бүтээхдээ бий болгосон зүйл. Бид ёс зүй гэж ярих дуртай. Тэгвэл ёс зүй гэж юу юм бэ. Бас үнэн шударга
явдлыг ч орой дээрээ дээдлэн залдаг. Тэгвэл, үнэн гэж чухам юу юм бэ. Хэдхэн үгэнд багтсан, тогтсон
хувилбар бий билүү. Мэдээж байхгүй. Ёс зүйн талаар, үнэн шударга байдлын талаар хүн бүр дор
бүрнээ л өөр өөрөөр хариулна.
 Юуг хэлэх гээд байна вэ гэхээр, та ЛГБТ хүмүүсийн талаар юу гэж дүгнэх нь таны л үзэл бодол. Та
тэрийгээ бусдад тохоох, заавал түүндээ итгүүлэх албагүй. Ногоон гэрлээр л зам хөндлөн гардаг шигээ
бодож болохгүй. Хааяа бид гарцаар гардаггүй шүү дээ. Тиймээс заавал ийм, тийм байх ёстой гэх
албагүй. Та дургүй байлаа гээд бусад хүн тантай адил дургүй байх ёсгүй. Бас дуртай байх ч албагүй.

12. Хүйс харгалзахгүй гэрлэх эрхтэй
ХҮЛЭЭН ЗӨВШӨӨРДӨГ
УЛС ОРОН БИЙ

13. Thank you
QUESTIONS?