Βιταμίνες
•
1 recomendación•575 vistas
Οι βιταμίνες έχουν πάρει το όνομά τους από τις λέξεις vita και amine δηλαδή αμίνες της ζωής. Πρόκειται για οργανικές χημικές ουσίες οι οποίες δεν προσφέρουν ενέργεια στον οργανισμό, αλλά είναι απαραίτητες (ακόμη και σε ελάχιστες ποσότητες) για τη σωστή λειτουργία του, καθώς ο ίδιος δεν μπορεί να τις παράξει. Διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τις λιποδιαλυτές (πχ. βιταμίνη Α) και τις υδατοδιαλυτές (πχ. βιταμίνη C). Γενικά, μια ισορροπημένη διατροφή με ποικιλία από όλες τις ομάδες τροφίμων καλύπτει τις ανάγκες σε βιταμίνες τόσο των παιδιών όσο και των ενηλίκων και για αυτό, σπάνια υπάρχει ανάγκη συμπληρωμάτων διατροφής.
Recomendados
Más contenido relacionado
La actualidad más candente
La actualidad más candente (20)
Destacado
Destacado (13)
Similar a Βιταμίνες
Similar a Βιταμίνες (20)
Más de Tasos Serbis MD, PhD
Más de Tasos Serbis MD, PhD (13)
Βιταμίνες
- 1. Βιταμίνες Αναστάσιος Σέρμπης, MD, PhD Παιδίατρος Εξειδικευθείς στην Παιδοενδοκρινολογία Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
- 2. Οι 5 βασικές ομάδες θρεπτικών συστατικών και το νερό Σάκχαρα Λίπη Πρωτεΐνες Βιταμίνες Ιχνοστοιχεία Νερό ΕνέργειαΜ α κ ρ ο θ ρ ε π τ ι κά σ υ σ τ α τ ι κά Μ ι κ ρ ο θ ρ ε π τ ι κά σ υ σ τ α τ ι κά
- 3. Δομικές διαφορές μεταξύ υδατανθράκων, λιπών και πρωτεϊνών Υδατάνθρακες Λίπη Πρωτεΐνες Γλυκόζη Λιπαρά οξέα Αμινοξέα Μόρια γλυκόζης Τριγλυκερίδια Αμινοξέα Παράδειγμα Λιπαρά οξέα Αλυσίδες από: Μακροθρεπτικά συστατικά
- 4. Τι είναι οι βιταμίνες; • Οργανικές ενώσεις μικρού ΜΒ που παίζουν ρόλο: • Στο μεταβολισμό • Στη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων • Στην ανάπτυξη του οργανισμού • Δεν παρέχουν ενέργεια στον οργανισμό • Από φυσιολογικής λειτουργίας οι περισσότερες βιταμίνες είναι συνένζυμα, δηλαδή ουσίες που βοηθούν στη δράση των ενζύμων
- 5. Σχηματισμός νέου μορίου Δύο ξεχωριστά μόρια Δύο ουσίες ενώνονται Το ένζυμο μένει ανέπαφο Ένζυμο Τρόπος δράσης των βιταμινών ως συνένζυμα Συνένζυμο (βιταμίνη)
- 6. Τι είναι οι βιταμίνες; • Ουσίες που παίζουν ρόλο: • Στο μεταβολισμό • Στη φυσιολογική λειτουργία των κυττάρων • Στην ανάπτυξη του οργανισμού • Δεν παρέχουν ενέργεια στον οργανισμό • Από φυσιολογικής λειτουργίας οι περισσότερες βιταμίνες είναι συνένζυμα, δηλαδή ουσίες που βοηθούν στη δράση των ενζύμων • Εξ ορισμού: • Διαιτητική ανάγκη του οργανισμού (ανεπαρκής ή μηδενική παραγωγή της συγκεκριμένης ουσίας) • Η απαραίτητη ημερήσια ποσότητα, μικρή (της τάξης των mg)
- 7. Σε τι ποσότητες χρειαζόμαστε τις βιταμίνες; • Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη: το ποσό της βιταμίνης που είναι δέον να λαμβάνεται καθημερινά μέσω της τροφής • Εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία και την κατάσταση (εγκυμοσύνη, αλκοολισμός κλπ) • Μια ισορροπημένη δίαιτα, που περιλαμβάνει όλες τις βασικές κατηγορίες των τροφίμων, καλύπτει την συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για όλες τις βιταμίνες
- 8. Τι συμβαίνει όταν στερούμαστε τις βιταμίνες; • Υποβιταμίνωση: διαιτητική στέρηση της βιταμίνης που οδηγεί αρχικά σε εργαστηριακά και στη συνέχεια σε κλινικά ευρήματα • Αβιταμίνωση: πλήρης αποστέρηση του οργανισμού από μια βιταμίνη, σπάνια στην εποχή μας – πιθανά σε ακραία μονόπλευρη διατροφή • Η ανάπτυξη των παθολογικών ευρημάτων σχετίζεται άμεσα η έμμεσα με τις βιοχημικές αντιδράσεις που επηρεάζονται από την έλλειψη της αντίστοιχης βιταμίνης
- 10. Γενικά χαρακτηριστικά λιποδιαλυτών βιταμινών • Απορροφώνται κατά την πέψη μαζί με τα λίπη • Δεν απεκκρίνονται με τα ούρα και τείνουν να αποθηκεύονται στο λιπώδη ιστό • Δε χρειάζεται να λαμβάνονται καθημερινά με τη διατροφή • Ωστόσο, υπάρχει κίνδυνος υπερβιταμίνωσης (ανάπτυξη τοξικότητας από την υπερβολική χορήγηση βιταμινών ) • Σε στεατόρροια, κίνδυνος ανάπτυξης υποβιταμίνωσης
- 11. Βιταμίνη Α (ρετινόλη) • Βασικές λειτουργίες: • Απαραίτητη για την όραση, κυρίως στο σκοτάδι • Πηγές: • Φρούτα, λαχανικά με έντονο χρώμα (καρότα, τομάτες, βερίκοκα κα) • Κρέας, κρόκος αυγού, γαλακτοκομικά • Υψηλή συγκέντρωση σε συκώτι και ιχθυέλαια • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 1000 μg περίπου, μια ισορροπημένη διατροφή καλύπτει τις ανάγκες • Οι ποσότητες που αποθηκεύονται στο ήπαρ μπορεί να επαρκέσουν μέχρι και ένα χρόνο • Σε έλλειψη: • Προβλήματα στην όραση, κυρίως στο ημίφως (ημεραλωπία) • Τύφλωση
- 12. Βιταμίνη D (καλσιτριόλη) • Βασικές λειτουργίες: • Συμμετέχει στο μεταβολισμό του ασβεστίου, μαζί με τις ορμόνες παραθορμόνη και καλσιτονίνη (αυξάνει το ασβέστιο στο αίμα) • Πηγές: • Παράγεται από τον οργανισμό με την ηλιακή ακτινοβολία • Ψαρικά, λίπη, γαλακτοκομικά, συκώτι, κρόκος αυγού • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 400 IU (10 μg) • Σε έλλειψη: • Στα παιδιά προκαλεί ραχίτιδα • Στους ενήλικες προκαλεί οστεομαλάκυνση
- 13. Βιταμίνη Ε (τοκοφερόλη) • Βασικές λειτουργίες: • Αντιοξειδωτική δράση (προστατεύει από τη δράση των ελευθέρων ριζών) • Σταθεροποίηση κυττάρων, ανάπτυξη νεύρων • Πηγές: • Ξηροί καρποί, φυτικά έλαια, δημητριακά ολικής άλεσης, μαργαρίνη, ορισμένα λαχανικά • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 30 IU • Σε μια ισορροπημένη δίαιτα, συνήθως επαρκής • Περιέχεται σε πλήθος καλλυντικών σκευασμάτων για το δέρμα και επουλωτικών αλοιφών
- 14. Βιταμίνη K • Βασικές λειτουργίες: • Σύνθεση παραγόντων πήξης του αίματος στο ήπαρ • Σύνθεση πρωτεϊνών σημαντικών για τη επιμετάλλωση οστών • Πηγές: • Πράσινα λαχανικά, γαλακτοκομικά, συκώτι, κρόκος αυγού, πατάτα, σόγια, φυτικά έλαια και δημητριακά • Σύνθεση από εντερικά βακτήρια • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 70 μg περίπου • Μια ισορροπημένη διατροφή καλύπτει τις ανάγκες • Σε έλλειψη: • Αιμορραγικές επιπλοκές
- 15. Γενικά χαρακτηριστικά υδατοδιαλυτών βιταμινών • Δεν αποθηκεύονται στον οργανισμό • Η περίσσειά τους αποβάλλεται με τα ούρα • Απαραίτητη η καθημερινή πρόσληψή τους με τη διατροφή • Δε χρειάζεται λίπος για την απορρόφησή τους • Εξαιρετικά σπάνια η πιθανότητα υπερβιταμίνωσης
- 16. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β1 (θειαμίνη) • Βασικές λειτουργίες: • Απαραίτητη για την παραγωγή ενέργειας στους μυς, την καρδιά και το κεντρικό νευρικό σύστημα (συμμετέχει στο μεταβολισμό των υδατανθράκων) • Πηγές: • Δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, κρέας και πουλερικά • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 1,4 mg • Σε έλλειψη: • Σπάνια, μόνο στους αλκοολικούς • Νόσος Beri-Beri, σύνδρομο Wernicke-Korsakoff
- 17. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β2 (ριβοφλαβίνη) • Βασικές λειτουργίες: • Απαραίτητη για την παραγωγή ενέργειας στο κύτταρο • Πηγές: • Κρέας, αυγά, ξηροί καρποί, σόγια, μαγιά μπύρας, δημητριακά ολικής άλεσης και γαλακτοκομικά • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 1,7 mg • Σε έλλειψη: • Δεν εμφανίζεται σε ισορροπημένη διατροφή • Ερυθρότητα του βλεννογόνου της γλώσσας, ραγάδες στις γωνίες του στόματος και χειλίτιδα • Καταστρέφεται από το φως, προστασία των τροφών
- 18. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β3 (νιασίνη ή νικοτινικό οξύ) • Βασικές λειτουργίες: • Συμμετέχει στις αντιδράσεις παραγωγής ενέργειας στα μιτοχόνδρια των κυττάρων • Πηγές: • Κρέας, ψαρικά, αυγά, γαλακτοκομικά, δημητριακά ολικής άλεσης και πράσινα χορταρικά • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 18 mg για τους άνδρες • 13 mg για τις γυναίκες (↑ εγκύους) • Σε έλλειψη: • Πελλάγρα: νευρολογικά συμπτώματα (ψευδαισθήσεις και παραλήρημα), διάρροια, βλεννογονίτιδα και δερματικές βλάβες με φαιά χροιά, σε περιοχές δέρματος που εκτίθενται στο φως
- 19. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β5 (παντοθενικό οξύ) • Βασικές λειτουργίες: • Δομικό συστατικό του συνενζύμου-Α, μιας ουσίας που κατέχει κεντρικό ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, των λιπών και των πρωτεϊνών • Πηγές: • Αυγά, κρέας και λαχανικά • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 10 mg • Σε έλλειψη: • Πολύ διαδεδομένο στη φύση, σπάνια έλλειψη • Σύνδρομο των ‘καιόμενων’ ποδιών
- 20. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β6 (πυριδοξίνη) • Βασικές λειτουργίες: • Σημαντικό συνένζυμο στο μεταβολισμό των αμινοξέων • Σημαντική στη διαδικασία ωρίμανσης ερυθρών αιμοσφαιρίων • Πηγές: • Πράσινα φυλλώδη λαχανικά, πατάτες, ξηρά φασόλια, μπανάνες, λιπαρά ψάρια • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 2 mg • Σε έλλειψη: • Εμφάνιση αναιμίας, βλάβες στους βλεννογόνους • Νευρολογικές βλάβες (πχ επιληπτικοί σπασμοί σε βρέφη)
- 21. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β7 (βιοτίνη) • Βασικές λειτουργίες: • Σημαντικός ρόλος ως συνένζυμο στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων • Παίζει ρόλο στην ανάπτυξη του δέρματος και των μαλλιών • Πηγές: • Φρούτα, λαχανικά, γάλα, κρέατα, κρόκος αυγού • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 0,25 mg (πολύ σπάνια η έλλειψή της) • Σε έλλειψη: • Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ξηροδερμία, αλωπεκία
- 22. Βιταμίνες συμπλέγματος Β: Β12 (κοβαλαμίνη) • Βασικές λειτουργίες: • Σημαντικός παράγοντας σχηματισμού ερυθρών αιμοσφαιρίων • Διατήρηση ακεραιότητας νευρικού ιστού • Συμμετέχει στο μεταβολισμό υδατανθράκων, λιπών, πρωτεϊνών • Πηγές: • Κρέας, ψαρικά, μαγιά μπύρας και γαλακτοκομικά προϊόντα • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 5 μg, απορροφάται στο τελικό τμήμα του ειλεού ενωμένη με τον ενδογενή παράγοντα (που παράγεται στο στομάχι) • Σε έλλειψη: • Σοβαρές νευρολογικές επιπλοκές (πχ αστάθεια, αταξία) • Μεγαλοβλαστική αναιμία
- 23. Βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) • Βασικές λειτουργίες: • Απαραίτητη στο σχηματισμό κολλαγόνου Το κολλαγόνο απαντάται στα οστά, τα δόντια, τους χόνδρους, τους τένοντες, το δέρμα, τον ουλώδη ιστό και το τοίχωμα των αγγείων • Αντιοξειδωτική δράση • Πηγές: • Φρούτα και λαχανικά, και κυρίως τα εσπεριδοειδή (λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια), φράουλες, πιπεριές και τομάτες • Συνιστώμενη ημερήσια δόση: • 30 έως 90 mg (καλύπτεται από δίαιτα πλούσια σε εσπεριδοειδή) • Το κάπνισμα και η κύηση αυξάνουν τις ανάγκες • Σε έλλειψη: • Σκορβούτο
- 24. Σκορβούτο
Notas del editor
- Πολλά θηλαστικά, όπως και ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της εξέλιξης έχασαν συγκεκριμένα ένζυμα λόγω μεταλλάξεων και απώλεσαν τη δυνατότητα σύνθεσης συγκεκριμένων ουσιών. Μερικές από αυτές τις μεταλλάξεις διατηρήθηκαν, παρά το υποτιθέμενο εξελικτικό μειονέκτημα, καθώς η συγκεκριμένη ουσία υπήρχε σε αφθονία στη φύση, λαμβανόταν με τη διατροφή και δεν υπήρχε ζωτική ανάγκη ενδογενούς σύνθεσής της
- Πολλά θηλαστικά, όπως και ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της εξέλιξης έχασαν συγκεκριμένα ένζυμα λόγω μεταλλάξεων και απώλεσαν τη δυνατότητα σύνθεσης συγκεκριμένων ουσιών. Μερικές από αυτές τις μεταλλάξεις διατηρήθηκαν, παρά το υποτιθέμενο εξελικτικό μειονέκτημα, καθώς η συγκεκριμένη ουσία υπήρχε σε αφθονία στη φύση, λαμβανόταν με τη διατροφή και δεν υπήρχε ζωτική ανάγκη ενδογενούς σύνθεσής της
- Ανάλογα με τη χημική δομή των βιταμινών, διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες, τις λιποδιαλυτές και τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες
- Η βιταμίνη Α ανήκει στα καρωτινοειδή που απαντώνται στα πολύχρωμα φρούτα και λαχανικά Τερατογένεση, αν χορηγηθεί σε υψηλές δόσεις, κατά τη διάρκεια της κύησης
- Κύριες αιτίες έλλειψης της βιταμίνης είναι η απουσία της από τη διατροφή, η ελαττωμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία στα βόρεια κυρίως κλίματα και η δυσαπορρόφηση της βιταμίνης, λόγω παθήσεων του εντέρου Ραιβογονία
- Έλλειψη της βιταμίνης μπορεί να παρατηρηθεί σε καταστάσεις δυσαπορρόφησης του λίπους (π.χ. νόσος του Crohn, χρόνια παγκρεατίτιδα κλπ).
- Σπάνια προκύπτει έλλειψη γιατί υπάρχουν τα βακτήρια του εντέρου που κάνουν καλή δουλειά
- Στους αλκοολικούς απαιτούνται μεγαλύτερα του συνήθους ποσά θειαμίνης για την αποδόμηση (αποκαρβοξυλίωση) της αιθυλικής αλκοόλης Beri-Beri (δεν μπορώ, δεν μπορώ): παρατηρήθηκε σε μεγαλύτερη συχνότητα στην ανατολική Ασία, όπου συνδυάστηκε με μονόπλευρη διατροφή με αποφλοιωμένο ρύζι, που δεν περιέχει θειαμίνη
- Η υπερβολική χορήγηση ριβοφλαβίνης δεν προκαλεί τοξικότητα. Επειδή είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη, η πλεονάζουσα ποσότητα αποβάλλεται με τα ούρα
- Το όνομα «νιασίνη» επιλέχθηκε, προκειμένου να αποφευχθεί η συνειρμική διασύνδεση της βιταμίνης με το κάπνισμα, που οφειλόταν στη χρήση του όρου «νικοτινικό οξύ» Το όνομα «νιασίνη» επιλέχθηκε, προκειμένου να αποφευχθεί η συνειρμική διασύνδεση της βιταμίνης με το κάπνισμα, που οφειλόταν στη χρήση του όρου «νικοτινικό οξύ» Το νικοτινικό οξύ έχει χρησιμοποιηθεί και ως φάρμακο για την αντιμετώπιση της υπερχοληστερολαιμίας, σε δόσεις μεγαλύτερες της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης
- Η πανθενόλη αποτελεί την αλκοολική μορφή του παντοθενικού οξέος και αποτελεί συστατικό πολλών καλλυντικών σκευασμάτων.
- Περιέχεται σε πολλά σκευάσματα καλλυντικών και σαμπουάν. Έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της τριχόπτωσης και της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας
- Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 μπορεί να είναι διαιτητική ή να οφείλεται σε παθήσεις του στομάχου που επηρεάζουν την έκκριση του ενδογενούς παράγοντα (ατροφική γαστρίτιδα). Μπορεί, επίσης, να οφείλεται σε παθολογικές καταστάσεις που αφορούν τον τελικό ειλεό (π.χ. δυσαπορρόφηση λόγω συνδρόμου τυφλής έλικας). Τα συμπτώματα από τη διαιτητική στέρηση της βιταμίνης αργούν να εμφανιστούν, επειδή η περίσσεια της βιταμίνης αποθηκεύεται στο συκώτι. Δύσκολο να το βρουν οι vegans
- Καθώς είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη, ο οργανισμός δεν αποθηκεύει την περίσσεια της βιταμίνης, αλλά την αποβάλλει στα ούρα Μια ισορροπημένη διατροφή, με άφθονα λαχανικά και φρούτα, καθιστά περιττή την εξωγενή χορήγησή της στις περισσότερες περιπτώσεις Η προφυλακτική δράση της βιταμίνης C απέναντι στο κοινό κρυολόγημα και τη γρίππη δεν έχει αποδειχθεί
- Εμφανίζονται εύκολοι μωλωπισμοί (μελανιές), ουλίτιδα με έντονη αιμορραγία των ούλων και ρινορραγία. Το δέρμα γίνεται ξηρό και τα τραύματα δεν επουλώνονται εύκολα. Ταυτόχρονα, εμφανίζεται αναιμία και μειώνεται η αντίσταση του οργανισμού στις λοιμώξεις