Hirvatistan ulke raporu_2013

HIRVATİSTAN
ÜLKE RAPORU

Hazırlayan : Mustafa YILMAZ

Ankara - October, 2012

HIRVATİSTAN
Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Temel Sosyal Göstergeler
2012 b 2013 c

2014 c

2008

Cari İşlemler Dengesi (milyar dolar)
Kişi Başına GSYİH (dolar, PPP*)

2011

62,2

59,5

62,5

57,6

59,7

62,1

2,1

Reel Büyüme Oranı (%)

2010

69,9

GSYİH (milyar dolar, cari fiyatlarla)

2009

-6,9

-1,4

0,0

-1,4

0,5

1,9

-0,2

- 0,5

-0,8

18.062 18.638

19.447

- 6,1

- 3,1

- 0,9

-0,5

18.515b

17.430b

17.426b

17.860b

13,4

14,9

17,6

17,7

19,0

18,5

17,3

2,8

1,9

1,9

2,0

2,9

2,4

2,7

İşsizlik Oranı (%, ort.)
Tüketici Fiyatları Enflasyonu(%, ort.)
Üretici fiyatları Endeksi (%, ort.)

-0,5

4,3

6,8

5,7

3,9

3,9

Döviz Kuru (HRK/$, yıl sonu)

8,2
5,16

5,09

5,57

5,83

5,84

5,94

6,02

İhracat (fob, milyar dolar)

14,4

10,7

12,0

13,6

13,0

13,7

14,9

İthalat (fob, milyar dolar)

-30,4

-21,0

-20,0

-22,5

-21,1

-22,0

-23,9

Dış Ticaret Dengesi (milyar dolar)

-16,0

-10,3

-8,0

-8,9

-8,1

-8,3

-9,0

Kaynak: The Economist Intelligence Unit
b: EIU tahmini c: EIU beklentisi *PPP: Purchasing Power Parity

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Center - WTO)
Birleşmiş Milletler (United Nations - UN)
Avrupa Konseyi (Council of Europe)
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (North Atlantic Treaty Organization - NATO)
Uluslararası Para Fonu (International Monetary Fund - IMF)

Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Hırvatistan, Güneydoğu Avrupa'da, Balkan Yarımadası'nın kuzeybatısında yer alan bir ülkedir.
Komşuları kuzeyde Slovenya, kuzeydoğuda Macaristan, doğuda Sırbistan, güneydoğuda Bosna-Hersek
ve güneyde Karadağ'dır. Batısında Adriyatik Denizi'ne kıyısı vardır.
Hırvatistan'da genel olarak iki ayrı iklim hüküm sürmektedir. Dinar sıra dağları nedeniyle kara ikliminin
etkisinden korunan Adriyatik kıyılarında Akdeniz iklimi hakimdir. Dinar dağlarının kuzey ve doğu
bölgelerinden itibaren ise karasal iklim görülmektedir.
En uzun sınırı 932 km ile Bosna-Hersek sınırıdır. Bunu 501 km. ile Slovenya sınırı izlemektedir.
Macaristan sınırı 329 km, Sırbistan bünyesinde yer alan Voyvodina bölgesi ile sınırı 241 km, Karadağ
ile sınırı ise 25 km.'dir.

Siyasi ve İdari Yapı
Hırvatistan, 1102-1918 yılları arasında önce Macaristan, sonra Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu'nun yönetimi altında bulunmuştur. 1493'ten 1687’ye kadar bazı bölgeleri Osmanlı
İmparatorluğu'nun egemenliği altında kalmıştır.
-, 2013

2 / 29

Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.

29 Ekim 1918'de Belgrad'da kurulan Sırp-Hırvat-Sloven Krallığına (adı 1929 yılında Yugoslavya Krallığı
olarak değişmiştir) katılmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgaline uğrayan
Yugoslavya Krallığı'nda özellikle Sırbistan'a bağlı komünistler ve Çetnikler birlikte Nazi işgaline karşı
savaş vermişlerdir.
II. Dünya Savaşı sırasında, 1941 Nisan ve 1945 Mayıs ayları arasında Pavelic öncülüğünde şimdiki
Hırvatistan topraklarının bir bölümü ile Bosna Hersek’i kapsayan alan üzerinde Nazi yanlısı, sözde
bağımsız ilk Hırvatistan devleti (NDH) kurulmuştur. Bu devlet, partizanların Zagreb'e girişi ile
yıkılmıştır. 2. Dünya Savaşı sonunda Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurulmuştur.
Cumhuriyet, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Sırbistan-Karadağ ve Makedonya Cumhuriyetleri ile
Voyvodina ve Kosova özerk bölgelerinden oluşmuştur.
Sırp milliyetçiliği ve saldırılarına karşı ilk resmi Hırvat direnişi 1989'da Hırvat siyasal partilerinin
kurulmasıyla başlamıştır. Hırvatistan'da Mayıs 1990'da yapılan ilk serbest ve çok partili seçimler
Hırvatistan Demokratik Birliği (HDZ)'nin galibiyeti ile sonuçlanmıştır. Ayrıca, düzenlenen referandum,
halkın % 94'ünün bağımsız ve egemen Hırvat devleti istediği sonucunu vermiştir.
8 Eylül 1991 tarihinde Hırvatistan Parlamentosu, bağımsız ve egemen Hırvatistan devletini ilan etmiştir.
Bunu Ocak 1992'de Hırvatistan'ın uluslararası alanda tanınması ve 2 Mayıs 1992'de BM üyesi olması
izlemiştir. Hırvatistan, 6 Kasım 1996 tarihinde Avrupa Konseyi'ne katılmıştır.
Ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından Cumhurbaşkanlığı görevini devralan Franjo Tudjman'ın
10 Aralık 1999 tarihinde ölümünün ardından 7 Şubat 2000 tarihinde yapılan seçimleri kazanan Stipe
Mesiç Ocak 2005’te de ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bir sonraki başkanlık seçimleri 2010
yılında yapılacaktır.
Ülke, 1991-2000 tarihleri arasında merkez sağ eğilimli Hırvatistan Demokratik Birliği (HDZ)
önderliğindeki koalisyon hükümetlerince idare edilmiştir. 2000-2003 tarihleri arasında ise iktidarda
bulunan Sosyal Demokrat Parti (SDP) liderliğindeki 6 partiden oluşan İvica Racan’ın Başbakan olduğu
koalisyon hükümeti yerini 23 Kasım 2003 tarihinde yapılan erken genel seçimlerden sonra tekrar HDZ
önderliğindeki merkez sağ koalisyona bırakmıştır. Son olarak 25 Kasım 2007 tarihinde yapılan
seçimlerden yine HDZ birinci parti olarak çıkmış, HDZ önderliğinde kurulan merkez sağ koalisyon
hükümetine HDZ lideri Ivo Sanader Başbakanlık yapmıştır.
Başbakan Ivo Sanader’in 1 Temmuz 2009 tarihinde kişisel nedenlerle siyaseti bıraktığını ve Başbakanlık
ve parti başkanlığı görevlerinden istifa ettiğini açıklamasının ardından mevcut hükümette Başbakan
Yardımcısı ve Aile, Savaş Gazileri ve Nesillerarası Dayanışma Bakanı görevini sürdürmekte olan
Jadranka Kosor 5 Temmuz 2009 tarihinde HDZ Başkanlığına seçilmiş ve 6 Temmuz 2009 tarihinde de
yeni hükümeti açıklamıştır. Bir sonraki genel seçimler 2011 yılında yapılacaktır.
Hırvatistan Cumhuriyeti parlamenter demokrasidir. Cumhurbaşkanı, doğrudan halk tarafından beş yıl
için seçilmektedir. Yürütme yetkisi Hükümet’e ait olmakla birlikte, iç ve dış politikaların tespitinde
Cumhurbaşkanı’nın siyasi etkisi devam etmektedir. (2000 yılına kadar Cumhurbaşkanına oldukça geniş
yetkiler tanıyan yarı-başkanlık sistemi bulunmaktaydı.)
Son Cumhurbaşkanlığı seçimleri 16 Ocak 2005 tarihinde yapılmış ve Cumhurbaşkanı Stjepan Mesic
ikinci bir dönem için yeniden seçilmiştir. Cumhurbaşkanlığı üst üste en fazla iki dönem
yapılabilmektedir. Bir sonraki başkanlık seçimleri 2010 yılında yapılacaktır.
Ülke 20 idari bölge ve Zagreb şehrinden oluşmaktadır. Her idari bölge ve altındaki belediyeler, yerel
seçimlerde doğrudan halk tarafından, siyasi parti veya bağımsız adaylar arasından seçilen üyelerden
oluşan bir genel meclise sahip bulunmaktadır.
Yargı sistemi, yerel mahkemeler, bölge mahkemeleri ve Yüksek Mahkeme’den oluşan üçlü bir yapı
sergilemektedir. Yüksek Mahkeme üyeleri Parlamento (Sabor) tarafından 8 yıllığına seçilmektedir. Son
dönemde uygulamaya konulan yargı reformu çalışmalarına rağmen yargı bağımsızlığının sağlanması ve
mahkemelerin kurumsal imkanlarının geliştirilmesi ihtiyacı Avrupa Birliği ile Hırvatistan arasında
yürütülen müzakerelerde önemli sorunlardan birisi olmaya devam etmektedir.
Yasama yetkisini kullanan Hırvatistan Parlamentosu (Sabor) 1990 Anayasasına göre en az 100, en fazla
160 üyeden oluşabilmektedir. Halihazırdaki Parlamento 153 üyeden oluşmaktadır. Ülke dışında yaşayan
ve çifte vatandaşlığı bulunan Hırvatlar da (diaspora) genel seçimlerde oy kullanmaktadırlar. Ayrıca,
ülkede yaşayan azınlıklara Parlamento’da toplam 8 sandalyelik kontenjan ayrılmıştır.
Genel Seçimler dört yılda bir yapılmakta, siyasi partilerin Parlamento’ya girebilmeleri için ülke
genelinde en az %5 oy almaları gerekmektedir. Küçük ölçekli siyasi partiler bu engeli aşabilmek için
seçim koalisyonları oluşturmaktadırlar.

Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
Bağımsızlık sonrası Hırvatistan ekonomisi düşük enflasyon oranı, istikrarlı para birimi ve büyüme oranı
gibi istikrar göstergesi verilere karşılık, yüksek cari açık ve dış borç oranı, düşük rekabet gücüyle
tanımlanan bir ekonomik yapı görünümü kazanmıştır.
Hırvat ekonomisi devlet mülkiyetindeki işletmelere dayanan sosyalist ekonomiden serbest piyasa
ekonomisine geçişin yarattığı yapısal sorunları tam olarak aşabilmiş değildir. Özelleştirme kapsamında
Hırvatistan Ülke Raporu

3 / 29


ilk olarak bankacılık ve iletişim sektörleri özelleştirilmiştir. Ancak, enerji, demir-çelik, demiryolları, gemi
inşa sanayi gibi sektörlerde özelleştirme ve yeniden yapılanma faaliyetleri henüz hedeflenen seviyeye
ulaşamamıştır. Özelleştirme programının yavaş ilerlemesinde kamu idaresinin ağır işleyişinin yanı sıra
yasal sorunlar, yatırımcıların özelleştirme projelerine ilgisizliği, satış koşullarının yatırımcı için uygun
olmaması gibi nedenler etkili olmuştur.
Yapısal dönüşüm sürecine destek olması amacıyla 2004 yılı Ağustos ayında IMF ile imzalanan 20 aylık
Stand-By Anlaşması doğrultusunda ödemeler dengesi açığını kontrol etmek ve dış borç yükünü
hafifleterek iç borçlanmaya ağırlık vermek amacıyla 2004 yılından itibaren sıkı para politikaları
uygulanmıştır.
2005 yılı Aralık ayında uygulamaya konulan Katılım Öncesi Ekonomik Program orta vadeli
makroekonomik politikaları ve yapısal reform sürecini belirlemektedir. 2006 yılı Ağustos ayında
başlatılan Ulusal Kalkınma Stratejisi de orta ve uzun vadeli ekonomik hedefleri ortaya koymaktadır. IMF
ve Dünya Bankası ile işbirliği makroekonomik politikaların gövdesini oluşturmakla birlikte, hükümet
Kasım 2006’da sona eren anlaşmanın ardından IMF ile yeni bir Stand-By Anlaşması imzalamama kararı
almıştır. Halen IMF ile devam eden bir kredi ilişkisi bulunmamakta, IMF yetkilileri ile rutin gözden
geçirmeler yapılmaktadır.
Hırvatistan ekonomisinde küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) payı yıllar itibariyle artış
göstermektedir. Toplam kurulu firmaların % 99’u KOBİ niteliğinde olup, toplam istihdamın % 65,5’ini
KOBİ’ler sağlamaktadır. Uzun vadeli finansman sorunu yaşayan KOBİ’lere destek sağlanması
hükümetin orta vadeli ekonomi politikasının önemli bir unsuru olarak görülmektedir.
Üretimde KOBİ’lerin payının artmasına paralel olarak özel sektörün üretimdeki payı da yıllar itibariyle
artış göstermektedir. Ancak gemi inşa sanayi ve demir-çelik gibi önemli sektörlerde devlet mülkiyetinin
devam etmesi nedeniyle kamuda çalışanların oranı anılan sektörler itibariyle yüksek bulunmaktadır.
Ülkenin genel ekonomik politikaları içerisinde dikkat çeken bir husus da üretim sürecinde sağlanan
devlet yardımlarıdır. Konuya ilişkin mevcut düzenlemeleri AB mevzuatına uyumlu hale getirmek üzere
hazırlanan Devlet Yardımları Kanunu 2005 yılı sonunda yürürlüğe konulmuştur. Bu yardımların
çoğunluğu gemi inşa sanayi, çelik, alüminyum sanayi ile demiryollarına sağlanmıştır. 2005 yılında
uygulamaya konulan Katılım Öncesi Ekonomik Program çerçevesinde devlet yardımlarının GSYİH
içerisindeki payının düşürülmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda özellikle demir-çelik ve gemi inşa
sanayiine sağlanan devlet yardımlarının azaltılmasını teminen anılan sektörlerde yeniden yapılandırma
projeleri hazırlanmıştır.
GSYİH'nin Sektörlere Göre Dağılımı
2008 a

2009 a

2010 a

2011 a

2012 b

2013 c

2014 c

2015 c

2016 c

2017 c

5,0

5,1

5,0

5,1

5,1

5,0

4,9

4,8

4,6

4,4

Sanayi

28,2

26,8

26,3

26,1

24,9

24,2

23,8

23,9

24,2

Hizmetler

66,8

68,1

68,7

68,7

70,0

70,8

71,3

71,4

71,2

Tarım

24,7
70,9

a: Gerçekleşen b: EIU tahmini c: EIU beklentisi *PPP: Purchasing Power Parity

Ekonomik Performans
IMF 2011 yılı verilerine göre, Hırvatistan dünyanın 68. Avrupa’nın ise 23. büyük ekonomisidir.
Bağımsızlık sonrası dönemden 2008 yılına kadar Hırvatistan ekonomisi düşük enflasyon oranı, istikrarlı
kur politikası ve makul büyüme seviyesine sahip olmuş, ancak, yüksek cari açık ve dış borç oranının
yanı sıra, düşük rekabet gücüyle tanımlanan bir ekonomik görünüm arz etmiştir.
2002-2010 döneminde GSYİH’nın ortalama büyüme hızı % 2,5 oranında gerçekleşmiştir. Global
ekonomik krizin etkisiyle Hırvatistan ekonomisi 2008 yılının üçüncü çeyreğinden itibaren ciddi bir
yavaşlama içine girmiş ve 2009 yılında büyüme hızı ilk defa %-6,9 ve 2010 yılında ise %-1,4 olarak
gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise ekonomi reel olarak değişmemiştir.
Hırvatistan’ın, 2012 yılı Haziran ayı itibariyle dış borcu 46,5 milyar Euro’ya ulaşmış olup, bu toplamın
içindeki kamu borcunun payı 8,2 milyar € ile % 17,6’dır.
Döviz kurlarının istikrarını sağlamak üzere 2009 yılında döviz satışı yoluyla sıklıkla piyasaya müdahale
eden Hırvatistan Merkez Bankası 2010 yılında da yerli para birimi olan Kuna’nın değer kaybetmesine
engel olabilmek için bu politikasını sürdürmüştür. 2010 yılı sonu itibariyle parite 5,51'dir.
İşsizlik ülkenin önemli makroekonomik sorunlarından birisi olmaya devam etmektedir. İşsizlik oranı,
2010 yılında, % 17,6 ve 2011’de % 17,9 olarak gerçekleşmiştir.
Reel GSYİH Büyüme Projeksiyonu
2012 b 2013 c

2014 c

2008
-, 2013

2009

2010

2011

69,9

62,2

59,5

62,5

57,6

59,7

62,1

2,1

-6,9

-1,4

0,0

-1,4

0,5

1,9

- 6,1

- 3,1

- 0,9

-0,5

-0,2

- 0,5

-0,8

18.515b

17.430b

17.426b

17.860b

18.062 18.638

19.447
4 / 29



13,4

14,9

17,6

17,7

19,0

18,5

17,3

2,8

1,9

1,9

2,0

2,9

2,4

2,7

-0,5

4,3

6,8

5,7

3,9

3,9

5,09

5,57

5,83

5,84

5,94

6,02

Tüketici Fiyatları Enflasyonu(%, ort.)
Üretici fiyatları Endeksi (%, ort.)

8,2
5,16


14,4

10,7

12,0

13,6

13,0

13,7

14,9


-30,4

-21,0

-20,0

-22,5

-21,1

-22,0

-23,9


-16,0

-10,3

-8,0

-8,9

-8,1

-8,3

-9,0

2010

2011b

2012

2013

2014

b: EIU tahmini c: EIU beklentisi *PPP: Purchasing Power Parity

Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
Ekonomik Projeksiyon Tablosu (2008-2014)
2008
Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’deki payı, %)

2009

69,6

62,6

62,2

66,3

73,0

78,9

84,6

2,4

- 5,8

0,4

2,2

3,5

3,9

3,9

- 6,27

- 3,47

- 3,31

- 3,35

- 3,66

- 4,15

- 4,52

- 9,0

- 5,5

- 5,3

- 5,1

- 5,0

- 5,3

- 5,3

Kişi Başına GSYİH (dolar, cari fiyatlarla)

15.500 13.950 13.870 14.780 16.300 17.620 18.930


18.350 17.540 17.860 18.490 19.560 20.790 22.170

Enflasyon Oranı (%, ort., TÜFE)
Enflasyon Oranı (%, ort., ÜFE)

13,5

14,9

17,0

15,0

13,5

13,2

13,2

6,1

2,4

2,5

2,4

2,5

2,5

2,6

8,6

- 0,3

2,4

2,8

2,6

2,4

3,1

Kredi Faiz Oranı (%, ort.)

10,1

11,7

10,5

9,9

9,2

9,1

9,0


5,16

5,10

5,55

5,20

5,13

5,07

5,03

Döviz Kuru (HRK/€, yıl sonu)

7,39

7,31

7,33

7,33

7,33

7,33

7,33


14,5

10,3

10,7

11,7

13,4

15,2

17,4


- 30,4

- 21,0

- 21,9

- 23,7

- 26,7

- 30,4

- 34,4

44,9

31,3

32,6

35,4

40,1

45,6

51,8

-15,9

-10,7

-11,2

-12,0

-13,3

-15,2

-17,0

Dış Ticaret Hacmi (fob, milyar dolar)
Kaynak: www.eiu.com, Croatia Country Forecast (Mart 2010)

Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık sektörünün ülkede yaratılan katma değer içerisindeki payı % 7 ve
ülkenin dış ticaretindeki payı yaklaşık % 5’dir. Tarım alanlarının % 82’si özel aile çiftlikleri şeklinde
ekilip dikilmektedir. Ancak çiftliklerin ortalama büyüklüğü 2,5 hektarın altındadır.
Toplam 1,2 milyon hektarlık ekilebilir alanın % 72’sinde ekim yapılmakta, % 21’i mera ve otlak olarak
kullanılmakta, % 3,6’sında meyve tarımı ve % 2,5’inde bağcılık yapılmaktadır.
Ekim yapılan tarım alanlarının % 66’sında hububat, %14’ünde yağlı tohumlar, % 11’inde yem bitkileri,
% 4’ünde şekerpancarı, % 4’ünde bakliyat ve sebze, % 1’inde tütün tarımı yapılmaktadır.
Diğer taraftan, 2008 yılında tarımsal üretim % 8 oranında artış kaydetmiştir. Tarımsal üretimdeki
artışa en büyük katkıyı hububat üretimi (% 15,9 artış) ve yağlı tohumlar üretimindeki artış sağlamıştır.
Hayvansal üretim ise 2008 yılında bir önceki yıla göre % 1,5 oranında düşüş göstermiştir. Söz konusu
düşüş büyük ölçüde domuz üretiminin azalmasından kaynaklanmaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması ve Avrupa Birliği’nin Ortak Tarım Politikaları ile uyum sağlamayı
hedefleyen Hırvatistan, bu amaçla; tarım sektöründe özelleştirme yoluyla aile tipi çiftliklerin
yaygınlaştırılmasına önem vermektedir. Buna ek olarak, rekabeti arttırmak için, bazı tarım ürünlerine
uygulanan gümrük vergilerinde indirime gidilmiş ve tohum üretimi desteklenmeye başlanmıştır.
Ülkede orman arazileri toplamı 2 milyon hektar olup, orman arazilerinin % 80’i devlet mülkiyetinde

5 / 29


bulunmaktadır. Hırvatistan'ın yüksek kalitede kereste üretim potansiyeli vardır.
Hırvatistan oldukça gelişmiş bir balıkçılık ve balık işleme endüstrisine sahiptir. Deniz ve tatlı su
balıkçılığı savaştan olumsuz etkilenmiştir. 1992’den sonra deniz balıkçılığında iyileşme kaydedilmiştir;
aynı iyileşme henüz tatlı su balıkçılığında kendini gösterememiştir.

Sanayi
Hırvat endüstrisinin % 30’u savaş zamanında tahrip olmuştur. Bu durumdan en çok etkilenen sektörler
ise deri, ayakkabı, tekstil sanayi ve makine üretimidir. Özellikle metal eşya ve donanım sanayi gibi
stratejik iş kolları eski teknolojileri ve aşırı istihdam sonucunda verimsiz çalışmaktadırlar. Ancak işsizliği
daha da artıracağı endişesiyle bu sanayilerde özelleştirmeye gidilememiştir.
Sanayi işletmelerinin % 59’u çok küçük ölçekli (9 kişiden az eleman çalıştıran), % 28’i küçük ölçekli
(10-49 kişi çalıştıran), % 10’u orta ölçekli (50-249 kişi çalıştıran) ve % 3’ü büyük ölçekli (250’den fazla
kişi çalıştıran) işletmelerdir.
2007 yılında % 4,9, 2008 yılında % 1,2 oranında artan sanayi üretimi global ekonomik krizin olumsuz
etkisiyle 2009 yılında % -9,2, 2010 yılında ise % -1,4 oranında düşüş göstermiş olup, 2010/2011 yılı
Ocak-Mayıs dönemleri karşılaştırıldığında % -1,9 oranında azalma eğilimi devam etmiştir. 2010 yılında
bir önceki yıla göre sanayi üretimi içerisinde sermaye malları üretimi % 12,6 ve enerji % 12 oranında
artış gösterirken; ara malları üretimi % -6,6; dayanıklı tüketim malları üretimi % -2,8; tüketim malları
üretimi % -2,4 oranında düşüş göstermiştir.
2010 yılında sanayide çalışan sayısı bir önceki yıla göre % -8,9 oranında düşerken, 2011 yılı
Ocak-Nisan döneminde bir önceki döneme göre sektördeki ortalama ücretler % -1,2 düşmüş, verimlilik
ise 2011 yılı Ocak-Mayıs döneminde bir önceki döneme göre % 2,7 oranında artış göstermiştir.
GEMİ İNŞA SANAYİ
Gemi inşa sanayii Hırvatistan'ın ihracatında önemli bir yere sahiptir. Pula (Uljanik), Split (Brodosplit) ve
Trogir (Brodotrogir)’de birer tane ve Rijeka'da iki tane (Kraljevica ve 3. Maj) olmak üzere beş büyük
tersane bulunmaktadır. Bu tersanelerde, her tür deniz ulaşım aracı, sondaj platformu, tanker ve savaş
gemisi üretilme imkanı bulunmaktadır.
Gemi üretiminde dünya sıralamasında beşinci sırada olan Hırvatistan, pazarın % 2,5’ine sahiptir.
Ülkede toplam 13.500 gemi kapasiteli 37 marina bulunmasına karşın tersanelerin modernizasyona
ihtiyacı bulunmaktadır.
Gemi inşa sanayiine sağlanan devlet yardımlarının azaltılması ve özelleştirme çalışmalarının
hızlandırılması AB ile yürütülen üyelik müzakerelerinde Hırvat tarafı için sıkıntı yaratan alt başlıklar
arasında yer almaktadır.
Tersanelerde çalışan işçi sayısı ve halihazırda yüksek seyreden işsizlik oranı dikkate alındığında yeniden
yapılandırma ve özelleştirme çalışmalarının makro ekonomik dengeler açısından da hassasiyet taşıdığı
değerlendirilmektedir.
AB, Rekabet başlığındaki müzakerelerin başlayabilmesi için gemi inşa sanayiinde özelleştirme
çalışmalarına başlanmasını talep etmektedir. Bu amaçla hükümet tarafından hazırlanan özelleştirme
planı AB’nin ilgili birimlerine sunulmuş ve plana ilişkin AB mutabakatı sağlanmıştır. Özelleştirme modeli
ve takvimi konusunda sendikalar ile müzekereler devam etmekte olup 2009 yılı 2. yarısında satış
işlemlerine başlanması beklenmektedir.
İLAÇ SANAYİ
Ülkenin geleneksel olarak güçlü olduğu sektörlerden olan ilaç sektörü ihracatta da önemli bir paya
sahiptir. Ülkedeki en büyük ilaç üretici firması Pliva 2006 yılında Barr Pharmaceuticals Inc. (ABD’li
firma) tarafından satın alınmıştır. Anılan satınalma işlemi ülkedeki en büyük satın alma işlemi
niteliğindedir. Satınalmadan sonra ABD’li firma Pliva’nın İtalya ve İspanya’daki iştiraklerini satmış ve
Rusya ve Doğu Avrupa pazarına odaklanmıştır.
2009 yılı sonunda Amerikan Barr firması İsrailli Teva Pharmaceuticals firması tarafından satın
alınmıştır. Şu anda Pliva hisselerinin yaklaşık % 95’i Barr (dolayısıyla Teva) firmasına ait olup geri kalan
hisseler bireysel yatırımcılara ait bulunmaktadır. Barr firması 2009 yılında küçük yatırımcıların elindeki
hisseleri de almak üzere çalışmalarını sürdürmektedir.
PETROKİMYA
Adriyatik kıyısında ülkenin karasuları içinde bulunan petrol yataklarının işletilmesi ve geliştirilmesi
konusuna özel önem verilmektedir. İmalat sanayi içerisinde petrol ürünleri önemli konumunu
korumaktadır. Sisak ve Rijeka petrol rafinerileri iç pazara ilave olarak özellikle bölge ülkelerine ihracat
yapmaktadır.

İnşaat
İnşaat sektörü, Hırvatistan’da son 5 yıl içerisinde hızla büyüyen ve bu özelliği ile de ülkenin GSYİH
artışına önemli katkı sağlayan bir sektör durumundadır. Daha önce özellikle Alman ve Avusturyalı
inşaat firmalarının hakim olduğu Hırvatistan inşaat ve teknik müşavirlik sektörlerinde 2000-2009
-, 2013

6 / 29


döneminde yerli firmaların payı hızla artmıştır.
Anılan sektörde gerçekleştirilen projelerin değeri, inşaat sektörünün GSYİH içerisindeki payı ve söz
konusu sektörde çalışanların sayısı aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere inşaat sektöründe gerçekleştirilen projelerin değeri 2009
yılında bir önceki yıla göre %-12 oranında azalarak yaklaşık 4,2 milyar Euro’ya ulaşmıştır. Anılan
sektörün ülkenin GSYİH’daki payı 2004 yılında %5,7 iken 2009 yılında %7 seviyesine yükselmiştir.
Buna karşılık 2011 yılında da makroekonomik göstergelerdeki olumsuz beklentilere paralel olarak
inşaat sektöründe daralma eğilimi devam edecektir. Birçok sektörde yaşanan finansal sorunların inşaat
sektöründe de ciddi bir şekilde hissedileceği ve işletmelerin kapanmak suretiyle piyasadan
çekilebileceği tahmin edilmektedir.
Özellikle, 2000’li yıllardan itibaren artan konut ve otoyol inşaatı ile büyüme sağlamış olan küçük ve
orta ölçekli inşaat firmalarının krizden en fazla oranda etkilenmesi beklenmektedir. 2009 yılının son
çeyreğinden itibaren likidite sorunu yaşamaya başlayan ve 2011 yılı itibariyle de daralmaya devam
eden büyük ölçekli firmaların bu olumsuz koşullardan etkilenmesi muhtemel görünmektedir.
Avrupa’nın önemli kara ulaştırma koridorları üzerinde (V., X., ve VII. koridorlar) yer alması nedeniyle
2001-2008 döneminde ülkede büyük ölçekli otoyol projeleri gerçekleştirilmiştir. Ancak yoğun otoyol
inşa faaliyetinin önümüzdeki dönemde sürdürülebilir olmayacağı yönünde bilgiler alınmaktadır. Nitekim,
2009-2012 döneminde ülkede 27,7 milyar Kuna (yaklaşık 4 milyar Euro) otoyol inşaatı yapılması
planlanmışken Hırvat Parlamentosunca Aralık 2009’da onaylanan 2010 yılı bütçesinde otoyol inşaatı
için 7,7 milyar Kuna (yaklaşık 1,1 milyar Euro) kaynak ayrıldığı görülmektedir. Ülkede 2010 yılında
yalnızca 20km.’lik bir otoyol inşaatı yapılacağı ilan edilmiş olup, diğer tüm yol, köprü, viyadük
inşaatlarının ertelendiği açıklanmıştır.
Benzer şekilde ülkede mevcut bulunan limanların modernizasyonu çalışmaları çerçevesinde birçok
limanda yenileme ve yeniden inşa projelerinin hazırlanması ve bu alanlarda ihaleye çıkılması
planlanmışken kaynak sıkıntısı nedeniyle anılan projelerin ne ölçüde uygulamaya konulacağı hususunda
da bir belirsizlik bulunmaktadır.
2000’li yıllarda inşaat sektöründe yaşanan olumlu gelişmelere paralel olarak yerli firmaların inşaat
projelerindeki payı ciddi artış göstermiştir. Ülke ölçeğinde büyük projeler yürüten yerli firmalar Balkan
bölgesinde ve BDT ülkelerinde kurdukları ortaklıklarla bölge düzeyindeki projelerde paylarını arttırmaya
başlamışlardır. Özellikle Konstruktor, INGRA gibi Hırvat inşaat firmalarının Balkanlarda, Kuzey Afrika,
Irak, Beyaz Rusya ve BDT ülkelerinde birçok havalimanı, yol, hidroelektrik santrali ve sanayi tesisi
inşaatı yürüttüğü bilinmektedir.
2008-2011 yıllarında Hırvat inşaatçı firmaların Karadağ, Makedonya gibi Balkan ülkelerinde otoyol ve
Cezayir, Katar gibi ülkelerde de çeşitli inşaat projelerinde yer aldıkları görülmektedir.

Turizm
Turizm, Hırvatistan ekonomisinin yeniden yapılanmasında önemli rolü olan bir sektördür. Çalışan
nüfusun % 6’sına istihdam olanağı sağlamaktadır. Yatak kapasitesinin % 95'i Adriyatik kıyısındaki
tesislerde bulunmaktadır. 1,800 km’lik Adriyatik sahil şeridinde 1.185 adası ve Akdeniz iklimi ve doğal
güzelliği ile başta yoğunluklu olarak Avrupa’dan gelen turistlere ulaşım kolaylığı bu sektörün gelişme
potansiyelini ortaya koymaktadır. Son yıllarda ülkede deniz turizmi oldukça gelişmiştir.
Sektörde mevcutların yenilenmesinin yanı sıra yüksek standartlı tesis ve otel işletmesi açığı
bulunmaktadır. Yabancı yatırımcılar Hırvatistan'daki mevcut tesislerin yenilenmesine olduğu kadar yeni
tesislerin inşasına da büyük ilgi göstermektedir.
Hükümet turizm sektöründe özelleştirme sürecine devam etmektedir. Istra, Primorje-Gorski Kotar,
Lika-Senj, Zadarska, Sibenik-Knin, Split-Dalmacija, Dubrovnik-Neretva bölgelerindeki oteller yoğun
olarak devlete aittir. Hırvatistan Özelleştirme Ajansına ait “Club Adriatic” bu otellerin satışını
yönetmektedir. Ancak arazi mülkiyetinden kaynaklanan sorunların halen çözümlenmemiş olması
yatırımcılar açısından belirsizlik yaratmaktadır.
Otelcilik alanında yatırım yapma süreci bölge seçimi, Turizm Bakanlığı bölge ofisi ile mevcut planlama
dokümanlarını inceleme, bina ve yer izinlerinin alınması, arazi sahipleri ile temaslar olarak
sıralanmaktadır.
Ülke en çok Alman, İtalyan, Sloven, Çek, Avusturyalı ve Macar turistler tarafından ziyaret edilmektedir.
2008 yılı itibariyle ülkeyi ziyaret eden yabancı turist sayısı 9.4 milyona ulaşmıştır.

Ulaştırma ve Telekomünikasyon Altyapısı
Hırvatistan coğrafi konumu itibariyle Kuzey-Güney Avrupa ve Doğu-Batı Avrupa geçiş yollarının
üzerinde bulunmaktadır. Batı Avrupa’yı Karadeniz’e ve Doğu Avrupa ile Baltık ülkelerini Akdeniz’e
ulaştıracak iki önemli karayolu koridoru Hırvatistan’dan geçmektedir. 1997 yılında Helsinki’de yapılan
Pan-Avrupa Ulaştırma Konferansı’nda karara bağlanan V. (B ve C bölümleri) ve X. koridorların
Hırvatistan’dan geçen bölümlerinin inşaatı kısmen devam etmektedir.
Deniz taşımacılığının Hırvat ekonomisine katkısı 1990’dan bu yana düşüş kaydetmesine rağmen,
ülkenin coğrafi yapısı ve konumu nedeniyle sektör ülke ekonomisi için büyük önem taşımaktadır.
Toplam sayısı 350’ye ulaşan limanların sadece 7 tanesi uluslararası taşımacılığa uygundur. Bu limanlar

7 / 29


Pula, Rijeka, Zadar, Şibenik, Split, Ploçe ve Dubrovnik’te yer almaktadır.
Ülkede yedi uluslararası (Zagreb, Split, Dubrovnik, Zadar, Rijeka, Pula ve Osijek) ve çok sayıda küçük
havaalanı bulunmaktadır. Havaalanları mülkiyetinin % 55’i devlete geri kalanı ise yerel idarelere aittir.
Havaalanlarının çoğunda yolcu salonlarının ve peronların genişletilmesi ve modernizasyonu, ayrıca yeni
ekipmanla donatılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Demiryolları idaresinde 2007 yılında ciddi bazı değişiklikler kaydedilmiştir. AB’nin ulaştırma ve rakabet
başlıklarındaki mevzuatına uyum sağlanmasını teminen Hırvat Demiryolları İdaresi altyapı, vagon,
yolcu ve yük taşımacılığı faaliyetinde bulunan 4 ayrı şirket şeklinde yeniden yapılandırılmıştır. Devam
eden müzakere sürecinde demiryolları hizmetlerinin diğer girişimcilere açılması da AB tarafından
gündeme getirilen hususlardandır.
Türkiye-Hırvatistan arasındaki karayolu taşımaları, 2 Temmuz 1994 tarihli Uluslararası Karayolu
Taşımacılığı Hakkında Anlaşma ve bu Anlaşma uyarınca yapılan Kara Ulaştırması Karma Komisyon
Toplantıları sonunda düzenlenen Protokoller çerçevesinde yürütülmektedir.
-26-27
-21-22
-07-08
-04-05
-17-18

Şubat 2004 tarihlerinde Ankara’da KUKK
Eylül 2005 tarihlerinde Zagreb’de KUKK
Kasım 2006 tarihlerinde İstanbul’da KUKK
Temmuz 2007 tarihlerinde Zagreb’de KUKK
Haziran 2009 tarihlerinde İstanbul’da KUKK

Toplantıları yapılmış olup, toplantılar sonunda üzerinde mutabakat sağlanan hususları içeren KUKK
Protokolleri imzalanmıştır.
Hırvatistan’a ve Hırvatistan üzerinden Avrupa’ya yapılan transit taşımalarımız geçiş belgesi kotasına
tabidir. Dönem dönem geçiş belgesi sayısının yetersiz kalmasından kaynaklanan sorunları aşmak ve ikili
ticaret hacmini yükseltmek bakımından taşımaların serbestleştirilmesi hususu önem arz etmektedir.
Son Türkiye – Hırvatistan KUKK Toplantısı 17 Haziran 2009 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiş olup,
anılan Toplantıda alınan karar gereğince Hırvatistan geçiş belge sayılarında 2008 yılına oranla 5.000
adet artış sağlanmıştır.
KUKK Toplantısında geçiş belgelerine ilişkin 2009 yılı kesin kotası ve 2010 yılı geçici kotası aşağıdaki
şekilde kararlaştırılmıştır.
- Euro 0 araçlar için 2.000 adet
- Euro III ve üzeri araçlar için 58.000 adet
- 3. ülke taşımaları için 1.500 adet
Hırvatistan ihraç taşımalarımızda genelde transit olarak kullandığımız bir güzergâh ülkesidir.
2007 Yılında yapılan Türkiye-Hırvatistan KUKK Toplantısında gündeme getirilen Spacva-Wels Ro-La
Tren Hattı 6 Ekim 2008 tarihi itibariyle seferlerine başlamış ve 2008 yılı Aralık ayı sonuna kadar
seferlerine devam etmiştir.
Ancak, 2009 yılında yaşanan ekonomik krizin etkileri taşıma sektöründe kuvvetli bir şekilde hissedilmiş
ve düşen sefer sayılarına istinaden Spacva-Wels Ro-La hattı 2009 yılı Mart ayına kadar geçici olarak
durdurulmuştur.
2009 yılında yapılan KUKK Toplantısında Hırvatistan heyetinde yer alan bir temsilci tarafından
Spacva-Wels Ro-La hattının kesintilere uğradığı, ancak Hırvatistan ile Slovenya arasında tren
güzergâhlarına ilişkin daha kısa mesafe ve uygun maliyet ile yeni bir proje üzerinde çalışmalar yapıldığı
ve bu projenin ancak 2010 yılında tamamlanabileceği belirtilmiştir.
Hırvat tarafı, bu hattın Türk taşıtları tarafından kullanılması halinde, her bir Ro-La seferi (bir
gidiş-dönüş) için bir ödül izin belgesi verileceğini, Türkiye’den Hırvatistan limanlarına Ro-Ro hatlarından
gelen Türk taşıtlarının geçiş belgesi olmaksızın Hırvatistan’a veya Hırvatistan’dan transit olarak
taşımalarını gerçekleştirebileceklerini belirtmiştir. Ancak bu zamana kadar konu ile ilgili olarak Hırvat
tarafından olumlu herhangi bir bilgi alınmamıştır.
Deniz Ulaştırması
Güneydoğu Avrupa Bölgesi’ndeki ülkeler ile kurulacak düzenli hatların sadece yük taşımacılığı yönü ile
değil, yolcu trafiği ve turizm açısından da değerlendirilmesinin ülkemiz kurvaziyer turizminin gelişimine
fayda sağlayacağı düşünülmektedir. Zira Hırvatistan’ın bu amaç için ideal bir ülke olduğu
değerlendirilmektedir.
Hava Ulaştırması
İki ülke arasında Hava Ulaştırması Anlaşması 12 Nisan 1994 tarihinde imzalanmıştır. THY tarafından
haftanın 5 günü İstanbul ile Zagreb arasında tarifeli sefer düzenlenmektedir.
Hırvatistan ile sivil havacılık ilişkilerimiz olumlu bir seyir izlemektedir.

Enerji
Ülke, enerji ihtiyacının % 59’unu doğal gazdan, % 41’ini petrolden ve % 1’ini hidroelektrik ve
termoelektrik santrallerden sağlamaktadır. Adriyatik kıyısında ülkenin karasuları içinde bulunan petrol
yatakları oldukça önemlidir. Petrol yataklarının işletilmesi ve geliştirilmesi konusuna özel önem
verilmektedir.
-, 2013

8 / 29


Hırvatistan’da 20 adeti karada (Koprivnica yakınlarında) ve 5 adeti Adriyatik’de (Kuzey Adriyatik)
olmak üzere toplam 25 alanda doğalgaz çıkarma faaliyeti yürütülmektedir.
Mevcut kaynakların kullanılması sonucu 2020 yılında ülkenin toplam doğalgaz ihtiyacının %60’ını ithalat
yoluyla karşılaması gerekeceği tahmin edilmektedir. Bu itibarla Ekonomi Bakanlığı tarafından 2008 yılı
Ekim ayında kamuoyuna açıklanan 2010-2030 dönemi Enerji Stratejisi raporunda; mevcut ve
gelecekteki arz-talep koşulları dikkate alınarak Hırvatistan’ın doğalgaz depolama ve taşıma imkanlarının
geliştirilmesi ve Rusya doğalgazına alternatif hatların geliştirilmesi öncelik olarak sıralanmaktadır.
INA, Haziran 2000'de parlamento kararı ile özelleştirilmek üzere üç ayrı birime ayrılan petrol ve gaz
arama, üretim ve dağıtım şirketi INA Petrol ve Gaz Grubu'nun 2002 yılında Mart ayında % 25+1 hisse
ile satışa çıkarılması ve özelleştirilmesinin 2004 sonunda tamamlanması için kararname onaylanmış ve
% 25+1 hisse MOL (Macaristan)’a 2003 yılı Temmuz ayında satılmıştır. Son olarak 2008 yılı Ekim
ayında MOL’e yapılan ilave satış sonrasında INA’nın toplam hisselerinin yaklaşık % 47’si MOL’e
geçmiştir. Kalan hisselerin yaklaşık % 45’i Hırvat devletine, % 8’i ise bireysel yatırımcılara ait
bulunmaktadır.
Ülkede elektrik enerjisi üretimi, dağıtımı ve işletmesi devlete ait olan Hırvat Elektrik Kurumu’na (HEP)
bağlıdır. 18 hidroelektrik santraline, 9 termik santrale, Slovenya’daki nükleer santrallerin yarısına ve
elektrik dağıtım hatlarına sahip olan HEP’de özelleştirilme süreci devam etmektedir. Temmuz 2008’de
elektrik piyasasında liberalizasyona geçilmiş ve rekabete açılmış olmasına karşın piyasa koşulları
nedeniyle HEP tekel konumunu korumaktadır.

Bankacılık
Hırvatistan'ın bankacılık sektörü diğer Doğu Avrupa ülkelerine kıyasla daha gelişmiş durumdadır. 2000
yılı sonunda ülkenin en büyük bankası olan Zagrebaçka Banka’nın hisselerinin % 65’i UniCredito
(İtalya) ve Allianz (Almanya)’ın da aralarında bulunduğu yabancı ortaklara devredilmiştir.
İkinci büyük banka olan Privredna Banka Zagreb'in hisselerinin % 66'lık kısmı, Banca Commerciala
Italiana tarafından 2000 yılında alınmıştır. Fransız bankası olan Societe Generale bankası Haziran
2006’da Hırvatistan'ın üçüncü büyük bankası Splitska Banka'nın hisselerinin büyük bir kısmını satın
almıştır. Alman Bayerische Landesbank'ın Rijeçka Banka'nın (Yeni adıyla Erste&Steiermärkische Rijeçka
d.d) hisselerini elde etmesiyle yabancı ortaklı bankaların pazardaki ağırlığı artmıştır. 2007 yılı sonu
itibariyle yabancıların mülkiyetindeki bankaların toplam bankacılık sektöründeki payı % 90,8’e
ulaşmıştır.
2008 yılı sonu itibariyle ükede (16’sı yabancı, 16’sı yerli ve 2’si devlet mülkiyetinde olmak üzere) 34
banka bulunmaktadır. 6 büyük banka (Zagrebaçka, Privredna, Hypo, Raiffeisen, Erste ve Societe
Generale- Splitska Banka) bankacılık piyasasının % 75’ine sahip bulunmaktadır. 2008 yılı itibariyle
bankacılık sektöründeki toplam varlıkların (% 90,8’ü yabancı ve % 4,8’i yerli olmak üzere) % 95,6’sı
özel sektöre aittir. Devlet mülkiyetinde olan Hırvatska Postanska Banka’nın halka arz şeklinde satılması
planlanmaktadır.
Bankalar dışındaki finansal kuruluşların finans piyasasındaki payı son 5 yılda artış göstermiştir. Özellikle
emeklilik ve yatırım fonlarındaki artış nedeniyle bankacılık dışındaki finansal kuruluşların piyasa payı
2004 yılında % 18,6 iken 2007 yılı sonu itibariyle % 27’ye yükselmiştir. Kasım 2005 tarihinde
bankacılık dışındaki finansal kuruluşların faaliyetlerinin denetlenebilmesi amacıyla bir Üst Kurul
oluşturulmuş ve uygulamadaki yasal boşlukların ortadan kaldırılabilmesini teminen bir Sigortacılık
Yasası çıkarılmıştır.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
Hırvatistan'da yabancı yatırımlar 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe giren "İşletmeler Kanunu” ile
düzenlenmiştir. Bu kanun uyarınca karşılıklılık ilkesi göz önünde tutularak yabancılara da yerli
yatırımcılara tanınan hak ve yükümlülükler ile yasal statü tanınmıştır. Ayrıca yabancı yatırımcılara ek
bazı garantiler de verilmiştir. Buna göre sermaye yatırımı yoluyla elde edilen haklar, kanunla veya
başka bir hukuki düzenlemeyle sınırlandırılamamakta, karın serbest transferine sınırlama
getirilememektedir.
Ayrıca, Hırvatistan Hükümeti 20 Aralık 2006 tarihli ve 138/06 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 1
Ocak 2007 itibariyle yürürlüğe giren yeni "Yatırım Teşvik Kanunu" ile yabancı sermayeyi ülkeye
çekmek amacıyla ek teşvikler ve vergi muafiyetleri öngören düzenlemeler yapmıştır.
Yıllar itibariyle ülkeye yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında dikkate değer artış
görülmektedir. 2001 yılında yaklaşık 1.5 milyar Euro olan doğrudan yabancı sermaye yatırımları 2007
yılında 3.6 milyar Euro’ya ulaşmış, 2008 yılında birönceki yıla göre % 19 azalarak 2.9 milyar Euro
seviyesinde gerçekleşmiştir.
Kişi başına doğrudan yabancı sermaye yatırımları bakımından 1993-2007 döneminde Hırvatistan 3.972
Euro ile Estonya (7.565 Euro), Çek Cumhuriyeti (6.030 Euro), Macaristan (5.052 Euro) ve Slovakya’nın
(4.097 Euro) ardından bölge ülkeleri arasında beşinci sırada yer almaktadır.
1993-2008 döneminde ülkeye 20.6 milyar Euro doğrudan yabancı sermaye yatırımı yapılmıştır. Anılan
dönemde yapılan yatırımlar ülkeler itibariyle incelendiğinde; yatırımların % 78’inin AB 15’ler
tarafından, % 16’sının 2004 yılında AB’ye üye olan ülkeler (Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti,

9 / 29


Slovakya, Slovenya, Estonya, Letonya, Litvanya, Malta, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi) tarafından
yapıldığı görülmektedir. Dolayısıyla ülkeye yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının içerisinde
AB üyesi ülkelerin payı (25 ülke) % 94 seviyesindedir.
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları sektörler itibariyle incelendiğinde ise; 1993-2008 dönemindeki
toplam yabancı sermaye yatırımlarının % 38’inin bankacılık ve finansal hizmetler sektörüne, % 8’inin
kimya sektörüne, % 7’sinin posta ve haberleşme sektörüne, % 5’inin toptan ticaret, % 4’ünün ham
petrol ve doğal gaz, % 7’sinin kömür ve rafine petrol ürünleri, % 6’sının gayrimenkul, % 4’ünün
perakende ticaret, % 3’ünün gıda ve içecek, %3’ünün otel ve restoran işletmeciliği ve % 16’sının diğer
sektörlere yapıldığı görülmektedir.
Hırvatistan'da özelleştirme süreci, Nisan 1991'de Hırvat Özelleştirme Fonu’nun kurulması ve ilgili
yasanın yürürlüğe girmesiyle başlamıştır. Özelleştirmeye hız kazandırmak ve daha etkin hale getirmek
amacıyla 1994 yılında Ekonomi ve Özelleştirme Bakanlığı kurulmuş ve 1 Mart 1996 yılında kabul edilen
Özelleştirme Yasası ile mevcut yasanın bazı maddeleri değişikliğe uğramıştır.
Hükümet, Hırvatistan Post/Telekom'u 1 Ocak 1999 tarihli kararıyla, posta ve telekomünikasyon olmak
üzere iki ayrı kısma ayırmış ve 1999 yılı sonunda, Hırvat Telekom (HT)'un hisselerinin % 35'i, 850
milyon dolara, 420 milyon dolar değerindeki % 16'lık diğer hisseleri de 2001 yılı Temmuz ayında
“Deutsche Telekom”a (DT) satılmıştır.
Hırvatistan Petrol ve Gaz Grubu INA kar getiren bir kurum olma yönünde ciddi yapısal reformlar
gerçekleştirmiştir. Parlamento kararıyla üç şirkete ayrılan INA Petrol ve Gaz Grubu'nun 2002 yılında
Mart ayında % 25+1 hisse ile satışa çıkarılması ve özelleştirilmesinin 2004 sonunda tamamlanması için
kararname onaylanmış ve % 25+1 hisse MOL (Macaristan)’a 2003 yılı Temmuz ayında satılmıştır. Son
olarak 2008 yılı Ekim ayında MOL’e yapılan ilave satış sonrasında INA’nın toplam hisselerinin yaklaşık
% 47’si MOL’e geçmiştir. Kalan hisselerin yaklaşık % 45’i Hırvat devletine, % 8’i ise bireysel
yatırımcılara ait bulunmaktadır.
Hırvat Elektrik Kurumu HEP de özelleştirilecek büyük devlet kuruluşları arasındadır. Alt birimlere
ayrılarak özelleştirilmesi düşünülen bu kurum için 19,7 milyar dolar değer belirlenmiştir. Slavonska
Banka-Osijek’in özelleştirilmesi 1999 yılında, hisselerinin % 68,8’inin EBRD ile Landes-und
Hypothekenbank (Avusturya) tarafından satın alınmasıyla tamamlanmıştır. Privredna (4. büyük banka)
ve Splitska (3. büyük banka) sırasıyla Bayerisches Landesbank (Almanya) ile Uni Credito (İtalya)
tarafından 2000 yılı ilk yarısında alınmıştır.
Siyasi olarak özelleştirmeye hız vermeyi amaçlayan hükümetin önündeki en önemli engel oldukça
yüksek seyreden işsizlik oranıdır. 2003 ve 2004 yıllarında Hırvatistan Özelleştirme Ajansı yerine bir
başka kurumun bu görevi üstlenmesi tartışmaları süreci yavaşlatan bir diğer faktör olmuştur.
AB ile devam etmekte olan üyelik müzakerelerinde hükümetin özelleştirme politikası önemli alt
başlıklardan birisi durumundadır. Özellikle gemi inşa ve çelik sanayiindeki özelleştirme çalışmalarına
öncelik verilmesi AB tarafından sıklıkla hatırlatılmaktadır. Tersanelerin özelleştirilmesi çalışmaları
kapsamında satış modeli ve yöntemine ilişkin olarak AB Komisyonu ve ülkedeki işçi sendikaları ile
görüşmeler halen devam etmekte olup 2009 yılında satış işlemlerinin tamamlanması planlanmaktadır.
Yıllar itibariyle ülkeye yapılan doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında dikkate değer artış
görülmektedir. 2001 yılında yaklaşık 1,5 milyar Euro olan doğrudan yabancı sermaye yatırımları 2008
yılında 4,2 milyar Euro’ya ulaşmıştır. 2009 yılı Ocak-Eylül döneminde ülkeye yapılan yabancı sermaye
tutarı ekonomik krizin etkisiyle 1,7 milyar Euro’ya gerilemiştir. 1993-2009 (Eylül) döneminde ülkeye
toplam 23,6 milyar Euro doğrudan yabancı sermaye yatırımı yapılmıştır.
Kişi başına doğrudan yabancı sermaye yatırımları bakımından 1993-2008 döneminde Hırvatistan 5.315
Euro ile Estonya, Çek Cumhuriyeti ve Macaristan’ın ardından bölge ülkeleri arasında dördüncü sırada
yer almaktadır.
Yabancı Yatırımlar
2008 a 2009 a 2010 a 2011 a 2012 b 2013 b 2014 b 2015 b 2016 b 2017 b
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
(milyon dolar)
DYY İhracı (milyon dolar)
Net DYY (milyon dolar)
DYY / GSYİH (%)
DYY / Gayri Safi Sabit Sermaye
Yatırımı (%)

6.028 3.328
-1.313 -1.263
4.715 2.065

334 1.469

1.200

3.100

3.300

3.400

3.500

3.700

-27

-400

-500

-600

-700

-600

-550

479 1.442

800

2.600

2.700

2.700

2.900

3.150

145

8,6

5,4

0,6

2,4

2,1

5,2

5,3

5,3

5,0

5,1

31,1

21,9

2,7

12,5

11,3

27,7

27,8

26,8

24,7

24,1

DYY Stoku (milyon dolar)

29.224 32.552 32.886 34.356 35.556 38.656 41.956 45.356 48.856 52.556

Kişi Başına DYY Stoku (dolar)

6.591c 7.350c 7.444c 7.805c

DYY Stoku / GSYİH (%)

8.115

8.872

9.663 10.487 11.345 12.258

41,8

52,3

55,3

55,0

61,8

64,7

67,5

70,1

70,1

71,9

Dünya DYY Akışındaki Payı (%)

0,4

0,4

0,0

0,1

0,1

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

Dünya DYY Stoğundaki Payı (%)

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

0,2

b: EIU tahmini

-, 2013

10 / 29


Ülkeler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Yabancı yatırımlar ülkeler itibariyle incelendiğinde; 1993-2009 (Eylül) döneminde yapılan yatırımlarda
Avusturya’nın % 27, Hollanda’nın % 17, Almanya’nın % 11, Macaristan’ın % 9 ve Fransa’nın % 6 pay
ile ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir. AB üyesi ülkelerin Hırvatistan’a yapılan doğrudan yabancı
yatırımlardaki payı % 90 seviyesindedir.
Sektörler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan yabancı sermaye yatırımları sektörler itibariyle incelendiğinde; 1993-2009 (Eylül) döneminde
gerçekleşen toplam yabancı sermaye yatırımlarının % 36’sının bankacılık ve finansal hizmetler
sektörüne, % 11’inin toptan ticaret, % 7’sinin kimya, % 6’sının kömür ve rafine petrol ürünleri, %
5’inin posta ve haberleşme, % 5’inin gayrimenkul, % 4’ünün perakende ticaret, % 4’ünün ham petrol
ve doğal gaz, % 4’ünün mineral ürünler, % 3’ünün otel ve restoran işletmeciliği ve % 16’sının diğer
sektörlere yapıldığı görülmektedir.
Yatırımlarda Öncelikli Alanlar
Hırvatistan’da yatırım teşvikleri 20 Aralık 2006 tarihli ve 138/2006 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
ve 1 Ocak 2007 itibariyle yürürlüğe giren Yatırım Teşvik Kanunu (Kanun) kapsamında
düzenlenmektedir. Ayrıca 20 Haziran 2008 tarihli ve 64/2007 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
Yatırım Teşvik Yönetmeliği’nde de yatırım teşvikleri başvuru usul ve esasları ile teşviklerin izlenmesine
ilişkin hükümler bulunmaktadır.
Sözkonusu Kanun’da yatırım teşviklerinden faydalanabilecek sektörler ile teşvik unsurları tanımlanmış
olup mevcut uygulama aşağıda ana başlıklar itibariyle özetlenmektedir.

Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler)
Hırvatistan’da serbest bölgelere ilişkin uygulamalar temel olarak 1996 yılında yürürlüğe konulan ve
2005 ve 2008 yıllarında revize edilen Serbest Bölgeler Kanunu ve 2008 yılında çıkarılan Serbest
Bölgeler Yönetmeliği çerçevesinde düzenlenmektedir. Ayrıca, Gümrük Kanunu ve Yatırım Teşvik
Kanunu’nda da serbest bölgelere ilişkin hükümler yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat kapsamında firmaların serbest bölgede üretim, depolama, toptan satış, dış
ticaret, hizmet ticareti, teknoloji geliştirme, araştırma-geliştirme ve aracılık faaliyetinde bulunmalarına
izin verilirken; perakende satış ve bankacılık ve diğer finansal faaliyetler ile sigortacılık faaliyetinde
yapmalarına müsaade edilmemektedir.
Kendi işyerini inşa etmek suretiyle faaliyette bulunacak olan yatırımcı-kullanıcı firmalar 1 milyon Kuna
(yaklaşık 135.000 Euro)’nın üzerinde yatırım yapmaları halinde 5 yıl kurumlar vergisinden muaf
tutulmaktadır. Diğer kullanıcı firmalar ise ülke genelinde %20 olan kurumlar vergisini %50 indirimli
olarak ödemektedirler. Serbest bölgelerdeki mal giriş ve çıkışları gümrük vergisi ve KDV’den muaftır
(KDV muafiyeti Hırvatistan’ın AB’ye üye olmasının ardından kaldırılacaktır). Ayrıca serbest bölgelerde
yürütülen faaliyetlerde Dış Ticaret Kanunu ve Kambiyo Mevzuatı hükümleri uygulanmamaktadır.
Hırvatistan Ekonomi Bakanlığı verilerine göre 2009 yılı itibariyle toplam 13 serbest bölge faaliyet
göstermektedir. Serbest bölgelerde toplam 263 kullanıcı firma faaliyet göstermekte ve 8347 kişi
istihdam edilmektedir. Kullanıcı firmaların çoğunluğu küçük ve orta ölçekli işletmelerdir.

Ülkede İş Kurma Mevzuatı
Hırvatistan'da Şirket Kurulumuna ve Ofis Açmaya İlişkin Yasal Düzenlemeler
Hırvat vatandaşı gerçek ve tüzel kişiler ile yabancı gerçek ve tüzel kişiler Hırvatistan Şirketler Kanunu
çerçevesinde şirket kurabilmektedir. Bu anlamda uygulanan prosedür bakımından yerli ve yabancı
ayrımı yapılmamaktadır. Firmalar genellikle kuruluş aşamasında bir Hırvat avukat veya danışmandan
destek almaktadırlar. Hırvatistan’da kurulu şirketlerin %80’i Limited Şirket (d.o.o.) statüsünde
bulunmaktadır. Özellikle küçük ve orta ölçekli firmalar Limited Şirket olarak faaliyet göstermekte,
bankalar, sigorta şirketleri, büyük ölçekli ticari firmalar ise Anonim Şirket olarak yapılanmaktadır.
Limited Şirket kurarken, öncelikle şirket sahibi veya ortakları tarafından şirket kuruluş sözleşmesinin
hazırlanması ve noterden onaylatılması gerekmektedir. Noter onayının ücreti şirket sermaye miktarına
bağlı olarak değişmektedir. Şirket sözleşmesinde kurucu veya kuruculara ilişkin bilgiler, şirketin adı
(şirket kuruluş sözleşmesi hazırlanmadan önce Ticaret Mahkemesi’ne gidilerek şirkete verilmesi
planlanan ismin daha önce başka bir şirket tarafından tescil edilip edilmediği öğrenilmelidir), şirketin
merkez ofisi (Hırvatistan sınırları içerisindeki şirket adresi belirtilmelidir), kuruluş sermayesi, şirketin
faaliyet alanı, şirketin idari yapısına ilişkin bilgiler yer almalıdır. Şirket kuruluş sözleşmesi noterde
onaylatıldıktan sonra bir başvuru formu ile Ticaret Mahkemesi’ne başvurulması gerekmektedir. Ticaret
Mahkemesi tescil işlemlerini tamamladıktan sonra firma tescil bilgilerini yayımlanmak üzere Resmi
Gazete’ye (Narodne Novine –NN) ve günlük gazetelere göndermektedir. Şirket kuruluşu işlemlerine
yardımcı olmak amacıyla Hırvat hükümeti tarafından Hitro.Hr (www.hitro.hr) isimli bir birim kurulmuş
olup, anılan birim büyük şehirlerde bulunan Finansal Ajans (FINA)’ların bünyesinde faaliyet

11 / 29


göstermektedir.
Türkiye’deki bir şirketin Hırvatistan şubesini/birimini açmak için ise, öncelikle Yabancı Temsilcilikler Sicil
Dairesi'nde tescil kaydı yaptırılması gerekmektedir. Tescil başvuru formu; firma ismini, Türkiye'deki
merkez ofisin isim ve adresini, Hırvatistan'da kurulacak ofiste/şubede çalışacak kişilerin isim ve
soyadlarını (Hırvatistan vatandaşları için sosyal güvenlik numarasını, yabancı çalışanlar için pasaportta
yer alan bilgileri) içermelidir. Ayrıca, şirketin Hırvatistan'da şube açma kararına ilişkin bir belge,
şirketin kuruluşuna ilişkin belge, Hırvatistan'da açılması planlanan ofisin/şubenin faaliyetlerinin
tanımlandığı bir yazı, Hırvatistan'da açılacak şubede çalışacak kişinin atamasına/tayinine ilişkin karar
belgesi ve Hırvatistan Hükümetine ödenmesi gereken harcın ödendiğine dair belgenin başvuru formuna
eklenmesi gerekmektedir. Söz konusu belgelerin sertifikalı bir tercüman tarafından Hırvatça'ya
tercümesinin yaptırılmış olması gerekmektedir. Zagreb Üniversitesi’nde Türkoloji (Türk Dili) Bölümü
bulunmakta olup, anılan okul mezunları veya öğrencilerinin tercüman veya eleman olarak istihdam
edilebilmesi mümkün bulunmaktadır.
Kaynaklar: T.C. Zagreb Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği
Hırvatistan Ticaret ve Yatırımı Geliştirme Ajansı

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler
1) Vergi indirimi: Yapılan yatırımın parasal büyüklüğüne ve istihdam edilen kişi sayısına bağlı olarak
yatırımın yapıldığı tarihten itibaren 10 yıl için kurumlar vergisi indirimi sağlanabilmektedir
(Hırvatistan’da normal kurumlar vergisi oranı %20’dir). Ayrıca yatırım projesinde öngörülen istihdam
seviyesine yatırımın ilk yapıldığı tarihten itibaren maksimum 3 yıl içinde ulaşılması gerekmektedir.
2) Gümrük vergisi muafiyeti: Yatırımla ilişkili olarak 84, 85, 86, 87 (1500 cc.’den büyük motor hacimli
otomobiller hariç), 88, 89 ve 90. fasıllardan yapılacak ithalatta gümrük vergisi muafiyeti
sağlanmaktadır.
3) İstihdam desteği: Yatırımın yapıldığı bölgedeki işsizlik oranına bağlı olarak yatırım kapsamında
yaratılan istihdamın maliyetine destek sağlamak üzere değişen oranlarda geri ödemesiz nakit yardım
sağlanmaktadır. Destek miktarı istihdam maliyetinin %10 ila %20’si arasında değişmekte, maksimum
1.500 ila 3.000 Euro olarak sağlanmaktadır. Aşağıdaki tabloda destek miktarı yer almaktadır.
4) Eğitim desteği: İşletmede istihdam edilen personelin eğitimi için verilecek eğitimin niteliğine ve
işletmenin büyüklüğüne göre değişen oranlarda geri ödemesiz nakit eğitim desteği yardımı sağlanmak
suretiyle eğitim maliyetinin bir kısmı karşılanmaktadır. Bu kapsamda sağlanan destek oranları
aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Ayrıca Kanun’da genel eğitim ve spesifik eğitim ile eğitim maliyeti kapsamında kabul edilebilecek
harcama kalemleri ayrıntılı olarak tanımlanmaktadır.
5) Teknoloji merkezleri ve stratejik iş merkezleri kurulmasına ilişkin teşvikler: İstihdam desteği
başlığında yer alan tabloda belirtilen destek oranları; teknoloji merkezlerine ilişkin yatırımlarda %50,
stratejik iş destek merkezlerine ilişkin projelerde ise % 25 artırımlı olarak uygulanmaktadır. Bu
çerçevede, teknoloji merkezleri ve stratejik iş destek merkezlerine ilişkin projelerde sağlanabilecek
istihdam destek oranları sırasıyla aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.
Yukarıdaki tabloda belirtilen istihdam desteğine ilave olarak; teknoloji merkezlerinin yatırımları
kapsamında satın alacakları yüksek teknoloji ihtiva eden ekipmanların finansmanı için satın alınan
ekipmanın bedelinin %5’i (maksimum 500,000 Euro karşılığı HRK) geri ödemesiz nakit yardım şeklinde
sağlanmaktadır.
6) Büyük yatırım projeleri ile ekonomik önemi olan yatırım projelerine sağlanan ilave destekler:
Finansal değeri minimum 15 milyon Euro karşılığı HRK olan ve yatırımın yapılacağı tarihten itibaren 1
yıl içerisinde minimum 100 istihdama ulaşması öngörülen yatırımlar (yeni bir fabrika veya sanayi tesisi
kuruluşu, yeni teknoloji ihtiva eden büyük yatırımlar) bu kapsamda özel destek unsurlarından
faydalandırılabilmektedir.
Yatırımın ülke ekonomisine ve istihdamına katkısı, mevcut bölgesel kalkınma politikalarına katkısı,
işsizliğin ülke ortalamasının üzerinde seyrettiği bölgelerde yapılıp yapılmadığı, yatırımın yapıldığı
sektöre muhtemel katkısı gibi unsurlar da yatırımın ekonomik önemi olan bir yatırım (investments of
substantial economic interest) olup olmadığı hususunda yapılacak değerlendirmede esas alınmaktadır.
Bu kapsamda, büyük yatırım projelerinin yapıldığı bölgedeki işsizlik oranının %20’nin üzerinde olması
halinde sabit yatırım maliyetinin (fabrika kurulması, makina-ekipman alımı) %5’i (maksimum 1 milyon
Euro karşılığı HRK) destek olarak sağlanmaktadır. Yatırımla ilişkili altyapı imkanlarının geliştirilmesi
veya inşasına ilişkin projelerde ise proje maliyetinin %5’i (maksimum 500,000 Euro karşılığı HRK)
karşılanmaktadır.
Ülkedeki İhaleler
1.1.2008 tarihinde yürürlüğe giren Kamu İhale Kanunu (25.10.2007 tarihli ve 110/2007 sayılı Resmi
Gazete) ve 1.2.2008 tarihli ve 13/2008 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Kanunu
Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde Hırvatistan’ın kamu alımlarına ilişkin mevzuatı Avrupa Birliği
mevzuatına uyumlu hale getirilmiştir. Buna göre 70.000 HRK (yaklaşık 9.500 Euro) ve üzerindeki kamu
-, 2013

12 / 29


alımları anılan kanuna tabi olup Resmi Gazete’nin elektronik ortamında (http://oglasnik-jn.nn.hr) ilan
edilmesi gerekmektedir.
Hırvatistan Kamu İhale Ofisi - www.javnanabava.hr
Kamu İhaleleri İzleme Komisyonu - www.dkom.hr
T.C. Zagreb Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği web sayfasında yer alan ihaleler için:
www.musavirlikler.gov.tr/tumhaberler.cfm?HaberTur=Haber&dil=TR&ulke=HR

Dış Ticaret
Genel Durum
Hırvatistan’ın 2002 yılında ihracatı 4,9 milyar dolar iken 2011 yılında2,5 katına çıkarak 12,3 milyar
dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde ithalatı ise yaklaşık 2 katına ulaşarak 10,7 milyar dolardan 20,4 milyar
dolara ulaşmıştır. Anılan süre içerisinde Hırvatistan sürekli dış ticaret açığı vermiştir.
Ülkenin Dış Ticareti
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar)
YILLAR

İHRACAT

İTHALAT

HACİM

DENGE

2002

4,9

10,7

15,6

-5,8

2003

6,2

14,2

20,4

-8,0

2004

8,0

16,6

24,6

-8,6

2005

8,8

18,6

27,4

-9,8

2006

10,4

21,5

31,9

-11,1

2007

12,4

25,8

38,2

-13,4

2008

14,1

30,7

44,8

-16,6

2009

10,5

21,2

31,7

-10,7

2010

11,8

20,1

31,9

-8,3

2011

12,3

20,4

32,7

-8,1

Kaynak: ITC Trademap

İhracatında Başlıca Ürünler
Hırvatistan’ın 2011 yılı ihracatı ana mal grupları itibariyle değerlendirildiğinde, ihracatın yaklaşık
1/3’üne yaklaşan payını makine ve ulaştırma araçları tutarken, 2011 yılında en büyük artış ise
akaryakıt hariç diğer hammaddeler ihracatında görülmüştür.
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
GTİP Ürün Adı

2009

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

872,3 1.112,6 1.209,0

8901 Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar

690,5

841,8

882,8

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış )

307,7

400,3

441,0

8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler

454,8

383,8

354,8

8905 Fener, yangın söndürme, tarak gemileri, yüzer vinçler vb.

2010

2011

43,4

428,8

328,0

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar

379,5

284,7

231,9

4407 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm

182,8

206,9

225,9

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

173,4

205,5

200,5

3102 Azotlu mineral/kimyasal gübreler

127,9

163,1

199,3

74,5

118,7

196,8

108,7

138,9

153,3

0,0

1,2

151,8

6403 Ayakkabı; yüzü deri, tabanı kauçuk, plastik, tabii, suni vb kösele

136,3

148,1

151,1

1701 Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde)

122,5

125,8

149,7

7204 Demir/çelik döküntü ve hurdaları, bunların külçeleri
8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri
8902 Balıkçı gemileri; balıkçılık ürünlerinin işlenmesine mahsus fabrika gemiler


13 / 29


3105 Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları

31,7

133,8

190,1

132,3

122,0

128,5

124,4

132,5

114,4

2009

2523 Çimento

109,5

94,8

7606 Alüminyum sac, levha ve şeritler, kalınlık>0, 2mm

138,9

117,6

3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)

146,0

98,9

6115 Çorap; külotlu, kısa; uzun konçlu, soketler (örme)

143,2

133,5

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

92,2

2010

2011


İthalatında Başlıca Ürünler
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
GTİP Ürün Adı
2709 Ham petrol yağları

1.792,2 2.034,4 2.199,3

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

602,8

842,8 1.067,4

8703 Otomobili, steyşın vagonlar, yarış arabaları

713,9

608,0

636,4

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

618,9

590,5

601,2

2716 Elektrik enerjisi

570,7

381,2

578,0

2711 Petrol gazları

454,1

328,9

405,7

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

354,8

316,0

264,9

8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri

248,6

242,4

216,2

7601 İşlenmemiş alüminyum

121,6

183,0

214,2

7208 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. Fazla

185,2

149,7

190,1

9403 Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları

241,1

188,0

179,7

8901 Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar

120,4

235,4

166,6

4818 Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, kumaş, masa örtüsü vb

167,5

158,5

144,7

4011 Kauçuktan yeni dış lastikler

124,2

124,2

129,4

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

146,1

133,4

125,1

8528 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler

149,1

216,4

124,6

8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k

129,7

116,2

123,4

7308 Demir/çelikten inşaat ve aksamı

167,3

135,2

118,6

8443 Matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı makineler

150,3

123,3

117,0

0203 Domuz eti (taze ve donmuş)

122,8

105,8

112,9


Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
İtalya, Bosna-Hersek, Almanya, Slovenya ve Avusturya Hırvatistan’ın geleneksel olarak yoğun ticari
ilişkilerinin bulunduğu ülkeler durumundadır. Hırvatistan’ın 2011 yılında en fazla ihracat yaptığı ülke %
15,7 payla İtalya olmuştur. İhracat yapılan ülkeler arasında ikinci sırada yer alan Bosna-Hersek’in payı
% 12,1, üçüncü sıradaki Almanya’nın payı ise % 9,9 olarak geçekleşmiştir. Türkiye Hırvatistan’ın
ihracat yaptığı ülkeler arasında 2011 yılı itibariyle yaklaşık % 1,8’lik payla 13. sırada yer almaktadır.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (Milyon Dolar)
Ülkeler

2009

2010

2011

10.491,8

11.810,7

12.288,8

Bosna Hersek

1.993,8

2.210,0

1.935,0

Almanya

1.347,2

1.368,3

1.489,8

Slovenya

İtalya

1.148,5

1.218,7

1.220,1

Avusturya

776,5

923,9

1.001,0

Sırbistan

565,1

624,3

686,5

-, 2013

14 / 29


Fransa

561,8

463,2

479,1

Lüksemburg

209,7

162,4

366,3

Amerika Birleşik Devletleri

8,6

314,4

330,7

Macaristan

236,2

294,3

329,8

Rusya Federasyonu

185,2

264,4

306,0

Malta

154,1

230,5

289,8

Türkiye

218,2

201,0

225,3

Norveç

140,5

112,4

224,1

Liberya

22,4

26,1

200,6

İngiltere

61,0

49,6

198,8

Hollanda

223,0

175,1

179,1

Polonya

139,0

169,2

167,1

Çek Cumhuriyeti

113,6

119,0

130,6

Makedonya

112,3

105,5

121,5


İtalya, Almanya, Rusya Federasyonu, Slovenya ve Avusturya Hırvatistan’ın geleneksel olarak yoğun
ticari ilişkilerinin bulunduğu ülkeler konumundadır. Hırvatistan’ın 2011 yılında en fazla ithalat yaptığı
ülke % 16,4’lük payla İtalya olmuştur. İthalat yapılan ülkeler arasında ikinci sırada yer alan
Almanya’nın payı % 12,6, üçüncü sıradaki Rusya Federasyonu’nun payı ise % 7,8 olarak
geçekleşmiştir. Türkiye Hırvatistan’ın ithalat yaptığı ülkeler arasında yaklaşık % 1,5 payla 19. sırada
yer almaktadır.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (Milyon Dolar)
Ülkeler

2009

2010

2011

İtalya

3.274,0

3.056,9

3.349,3

Almanya

2.863,1

2.508,5

2.577,9

Rusya Federasyonu

2.009,4

1.821,8

1.598,0

Çin Halk Cumhuriyeti

1.441,5

1.440,7

1.446,6

Slovenya

1.212,9

1.172,9

1.278,7

Avusturya

1.063,0

955,2

881,3

Azerbaycan

281,6

437,9

732,5

Bosna Hersek

567,5

610,9

692,0

Macaristan

688,0

559,6

608,8

Fransa

631,8

543,2

558,7

Amerika

542,7

435,7

445,1

Polonya

426,0

403,3

421,3

Çek Cumhuriyeti

424,1

383,0

395,8

Hollanda

425,0

428,9

390,7

İsviçre

471,7

348,6

383,0

Sırbistan

281,8

305,0

350,2

İspanya

342,0

300,2

318,6

İngiltere

367,8

320,6

305,7

Türkiye

304,4

584,1

301,3

Belçika

309,8

271,6

223,4


Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası

15 / 29


Hırvatistan, 2000 yılında Dünya Ticaret Örgütüne üye olmuştur. DTÖ’ye üyelik dış ticaret politikalarının
liberalizasyonunda önemli rol oynamıştır.
Hırvatistan’ın, Avrupa Birliği ile İstikrar ve İşbirliği Anlaşması bulunmaktadır. EFTA ülkeleri (Norveç,
İzlanda, Lihtenştayn ve İsviçre), CEFTA ülkeleri (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Makedonya, Moldova,
Karadağ, Sırbistan, Kosova), ve Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşmaları yürürlükte bulunmaktadır.
Türkiye ile Hırvatistan arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması 13 Mart 2002 tarihinde imzalanmış ve 1
Temmuz 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
2000 yılında yürürlüğe giren ve son olarak 2005 yılında revize edilen Gümrük Kanunu ve 2006 yılında
revize edilerek uygulamaya konulan Gümrük Yönetmeliği Hırvatistan’ın dış ticarete ilişkin yasal
mevzuatını oluşturmaktadır.
Yukarıda da belirtildiği üzere Hırvatistan ile AB arasında İstikrar ve İşbirliği Anlaşması bulunmakta olup
Ekim 2005de başlayan ABye katılım müzakereleri devam etmektedir. Mart 2010 tarihi itibariyle 30
başlık müzakereye açılmıştır. 17 başlıkta müzakereler tamamlanmış olup 13 başlıkta müzakereler
devam etmektedir. Bu bakımdan dış ticaret politikası anlamında büyük ölçüde AB mevzuatına uyum
tamamlanmıştır. 2010 yılında müzakerelerin tamamlanması ve 2012 yılında ABye üye olunması
hedeflenmektedir.

Tarifeler ve Diğer Vergiler
İthalat aşamasında gümrük vergisi, ek vergisi (bazı ürünlerin ithalatında alınan ÖTV benzeri özel bir
vergi) ve katma değer vergisi tahsil edilmektedir.
Tarım ürünlerinde ise ad valorem ve spesifik gümrük vergilerinden oluşan birleştirilmiş gümrük
vergileri bir çok tarım ve gıda ürünlerine uygulanmaktadır.
Gümrük vergisine ilave olarak bazı ürünlerin (petrol ürünleri, tütün mamulleri, bira, alkolsüz içkiler,
alkol, kahve motorlu taşıtlar, mücevher ) ithalatında Özel Tüketim Vergisi benzeri bir vergi de (excise
duty) tahsil edilmektedir.
Ülkedeki Katma Değer Vergisi oranları belirli ürün gruplarında %0, turizmde %10 ve genel olarak %
25’tir.
Vergi Oranları
Vergi Türü

Oranı

Kurumlar Vergisi

% 20

İndirime Tabi Kurumlar Vergisi (Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları kapsamında
indirilebilmektedir)

% 15

Gelir Vergisi
Munzam Vergi

% 12- 40
% 0-18

Katma Değer Vergisi (Belirli ürün gruplarında % 0 ve turizmde % 10)

% 25

Sermaye Devir Vergisi
Özel Tüketim Vergisi (tütün ve mamulleri, petrol ürünleri, alkollü-alkolsüz bazı içecekler,
kahve, otomobil, tekne, uçak, lüks mallar

%5
Değişen
oranlarda

Emlak Devir ve İntikal Vergisi
Yerel Vergiler (Yerel idareler tarafından tahsil edilen yol, yazlık ev, eğlence makineleri vergileri
vb.)

%5
Değişen
oranlarda

Tarife Dışı Engeller
Kamu güvenliği, kamu düzeni, sağlığı, çevre ve kültürel varlıkların korunması amacıyla bazı ürünlerin
(silah, askeri teçhizat, mobil radyo takımları, ilaç, uyuşturucu, antik mallar, kıymetli metaller, nükleer
teknoloji, kimyasal silah malzemeleri ve ozon tabakasına zararlı mallar) ithalatında ithal lisansı
uygulanmaktadır. Ayrıca değerli taşların (ham) ve tarife kontenjanına tabi tarımsal ürünlerin
ithalatında ithal lisansı uygulanmaktadır.
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
Hırvatistan, daha önce Yugoslavya’da uygulanan 350 düzenleme ve 13.000 standardı içeren sistemi
benimsemiştir. 1996 yılında yürürlüğe giren standartları düzenleyen kanunda, Avrupa ve uluslararası
sisteme göre değişiklikler yapılmaktadır.
İthal ürünler, resmi piyasa denetim elemanları tarafından, Hırvatistan standartlarına uygunluk,
etiketleme ve paketleme gibi konularda kalite kontrollerine tabi tutulmaktadır. Kalite kontrolüne tabi
tutulan ürünler gıda, tarım, mobilya, çimento, tekstil, elektrikli ve gazlı aletler, tarım aletleri vb.
-, 2013

16 / 29


ürünlerden oluşmaktadır.
Malın ismi, ithalatçı firmanın tam adresi, menşe ülke, net miktar (hacim, ağırlık), içindekiler, saklama
koşulları ve uygun tüketici uyarıları etiketlerde yer alması gereken unsurlardır. Teknik aksamlı
ürünlerde ise, kullanım kılavuzu, imalatçının ayrıntıları, yetkili bakım ofisleri, garanti belgesi bilgileri,
garanti süresi ve diğer uygulanabilir bilgilerin yer alması gerekmektedir. Bütün bilgilerin Hırvatça
olması ve piyasaya sürülmeden önce ürüne yapıştırılması ya da eklenmesi zorunludur.

Türkiye ile Ticaret
Genel Durum
Ülkemiz ile Hırvatistan arasındaki coğrafi yakınlığa karşın, ticari ve ekonomik ilişkilerimiz potansiyelinin
oldukça altında seyretmektedir. Ülkemiz ürünlerinin Hırvatistan pazarındaki payı % 2’nin altında
kalmaktadır. Türkiye Hırvatistan’ın ihracatından ve ithalatından sırasıyla %1,8 ve % 1,5’lik pay
almakta ve ihracatında 13. ve ithalatında ise 19. sırada yer almaktadır.
Ülkemiz ile Hırvatistan arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması 13 Mart 2002 tarihinde imzalanmış ve 1
Temmuz 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Anlaşmaya uyarınca Türkiye, Hırvatistan menşeli tüm
sanayi ürünlerine uygulanan gümrük vergilerini Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte kaldırmıştır.
Hırvatistan ise, Türkiye menşeli sanayi ürünlerine uyguladığı gümrük vergilerini üç liste temelinde
belirlenen ürün grupları itibariyle, 2004, 2005, 2006 ve 2007 yılına kadar kademeli olarak sıfırlamayı
kabul etmiştir. Bu listeler dışında kalan ürünlerdeki vergiler Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte
kaldırılmıştır.
Tarım ürünleri bakımından ise, gerek Hırvatistan’a yönelik fiili ihracatımızın kompozisyonu, gerekse
genel ihracat kapasitemiz dikkate alınmak suretiyle, önemli ürün ya da ürün gruplarının taviz listemize
dâhil edilmesi sağlanmıştır. Diğer bir ifadeyle, pazara giriş kolaylıkları temin edilen ürünler ülkemizin
ihracat şansının yüksek olduğu ürünler olup, genellikle AB ürünlerine rakip durumundaki ürünlerimizin
Hırvat pazarında AB ürünleri ile rekabet edebilirliği de arttırılmıştır.
Bu bağlamda, taviz temin edilen ürünler arasında, koyun ve keçi etleri, taze domates, dondurulmuş
sebzeler, fındık, taze veya kuru incir, turunçgiller, karpuz, kiraz, kuru kayısı, şeker mamulleri, çikolata,
makarnalar, ekmekçi mamulleri, domates salçası, konserve edilmiş meyve ve sebzeler, ketçap ve
soslar ile bira sayılabilir. Hırvatistan’a taviz tanınan ürünler arasında ise peynir, elma, mısır, şeker
mamulleri, çikolata, malt hülasası, makarnalar, ekmekçi mamulleri, meyve suları, soslar, çorbalar,
sular, bira ve şarap vb. ürünler bulunmaktadır.
Türkiye- Hırvatistan Dış Ticaret Değerleri (Milyon Dolar)
YILLAR

İHRACAT

2002

42,9

2003

85,6

2004

118,1

2005

İTHALAT

HACİM

DENGE

9,4

52,3

33,5

16,7

102,3

68,9

35,2

153,3

82,8

168,0

85,6

253,6

82,4

2006

213,9

60,6

274,4

153,3

2007

355,5

77,4

433,0

278,1

2008

328,7

105,7

434,3

223,0

2009

221,1

107,4

328,5

113,7

2010

249,2

211,4

460,5

37,8

2011

241,8

311,0

552,8

-69,2

2011*

165,4

209,8

375,2

-44,4

2012*

135,9

119,1

255,0

16,8

Kaynak: TÜİK

Hırvatistan ile ülkemiz arasındaki ticaret hacmi 2002 yılında 52 milyon dolar iken 2011 yılında bu
rakam yaklaşık olarak 553 milyon dolara yükselmiştir. İki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2002- 11
yılları arasında 9,5 kat artmıştır. Bu yüksek oranlı artışın temelinde iki ülke arasında 1 Temmuz 2003
tarihinde yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması yatmaktadır.
Ülkemiz ile Hırvatistan arasındaki ticaretin seyrine bakılacak olursa 2011 yılına kadar ülkemiz lehine bir
denge gözükmektedir. Ancak 2011 yılında ülkemizin ilk defa açık verdiği görülmektedir. Bunun sebebi
2011 yılında ithalatımızın %47 artarak 211,4 milyon dolardan 311 milyon dolara yükselmesidir.
Ülkemizin Hırvatistan’a ihracatına bakıldığında ilk sırada otomotiv ana ve yan sanayi ürünleri yer
almaktadır. Hırvatistan’a ihracatımızda bir diğer önemli ürün grubu ise tekstil ve hazır giyim sanayi
ürünleridir.

17 / 29


Türkiye'nin Hırvatistan'a İhracatında Başlıca Ürünler ( Milyon Dolar)
GTİP ÜRÜNLER

2009 2010 2011

8703 Binek Otomobilleri Ve Esas İtibariyle İnsan Taşımak Üzere İmal Edilmiş Diğer Motorlu
Taşıtlar (Yarış

7,5 28,1 33,7

3105 Azot, Fosfor Ve Potasyumun İkisini Veya Üçünü İçeren Mineral Veya Kimyasal Gübreler

-

4,1 13,3

8418 Buzdolapları, Dondurucular Ve Diğer Soğutucu Ve Dondurucu Cihazlar Ve Isı Pompaları

6,7

9,1 10,4

8528 Monitörler Ve Projektörler, Televizyon Alıcı Cihazları

11,6 18,5

9,1

7306 Demir Veya Çelikten Diğer İnce Ve Kalın Borular Ve İçi Boş Profiller

20,6

7,4

7,4

3,9

0,6

6,7

-

0,7

6,2

2901 Asiklik Hidrokarbonlar

3,1 10,1

6,1

8450 Ev Veya Çamaşırhane Tipi Yıkama Makinaları (Yıkama Ve Kurutma Tertibatı Bir Arada
Olanlar Dahil)
8516 Elektrikli Su Isıtıcıları, Elektrotermik Cihazlar, Ortam Isıtıcıları, Saç Ve El Kurutucuları,
Ütüler
8544 İzole Edilmiş Teller, Kablolar Ve Diğer Elektrik İletkenler; Tek Tek Kaplanmış Liflerden
Oluşan Fibe

4,1

4,3

5,3

3,0

4,2

5,1

4,5

4,3

5,0

6302 Yatak Çarşafı, Masa Örtüleri, Tuvalet Ve Mutfak Bezleri

2,9

3,1

4,3

6006 Diğer Örme Mensucat

3,0

3,4

4,1

7208 Demir Veya Alaşımsız Çelikten Yassı Hadde Ürünleri (Genişlik >= 600 Mm) (Sıcak
Haddelenmiş) (Kaplanm

0,0

0,0

4,1

6109 Tişörtler, Fanilalar, Atletler, Kaşkorseler Ve Diğer İç Giyim Eşyası (Örme)

3,7

2,8

4,0

8422 Bulaşık, Şişe Vb Yıkama Ve Kurutma Makinaları, Şişe, Kutu Çuval Vb Doldurma,
Etiketleme Makinaları,

2,0

2,7

3,4

4011 Kauçuktan Yeni Dış Lastikler

1,4

1,3

3,3

7322 Demir Veya Çelikten Elektriksiz Merkezi Isıtmaya Mahsus Radyatör, Motorlu Hava
Püskürtücüler, Bunlar

2,6

2,5

3,1

3920 Plastikten Diğer Levha, Plaka, Şerit, Film, Folye (Gözeneksiz)

1,4

2,4

3,1

8704 Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar

0,6

2,6

3,1

7216 Demir Veya Alaşımsız Çelikten Profiller
7408 Bakır Teller

Kaynak: TÜİK

Ülkemizin Hırvatistan’dan ithalatında en önemli ürünün demir/ çelik döküntü hurdaları ve bunların
külçelerinin (%62,9) olduğu görülmektedir.
Türkiye'nin Hırvatistan'dan İthalatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
2009 2010 2011
7204 Demir/Çelik Döküntü Ve Hurdaları, Bunların Külçeleri

26,1

3105 Azot, Fosfor Ve Potasyum Gibi; İki/Üçünün Karışımları

13,9

8,9

64,4

8,2

8,4

15,4

25,0

21,9

10,7

8536 Gerilimi 1000 Voltu Geçmeyen Elektrik Devresi Teçhizatı

2,0

5,4

8,1

9032 Otomatik Kontrol Ve Ayar Alet Ve Cihazları

4,1

7,6

7,0

3901 Etilen Polimerleri (İlk Şekillerde)

3,3

19,6

6,6

7304 Demir/Çelikten (Dökme Hariç)Dikişsiz Tüp, Boru, İçi Boş Profil

0,6

0,8

5,6

3208 Sentetik Polimerler Esaslı; Susuz Ortamda Eriyen/Dağılan, Boya Ve Vernik

2,3

3,2

4,4

5402 Sentetik Lif İpliği (Dikiş İpliği Hariç) (Toptan)

1,7

2,9

2,5

1205 Rep/Kolza Tohumları

0,0

0,1

2,1

8537 Elektrik Kontrol, Dağıtım Tabloları, Mücehhez Tablolar

0,0

0,0

1,8

6115 Çorap; Külotlu, Kısa; Uzun Konçlu, Soketler (Örme)

0,8

1,5

1,7

3210 Diğer Boya Ve Vernikler (Emaye/Laklar/Pigment)

0,1

0,4

1,7

3824 Kimya Ve Bağlı Sanayide Kullanılan Kimyasal Ürünler

0,8

1,1

1,5

3004 Tedavide/Korunmada Kullanılmak Üzere Hazırlanan İlaçlar (Dozlandırılmış)

0,3

0,6

1,4

8501 Elektrik Motorları, Jeneratörler

0,0

0,9

1,2

2710 Petrol Yağları Ve Bitümenli Minerallerden Elde Edilen Yağlar
3102 Azotlu Mineral/Kimyasal Gübreler

-, 2013

69,1 152,0

18 / 29


8480 Metal Dökümü İçin Kasalar, Plakalar, Kalıp Modelleri

0,3

0,3

1,1

5510 Suni Devamsız Lifden İplikler (Dikiş İpliği Hariç)

1,6

1,8

1,0

3603 Fitiller, İnfilak Fitilleri, Ağız Otları/İnfilak Kapsülleri; Ateşleyici Maddeler

0,0

0,5

1,0

Kaynak: TÜİK

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
Anlaşmanın Adı

İmza İmza
Tarihi Yeri

RG Tarih ve No.

Hava Taşımacılığı Anlaşması

12.04.1994 Ankara

20.01.2004-25352

Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması

02.05.1994 Ankara

09.01.1998-23225

Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması

12.02.1996 Zagreb

09.05.1996-22631

Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması

12.02.1996 Zagreb

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması

22.09.1997 Zagreb

Hırvatistan’ın Altyapısının Geliştirilmesi Hususunda
İşbirliği Protokolü

14.05.1999 Ankara

-

II. Dönem KEK Protokolü

14.09.1999 Zagreb

28.08.2000-24154

III. Dönem KEK Protokolü

24.06.2002 Ankara

Serbest Ticaret Anlaşması

13.03.2002 Zagreb

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi ve İdari Anlaşma

12.06.2006 Zagreb

11.04.1998-23310
10.05.2000-24045(M)

27.05.2003-25120 (M)
30.11.2011-28128
09.02.2012-28199

Kaynak: Zagreb Ticaret Müşavirliği

İki Ülke Arasındaki Müteahhitlik İlişkileri
Hırvatistan'daki Türk yatırımları bir otoyol yapımı ve iki otel işletmeciliğiyle sınırlı kalmıştır. İki Türk
firması Hırvatistan’a otelcilik alanında yatırım yapmış bulunmaktadır. Bunlardan Uzel Grubu
Dubrovnik’te eski şehir içinde yer alan Dubravka Otelini 2001 yılı Ocak ayında satın alarak onarımını
yaptıktan sonra 2002 yılında Pucic Palace adıyla işletmeye açmıştır. Anılan otel butik otel tarzında
faaliyet göstermekte olup şehrin prestijli otelleri arasında yer almaktadır.
Rixos Hotels, Sembol A.Ş. ve Lydion A.Ş.’den oluşan Fine Group Dubrovnik’teki Libertas Hotel’i bir
Bulgar firmasından 2004 yılında devralmış; otelin restorasyonu Sembol A.Ş. tarafından üstlenilmiştir.
2005 yılı yaz sezonunda bitirilmesi hedeflenen proje 2007 yılında tamamlanmış, yerel idare ile yaşanan
bazı bürokratik sorunlar nedeniyle resmi olarak 2009 yılı Temmuz ayında faaliyete geçebilmiştir. Anılan
otel 5 yıldızlı olup Libertas-Rixos adıyla faaliyet göstermektedir.
Ülkemizde Turgutreis ve Didim marinalarının işletmeciliğini yapan Doğuş Grubu, Hırvatistan’ın Sibenik
şehrinde mega yat marina inşaatı ve işletmeciliği projesine ortak olmuştur. Proje Sibenik’te mevcut
bulunan Mandalina Marina’ya otel ve alışveriş merkezleri inşaatı ile mevcut marinaya 30 metrenin
üzerindeki yatların demirleyebilmesi için mega yat limanı inşası işlerini kapsamaktadır.
Ayrıca, inşaat firmalarımızın Hırvatistan’daki otoyol inşaatı projeleriyle ilgili oldukları bilinmekle birlikte,
Hırvat hükümetinin yerli inşaat firmalarını destekleme yönündeki politikaları nedeniyle 2004 yılından
sonra bu alanda firmalarımızca herhangi bir proje gerçekleştirilememiştir. Enka-Bechtel ortaklığı
Zagreb-Split otoyolunun Otacac bölümünün inşaatını üstlenmiş ve sözkonusu projeyi 2004 yılında
tamamlamıştır. Anılan firma 2005 yılında Split-Ploce otoyolu inşaatı ihalesine de katılmış; ancak ihale
Avusturyalı ve Hırvat firmalarından oluşan bir konsorsiyuma verilmiştir.
Türk firmalarının otoyol ve liman modernizasyonu başta olmak üzere inşaat sektöründeki projelere
ilgisi bulunmakla birlikte, özellikle ülkeye yabancı işçi getirilmesinin önündeki engeller nedeniyle somut
bir ilerleme sağlanamamıştır.
Yukarıda sözü edilen firmaların dışında Hırvatistan’da kurulu bulunan firmalarımız (toplam 50 adet
oldukları tahmin edilmektedir) tekstil ve hazır-giyim ürünleri, halı-kilim, ev tekstili ürünleri ile inşaat
malzemeleri perakende satışı alanlarında faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli firmalardır.
Diğer taraftan, Hırvat firmalarının ülkemizdeki yatırım faaliyetleri de oldukça sınırlı seviyededir.
Hırvatistan’da gıda sektöründe önemli firmalardan olan Podravka d.d.’nin ürünlerini ülkemizde
pazarlamak üzere Şubat 2009’da kurduğu Podravka Inernational Gıda Sanayi ve Dış Ticaret Ltd. Şti.
İstanbul’da faaliyet göstermektedir.

19 / 29


Yine Hırvatistan’ın önemli holdinglerinden olan ve ülkedeki en büyük süpermarket zincirinin (Konzum
süpermarket zinciri) de sahibi olan Agrokor Group Migros’un satışında teklif vermiş ancak Migros bir
başka gruba satılmıştır.
Öte yandan, Hırvat inşaat firmalarının ülkemizde okul inşaatı gibi küçük ölçekli inşaat projeleri
üstlendikleri ve daha büyük ölçekli projelerde yer alma çabası içerisinde oldukları bilinmektedir. Hırvat
firmaları ülkemizdeki enerji projeleriyle de ilgilenmekte olup özellikle rüzgar enerjisi ve hidro elektrik
santrali projelerini takip etmektedirler.

Pazar ile İlgili Bilgiler
Tüketici Tercihleri
Yugoslavya’nın dağılmasının ardından ülkenin geçirdiği pazar ekonomisine geçiş ve özelleştirme süreci
neticesinde sosyo ekonomik çevrede ortaya çıkan dinamik gelişmelerden dolayı Hırvat tüketicilerin
değerleri ve yaşam şekilleri de değişmiş, buna bağlı olarak satın alma ve tüketim alışkanlıkları da
dönüşüm geçirmiştir.
- Hırvatların %60’ı alışverişlerini çoğunlukla süpermarketlerden yapmaktadır.
- Tüketicilerin %40’ı ev ihtiyaçlarını ayda bir kez alışverişe çıkarak karşılamaktadır.
- Günlük alışverişlerin %70’i büyüklüğü 100 metrekareden az, küçük dükkanlardan yapılmaktadır.
- Tüketicilerin %64’ü alışverişlerini çoğunlukla geniş ürün yelpazesine ve uygun fiyatlara sahip olması
nedeni ile belirli bir dükkandan yapmaktadır.
- Tüketicilerin %74’ü günlük alışverişleri için evlerinin yakınındaki bir dükkanı tercih etmektedir.
- Büyük alışverişlerin %97’si Hırvatistan’da yapılmaktadır. (Hırvat tüketicilerin komşu ülkelerden ucuz
alışveriş yapma alışkanlığı da bulunmaktadır.)
- Hırvatların %70’i peşin, %25’i kredi kartı ile ödeme yapmaktadır.
- Bir mağazanın tercih edilmesinde en önemli faktörler uygun fiyat, geniş ürün yelpazesi, ödeme
koşullarının çeşitliliğidir.

Kamu İhaleleri
1.1.2008 tarihinde yürürlüğe giren Kamu İhale Kanunu (25.10.2007 tarihli ve 110/2007 sayılı Resmi
Gazete) ve 1.2.2008 tarihli ve 13/2008 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İhale Kanunu
Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde Hırvatistan’ın kamu alımlarına ilişkin mevzuatı Avrupa Birliği
mevzuatına uyumlu hale getirilmiştir. Buna göre 70.000 HRK (yaklaşık 9.500 Euro) ve üzerindeki kamu
alımları anılan kanuna tabi olup Resmi Gazete’nin elektronik ortamında (http://oglasnik-jn.nn.hr) ilan
edilmesi gerekmektedir.
Hırvatistan Kamu İhale Ofisi - www.javnanabava.hr
Kamu İhaleleri İzleme Komisyonu - www.dkom.hr
T.C. Zagreb Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği web sayfasında yer alan ihaleler için:
www.musavirlikler.gov.tr/tumhaberler.cfm?HaberTur=Haber&dil=TR&ulke=HR

İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Pasaport ve Vize İşlemleri
Türk vatandaşları, 3 aya kadar turistik amaçlı seyahatlerinde vizeden muaftırlar. Vizenin süresinin,
sağlık, evlenme ve diğer haklı görülebilecek sebepler dışında, uzatılması mümkün değildir.
Vize muafiyeti bulunmasına rağmen, sınır polisleri vatandaşlarımızın Hırvatistan’a geliş amaçlarını
sorgulamakta ve inandırıcı bulmadıkları vatandaşlarımızı ülkeye sokmayabilmektedir. Özellikle kaçak
göçmen durumundaki vatandaşlarımızın çokluğu, Hırvatistan’ın bu uygulamasının gerekçesini
oluşturmaktadır. Hırvatistan’a uçakla gelen vatandaşlarımız, bu durumda geldikleri uçakla geri
gönderilebilmektedirler. Turist olarak gelen vatandaşlarımızın, otel rezervasyonlarını önceden
yaptırmaları ve buna ilişkin teyid yazılarını, gerektiğinde sınırdan girişte göstermek üzere yanında
bulundurmalıdırlar. Ziyaret veya iş görüşmesi amacıyla gelen vatandaşlarımızın da bu hususa dikkat
etmeleri ve bir davet yazısını yanlarında bulundurmaları mağdur olmalarını önleyebilecektir.
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri

-, 2013

20 / 29


Hafta içi günlerde 08.00-20.00 saatleri arasında çalışan dükkanlar, cumartesi günleri 08.00-14.00
saatleri arasında çalışmaktadırlar. Market v.b. yerler 07.00 den itibaren çalışmaya başlamaktadır. Pazar
günleri sadece büyük alış veriş merkezleri açık bulunmaktadır.
Resmi tatiller
2012
1 Ocak

Yılbaşı

6 Ocak

Dini Bayram

8-9 Nisan

Paskalya

1 Mayıs

İşçi Bayramı

7 Haziran

Dini Bayram

22 Haziran

Faşizme Karşı Direniş Günü

25 Haziran

Ülkenin Tanınma Günü

5 Ağustos

Zafer Günü

15 Ağustos

Dini Bayram

8 Ekim

Bağımsızlık Günü

1 Kasım

Dini Bayram

25-26 Aralık

Noel

Kaynak: Zagreb Ticaret Müşavirliği

Genel Değerlendirme ve Öngörüler
Türkiye'nin Hırvatistan'a 2011 yılı ihracatı 241,8 milyon dolar, ithalatı ise 311 milyon dolar düzeyinde
gerçekleşmiştir.
Hırvatistan toplam ithalatı 2011 yılında 20,4 milyar dolar olmuştur. Hırvatistan’ın en çok ithalat yaptığı
ülkeler İtalya (% 16,4), Almanya (% 12,6) ve Rusya (% 7,8)’dır. Rusya’dan yapılan 3,2 milyar dolarlık
ithalatın % 96sı enerji ithalatıdır. Toplamdaki 5,4 milyar dolarlık enerji ithalatı dışarıda bırakıldığında
Hırvatistan’ın geri kalan 25 milyon dolarlık ithalatının % 70ini (18 milyar dolar) AB ülkelerinden yaptığı
görülmektedir.
Hırvatistan ithalatının son beş yıllık dönemde yıllık ortalama artış oranı % 17dir. Bu dönemde
Hırvatistan’a ihracatını en çok artıran (Hırvatistan verilerine göre) % 32’lik yıllık ortalama artış oranı ile
Çin ve Türkiye olmuştur. Bu iki ülkeyi % 27 yıllık ortalama ihracat artış oranıyla Rusya izlemektedir.
Ancak, Çin ve Rusya’nın aksine Türkiye’nin Hırvatistan’a yapmakta olduğu ihracat oldukça düşük
seviyede olduğu için söz konusu dönemdeki yüksek büyüme oranına rağmen Türkiye’nin Hırvatistan
pazarındaki payı halen % 1 seviyesindedir. Rusya ve Çinin pazar payları sırasıyla % 10,4 ve % 6dır.
Pazar lideri olan İtalya bu dönemde Türkiye’nin yarısı kadar ihracat artış oranı (% 17) yakalamasına
rağmen 2,8 milyar dolarlık ihracatını 5,2 milyar dolara yükseltmiş ve konumunu güçlendirmiştir.
1 Temmuz 2003te yürürlüğe giren Türkiye-Hırvatistan Serbest Ticaret Anlaşması gereğince Türkiye
menşeli sanayi ürünlerinin Hırvatistan’a ihracatında uygulanan gümrük vergisi oranları 2007 yılından
itibaren sıfırlanmıştır.
Hırvatistan’da son yıllarda artan kişi başına milli gelire paralel olarak tüketim ve tüketim malları ithalatı
hızla artmaktadır. Tüketicinin ürün tercihinde fiyat ve kalite değerlendirmesi önem kazanmaktadır.
Hırvatistan tüketicilerinin en çok itibar ettiği ürünler İtalyan malı ürünlerdir. Hemen hemen her
sektörde İtalyan, Alman, Avusturyalı ve Sloven firmaların hâkimiyeti bulunmaktadır. Ülkeye yatırımda
bulunmak isteyen firmalarımızın bu ülkelerin firmaları ile özellikle tüketici ürünleri dağıtım kanalları ve
hafifi sanayi makineleri ihracatı konularında stratejik ortaklıklar kurarak pazara yönelmesi firmalarımıza
önemli bir rekabet avantajı sağlayabilecektir.
Hırvatistan ithalatında İtalyan firmalarının önemli pay sahibi olmaları ve ayrıca ithalatın önemli bir
kısmının İtalya’nın Trieste limanından yapılıyor olması nedeniyle Hırvatistan pazarına girmek isteyen
firmalarımızın özellikle İtalyan firmalarıyla işbirliği yapmaları tavsiye edilmektedir.
Ülkeye giren ürünlerin Hırvat kalite ve sağlık standartlarına uygunluğu ciddi şekilde denetlenmektedir.
Hırvat tüketiciler nezdinde de ürün kalite standartları ve sağlığa uygunluk konularında yüksek bilinç
düzeyi oluşmuştur. Bu bakımdan ülkeye ihraç edilecek ürünlerin kalite ve sağlık koşullarına uygunluğu
üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Bu konularda yaşanan sorunlar hem firmalarımızın
hem de ülkemizin imajını olumsuz yönde etkilemekte, ülkemizden ihraç edilen ürünlerin daha sıkı
denetimlere tabi tutulmasına ve tüm firmalarımız için zaman kaybına neden olmaktadır.
Hırvat tüketiciler ve ürünleri son kullanıcılara/mağazalara dağıtan Hırvat firmaları satış sonrası hizmet
ve müşteri desteğine önem vermektedir. Hemen hemen her ihraç pazarında olduğu gibi satış sonrası
hizmet ve ürünle ilgili dağıtımcı firmaya satış destekleyici olanaklar sunmak Hırvatistan’da da başarının
ön koşullarından biridir.
Ülkemiz menşeli ürünlerin ithalatında herhangi bir ticaret politikası önlemi veya tarife dışı bir engel
bulunmamaktadır. Ancak, ekonomik krizle mücadele önlemlerinden biri olarak Hırvatistan tüm ülke
menşeli ürünler için ithalat aşamasındaki kontrollerini arttırmış bulunmaktadır.

21 / 29


Hırvatistan’da faaliyette bulunan firmalarımızın karşılaştıkları sorunların başında çalışma izinlerinin
temininde yaşanan güçlükler gelmektedir. Yıllık çalışma izni (work permit) kotaya tabi olup, iş gücü
piyasası koşulları dikkate alınarak iş kolları bazında kotalar her yıl Resmi Gazete’de ilan edilmektedir.
İlan edilen kota miktarı piyasanın ihtiyaçlarını karşılamada yetersiz kalmaktadır.
İş lisansı Hırvatistan kanunlarına göre kurulmuş bulunan yabancı şirketlerin kurucuları ve çalışanları için
verilen izin türüdür. İş lisansı başvurularında yabancı işletmenin Hırvatistan ekonomisine, yerel
istihdama katkısı değerlendirilmekte ve yeni teknoloji, yeni üretim teknikleri sunup sunmadığı gibi
hususlar dikkate alınmaktadır. Değerlendirme sonucu yetersiz bulunan yabancılara iş lisansı
verilmemektedir.
Hırvatistan’da özellikle yerel idarelerin yetkisinde olan bazı ruhsat ve izinlerin temininde bürokratik
engeller çıkarıldığı hususu da firmalarımız tarafından gündeme getirilen sorunlar arasında yer
almaktadır. Ayrıca, ülkede yapılan kamu ihalelerinde ve kamu mülkiyetindeki işletmelerin yaptığı
alımlarda yolsuzluk yapıldığı, ülkedeki hukuk sisteminin ağır işlediği yönündeki şikayetler ülkemiz ve
diğer ülkelerden yabancı yatırımcılar tarafından zaman zaman gündeme getirilmektedir.
Yabancı yatırımcıların karşılaştığı bürokratik engeller, yolsuzluk-usulsüzlük, yargı sisteminin ağır
işlemesi gibi sorunlar Avrupa Birliği’nin Hırvatistan İlerleme Raporunda da eleştiri konusu olan hususlar
arasında yer almaktadır.
Ekonomik kriz nedeniyle birçok Hırvat firmanın yaşadığı finansal sıkıntı ihracatçı firmalarımız açısından
da alacağın tahsili aşamasında sorun yaratmaktadır.
Ülkemizin dış ticaretinde önemli yer tutan AB ülkelerine yönelik yük taşımacılığı güzergahı üzerinde yer
alması nedeniyle Hırvatistan, ulaştırma alanında işbirliğine ihtiyaç duyduğumuz bir ülkedir. İki ülke
arasında yürürlükte bulunan Uluslararası Karayolu Taşımacılığına İlişkin Anlaşma çerçevesinde
Hırvatistan’ın ülkemiz taşımacılarına sağladığı geçiş belgelerinin sayısı talebimizin gerisinde kalmaktadır.
Hırvatistan’ın son yıllarda artan kişi başına milli gelire paralel olarak tüketim ve tüketim malları ithalatı
hızla artmaktadır. Tüketicinin ürün tercihinde fiyat ve kalite değerlendirmesi önem kazanmaktadır.
Birçok ürün grubunda İtalyan, Alman, Sloven ve Avusturyalı firmaların hakimiyeti dikkat çekmektedir.
Ülkeye giren ithal malların kalite ve sağlık standartlarına uygunluğu ciddi şekilde denetlenmektedir.
Tüketicilerin kalite konusundaki hassasiyeti de dikkate alınarak Hırvatistan’a ihraç edilecek ürünlerin
kalite ve sağlık standartlarına uygunluğu üzerinde önemle durulmalıdır.
Ürünlerin kalite koşullarının yanı sıra satış sonrası hizmet ve ürün garantisi sağlanması da diğer bir çok
pazarda olduğu gibi Hırvatistan piyasasında da ihracatçılarımızın üzerinde önemle durması gereken bir
husus olarak değerlendirilmektedir.
Bölgede güçlü olan İtalyan, Alman, Sloven ve Avusturyalı firmaların Hırvatistan’daki yüksek piyasa
payları dikkate alınarak ihracatçılarımızın Hırvatistan pazarına giriş konusunda mevcut rekabeti de
dikkate alarak uzun vadeli hedeflerle pazara girme çalışmaları yapmaları, Hırvatistan’da düzenlenen
uluslararası fuarlara düzenli katılım sağlamaları tavsiye edilmektedir.
Hırvatistan piyasasına mal satışlarında alıcı ile satış sözleşmesi imzalanmadan ticaretin konsinye usulde
yapıldığı durumlarda paranın tahsili aşamasında zaman zaman sorun yaşanmaktadır. İhracatçılarımızın
ileride zor durumda kalmamalarını teminen ticari ilişkilerini satış sözleşmesi yoluyla ve akreditif ödeme
şeklinde yürütmelerinde fayda bulunmaktadır.
Hırvatistan birçok ürün grubunda net ithalatçı durumundadır. Hırvatistan pazarına girmeyi düşünen
firmalarımız açısından inşaat malzemeleri, otomotiv ve yan sanayi, tekstil ve giyim, ev tekstili-otel
mefruşatı, mobilya ve endüstriyel mutfak eşyaları önemli sektörler olarak değerlendirilmektedir.
Ayrıca, inşaat (yol inşa, konut yapımı) ve turizm sektörlerinin de ülkemiz firmaları açısından
değerlendirilebileceği, özellikle turizm bölgelerindeki otellerin yenileme ve yeniden inşasına ilişkin
projelerin müteahhitlik firmalarımız için potansiyel arz ettiği düşünülmektedir.
Hırvatistan’da yatırım yapmayı planlayan firmalarımızın güvenilir bir yerel ortakla çalışmaları tavsiye
edilmektedir. Özellikle yerel idareler nezdinde temin edilmesi gereken bazı izin ve ruhsat işlemleri ile
karşılaşılabilecek bürokratik problemlerin aşılması anlamında yerel ortakla çalışmanın firmalarımıza
kolaylık sağlayabileceği değerlendirilmektedir.

Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz

-, 2013

22 / 29


Hirvatistan ulke raporu_2013

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Destacado

Destacado (15)

Más de UlkeRaporlari2013

Más de UlkeRaporlari2013 (17)

Hirvatistan ulke raporu_2013