Kanada ulke raporu_2013

KANADA
ÜLKE RAPORU

Hazırlayan : Çağlar GÖKSU

Ankara - January, 2013

KANADA
Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler
Temel Sosyal Göstergeler
Nüfus

34,4 milyon

Yüzölçümü

9 984 670 km2 (%4,6 ekilebilir alan)

Dil

İngilizce (%85), Fransızca (%30,7), diğer (%1,7)

Din

Katolik (%95), Protestan, Ortodoks ve diğerleri (%5)

Başkent

Ottowa (1.169.000)

Başlıca şehirleri

Toronto (5.510.000) Montreal (3.696.000) Vancouver (2.286.000) Calgary (1.139.000) Edmonton (1.081.000) Quebec
(729.000)

Yönetim şekli

Parlamenter demokrasiye dayalı Anayasal Monarşi, Federasyon

Cumhurbaşkanı Kraliçe 2. Elizabeth’i temsilen Genel Vali David Johnston
Başbakan

Stephen Harper

Para Birimi

Kanada Doları (CAD) Ortalama kur 2011: C$:ABD$ 1,0

Doğal
kaynaklar

Uranyum, demir, nikel, çinko, bakır, asbest, kadmiyum, alüminyum, altın, kurşun, molibden, potas, kobalt, gümüş, balık,
kereste, tuz, vahşi doğa, kömür, petrol, doğal gaz, hidroenerji

a Gerçekleşen. b Economist Intelligence Unit tahmini. c Economist Intelligence Unit projeksiyonu dSatın alma gücü paritesiyle
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Canada Country Report, Şubat 2012

Temel Ekonomik Göstergeler
2007a

2008a

2009a

2010a

2011a

2012b

2013b

Nominal GSYİH (milyar ABD$)

1.424,1

1.502,7

1.337,6

1.577,0

1.736,9

1.752,0

1.869,0

Nominal GSYİH (milyar CAD)

1.529,6

1.603,4

1.529,0

1.624,6

1.718,7

1.799,2

1.883,5

GSYİH (PPP) d (milyar ABD$)

1.263,0

1.299,0

1.277,1

1.329,9

1.384,0

1.443,0

1.505,0

2,2

0,7

-2,8

3,2

2,5

1,9

2,2

Kişi başı GSYİH (ABD$)

43.201,6 45.061,8 39.697,3 46.334,1 50.540,0 50.510,0

53.380,0

Kişi başı GSYİH (PPP) d(ABD$)

38.316,3 38.952,7 37.902,1 39.071,8 40.260,0 41.600,0

42.990,0

Reel büyüme (%)

Nüfus (milyon kişi)

33,0

33,3

33,7

34,0

34,4

34,7

35,0

Toplam İşgücü (milyon kişi)

17,9

18,2

18,3

18,5

18,7

18,8

18,9

İstihdam (milyon kişi)

16,8

17,1

16,8

17,0

17,3

17,4

17,6

İşsizlik oranı (%)

6,1

6,2

8,3

8,0

7,5

7,6

7,1

İşçilik maliyetleri (saat başı ABD$)

28,9

29,8

26,4

30,7

32,8

32,5

34,1

Sanayi üretimindeki değişim (%)

-0,8

-4,5

-11,5

6,1

3,9

2,3

3,8

Enflasyon (%,ort.)

2,1

2,4

0,3

1,8

2,9

2,3

2,2

Enflasyon (dönem sonu %)

2,5

1,2

1,3

2,3

2,3

2,5

2,2

Kredi faiz oranı (%, ort.)

6,1

4,7

2,4

2,6

3,0

3,0

3,7

GSYİH’de Tarım payı (%)

1,7

1,8

1,6

1,6

1,6

1,6

1,6

31,0

29,7

27,6

28,5

29,0

29,1

29,2

GSYİH’de Sanayi payı (%)
GSYİH’de Hizmetler payı (%)

67,2

68,3

70,4

69,5

69,0

68,9

68,8

Mal İhracatı (fob milyar ABD$)

431,2

458,1

323,1

393,0

464,9

468,8

504,5

Mal İthalatı (fob milyar ABD$)

-387,0

-415,9

-327,3

-401,7

-463,4

-463,4

-495,1

Hizmet ihracatı (milyar ABD$)

65,0

67,9

59,7

69,2

75,2

75,6

80,5

Hizmet İthalatı ( milyar ABD$)

-82,5

-88,1

-79,1

-91,3

-100,1

-100,0

-106,1

İhraç fiyatlarındaki değişim (%)

7,3

11,3

-17,4

12,9

10,6

-2,8

2,3

İthal fiyatlarındaki değişim (%)

3,5

8,3

-7,0

7,7

7,4

-1,9

0,8

11,9

4,9

-39,6

-49,4

-48,0

-40,2

-41,3

Cari denge (milyar ABD$)
Ülkeye giren doğrudan yabancı yatırımlar (milyar ABD$)

57,2

21,4

23,4

35,4

52,1

64,1

57,2

Ülkeden çıkan doğrudan yabancı yatırımlar (milyar ABD$)

-79,8

-41,7

-38,6

-37,3

-45,2

-51,4

-79,8

Doğrudan yabancı yatırım stokları (milyar ABD$)

443,2

523,2

561,1

596,5

648,6

712,7

443,2

Döviz Kuru CAD:ABD$ (ort.)

1,1

1,1

1,1

1,0

1,0

1,0

1,0

Döviz Kuru CAD:ABD$ (dönem sonu)

1,0

1,2

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

-, 2013

2 / 43

Yasal Uyarı : Kaynak gösterilmek kaydı ile alıntı yapılabilir. Dokümanın her hangi bir yöntemle çoğaltılması ve/veya basılı ya da elektronik her hangi bir
ortamda dağıtımı yasaktır.

Döviz Kuru ¥:C$ (dönem sonu)

113,06

74,14

88,94

82,50

75,47

77,02

81,70

a Gerçekleşen. b Economist Intelligence Unit tahmini. c Economist Intelligence Unit projeksiyonu dSatın alma gücü paritesiyle
Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Canada Country Report, Şubat 2012

Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar
ABEDA, ACCT, AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu), ARF, AsDB (Asya Kalkınma
Bankası), ASEAN (Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği-Dialog Ortağı), AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası),
CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CDB (Karayipler Kalkınma Bankası), CE (Avrupa Konseyi), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık
Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), ECLAC
(Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu), ESA (Avrupa Uzay Ajansı), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 7,
G-8, G-10, G-20, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası
İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU
(Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederasyonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası
Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman
Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO
(Uluslararası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası
Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı),
IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU
(Uluslararası Haberleşme Birliği), MINURCA, MIPONUH, MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, NATO (Kuzey Atlantik
Asamblesi), NEA (Nükleer Enerji Kurulu), NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma
Örgütü),OPCW, OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler),
UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNDOF (BM Ateşkes Gözlem Misyonu), UNESCO (Eğitim-Bilim
ve Kültür Örgütü), UNFICYP (BM Barış Gücü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem
Misyonu), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi),
UNMOP (BM Prevlaka Gözlem Misyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü),
UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO
(Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm
Örgütü), WTO (Dünya Ticaret Örgütü)

Genel Bilgiler
Coğrafi Konum
Kuzey Amerika'nın kuzeyinde, 60 00 kuzey enlemi ve 95 00 batı boylamı arasında bulunan ve hem Atlas hem de Pasifik
Okyanusu’na kıyısı olan Kanada, bu her iki Okyanusun yanı sıra Kuzey Buz Denizi’nde de çok uzun kıyılara sahiptir.
Ülkenin, güneyde 8.892 km uzunluğundaki sınırıyla ABD haricinde kara komşusu bulunmamaktadır.
Yaklaşık 202 bin kilometre ile dünyanın en uzun kıyılarına sahip ülkesi olan Kanada’nın yüzölçümü, dünya toplam
yüzölçümünün %7’sini, Amerika kıtasının ise yaklaşık %41’lik kısmını oluşturmaktadır. 10 milyon kilometrekareye ulaşan
yüzölçümüne rağmen, ülke nüfusunun büyük kısmı başta güneydeki ABD sınırına yakın bölgeler olmak üzere belirli
bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Karasal yüzölçümü 9,1 milyon km2 olup, bunun %7’si tarımsal alan, %46’sı ise orman
alanlarından oluşmaktadır.
Coğrafyasında batıdaki dağlık ovalar ile güneydoğudaki alçak düzlüklerin ön plana çıktığı ülkenin en yüksek noktası da 5
959 metre yüksekliği ile Logan Dağları’dır.
Ülke doğudan batıya 6 farklı zaman dilimine ve British Columbia (Pasifik Kıyısı), The Cordillera, The Prairies, The Canadian
Shield, The Great Lakes (Güney Quebec ve Ontario Eyaletleri), The Atlantic Provinces, ve The Arctic (Kuzey Buz Denizi)
olmak üzere 7 coğrafi bölgeye ayrılmaktadır.

Siyasi ve İdari Yapı
1 Temmuz 1867 tarihinde İngiltere'den ayrılarak Federal yapıda bağımsızlığını ilan eden Kanada’da, İngiltere Kraliçesi’ne
bağlı bir anayasal monarşi yönetim biçimi benimsenmiştir. Kanada Hükümeti’nin önerisi ile Kraliçe tarafından atanan Genel
Vali, Kraliçe’nin ülkedeki temsilcisi olarak görev yapmaktadır.
Ülkenin iki meclisli parlamenter sistemi, 308 üyeli Avam kamarası ile 105 üyeli Senato’dan oluşmaktadır. Avam kamarası
üyeleri dört yılda bir yapılan seçimlerle belirlenirken Senato üyeleri Başbakan’ın önerisiyle Genel Vali tarafından
atanmaktadır.
10 eyalet (Alberta, British Columbia, Manitoba, New Brunswick, Newfoundland, Northwest, Nova Scotia, Nunavut, Ontario,
Prince Edward Adası) ve 3 bölgeden (Quebec, Saskatchewan, Yukon) oluşan federal yapı içinde yönetim yetkileri, Merkezi
Hükümet (Federal Government), Eyalet Hükümetleri (Provincial Government) ve Yerel Hükümetler/Belediyeler (Regional
Government) arasında paylaşılmaktadır. Eyalet ve Bölgesel Hükümetler anayasa çerçevesinde belirlenmiş kapsamda
bağımsızdır. Kuzeybatı (The Northwest) ve Yukon Bağımsız Bölgeleri ise merkezi hükümet tarafından yönetilmektedir.

Nüfus ve İşgücü Yapısı

Kanada Ülke Raporu

3 / 43


Coğrafi yapısından dolayı nüfusun dağınık olduğu Kanada’da kentleşme oranı oldukça yüksektir. Ülke dünyanın nüfus
yoğunluğu en düşük olan ülkelerinden biridir. Buna karşılık ülke aynı zamanda dünyada kentleşme oranının en yüksek
olduğu ülkelerden biridir. Ülke nüfusunun yaklaşık %85’lik kısmı 350 kilometre uzunluğundaki ABD sınırı doğrultusunda
yaşamakta olup, bu nüfusun yarısından fazlası büyük şehirlerde yerleşiktir. Ülkenin orta ve kuzey bölgelerinde de şehirler
ve kasabalar olmasına rağmen bunların nüfus yoğunluğu oldukça düşüktür.
Ülkeye ilk yerleşenler İngiliz ve Fransızlar olmakla beraber ülke nüfusunun kökenleri pek çok farklı ülkeden gelmektedir. Bu
kültürel çeşitlilik, 1970’li yılların başından bu yana bir Kanada “ideali” haline gelmiştir.
Nüfus, yavaş bir artış hızı gösterse de Kanada hala G8 ülkeleri arasında nüfus artış hızı en fazla olan ülkelerden biridir. Ülke
nüfusu 2000 yılından bu yana yıllık ortalama %1’lerde seyreden artış oranları göstermektedir. Kanada’nın geçmişi göz
önüne alındığında oldukça düşük olan bu oran, G7 içindeki en yüksek nüfus artış hızı oranıdır. 2001 yılından bu yana
ülkenin aldığı göç ise ülke nüfus artışının %66’lık kısmını oluşturmaktadır.
Nüfus İstatistikleri (1 Temmuz 2011 itibariyle)
Toplam nüfus (milyon)

34,4

Erkek

%40,6

Kadın

%50,4

Yaş grupları
0-24 yaş

%29,8

25-64 yaş

%55,8

64 üstü yaş

%14,4

Nüfus artışı

%1,04

Doğal Nüfus artışı (bin kişi)

133,5

Net göçmen alımı (bin kişi)

223,1

Ortalama Yaş

39,9

Ortalama yaşam beklentisi (yıl)
Erkek

78,5

Kadın

83,0

Kaynak: Statistics Canada, CANSIM

İstihdamın %80’e yakını hizmet sektöründen kaynaklanmaktadır. İşsizlik oranı 1990’lı yılların başından itibaren yavaş
yavaş azalarak 2008 yılı başı itibarıyla %6’lara kadar gerilemiş olsa da 2009 yılında tekrar artışa geçmiştir.
2008 yılının başında ulaşılan düşük işsizlik oranının en önde gelen sebepleri; izlenen sağlıklı para ve maliye politikalarına
bağlı olarak makroekonomik istikrardaki gelişme ve işsizlik sigorta sisteminde gerçekleştirilen ve iş aramayı teşvik edici
önlemler öngören değişikliklerdir. Her ne kadar kadın ve yaşlı nüfusun iş gücüne katılma oranının artması ile ülkenin işgücü
hacmi gelişmiş olsa da, nüfusun giderek yaşlanarak doğum oranlarının azalması ile önümüzdeki yıllarda işgücü arzında
sıkıntı yaşanılması beklenmektedir. İşgücü arzının korunması için geçmişte olduğu gibi önümüzdeki dönemlerde de
göçmenlerden yararlanılacaktır.
Ülkede uygulanan asgari ücret oranları, eyaletlere ve işverenin politikalarına göre farklılık göstermektedir. Yetişkinler için
asgari ücret oranları saat başına 9-10 Dolar arasında değişmektedir. Kanada genelinde ortalama ücretler ise saatlik 22-23
dolar civarındadır. Haftalık çalışma asaatleri de yine eyaletlere göre değişmekle birlikte Kanada ortalaması 30 sasat
civarındadır.
Ekonomik Sektörlere Göre İstihdam İstatistikleri (1 000 kişi)
2007

2008

2009

2010

2011

Tüm sektörler

16805,6

17087,4

16813,1

17041,0

17306,2

Üretim sektörü

3975,7

4013,4

3724,3

3740,0

3804,9

Tarım

335,0

323,6

316,1

300,7

305,6

Ormancılık, balıkçılık, madencilik, petrol ve doğalgaz

341,7

344,6

317,9

329,4

337,2

Kamu hizmetleri
İnşaat
İmalat

137,7

151,5

147,6

148,3

139,8

1130,5

1231,0

1160,8

1217,2

1262,2

2030,9

1962,7

1781,8

1744,3

1760,2

12829,9

13074,0

13088,8

13301,0

13501,3

2673,3

2684,9

2652,2

2677,8

2669,9

819,7

848,9

816,2

805,7

843,4

Finans, sigorta, emlak ve leasing

1055,8

1073,6

1092,1

1095,7

1083,4

Profesyonel, bilimsel ve teknik hizm.

1129,9

1189,3

1191,9

1266,7

1309,2

Hizmetler sektörü
Ticaret
Nakliye ve depolama

İşletme, bina ve diğer destek hizm,*

699,0

685,0

654,9

672,2

677,0

Eğitim hizm.

1179,8

1186,3

1188,8

1217,8

1219,4

Sağlık ve sosyal yardım

1835,4

1893,0

1949,2

2030,7

2091,5

776,3

758,4

769,6

766,0

784,2

1073,8

1080,6

1056,6

1058,4

1093,4

721,8

748,3

787,0

753,5

758,7

Bilgi, kültür ve eğlence
Konaklama ve gıda hizm.
Diğer hizmetler

-, 2013

4 / 43


Kamu idaresi

865,1

925,7

930,3

956,4

971,2

*Şirket yönetimleri, idari ve diğer destek hizmetleri

Doğal Kaynaklar ve Çevre
Ülkenin üç ana bölgesi ve Prens Edward Adası’nda birincil tarımsal faaliyetler de önem taşıyor olmakla beraber başta British
Columbia ve Quebec olmak üzere Kanada’nın tüm bölgelerinde madencilik ve ormancılık çok büyük önem taşımaktadır.
Kanada dünya ormanlarının %10’una sahip ve topraklarının yarısı ormanlarla kaplı bir ülkedir. Bu ormanların %65’i verimli
olarak kabul edilmektedir. Ladin en yaygın ağaç türüdür. Ülke dünyadaki en büyük kereste, odun hamuru ve gazete kağıdı
ihracatçısıdır. Ormancılık sanayii geleneksel olarak ABD inşaat ve basın sektörlerine aşırı derecede bağımlı olup, bu
sektörlerdeki gelişmelerden şiddetle etkilenmektedir.
Ham ağaçların üçte birinden fazlası British Colombia’da kesilmekle beraber kerestenin büyük kısmı Ontario, Quebec ve
kısmen de New Brunswick’te üretilmektedir. Her yıl yaklaşık 10 milyar Kanada doları tutarındaki yumuşak kereste ABD’ye
ihraç edilmektedir. Bu tutar Kanada kereste üretiminin yaklaşık üçte ikisini ve toplam kereste ihracatının yüzde seksenini
oluşturmaktadır.
Özellikle Alberta olmak üzere tüm Batı Kanada’da büyük miktarlarda petrol ve doğal gaz rezervleri bulunmaktadır. Ayrıca
Atlantik kıyısında birkaç tane açık deniz petrol çıkarma tesisi bulunmaktadır. Diğer taraftan British Columbia, Manitoba ve
Quebec bölgelerinde nehirler önemli bir hidro-elektrik kaynağı olarak kullanılmaktadır.
Kanada toprakları ve su kaynaklarının %12’lik kısmı, kanun gereği federal ve bölgesel hükümetler tarafından milli park,
bölgesel park, vahşi yaşam alanı veya ekolojik rezerv olarak korunmaktadır. Ayrıca doğal kaynakların tüketilmesini
engellemek amacıyla, hükümet tarafından finanse edilen belirli geri dönüşüm ve doğal hayatın yenilenmesi programları
uygulanmaktadır.
Federal Hükümet, Aralık 2002’de sera gazı emisyonunu azaltma amaçlı Kyoto protokolünü onaylamıştır. Ancak anlaşma
gereği 2010 yılı itibarıyla ulaşılması gereken sera gazı emisyon oranlarının gerçekleştirilemeyeceği ortaya çıkmıştır. Her ne
kadar Protokolün hedeflerine ulaşmak için çeşitli önlemler uygulanmaya çalışılmış olsa da mevcut sera gazı emisyon
oranları arzu edilen düzeyin çok üstündedir. Özellikle konvansiyonel petrol çıkarma tekniklerine kıyasla üç kat daha fazla
sera gazı salınımına yol açan Alberta’daki petrol çıkarma sektörünün güçlü lobisi, Protokolün uygulanmasının bölge için mali
felakete yol açacağını ifade etmektedir.

Genel Ekonomik Durum
Ekonomik Yapı
Kuzey Amerika pazarı ile hızla gelişen Asya ekonomileri arasında bir köprü görevi gören stratejik pozisyonu ile Kanada,
dünyanın en büyük dokuzuncu tüketim pazarıdır. ABD ve Meksika ile gerçekleştirilen Kuzey Amerika Serbest Ticaret Alanı
(NAFTA) sayesinde 443 milyonu aşan bir tüketici kitlesine ulaşma imkanı sağlamanın yanı sıra ülke, güvenli iş ve yatırım
ortamı ile de dünyanın önde gelen en dinamik ekonomilerinden biri olarak değerlendirilmektedir.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G8 üyesi olan Kanada, dünyanın en zengin ekonomilerinden biridir.
Sanayileşmiş diğer ekonomilerden farklı olarak Kanada ekonomisinde, ağaç ve petrol sanayi (birincil endüstriler) önemli bir
yere sahiptir. Ülke aynı zamanda Güney Ontario merkezli, özellikle otomobil ağırlıklı bir imalat endüstrisine de sahiptir.
Doğal kaynaklar ülke ekonomisinin gelişmesinde kilit bir rol oynamış olmakla beraber toplam ekonomik faaliyetlerin %70’i
ve istihdamın %75’ini oluşturan hizmetler sektörüyle bugün Kanada ekonomisi oldukça çeşitlenmiştir.
British Columbia ve Alberta eyaletleri için çok büyük önem taşıyan doğal kaynaklar ticari dengenin önemli bir unsurudur.
GSYİH'nin Sektörlere Göre Dağılımı (2002 yılı sabit fiyatlarıyla milyon Dolar)
2008
Tüm Sektörler*
Mal üreten sektörler

2009

2010

2011

GSYİH'de payı

1.229.786 1.193.211 1.233.930 1.266.531

100

368.514

334.478

352.456

364.930

28

Tarım, ormancılık ve balıkçılık

30.008

28.082

28.486

29.056

2

Maden, petrol ve doğal gaz

56.538

52.125

54.967

57.360

5

İmalat

171.785

150.431

158.326

162.181

13

İnşaat

74.875

68.011

73.467

76.518

6

Kamu hizmetleri

33.044

32.191

32.624

34.060

3

863.697

864.940

886.794

906.533

72

Toptan ticaret

69.628

65.268

68.822

71.052

6

Perakende ticaret

73.293

72.774

75.634

76.851

6

Nakliye ve depolama

57.884

55.338

57.569

59.772

5

Bilgi ve kültürel sektörler

44.940

44.848

45.240

45.915

4

Hizmet Üreten Sektörler

245.547

251.128

257.488

264.302

21

Profesyonel, bilimsel ve teknik hizmetler

Finans ve sigorta, emlak ve kiralama, şirket ve işletme yönetimi

60.209

59.623

59.948

61.561

5

İdari ve destek, atık yönetimi ve onarım hizmetleri

31.025

29.860

30.329

30.751

2

Kanada Ülke Raporu

5 / 43


Eğitim hizmetleri

60.140

61.219

62.539

63.147

5

Sağlık ve sosyal yardım

78.715

80.888

82.761

84.479

7

Sanat ve eğlence

11.215

11.272

11.359

11.228

1

Konaklama ve gıda hizm.

26.846

26.094

26.611

27.338

2

Kamu İdaresi

71.447

73.742

75.390

76.375

6

Diğer hizmetler

32.039

31.920

32.329

33.084

3

85.579

81.691

84.116

87.392

7

Enerji
*Kuzey Amerika Sanayi Sınıflandırma Sistemi’ne (NAICS) göre

Ekonomik Performans
En son 1991 yılında yaşanan %2,1’lik daralmadan sonra 2009 yılına kadar olan dönem içinde Kanada ekonomik
performansının en göze çarpan unsuru hiç ekonomik daralma yaşanmamış olmasıdır. Bu süreçte Kanada ekonomisinin
genel olarak düşük işsizlik ve bütçe fazlaları ile sürekli bir büyüme içerisinde olduğu görülmektedir. Kanada 2001 krizini,
sadece üç aylık bir daralma ile atlatmayı başarmış, ekonomi 2004-2007 yılları arasında yıllık ortalama %3’lerde seyreden
oranlarda büyümüştür. Öte yandan 2009 kriziyle birlikte yıllar sonra ilk defa yaşadığı ekonomik daralmayla birlikte cari açık
veren Kanada’nın 2007-2011 yılları arasında büyüme hızı ortalama %1,1 olmuştur.
Serbest piyasa ekonomisi uygulanmakta olan Kanada’da, devletin ekonomik hayata müdahalesi Avrupa ülkeleri kadar
olmasa da ABD’ye kıyasla biraz daha belirgindir. Ontario ve Batı eyaletlerinin bir kısmı hariç olmak üzere, genellikle
Kanada’nın kişi başına düşen GSYİH’si, ABD’den düşük, Avrupa ekonomilerinden büyüktür.
Ülkeler İtibarıyla Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler (2011)
Kanada

ABD

İngiltere

Japonya

Çin

GSYİH (PPP), milyar Dolar

1384

15088

2301

4354

11353

Türkiye
1063

Kişi başına GSYİH (PPP)*

40260

48180

36690

34430

8600

14360

Reel büyüme %

2,5

1,7

0,9

-0,9

9,2

7,9

Enflasyon (dönem sonu,; %)

2,3

3,0

4,2

-0,2

4,1

10,4

Enflasyon (ort; %)

2,9

3,1

4,5

-0,3

5,5

6,5

Cari denge (milyar Dolar)

-48

-480

-69,4

120,5

201

-77,1

Cari denge (GSYİH % pay)

-2,8

-3,2

-2,8

2,1

2,9

-10,4

İhracat (fob-milyar Dolar)

465

1499

480

788

1904

144

İthalat (fob-milyar Dolar)

463

2239

639

808

1660

234

* Satın alma gücü paritesiyle Dolar
Kaynak: The Economist Intelligence, Data Tools

Bölgesel Eğilimler
ONTARIO EYALET RAPORU
QUEBEC EYALET RAPORU

Sektörler
Tarım ve Hayvancılık
Tarıma elverişli bu topraklar ülkenin güney sınırı boyunca dağılmış bulunmaktadır. Sınırlı tarım alanına karşılık Kanada,
başta buğday olmak üzere dünyanın önde gelen tarım üreticilerinden biridir.
Son 50 yılda Kanada tarım sektörü önemli bir yapısal değişim geçirmiş, diğer sanayileşmiş ülkelerde olduğu gibi tarım
sektörünün ve tarımda istihdam edilen nüfusun payı giderek azalmış, çiftlikler büyümüş ancak sayıları azalmıştır. Toplam
ekilen tarım arazisinde önemli bir değişiklik gözlenmemiş olup, çiftlik başına düşen tarım arazilerinde toplamda artış
gerçekleşmiş, bu çerçevede Sasketchewan eyaleti ortalama tarım arazilerinin en yüksek olduğu eyalet olmuştur.
Kanada hayvancılık üretimi açısından değerlendirildiğinde, en büyük sürülerin domuz çiftliklerinde yetiştirilmekte olduğu ve
bu alandaki büyümenin son on yılda yaklaşık %150 civarında olduğu hesaplanmaktadır. Yine süt inekleri ve sığır sayısında
da artış kaydedilmektedir.
Tarım ve Gıda Ürünlerinde önemli bir üretici konumunda bulunan Kanada, özellikle daha sıcak iklimlerde yetişen ürünlere
yönelik talebin karşılanması amacıyla düzenli olarak ithalat yapmaktadır. Coğrafi konum nedeniyle dış ticaret ağırlıklı olarak
diğer NAFTA (North American Free Trade Agreement) üyeleri olan ABD ve Meksika arasında gerçekleşmesine karşın Avrupa
ve Uzakdoğu pazarları da Kanada’nın dış ticaretinde önemli rol oynamaktadır.
Diğer sanayileşmiş büyük ülkelerin aksine Kanada çiftçileri üretimleri için devletten büyük sübvansiyonlar almamaktadırlar.
Kanada’da çiftçilere yalnızca tabii afet ve kuraklık gibi durumlarda destek verilmektedir.
Süt ürünleri üreten ve tavuk yetiştiren çiftliklere ülkenin hemen her yerinde rastlanmakla birlikte, süt üretiminin Quebec’te,
tavukçuluğun ise Ontario’da yoğunlaştığı görülmektedir. Bu sektörlerin üretimleri daha çok iç piyasaya dönüktür.

-, 2013

6 / 43


Tarımsal Üretim İstatistikleri (1000 ton)
Tarla Bitkileri
Buğday

2006

2007

2008

2009

2010

25265

20054

28611

26848

23167

Kolza

9000

9601

12643

12417

11866

Mısır

8990

11649

10592

9561

11715

Arpa

9573

10984

11781

9517

7605

Patates

5091

4999

4724

4581

4422

Soya fasulyesi

3466

2696

3336

3507

4345

Yulaf

3852

4696

4273

2798

2298

Bezelye

2520

2935

3571

3379

2862

Mercimek

693

734

1043

1510

1947

Şeker pancarı

871

762

345

658

508

Keten tohumu

989

634

861

930

423

Kuru fasulye

372

277

266

224

254

Çavdar

383

252

316

281

216

Nohut

163

225

67

76

128

Kanarya tohumu

133

162

196

159

111

Ayçiçeği tohumu

157

125

112

102

68

Kaynak: FAOSTAT

Ülkenin denizlere olan kıyıları ve iç su kaynaklarına bağlı olarak balıkçılık geleneksel olarak önem taşıyan bir sektör
olmuştur. Ancak yerli ve yabancılar tarafından yıllarca aşırı avlanma yapılması nedeniyle ülkenin yerel balık çeşitliliği
giderek azalmıştır. Halen özellikle British Columbia bölgesi ve Atlantik kıyısındaki balık çiftlikleri ülkenin deniz ürünü
üretiminin yaklaşık ¼’lük kısmını gerçekleştirmektedir.
Sanayi
Gerek sanayi sektörlerinde verimliliğin artması, gerek hizmetler sektörünün büyümesi gerekse piyasanın belirsiz yapısına
bağlı olarak 2002 yılından itibaren Kanada’da sanayi sektöründeki istihdam giderek azalmıştır.
Kanada’nın önde gelen sanayi sektörleri, otomotiv ve yedek parça, telekomünikasyon, elektrikli ve elektronik cihazlar,
kimyasallar ve metal ürünleridir. Başta otomotiv olmak üzere ülkedeki pek çok sanayi kolu, ABD üretimi ile entegre halde
faaliyet göstermektedir. Ülkedeki imalat sanayinin önemli bir kısmı ABD firmalarının şubelerinden oluşmaktadır. ABD
pazarına bu bağımlılık hali, Kanadalı üreticileri ABD pazarındaki ekonomik ve kurla ilgili dalgalanmalara karşı çok duyarlı
hale getirmiştir. Ülkenin sanayi sektörleri aynı zamanda başta Çin ve diğer Asya ülkeleri olmak üzere düşük üretim maliyetli
ülkelerden kaynaklanan rekabetten olumsuz etkilenmektedir.
Kanada’da en önemli imalat sanayi güneybatı Ontario’daki otomobil endüstrisidir. Bu endüstri 1965 yılında ABD ile
imzalanan ve otomobil, otobüs, kamyon, lastik ve yedek parçaların gümrük vergisiz ithaline imkan veren Auto Pact
anlaşmasının ardından büyük bir gelişme göstermiştir. Ontario, belli başlı Amerikan ve Japon araba üreticileri ile çok
sayıdaki oto yedek parça firmasının bulunduğu bir eyalettir. Ontario, bugün Amerika otomobil endüstrisinin kalbi
durumundaki Michigan’dan daha fazla araç üretmektedir. Otomobil üreticilerinin Kanada’ya olan ilgisinin altında ABD’ye
kıyasla daha eğitimli olan nüfus ve düşük işgücü maliyetleri yatmaktadır.
Kanada’nın diğer önemli eyaleti olan Quebec, uzay ve havacılık sektöründe ABD’nin Seattle ve Fransa’nın Tolouse
şehirleriyle birlikte dünyanın en önemli merkezlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Eyalet dünyada Uzay endüstrisi
alanındaki istihdam bakımından beşinci sırada; satışlar bakımından ise ABD, Fransa, Almanya, İngiltere ve Japonya’nın
ardından altıncı sırada yer almaktadır. Ayrıca Kanada Uzay Ajansının genel merkezi de Quebec’te yer almaktadır. Uzay
endüstrilerinin yanı sıra, ilaç sanayi, biyo teknoloji ve bilgi teknolojileri gibi yüksek teknolojili sektörler de önemli sanayi
sektörleri arasında bulunmaktadır.

Madencilik
Kanada ekonomisinin gelişiminde mineral ve mineral dışı kaynakların payı çok büyüktür. Prince Edward adası hariç olmak
üzere ülkenin tüm eyalet ve bölgelerinde mineral kaynaklar bulunmakla beraber toplam madencilik faaliyetlerinin %90’lık
kısmı British Columbia, Alberta, Saskatchewan, Ontario, Quebec ve Northwest bölgelerinde gerçekleştirilmektedir.
Ülke genelinde 60’tan fazla farklı mineral ürün çıkartılan 884 adet maden ve ocak faaliyet göstermektedir. Kanada dünyanın
en büyük potas ve ikinci büyük uranyum üreticisi olmasının yanı sıra nikel, çinko ve asbestte dünyada ön sıradadır. Ülke
bunların yanı sıra bakır, kadmiyum, alüminyum, tuz, altın ve kobalt gibi çok sayıda mineralin en büyük üreticilerindendir.
Kanada kükürt üretiminde de dünyada ABD’den sonra ikinci sırada yer almakta olup, ülke bu elementin net ihracatçısı
konumundadır
Northwest bölgesinde keşfedilen büyük elmas yatakları sayesinde ülke elmas üreten ülkeler sıralamasında da öne çıkmıştır.
Halen bu bölgede iki adet elmas madeni faaliyet göstermektedir. De Beers isimli büyük elmas üreticisi firma, Ontario ve
Northwest’te iki yeni elmas madeni açmayı planlamaktadır.
Madencilikle ilgili konular yerel idarelerin yetkisinde olduğundan bu konudaki politikalar da yerel yönetimlere paralel olarak
farklılıklar göstermektedir. Buna bağlı olarak son on yıllık dönemde özellikle British Columbia bölgesinde maden
yatırımlarında dalgalanmalar yaşanmıştır.

İnşaat
Kanada Ülke Raporu

7 / 43


Özellikle düşük faiz oranlarına bağlı olarak Kanada’nın inşaat sektörü, özellikle de konut inşaatları son beş yıllık dönemde
önemli büyüme göstermiştir. Bu eğilim, özellikle büyük şehirlerdeki ofis binalarındaki arz fazlasına ve bütçe gerekçeleri ile
kamu altyapı harcamalarındaki azalmaya paralel olarak 2008 yılı başından itibaren tersine dönmüştür.
Yine de 2002-2007 yılları arasında ticari ve kamu amaçlı bina inşaat izinleri sayısında %60 artış yaşanmıştır. İnşaat
sektöründeki bu patlama, ağırlıklı olarak batıdaki Alberta ve British Columbia bölgelerinde yoğunlaşmıştır.

Turizm
Doğal güzellikleri, açık hava faaliyet imkanları ve nispeten temiz ve güvenli şehirleri, Kanada’yı turizm açısından cazip
kılmaktadır. Ülkenin gelişmiş altyapısı ve dünyanın en büyük turizm pazarına sahip olan ABD’ye kültürel ve coğrafi yakınlığı,
turizm sektörünü destekleyen diğer önemli unsurlar arasında sayılabilir. Ayrıca Kanada, hem yüksek teknolojili hem de
yerel ve uluslararası tüketime cevap veren bir eğlence endüstrisine sahiptir.
Ülkeye gelen yabancı turistler içinde ilk sırayı ABD alırken ABD’yi İngiltere, Japonya, Fransa ve Almanya takip etmektedir.
Bu ülkelerden gelen turistlerden elde edilen gelirler, ülke içi turizm gelirleri ile beraber ülkenin toplam seyahat ve turizm
gelirlerinin %90’lık kısmını oluşturmaktadır.

Enerji
Zengin petrol, doğal gaz, kömür ve uranyum rezervlerine sahip olan Kanada dünyanın üçüncü büyük doğal gaz ve altıncı
büyük ham petrol üreticisidir. Başta kuzey Alberta bölgesindekiler olmak üzere ülkenin toplam rezervlerinin 180 milyar varil
düzeyinde olduğu tahmin edilmektedir. Alberta dışındaki önemli rezervler arasında British Colombia ve Saskatchewan
bölgeleri sayılabilir.
Gerek ülke topraklarının büyüklüğü ve zor iklim koşulları, gerekse yüksek sanayileşme düzeyine bağlı olarak, net kişi
başına enerji tüketimi açısından Kanada dünyanın en büyük tüketicileri arasındadır. Yine de ülke, ihracata yöneltilen ciddi
düzeyde enerji fazlası vermektedir. Bu enerji fazlasının yaklaşık %95’lik kısmı (özellikle petrol ve doğal gaz), ABD pazarına
ihraç edilmektedir.
Kanada aynı zamanda dünyanın önde gelen elektrik üreticilerindendir. Başka hiçbir ülkede olmadığı kadar bol nehir ve göl
kaynaklarıyla Kanada’nın toplam elektrik üretiminin %60’lık kısmı hidroelektrik, %24’lük kısmı termal üretim (doğal gaz ve
kömür) ve geri kalanın büyük kısmı da nükleer elektrik olarak yapılmaktadır. Hidroelektrik özellikle Quebec, British
Columbia, Ontario ve Manitoba’da bol ve ucuz olarak üretilmektedir. Bu bol ve ucuz enerji Quebec ve British Colombia’da
alüminyum endüstrisi gibi büyük ve önemli bazı endüstrilerin doğmasına imkan sağlamıştır.
Enerji İstatistikleri (petajul)
2006

2007

2008

2009

2010

16.442,1

16.569,4

16.278,8

15.694,5

15.947,9

İhracat1

8.531,1

8.791,2

8.806,8

8.448,1

8.751,4

İthalat1

2.892,3

3.053,5

3.128,4

3.039,8

3.041,2

Net arz2

9.302,9

9.707,9

9.660,4

9.214,8

9.438,3

Üretici Tüketimi

1.295,9

1.247,4

1.189,4

1.252,0

1.073,4

Enerji Dışı Tüketim

1.105,6

1.101,4

1.021,6

962,2

1.019,2

Nihai Enerji Tüketimi

7.521,7

7.921,5

7.860,9

7.461,5

7.622,1

Toplam endüstriyel

2.262,1

2.382,8

2.312,7

2.192,6

2.329,4

Toplam ulaştırma

2.364,0

2.460,0

2.412,4

2.534,7

2.601,0

Tarım

211,5

215,4

217,0

210,6

246,1

Konut

1.245,9

1.357,6

1.359,8

1.326,8

1.267,2

Birincil üretim1

Kamu
Ticari ve diğer kurumsal

127,7

122,4

123,1

125,0

119,5

1.281,1

1.354,5

1.406,8

1.047,3

1.031,1

1. Birincil enerji kaynakları kömür, ham petrol, doğal gaz, doğal gaz sıvıları, hidro ve nükleer enerjidir.
2. Birincil ve İkincil kaynakların net arzı.

Hizmetler
Hizmetler sektörü, çalışan nüfusun dörtte üçünü istihdam eden, GSYİH’nin ise üçte ikisini oluşturan büyük ve çok yönlü bir
sektördür. En büyük alt sektör, çalışan nüfusun yaklaşık %13’ünü barındıran perakende sektörüdür.
Hizmet sektörünün ikinci en büyük kısmını, nüfusun nispeten daha azının istihdamını sağlayan işletme ve şirket idaresi
sektörü oluşturmaktadır. Bu sektör finansal hizmetler, gayrimenkul ve telekomünikasyon endüstrilerini içermektedir. Son
yıllarda özellikle Toronto gibi gelişmiş şehirlerde yerleşen bu kesimde ciddi büyüme kaydedilmiştir. Kanada’nın önde gelen
bankaları da bu yapıya uygun olarak merkezlerini Toronto’da açmışlardır.
Eğitim ve sağlık sektörleri Kanada’nın en büyük iki sektörü olmakla birlikte, her ikisi de kamu faaliyet alanı olarak ön plana
çıkmaktadır. Özellikle sağlık hizmetlerinin hızlı bir gelişme süreci içerisinde olduğu gözlemlenmektedir.

Bankacılık

-, 2013

8 / 43


1980’lerin sonuna kadar dağınık bir yapı sergileyen finansal hizmetler sektörü, 1990’lardan itibaren daha konsantre bir
yapıya geçmiş, tüm büyük bankalar komisyonculuk, yatırım fonları ve başta otomobil ve ev sigortaları olmak üzere
sigortacılık faaliyetlerine de giriş yapmıştır.
1999 yılında Federal sigortacılık mevzuatında yapılan ve bu firmaların hisse artırımına gitmesine imkan veren düzenlemenin
ardından üç büyük hayat sigortası şirketi olan Manulife Financial, Sun Life Financial ve Great-West Life firmaları bugün
Kanada’nın en büyük ve faaliyetleri en çeşitli finansal kurumları haline gelmiştir.
1999 yılına kadar ülkede Toronto, Vancouver, Alberta ve Montreal olmak üzere dört adet menkul kıymet borsası bulunurken
sermaye piyasasındaki yeniden yapılanma çalışmaları, zaten ülkedeki toplam işlem hacminin %80’lik kısmını elinde
bulunduran Toronto Menkul Kıymetler Borsası’nı (TSX) büyük şirketlerin hisselerinin alınıp satıldığı tek borsa haline
getirmiştir. Bu yeni düzenleme ile Montreal Borsası 10 yıl boyunca future ve opsiyon işlemlerinin, Vancouver ve Alberta
Borsalarının birleştirilmesi ile oluşturulan Canadian Venture Exchange de daha küçük hisse senetlerinin alınıp satıldığı
borsalara dönüştürülmüştür
Ülkenin para ve bankacılık faaliyetlerini, fiyat istikrarını, faiz hadlerini ve para arzını düzenleyen resmi kuruluşlar, Kanada
Bankası (Bank of Canadia/Merkez Bankası) ve Mali Kurumlar İzleme Ofisi’dir.
Kanada verimli ve güvenilir bir bankacılık sistemine sahiptir. Ülkede 8 000’in üzerinde şube ve 16 800’ün üzerinde bankaya
ait ATM bulunmaktadır. Kanada’daki toplam ATM sayısı ise 55 500’ün üzerindedir. Bu açıdan ülke kişi başına düşen ATM
sayısı en yüksek olan ülkedir. Banka kartları, internet bankacılığı ve telefon bankacılığı imkanları en iyi şekilde
kullanılmaktadır.

Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
Güçlü ve istikrarlı ekonomisi, rekabetçi yatırım ortamı, gelişmiş araştırma ve geliştirme altyapısı ile beraber nitelikli
işgücünün varlığı Kanada’yı yabancı yatırımlar için cazip bir ülke haline getirmiştir.
Bu özellikleri ile imalattan bilgi ve iletişim teknolojilerine, gıda işlemeden yenilenebilir enerjiye kadar pek çok sektörde
dünyanın önde gelen firmaları Kanada’da yatırım yapmaktadır. Ülke G7 ülkeleri arasında önümüzdeki 5 yıllık dönemde
yatırım yapmak için en elverişli ülke olarak gösterilmektedir.
Kanada'nın Uluslararası Yatırım İstatistikleri (Milyon Dolar)*
2008

2009

2010

2011

Kanada’daki DYY stoku

550.539

572.842

585.107

607.497

Kanada’nın yurtdışı DYY stoku

641.920

629.717

639.911

684.496

*Yıl sonu
Kaynak: Foreign Affairs and International Trade Canada

Küresel krizin etkisiyle sınır ötesi birleşmeler ve satın almalarda son iki yıla göre düşüş yaşanmış olmasına rağmen ülkenin
Kanada’ya giren Doğrudan Yabancı Yatırım (DYY) istatistikleri olumsuz etkilenmemiştir.

Ülkeler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Ülkeler itibarıyla ele alındığında Kanada’da en fazla yatırım yapan ülke toplam yatırımların yarısından fazlasını oluşturan
ABD’dir. Bu ülkeyi İngiltere, Hollanda, Lüksemburg ve İsviçre gibi Avrupa ülkeleri takip etmektedir. Kanada’nın
yurtdışındaki yatırımlarının da %40’ı ABD’dedir.
Başlıca Ülkeler ve Ülke Grupları İtibarıyla Yatırımlar (Nisan 2012-Milyon Dolar)
Kanada’daki Doğrudan Yabancı Yatırım Stoku

Sıra

% pay

2011

2011

2008

2009

2010

2011

Tüm Ülkeler

550.539

572.842

585.107

607.497

100

Avrupa Birliği-27 *

157.091

158.147

150.401

160.668

26,4

NAFTA *

292.649

299.509

318.603

326.271

APEC *

331.020

337.909

354.842 n.a.

n.a.

446

464

508 n.a.

n.a.

n.a.

n.a.

49.640 n.a.

n.a.

n.a.

n.a.

ASEAN
MERCOSUR

14.516 X

Gelişmekte Olan Ülkeler

40.827

Az Gelişmiş Ülkeler

X

Sahra Altı Afrika

X

X
49.157

X

X

X

X

53,7

n.a.

n.a.

Kuzey Amerika

297.590

304.497

323.898

331.902

ABD

292.364

299.340

318.412

326.055

14.955

13.303

17.421

18.785

Orta ve Güney Amerika

14.492

13.177

17.261

18.626

Avrupa

Brezilya

180.877

185.029

174.210

16.655

17.565

17.315

15.319

Kanada Ülke Raporu

53,7
3,1

184.211

Fransa

54,6
1

6

2,7
30,3

7

2,5

9 / 43


Lüksemburg

9.379

13.944

20.876

25.260

4

4,2

Hollanda

56.100

56.253

53.596

56.282

2

9,3

İsviçre

20.268

23.006

19.205

19.971

5

Türkiye

X

n.a.

n.a.

n.a.

n.a.

3,3
n.a.

Almanya

12.454

9.327

7.951

9.190

10

1,5

İngiltere

49.551

46.933

36.213

38.943

3

6,4

3.117

2.436

2.864

3.290

Afrika
G. Afrika C.

X

Asya/Okyanusya

877 X

0,5

1.519

22

0,3

54.001

67.578

66.714

69.310

Avustralya

5.167

5.151

5.787

5.617

12

0,9

Hindistan

6.514

6.217

4.364

4.396

13

0,7

12.411

14.518

12.567

12.789

8

2,1

Çin

5.665

12.220

11.701

10.905

9

1,8

G. Kore

1.425

3.790

5.075

6.078

11

Japonya

Kanada’nın Yurt Dışındaki Yatırım Stoku

11,4

Sıra
2.008

Tüm Ülkeler

2.009

2.010

2.011

1
%pay

2.011

2011

641.920

629.717

639.911

684.496

100

Avrupa Birliği-27 *

157.762

167.488

168.721

172.522

25,2

NAFTA *

295.611

260.234

258.322

280.382

ANDEAN

5.008

4.714

APEC

n.a.

n.a.

n.a.

ASEAN

7.217

6.887

8.103 n.a.

n.a.

EFTA

8.901

8.352

8.612 n.a.

n.a.

13.704

11.650

12.781 n.a.

n.a.

MERCOSUR
Gelişmekte Olan Ülkeler

x

41

5.298 n.a.

312.306 x

146.519

152.209

160.255 n.a.

n.a.

Az Gelişmiş Ülkeler

1.779

1.504

1.716 n.a.

n.a.

Sahra Altı Afrika

4.988

2.258

2.683 n.a.

398.350

368.026

363.711

395.648

290.830

255.397

253.417

276.145

31.504

34.323

36.253

37.849

Arjantin

3.157

2.420

2.742

2.745

27

0,4

Brezilya

9.873

8.560

10.374

9.793

12

1,4
1,8

Kuzey Amerika
ABD
Güney ve Orta Amerika

Şili

n.a.
57,8
1

40,3
5,5

10.856

13.263

12.038

12.137

9

Peru

3.704

6.169

6.793

7.682

16

Avrupa

168.941

178.110

176.826

181.885

Fransa

17.125

15.691

4.591

4.963

19

0,7

Macaristan

12.906

13.374

12.912

11.799

10

1,7

İrlanda

24.505

22.924

22.620

23.473

6

3,4

6.195

6.977

13.500

13.793

7

2

10.721

11.028

10.146

9.915

11

1,4

İspanya

2.706

4.367

4.994

5.140

18

0,8

İsviçre

6.100

5.699

4.570

5.938

17

0,9

Türkiye

2.020

1.967

1.593

1.525

30

0,2

65.071

74.380

82.806

83.322

2

12,2

Lüksemburg
Hollanda

İngiltere
Afrika

1,1
26,6

5.333

3.170

4.228

3.054

South Africa

1.434

157

2.239

1.438

0,4

Asya/Okyanusya

37.789

46.086

58.889

66.065

Avustralya

8.554

12.527

22.013

25.316

5

3,7

Hong Kong

31

0,2
9,7

6.572

6.136

7.050

8.143

15

1,2

Japonya

4.242

6.777

7.573

8.431

14

1,2

Kazakistan

2.586

2.369

3.461

4.198

22

0,6

Singapur

2.864

2.907

2.263

2.205

28

0,3

* Ülke istatistikleri toplamı olarak
n/a Veri temin edilememektedir
. X :Gizli Veri

-, 2013

10 / 43


Kaynak:Foreign Affairs and International Trade Canada

Sektörler İtibarı ile Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Sektörler itibarıyla yabancı yatırımlara bakıldığında madencilik, petrol ve doğal gaz çıkarma sektörleriyle, imalat ve finans
sektörlerinin en fazla yabancı yatırım çeken alanlar olarak öne çıktığı görülmektedir. İmalat sanayi içinde yabancı yatırımlar
en fazla petrol, birincil metaller, kimyasal ürünler, ulaştırma araçları, gıda, içecek, tütün ve kağıt ürünleri imalatı
sektörlerine yönelmiştir. Kanada’nın yurt dışı yatırımlarında da yine madencilik, petrol ve doğal gaz çıkarma sektörleriyle,
imalat, finans ve şirket yönetimi sektörlerinin başı çektiği görülmektedir.
Sektörlere Göre Yabancı Yatırımlar
KANADA’DAKİ DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM STOKU
2008

2009

2010

2011

550.539

572.842

585.107

607.497

Tarım, ormancılık, balıkçılık ve avlanma [11]

1.989

1.412

1.253

1.289

Madencilik ve petrol ve doğal gaz çıkarımı [21]

95.448

93.822

112.021

115.929

Kamu hizmetleri [22]

6.161

5.058

5.380

5.330

İnşaat [23]

3.955

4.160

3.359

3.384

İmalat [31-33]

179.920

186.353

177.391

192.707

Gıda,İçecek, tütün imalatı[311-312]

17.653

19.647

18.471

23.308

Kağıt Üretimi [322]

3.835

5.458

5.855

6.346

Petrol ve kömür imalatı [324]

35.134

39.351

40.345

46.044

Kimyasal ürünler imalatı [325]

27.421

29.851

26.520

28.612

Birincil metal [331]

41.879

36.823

33.355

32.078

Nakliye araçları imalatı [336]

TOPLAM (tüm sektörler)

19.351

18.649

20.055

23.560

Toptan ticaret [41]

43.692

44.273

37.911

37.641

Perakende ticaret [44-45]

13.900

15.555

18.536

19.222

Nakliye ve depolama [48-49]

5.382

4.986

3.980

3.563

Bilgi ve kültürel sektörler [51]

10.838

10.169

8.673

8.755

Finans ve sigorta [52]

73.840

82.719

77.782

78.478

Gayrimenkul, emlak ve leasing [53]

5.189

5.466

5.009

5.678

Profesyonel, bilimsel ve teknik hizmetler [54]

10.348

10.278

12.238

14.096

Şirket ve işletme yönetimi [55]

87.224

96.678

110.427

109.743

Konaklama ve gıda hizmetleri [72]

4.563

4.540

4.221

4.254

Tüm diğer sektörler

8.089

7.374

6.925

7.429

Bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT)

18.390

20.837

19.793

19.942

KANADA’NIN YURT DIŞINDAKİ YATIRIM STOKU
TOPLAM (tüm sektörler)

641.920

629.717

639.911

684.496

Tarım, ormancılık, balıkçılık ve avlanma [11]

4.018

3.797

6.024

8.116

Madencilik ve petrol ve doğal gaz çıkarımı [21]

111.703

106.681

121.358

128.512

Kamu hizmetleri [22]

19.180

15.814

15.560

16.359

İnşaat [23]

1.854

1.914

1.772

752

İmalat [31-33]

100.284

95.965

68.071

76.931

Gıda imalatı[311]

7.440

7.519

6.484

11.168

Petrol ve kömür imalatı [324]

1.169

2.541

6.330

6.755

Kimyasal ürünler imalatı [325]

11.930

13.717

8.423

11.556

Nakliye araçları imalatı [336]

11.153

11.994

10.567

10.684

Toptan ticaret [41]

7.941

7.030

9.431

10.585

Perakende ticaret [44-45]

5.485

6.088

7.152

6.751

Nakliye ve depolama [48-49]

21.401

22.215

20.769

22.339

Bilgi ve kültürel sektörler [51]

18.042

23.015

27.720

28.349

Finans ve sigorta [52]

234.215

230.983

236.891

271.751

Gayrimenkul, emlak ve leasing [53]

10.721

8.515

13.198

14.648

Profesyonel, bilimsel ve teknik hizmetler [54]

8.162

7.137

7.707

8.663

Şirket ve işletme yönetimi [55]

91.674

92.733

96.282

82.454

Konaklama ve gıda hizmetleri [72]

2.973

2.643

2.651

2.388

Tüm diğer sektörler

4.267

5.187

5.325

5.898

Kanada Ülke Raporu

11 / 43


Bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT)

13.605

10.587

10.509

13.377

* Sektör sınıflandırmaları Kuzey Amerika Sanayi Sınıflandırma Sistemi’ne (North American Industry Classification. System-NAICS) göre yapılmıştır
Kaynak: Foreign Affairs and International Trade Canada

Ülkede İş Kurma Mevzuatı
Kanada'da şirket kuruluşu oldukça basite indirgenmiş durumdadır. Kanada içinde ya da Kanada dışında ikamet edenler,
şahsen ya da internet aracılığıyla şirketlerini kurabilmektedirler. Kanada'da ikamet edenler ikamet adresi göstermek
durumundadırlar. Kanada dışında ikamet edenler ise durumlarını kuruluş belgelerinde belirtmek zorundadırlar.
Ülkede şirket kurmak isteyen ve Kanada vatandaşı olmayan yabancı yatırımcılar, Kanada Yatırım Kanunu hükümlerine
tabidir. Bu çerçevede öncelikle hükümet ile bağlantıya geçerek bildirimde bulunmak ya da gözden geçirme başvurusu
yapmak gerekmektedir.
Şirket kurma hükümleri federal ve yerel kanunlara tabi olabilmektedir. Eğer tek bir bölgede faaliyet gösterecek şirket
kuruluyorsa o zaman o bölgenin yerel kanunları geçerli olmaktadır. Eğer şirket Kanada’nın birkaç eyaletinde birden faaliyet
gösterecekse federal hükümlere tabi olacaktır. Ayrıca bankalar gibi bazı iş kollarında sektör spesifik hükümler
uygulanmaktadır.
Ülkede şube açmak ise iki şekilde olabilmektedir. Eğer şube sadece bir şehirde faaliyet gösterecekse şubenin ve şube
isminin yerel tescil bürolarında tescil ettirilmesi gerekmektedir. Birden fazla bölgede, ya da eyalette, ya da ülke çapında
faaliyet gösterecek şubeler ise eyalet ya da bölge tescili yaptırmalıdır. Bir yabancı şirketin Kanada şirketler hukukuna tabi
olan şubeleri ülkede aynen Kanadalı şirketler gibi hak ve yükümlülüklere tabi olmaktadır. Aynı durum irtibat büroları için de
geçerlidir.
Şubeler, Kanada içinde gerçekleştirdikleri faaliyetlerden doğan borç ve yükümlülüklerden sadece kendi başlarına sorumlu
olmakta, şubenin bağlı olduğu yabancı şirket etkilenmemektedir.
Ülkede joint venture için özel bir yasal düzenleme mevcut değildir. Bu tarz faaliyetler sadece taraflar arasında yapılan
sözleşmelerle düzenlenmektedir. Yapılacak joint venture sözleşmesi, işbirliği ya da ortak faaliyetlerin sınırlarını kesin olarak
belirlemeli, tarafların katkısını, karların paylaşımını ve yönetim biçimini ortaya koymalıdır.

Yatırımlara Sağlanan Teşvikler
Ülkede yabancı yatırımlara doğrudan sağlanan bir vergi avantajı ya da muafiyeti bulunmamakla beraber uygulanan vergi
oranları diğer G7 ülkelerine göre daha düşüktür.
Diğer taraftan ülkenin İhracat Geliştirme Ajansı (Export Development Corporation-EDC) Kanadalı ihracatçılara ve yabancı
yatırımcılara ticaretle ilgili finansman ve risk yönetim hizmetleri sağlamaktadır. Ayrıca ülkede kurulmuş şirketlerin
desteklenmesi amacıyla “Bilimsel Araştırma ve Deneysel Gelişim Programı, “Endüstriyel Araştırma Destek Programı” gibi
çeşitli destek programları uygulanmaktadır.
Kanada yatırım ortamı ve devlet yardımları eyaletten eyalete farklılık gösterebilmektedir. Yatırımın büyüklüğüne göre ya da
yer aldığı sektöre göre faydalanılacak devlet yardımı farklılık arz etmektedir. Büyük çaplı yatırımlar için, Başbakanlığa bağlı
olarak çalışan yatırım kurumu (www.investincanada.gc.ca) ile temas kurulmak suretiyle yatırımın her safhasında bürokratik
ya da ekonomik yardımlardan faydalanmak mümkündür.

Şirket Birleşmeleri ve Marka Satınalmalar
Doğrudan Yabancı Yatırımlar, yerli bir firmanın diğer bir ülkede yeni şirket kurmasından (greenfield investments), diğer
ülkede yerleşik bir şirket ile birleşmesine (mergers) veya o ülkede yerleşik bir şirkette kontrol sağlayacak miktarda hisse
satın almasına (acquisitions) kadar uzanmaktadır. Dünyadaki DYY’nin önemli bir kısmı sınır ötesi şirket birleşmeleri veya
satın almalar şeklinde gerçekleşmekte olup, bu durum Kanada için de geçerliliğini korumaktadır.
2009 yılında Kanada’nın yurt dışında gerçekleştirdiği satın alma ve birleşmelerin hacim olarak % 56,8’i Kuzey Amerika’da,
Kanada içinde gerçekleşen satın alma ve birleşmelerin % 55’i yine Kuzey Amerika kaynaklı olmuştur. Kanada’daki satın
alma ve birleşmelerin güncel olarak http://www.crosbieco.com/ma/index.html adresinden takip edilmesi mümkündür.
Kanada’da sınır ötesi şirket birleşmeleri ve satın almalar konusuna özel bir politika izlenmemekte, ülkeye DYY çekilmesi ve
ülkenin rekabet gücüne ve ekonomik kalkınmasına katkı sağladığı için Kanadalı şirketlerin uluslararası pazarlarda DYY
yapması teşvik edilmektedir. Kanadalı şirketlerin yurt dışında yapacakları yatırımlar konusunda, Dışişleri ve Uluslararası
Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanan Küresel Ticaret Destek Programı (Global Commerce Support Program) altında yer
alan Yatırım İşbirliği Programı (Investment Cooperation Program-INC) ve Kanada İhracat Geliştirme İdaresi tarafından
sağlanan destekler olmak üzere iki önemli destek programı ön plana çıkmaktadır.
Kanada Hükümeti, küresel ticaret stratejisi ile yurt dışı ve yerli yatırım, ihracat, hizmetler, üretim gibi ekonominin tüm
sektörlerini birlikte değerlendiren bir politika izlemektedir. Hükümet, yurt içinde ve yurt dışında yatırım konularında
firmaların karşılaştığı engellerin tespiti ve çözüme kavuşturulması amacıyla da sürekli olarak ilgili şirketler ve taraflardan
bilgi toplamaktadır.

Dış Ticaret
Ülkenin Dış Ticareti
Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar)
2006
İhracat

-, 2013

2007

2008

2009

2010

2011

2012a

388,3

419,0

453,6

315,1

387,7

452,4

458,7

12 / 43


İthalat

350,1

379,0

407,1

319,8

392,0

450,7

458,3

Denge

38,2

40,0

46,4

-4,6

-4,3

1,8

0,4

Hacim

738,4

797,9

860,7

634,9

779,8

903,1

917,0

Kaynak: The Economist Intelligence Unit, Kanada Ülke Raporu, Şubat 2012
a Tahmin (Economist Intelligence Unit tahmini)

2011 yılında ihracatı %16,7 ithalatı %14,9 artan Kanada’nın dış ticareti yaklaşık 1,8 milyar Dolar fazla vermiştir.
Ülkenin ihracat yapısına bakıldığında, hizmetler ve sanayinin ihracat payının giderek artması ile tarımsal ürünler, kereste,
madenler, maden cevherleri ve enerji gibi hammadde niteliğindeki kaynak ürünlerin ihracatında gerileme yaşandığı
görülmektedir. Ancak son yıllarda mal fiyatlarında yaşanan artışlara bağlı olarak bu gelişme dış ticaret değerlerine çok fazla
yansımamaktadır.
Son yıllarda kereste, doğal gaz, petrol gibi hammadde fiyatlarındaki artışa paralel olarak ülke güçlü bir ihracat performansı
sergilemiş olmakla beraber Kanada Doları’nın giderek değer kazanması bu performansı kısmen baltalamaktadır.

İhracatında Başlıca Ürünler
Kanada’nın Eyaletler Bazında İHRACAT Tablosu İçin Tıklayınız.
Ülkenin 2011 yılı ihracatında mineral maddelerin payı %28,8, nakil vasıtaları %14,4, makine, mekanik, elektronik ve
elektrikli aygıtların payı %10,7, tarım ve gıda sanayi ürünleri %10,2; metal ve metal eşyaların payı %8,5, kimyasal
ürünlerin payı ise %7,1, kağıt ve kağıt ürünleri %4,2, kıymetli ve yarı kıymetli metal ve taşların payı ise %6,0, plastik ve
mamulleri %3,7’dir.
İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (milyar Dolar)
2009

2010

2011

%pay

2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)

HS Ürün adı

37,50

50,44

69,55

15,4

8703 Otomobil, steyşın vagonlar

23,27

36,88

39,82

8,8

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

10,49

14,42

17,76

3,9

7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)

7,32

13,43

17,00

3,8

16,06

17,83

16,62

3,7

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

6,10

8,80

9,38

2,1

2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, topak vb. katı yakıtlar

4,34

5,81

8,10

1,8

3104 Potaslı mineral/kimyasal gübreler

3,21

5,05

6,80

1,5

8802 Diğer hava taşıtları, uzay araçları

6,87

6,74

6,58

1,5

7601 İşlenmemiş alüminyum

4,26

5,85

6,47

1,4

1001 Buğday ve mahlut

5,27

4,54

5,74

1,3

4407 Uzunlamasına kesilmiş, biçilmiş ağaç; kalın >=6 mm

3,45

4,90

5,43

1,2

4703 Sodalı ve sülfatlı odun hamuru

3,20

4,82

5,27

1,2

1205 Rep/kolza tohumları

3,05

3,30

4,64

1,0

8411 Turbojetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri

3,90

3,98

4,32

1,0

3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde)

2,87

3,56

4,27

0,9

2601 Demir cevherleri ve konsantreleri

2,95

3,10

4,22

0,9

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

4,93

3,87

4,03

0,9

7106 Gümüş

0,65

1,72

3,52

0,8

2603 Bakır cevherleri

1,21

1,92

3,26

0,7

7501 Nikel matları, nikel oksit sinterleri ve nikel metalürjisinin diğer ara ürünleri

1,32

2,71

3,23

0,7

1514 Kanola yağı

1,35

2,12

3,19

0,7

7502 İşlenmemiş nikel

1,49

1,92

3,01

0,7

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

3,20

3,09

2,95

0,7

2844 Uranyum ve diğer radyoaktif element ve bileşikleri

1,51

2,10

2,84

0,6

Diğer

155,28

174,83

194,45

43,0

Toplam

315,04

387,72

452,44

100

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar

Kaynak: Trade Data Online

İthalatında Başlıca Ürünler
Kanada’nın Eyaletler Bazında İTHALAT Tablosu İçin Tıklayınız.
2011 yılında Kanada’nın toplam ithalatının %92,4’ünü sanayi ve madencilik ürünleri %7,6’sını ise tarım ve gıda sanayi
ürünleri oluşturmuştur. Ülkenin ithalatında makine, mekanik, elektronik ve elektrikli aygıtların payı %24,8, nakil
vasıtalarının payı %16,3, mineral maddelerin payı %13,0, kimyasal ürünlerin payı ise %8,5, metal ve metal eşyaların payı
%6,9, tarım ve gıda sanayi ürünleri %7,6, plastik ve mamulleri %4,9, kıymetli ve yarı kıymetli metal ve taşlar %4,0, tekstil
ve hazır giyim %3,1’dir.
Kanada Ülke Raporu

13 / 43


Kanada’nın 2009 yılı ithalatında küresel krizin de etkisiyle %21,4 oranında azalma kaydedilmiş olup, toplam 96 fasıl içinde
sadece 7 fasıl ithalatında artış görülmüştür. 2010 yılında ise durum tersine dönerken toplam ithalatı %22,5 oranında artış
göstermiş ve 96 fasılın 91’inde ithalat artışı kaydedilmiştir. %15 ithalat artışının kaydedildiği 2011 yılında da 86 fasılda
ithalat artmıştır.
2011 yılında Kanada’nın toplam sanayi ve madencilik ürünleri ithalatı %14,9 oranında artış göstermiş olup, ikili fasılda
incelendiğinde ithalatında en fazla artış olan kalemler, %67,9 ile gübreler, %49,8’le post, kürk ve mamulleri, %44,7 ile
raylı sistem taşıt ve malzemeleri, %39,8 ile kıymetli ve yarı kıymetli metal ve taşlar, %,35,9 ile silah, mühimmat ve
bunların aksam ve parçaları, %34,5 ile mineral yakıtlar ve %28,1 ile şemsiyeler olmuştur.
İthalatında en fazla azalmanın yaşandığı fasıllar ise %7,3 ile fotoğraf ve sinemacılıkta kullanılan eşya, %7 ile Oyuncak,
oyun ve spor malzemeleri, %4,1 ile kurşun ve kurşundan eşya, %3,1 ile hasır ve sazdan mamul malzemeler olmuştur.
2011 yılında Kanada’nın toplam tarım ve gıda sanayi ürünleri ithalatı da %15,1 oranında artış göstermiş olup, kahve, çay
ve baharatlar %41,9, lak, sakız ve reçineler %35,9, şeker ve şekerli mamuller %27,9 ile ithalatı en çok artan kalem
olurken, tütün ve tütün mamulleri %5,8’lik düşüşle tarım ürünleri içinde ithalatı azalan tek kalem olmuştur.
İthal Ettiği Başlıca Ürünler (milyar Dolar)
2009

2010

2011

%pay

2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)

HS Ürün adı

18,43

23,08

28,85

6,4

8703 Otomobil, steyşın vagonlar

16,99

22,35

23,52

5,2

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

13,07

17,82

19,44

4,3

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

6,22

9,46

16,55

3,7

8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar

7,52

11,24

12,31

2,7

7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde)

3,95

7,36

10,20

2,3

8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri

6,49

8,12

9,44

2,1

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

8,53

8,90

9,40

2,1

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

5,45

7,32

9,28

2,1

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar

3,10

4,19

5,01

1,1

8407 Alternatif-rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı motorlar

2,86

4,25

4,19

0,9

8411 Turbo jetler, turbo-propeller, diğer gaz türbinleri

3,97

3,78

3,85

0,9

8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri

2,21

3,00

3,66

0,8

8429 Kendinden hareketli buldozerler, angledozerler, greyderler vb. iş makineleri

1,63

2,51

3,66

0,8

8803 Balon, hava gemisi, planör vb. diğer hava taşıtlarının aksam ve parçaları

3,30

3,16

3,55

0,8

8701 Traktörler

1,74

2,55

3,51

0,8

8542 Elektronik entegre devreler

3,06

3,46

3,50

0,8

8528 Televizyon alıcıları, video monitörleri ve projektörler

3,05

3,52

3,49

0,8

4011 Kauçuktan yeni dış lastikler

2,59

2,83

3,42

0,8

8481 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları için musluk, tıpa, valfler

2,30

2,62

3,18

0,7

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

2,28

2,93

3,05

0,7

8413 Sıvılar için pompalar sıvı elevatörleri:

1,82

2,34

2,98

0,7

7106 Gümüş, işlenmemiş veya yarı işlenmiş

0,60

1,36

2,89

0,6

9403 Diğer mobilyalar vb. aksam, parçaları

2,13

2,47

2,65

0,6

8716 Römorklar ve yarı römorklar

1,41

2,11

2,56

0,6

Diğer

195,22

229,32

256,53

56,9

Toplam

319,95

392,04

450,67

100,0


Başlıca Ülkeler İtibarı ile Dış Ticareti
Kanada’nın 2011 yılı ihracatında Türkiye %0,28’lik payıyla 21’inci sırada yer almış olup, bir önceki yıla göre Kanada’nın
Türkiye’ye ihracatı %57,3 oranında artış göstermiştir. Kanada’nın ülkeler itibarıyla dış ticaretine bakıldığında, ABD ile
Kanada arasındaki ticari ilişkilerin dünyadaki en büyük ikili ticaret akımını oluşturmakta olduğu görülmektedir. ABD hem
ihracatta hem ithalatta Kanada’nın en büyük ticari ortağıdır.
Kanada’nın ihracat yaptığı diğer önemli pazarlar arasında Çin, Japonya ve Meksika’nın yanısıra İngiltere, Hollanda, Almanya
ve Fransa başta olmak üzere AB ülkeleri ile G. Kore, Hong Kong, Brezilya ve Hindistan’ı saymak mümkündür.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (milyar Dolar)
Sıra Ülke

2009

2010

2011

%pay

1 ABD

236,52

290,40

333,78

73,77

10,55

15,89

18,84

4,16

3 ÇİN

9,77

12,85

16,97

3,75

4 JAPONYA

7,28

8,93

10,79

2,38

2 İNGİLTERE

-, 2013

14 / 43


5 MEKSİKA

4,21

4,86

5,54

1,22

6 G. KORE

3,09

3,60

5,14

1,14

7 HOLLANDA

2,41

3,18

4,86

1,07

8 ALMANYA

3,27

3,82

4,00

0,88

9 FRANSA

2,34

2,28

3,11

0,69

10 HONG KONG

1,31

1,83

3,00

0,66

11 BREZİLYA

1,40

2,49

2,87

0,63

12 NORVEÇ

1,54

2,46

2,82

0,62

13 HİNDİSTAN

1,87

2,00

2,62

0,58

14 BELÇİKA

1,66

2,09

2,31

0,51

15 İTALYA

1,56

1,86

1,99

0,44

16 AVUSTRALYA

1,55

1,70

1,92

0,42

17 TAYVAN

0,97

1,25

1,77

0,39

18 ENDONEZYA

0,85

1,03

1,66

0,37

19 RUSYA FED.

0,78

1,16

1,51

0,33

20 BAE

1,14

1,10

1,37

0,30

21 TÜRKİYE

0,78

0,82

1,29

0,28

22 İSVİÇRE

1,04

1,49

1,15

0,26

23 İSPANYA

0,98

0,95

0,98

0,22

24 SUUDİ ARABİSTAN

1,02

0,95

0,87

0,19

25 TAYLAND

0,50

0,63

0,85

0,19

26 ŞİLİ

0,56

0,57

0,83

0,18

27 SİNGAPUR

0,95

0,81

0,81

0,18

28 MALEZYA

0,69

0,76

0,77

0,17

29 KOLOMBİYA

0,52

0,62

0,77

0,17

30 FİNLANDİYA

0,29

0,39

0,76

0,17

31 MISIR

0,56

0,61

0,72

0,16

32 PAKİSTAN

0,36

0,53

0,70

0,15

33 G. AFRİKA CUM.

0,39

0,46

0,69

0,15

34 VENEZUELLA

0,53

0,54

0,61

0,14

35 FİLİPİNLER

0,46

0,66

0,56

0,12

36 BANGLADEŞ

0,55

0,58

0,56

0,12

37 PERU

0,37

0,46

0,52

0,12

38 ARJANTİN

0,15

0,28

0,50

0,11

39 İSVEÇ

0,33

0,46

0,49

0,11

40 KUBA

0,28

0,38

0,47

0,10

41 İSRAİL

0,31

0,37

0,40

0,09

42 AVUSTURYA

0,35

0,36

0,40

0,09

43 YENİ ZELANDA

0,27

0,31

0,39

0,09

44 İRLANDA

0,47

0,32

0,38

0,08

45 MACARİSTAN

0,24

0,16

0,37

0,08

46 TRİNİDAD TOBAGO

0,23

0,29

0,35

0,08

47 VİETNAM

0,19

0,26

0,34

0,07

48 SRİ LANKA

0,29

0,34

0,31

0,07

49 FAS

0,33

0,18

0,30

0,07

50 EKVADOR

0,24

0,26

0,28

0,06

DİĞER

6,73

7,14

7,15

1,58

315,04

387,72

452,44

100,00

TOPLAM

Kanada’nın ihracatında olduğu gibi ithalatında da ABD en önemli ülkedir. 2011 yılı ithalatının yarısı bu ülkeden gerçekleşmiş
olup, AB 27 ülkelerinin toplam payı ise %11,7 oranındadır. ABD ve AB’nin ardından Çin, Meksika ve Japonya ithalatındaki
diğer önemli ülkeler olarak göze çarpmaktadır.
2011 yılında Kanada’nın ithalatı bulunan ilk 50 ülkeden 44 tanesinden ithalatının arttığı öte yandan sadece 6 ülkeden
ithalatının azaldığı görülmektedir. İthalatında en büyük artış %512,7’lik oranla Birleşik Arap Emirlikleri’nden gerçekleşmiş
olup, Türkiye %63,6 ile en çok ithalat artışının gerçekleştiği ikinci ülke olmuştur.
Türkiye, Kanada’nın ithalatındaki %0,25’lik payıyla, bir önceki yıla göre altı sıra yükselerek 40’ncı sırada yer almıştır. Öte
Kanada Ülke Raporu

15 / 43


yandan ABD’den ithalatı %13,1, Çin’den ithalatı %12,6, Meksika’dan ithalatı %15,6, AB 27’den ithalatı da %12,9 oranında
artış göstermiştir. İthalatının azaldığı altı ülke içinde en büyük daralma ise %20,3’le Danimarka, %18,6’yla Rusya’dan
gerçekleşmiştir.
Kanada, ABD ile olan dış ticaret fazlasına bağlı olarak genel dış ticaret dengesini yıllarca pozitif seviyelerde tutmayı
başarmıştır. 2011 yılında Kanada’nın ABD’ye olan dış ticaret fazlası 110 milyar Dolar olmuştur.
Dış ticaret fazlası verdiği ülkeler arasında ikinci sırada yer alan İngiltere’ye ise Kanada’nın 8,4 milyar Dolarlık fazlası
bulunmaktadır. Kanada’nın Türkiye olan ticaretinde ise Trade Data Online verilerine göre 2011 yılında 151 milyon Dolarlık
fazla verdiği görülmekte olup, ticaret fazlası verdiği ülkeler arasında Türkiye 13’üncü sırada yer almıştır.
Ancak son yıllarda Çin başta olmak üzere diğer önemli ticaret ortaklarıyla olan ticaretinde verdiği açıktan dolayı ülkenin dış
ticaret dengesi de negatif yönde gelişmeye başlamıştır. Bununla beraber gerek hükümet yetkilileri, gerekse iş çevreleri
özellikle Çin ile kurulan iyi ilişkileri bir tehdit değil fırsat olarak değerlendirmekte ve Çinli yatırımcılara sıcak bakmaktadır.
Kanada’nın dış ticaret açığı verdiği ülkeler arasında Çin 31,7 milyar Dolarlık açıkla ilk sırada yer almakta olup, bu ülkeyi
19,3 milyar Dolarla Meksika, 8,9 milyar Dolarla Almanya ve 5,3 milyar Dolarla Cezayir izlemektedir.
En fazla ticaret açığı verdiği diğer ülkeler arasında sırasıyla Peru (3,9 milyar Dolar), Tayvan (3,2 milyar Dolar), İtalya
(%3,2 milyar Dolar), Kazakistan (2,7 milyar Dolar) ve Fransa (%2,5 milyar Dolar) gelmektedir. Kanada AB ile ticaretinde
de 2010 yılında yaklaşık 12,3 milyar Dolar açık vermiştir.
Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (milyar Dolar)
Sıra Ülke

2009

2010

2011

%pay

1 ABD

163,58

197,49

223,29

49,55

2 ÇİN

34,73

43,23

48,67

10,80

3 MEKSİKA

14,48

21,47

24,82

5,51

4 JAPONYA

10,82

13,06

13,13

2,91

5 ALMANYA

9,48

10,96

12,92

2,87

6 İNGİLTERE

8,22

10,40

10,43

2,31

7 G. KORE

5,19

5,97

6,68

1,48

8 FRANSA

4,93

5,28

5,61

1,24

9 CEZAYİR

3,30

3,47

5,55

1,23

10 İTALYA

3,89

4,53

5,16

1,14

11 TAYVAN

2,94

3,85

4,99

1,11

12 PERU

2,52

3,54

4,46

0,99

13 NORVEÇ

3,13

2,76

4,39

0,97

14 BREZİLYA

2,26

3,20

3,92

0,87

15 İSVİÇRE

3,02

2,86

3,20

0,71

16 KAZAKİSTAN

1,48

2,22

2,89

0,64

17 SUUDİ ARABİSTAN

1,34

1,96

2,77

0,62

18 TAYLAND

2,01

2,34

2,70

0,60

19 HOLLANDA

1,64

1,62

2,59

0,57

20 HİNDİSTAN

1,75

2,06

2,56

0,57

21 NİJERYA

0,40

1,62

2,52

0,56

22 IRAK

1,12

1,86

2,49

0,55

23 ANGOLA

1,20

1,58

2,47

0,55

24 ARJANTİN

0,61

1,51

2,39

0,53

25 İSVEÇ

1,58

2,03

2,28

0,51

26 MALEZYA

2,03

2,22

2,16

0,48

27 ŞİLİ

1,52

1,82

1,93

0,43

28 AVUSTRALYA

1,42

1,57

1,79

0,40

29 İSPANYA

1,16

1,42

1,76

0,39

30 FİNLANDİYA

0,82

1,04

1,69

0,37

31 BELÇİKA

1,27

1,67

1,68

0,37

32 SİNGAPUR

1,00

1,10

1,57

0,35

33 DANİMARKA

1,41

1,83

1,46

0,32

34 POLONYA

0,66

0,96

1,45

0,32

35 ENDONEZYA

0,88

1,23

1,44

0,32

36 VİETNAM

0,92

1,14

1,35

0,30

37 RUSYA

1,34

1,60

1,30

0,29

38 AVUSTURYA

1,03

1,14

1,29

0,29

39 İRLANDA

1,92

1,44

1,24

0,28

40 TÜRKİYE

0,55

0,69

1,13

0,25

-, 2013

16 / 43


41 BANGLADEŞ

0,71

0,81

1,07

0,24

42 İSRAİL

0,83

0,98

0,99

0,22

43 G. AFRİKA CUM.

0,55

0,70

0,93

0,21

44 FİLİPİNLER

0,65

0,86

0,93

0,21

45 BAE

0,17

0,15

0,91

0,20

46 KOLOMBİYA

0,64

0,70

0,81

0,18

47 VENEZUELLA

0,80

0,76

0,74

0,16

48 KÜBA

0,44

0,63

0,71

0,16

49 FİLDİŞİ SAHİLİ

0,20

0,41

0,64

0,14

50 EKVATOR GİNESİ

0,30

0,65

0,64

0,14

DİĞER
TOPLAM

11,07

13,63

16,18

3,59

319,95

392,04

450,67

100,00


Kanada’nın Ülkeler İtibariyle DIŞ TİCARET DENGE Tablosu İçin
Tıklayınız(https://strategis.ic.gc.ca/sc_mrkti/tdst/tdo/tdoRnRprt.php?lang=30&reportId=11531&hfFileNm=&productType=HS6)

Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Politikası
Ülkenin dış ticaret politikasının en önemli bağlayıcı etkenlerinden biri ABD ve Meksika ile gerçekleştirilmiş olan Kuzey
Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’dır. Bu anlaşmaya zemin hazırlayan gelişme, öncelikle ABD ile Kanada arasında 1988
yılında imzalanan ABD-Kanada Serbest Ticaret Anlaşması olmuştur. İkili bölgesel entegrasyonlar içinde en kapsamlılarından
biri olarak kabul edilen bu anlaşma, iki ülke arasındaki ticarette tarifelerin kaldırılması, tarife dışı engellerin azaltılması ve
hizmetler ticaretinin liberalleştirilmesi gibi hususları öngörmüştür.
ABD’nin bir yandan Kanada, diğer yandan Meksika ile yaptığı Serbest Ticaret Anlaşmaları, sonuçta ABD-Kanada-Meksika
arasında Kuzey Amerika kıtasını içine alacak şekilde bir Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması’nın (NAFTA) yolunu
açmıştır.
12 Ağustos 1992 tarihinde imzalanan ve 1 Ocak 1994'te yürürlüğe giren NAFTA ile söz konusu üç ülke arasındaki ticaret ve
yatırım ilişkileri liberalize edilmiştir. Taraf olan üç ülke, Anlaşma kapsamında kendi aralarındaki ticarette tüm tarife ve tarife
dışı engelleri kaldırmayı ve üçüncü ülkelere karşı ulusal tarifelerini sürdürmeyi taahhüt etmektedir.
Hem sanayi hem de tarım ürünlerini kapsayan anlaşma çerçevesinde sanayi ürünlerindeki gümrük vergilerinin on yıllık süre
içinde sıfırlanması, bazı hassas tarım ürünleri için daha uzun süreli bir takvim uygulanması ilkesi benimsenmiştir. Çevre
korunması, fikri mülkiyet hakları, kara ve hava taşımacılığı gibi hizmetlerle de ilgili düzenlemeler içeren Anlaşma, ileri
düzeyde bir entegrasyon öngörmektedir.
ABD ile Kanada arasında STA kapsamında 1998 yılında tamamen kaldırılan tarifeler, 2008 yılı itibarıyla Kanada ve Meksika
arasında da sıfırlanmıştır. Bunun tek istisnası Kanada menşeli süt ürünleri, kümes hayvanları, yumurta ve şeker gibi bazı
tarımsal ürünlerdir. Bu ürünler, Kanada tarafından anlaşma dışında tutulmuştur.
Diğer taraftan Kanada’nın çeşitli ülkelerle imzalamış olduğu Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunmaktadır. Halen, Şili, Peru,
EFTA, Kosta Rika, İsrail ve NAFTA (ABD-Meksika) ile imzalanmış olan Serbest Ticaret Anlaşmaları yürürlüktedir. 2008
yılında Kolombiya ve 2009 yılında Ürdün ile de Serbest Ticaret Anlaşmaları imzalanmış olmakla beraber bunlar henüz
yürürlüğe girmemiştir.
2009 yılı sonu itibarıyla müzakereleri devam eden Serbest Ticaret Anlaşmaları Panama, Kore, ANDEAN Ülkeleri, Karayipler
Topluluğu ve Ortak Pazarı, Dominik Cumhuriyeti, Orta Amerika 4 Ülkeleri (CA4 Ülkeleri- El Salvador, Guatemala, Honduras
ve Nikaragua) ve Singapur’dur.
Diğer taraftan Fas ve Ukrayna ile Serbest Ticaret Anlaşması yapılabilmesine yönelik görüşmeler devam etmektedir. Ayrıca
Kanada ile AB ve Kanada ile Hindistan arasında kapsamlı bir “ekonomik işbirliği” anlaşması için müzakereler başlatılmıştır.
Kanada’nın Ürdün, Polonya, Rusya, Arjantin, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Ukrayna, Letonya, Filipinler, Trinad ve
Tobago, Barbados, Romanya, Ekvator, Mısır, Venezuela, Panama, Tayland, Ermenistan, , Uruguay, Lübnan, Kosta Rika,
Hırvatistan ve Peru ile Yatırımların Teşviki ve Korunması Anlaşmaları bulunmaktadır. Kanada ile El Salvador (1999) ve
Güney Afrika Cumhuriyeti (1995) arasında imzalanan anlaşmalar ise henüz yürürlüğe girmemiştir.
Madagaskar ve Hindistan ile Yatırımların Teşviki ve Korunması Anlaşması için yürütülen müzakereler tamamlanmıştır.
Bahreyn, Tunus, Tanzanya, Endonezya, Vietnam, Moğolistan, Çin ve Kuveyt ile ise müzakereler sürmektedir.
İthal edilecek eşyanın gerektirdiği insan, hayvan ve bitki sağlığı ve güvenliği ya da teknik normlara uygunluğu, ilgili
Bakanlıkların (Tarım, Çevre, Sanayi vb.) kontrolüne tabidir. Söz konusu kontroller, gümrüklerde malın fiili ithalat
aşamasında yapılmaktadır.

Tarifeler ve Diğer Vergiler
Kanada’da ithalatta alınan gümrük vergileri koruma amaçlı olup, gelir saiki ön plana çıkmamaktadır. İthalatta hem spesifik
hem de ad valorem gümrük vergileri uygulanmaktadır. Her yıl yenilenen tarifelere Kanada Sınır Hizmetleri Ajansının web
sitesinden ulaşmak mümkündür.(http://www.cbsa.gc.ca/trade-commerce/tariff-tarif/menu-eng.html). Ayrıca Kanada
Gümrük Tarife Kanunu'na ilişkin açıklamalar konusunda Ottava Ticaret Müşavirliğimizin raporu için lütfen burayı tıklayınız.
Kanada’nın çeşitli ülkeler ile imzalamış olduğu serbest ticaret anlaşmalarının (STA) en önemli sonucu, bu ülkeler menşeli
ürünlere getirilen tercihli düzenlemedir. Söz konusu düzenleme ile STA imzalanmış olan ülkelerin ürünleri gümrük vergisiz
Kanada Ülke Raporu

17 / 43


ithal edilebilmektedir.
Güncel tarife bilgilerine ve ülkelerin tercihli rejimden ne ölçüde yararlandıkları bilgisine
http://www.cbsa.gc.ca/trade-commerce/tariff-tarif/2009/01-99/tblmod-1-eng.html sitesinden ulaşmak mümkündür.
Kanada ülkemizi Genel Tercihli Tarifeler kapsamında değerlendirmekte ve gümrük vergilerini daha düşük oranlarda
uygulamaktadır.
Özellikle AB ülkeleri, Kanada’nın tekstil ürünleri, hazır giyim, kumaş, ayakkabı ve gemi inşa sektörü ürünlerinde uyguladığı
yüksek tarifelerden dolayı ülkede rekabet edememekten şikayetçi olmaktadır.
Kanada’da vergi konularını idare etmek ve vergi kanunlarını hazırlamak, federal hükümete bağlı olarak faaliyet gösteren
Kanada Gelir Ajansı’nın (Canada Revenue Agency-CRA) yetkisi altındadır. En yaygın görülen vergiler Gelir Vergisi, İstihdam
Sigorta Primleri (EI), Kanada Emeklilik Planı katkı payları (CPP), Bölgesel Satış Vergileri (PST) ve Mal ve Hizmet Vergileridir
(GST)
Kanada’da uygulanmakta olan kurumlar vergisi oranı %38 olmakla beraber çeşitli muafiyet ve istisnalar sonucu gerçekte bu
oran daha düşük uygulanmaktadır. Özellikle küçük işletmeler ile üretim ve katma değer oluşturan firmalar lehine düşük
oranlar uygulanması mümkündür.
Ülkede, federal kurumlar vergisine ek olarak her eyaletin ayrı ayrı uyguladığı vergi oranlarının da dikkate alınması
gerekmektedir. Örneğin 2009 yılında Ontario’da faaliyette bulunan bir firmanın ödeyeceği kurumlar vergisi oranı indirim
sonrasında %19,5 iken Ontario eyaletinin ayrıca uyguladığı %14 oranındaki vergi ile toplam yük %33,4’e yükselmektedir.
Kurumlar Vergisi Oranları
2008

2009

2010

2011

2012 ve sonrası

Federal vergi

%38

%38

%38

%38

%38

Federal indirim

%10

%10

%10

%10

%10

%28

%28

%28

%28

%28

Federal Oranlar

Vergi indirimi
Federal vergi oranı

%8,5

%9

%10

%11,5

%13

%19,5

%19

%18

%16,5

%15

%11,5

%11

%10,5

%10

%10

Eyalet Vergileri
British Columbia
Alberta

%10

%10

%10

%10

%10

Saskatchewan

%12,5

%12

%12

%12

%12

Manitoba

%13,5

%12,5

%12

%12

%12

Ontario

%14

%14

%14

%14

%14

Quebec

%11,4

%11,9

%11,9

%11,9

%11,9

New Brunswick

%13

%13

%13

%13

%13

Nova Scotia

%16

%16

%16

%16

%16

Prince Edward Adası

%16

%16

%16

%16

%16

Newfoundland

%14

%14

%14

%14

%14

Kaynak: T.C. Ottava Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği 2009 Yılı raporu

Küçük İşletmeler İçin Kurumlar Vergisi Oranları
2008

2009

2010

2011

2012 ve sonrası

Federal vergi

%38

%38

%38

%38

%38

Federal indirim

%10

%10

%10

%10

%10

%28

%28

%28

%28

%28

Küçük işletmelere yönelik vergi indirimi

%17

%17

%17

%17

%17

Federal vergi oranı

%11

%11

%11

%11

%11

%3,92

%2,5

%2,5

%2,5

%2,5

%3

%3

%3

%3

%3

%4,5

%4,5

%4,5

%4,5

%4,5

%2

%1

%1

%1

%1

Ontario

%5,5

%5,5

%5,5

%5,5

%5,5

Quebec

%8

%8

%8

%8

%8

New Brunswick

%5

%5

%5

%5

%5

Nova Scotia

%5

%5

%5

%5

%5

%3,48

%2,38

%1,28

%1

%1

%5

%5

%5

%5

%5

Eyalet Vergileri
British Columbia
Alberta
Saskatchewan
Manitoba

Prince Edward Adası
Newfoundland
Kaynak: T.C. Ottava Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği 2009 Yılı raporu

-, 2013

18 / 43


Gelir üzerinden alınan vergiler de federal ve eyalet bazında ayrı ayrı tahsil edilmektedirler. 2009 yılı itibariyle Federal Gelir
Vergisi, ilk 40 726 Kanada dolarına kadar %15, ikinci 40 726 Kanada dolarına kadar %22, izleyen 44 812 Kanada dolarına
%26 ve 126 264 Kanada doları üzerinde de %29 olarak uygulanmaktadır. Eyaletler itibariyle alınan gelir vergilerine ise
http://www.cra-arc.gc.ca/tx/ndvdls/fq/txrts-eng.html linkinden ulaşılabilmektedir.
Kanada’da KDV yerine ona benzeyen Federal Mal ve Hizmet Vergisi (GST) uygulanmaktadır. Bu vergi, Kanada’da üretilen
ya da Kanada’ya ithal edilen çoğu mal ve hizmet için uygulanmaktadır. GST oranı %5 olmakla beraber, Nova Scotia, New
Brunswick ve Newfoundland ile Labrador eyaletleri bu %5’lik oranı %8 oranındaki Satış Vergisi ile birleştirerek Armonize
Satış Vergisi (HST) adıyla ve %13 oranında uygulamaktadır.
Bu verginin %0 olarak uygulandığı ürünler temel market ürünleri, tarımsal ürünler, ilaç ve tıbbi hizmetler ile ihracat
ürünleridir. Ayrıca sağlık hizmetleri, eğitim hizmetleri, mali enstitülerin sunduğu hizmetler ve uzun vadeli konut kiraları bu
vergiden muaf tutulmaktadır.
Ontario, Manitoba ve Quebec de dahil olmak üzere pek çok eyalette brüt maaşlar üzerinden bordro vergisi (payroll tax)
uygulanmaktadır. Bu verginin oranları bölgesine göre %0,98 ile %4,26 arasında değişmektedir.
Kanada’da belirli petrol ürünleri, taşıt yakıtları ve otomotiv klimalarında özel tüketim vergisi söz konusudur. Bu vergiler GST
(ya da HST) uygulanmadan önce alıcı ya da ithalatçı tarafından ödenmektedir. Bu özel vergi, kurşunlu benzin ve kurşunlu
uçak yakıtlarında litre başına 11 Cent, kurşunsuz benzin ve kurşunsuz uçak yakıtlarında litre başına 10 Cent, dizel yakıt ve
uçak yakıtlarında litre başına 4 cent ve otomobillerde kullanılacak klima başına 100 dolar olarak uygulanmaktadır.
Diğer taraftan alkollü içecekler, şarap, bira ve tütün ürünlerinin hem ülke içinde üretiminde hem de ithalatında özel tüketim
vergisi uygulanmaktadır.

Tarife Dışı Engeller
Kanada’nın ihraç ürünlerimize yönelik tarife dışı engellemeleri bulunmamaktadır. Öte yandan Anti-Damping uygulamaları
çerçevesinde Türkiye menşeli veya çıkışlı çelik inşaat borularının Kanada’ya ithalinde Kanada Uluslararası Ticaret
Mahkemesi’nin 23 Aralık 2003 tarihli kararına dayalı anti-damping vergisi uygulaması, 2008 yılında da devam etmiştir.
Kanada tarafınca yapılan soruşturmalara Kanada Sınır Servisleri Ajansının web sitesinden ulaşmak mümkündür
(http://www.cbsa-asfc.gc.ca/menu-eng.html).
Ülkemiz tarafından Kanada menşeli yönlendirilmiş lif levha (YLL-OSB) ithalatı ile ilgili olarak 14 Haziran 2008 tarihinde
başlatılan anti-damping soruşturması 18 Aralık 2008 tarihinde sonuçlandırılmış olup, söz konusu ürünün Kanada’dan
dampingli fiyatlarla ithal edildiği tespit edilmiş ve bu ülke menşeli ithalatta CIF bedeli üzerinden %14,93 oranında gümrük
vergisi uygulanması kararı alınmıştır

Türkiye ile Ticaret
Genel Durum
Kanada, Ekonomi Bakanı Sayın Zafer ÇAĞLAYAN’ın uygun görüşü ve Müsteşarlık Makamı’nın 13/04/2012 tarih ve 2012/365
sayılı Onayı ile 2012-2013 döneminde Öncelikli Ülkelerinden birisi olarak belirlenmiştir.
Küresel krizin de etkisiyle 2009 yılında bir önceki yıla kıyasla Türkiye’nin Kanada’ya ihracatında %32,5, Türkiye’nin
Kanada’dan ithalatında %34,4 ve iki ülke arasındaki dış ticaret hacminde %33,9 oranında azalma gözlenmiştir. Aynı
dönemde Türkiye’nin Kanada ile olan dış ticaret açığı da %35,3 oranında azalmıştır.
2010 yılı incelendiğinde bir önceki yıla göre Türkiye’nin Kanada’ya ihracatının %41,8, iki ülke dış ticaret hacminin ise %9,3
oranında arttığı görülmektedir. Öte yandan Türkiye’nin Kanada’dan ithalatı %2,4, Kanada ile olan dış ticaret açığımız ise
%27,3 oranında azalmıştır.
2011 yılında ise Türkiye’nin Kanada’ya ihracatı %82,5, Türkiye’nin Kanada’dan ithalatı %43,3 iki ülke dış ticaret hacmi de
%56,8 oranında artmıştır. Kanada ile olan dış ticaret açığımız ise %0,1 oranında büyümüştür.
Türkiye-Kanada Dış Ticaret Değerleri (milyon Dolar)
İHRACAT

İTHALAT

HACİM

DENGE

1989

64,5

178,4

242,9

-114,0

1990

64,0

182,7

246,7

-118,7

1991

54,6

155,5

210,1

-100,8

1992

54,1

105,2

159,4

-51,1

1993

49,7

140,8

190,5

-91,1

1994

79,4

137,2

216,5

-57,8

1995

96,1

292,7

388,8

-196,6

1996

100,4

343,6

443,9

-243,2

1997

116,7

311,1

427,8

-194,3

1998

155,5

176,3

331,8

-20,8

1999

149,1

176,3

325,3

-27,2

2000

173,4

256,4

429,8

-83,0

2001

171,7

129,1

300,8

42,6

2002

239,9

321,5

561,4

-81,6

2003

221,3

244,9

466,2

-23,6

2004

346,6

368,8

715,4

-22,3

Kanada Ülke Raporu

19 / 43


2005

364,8

447,1

811,9

-82,3

2006

378,5

674,7

1053,2

-296,2

2007

369,9

866,8

1236,6

-496,9

2008

501,4

1428,0

1929,4

-926,6

2009

338,3

937,4

1275,7

-599,1

2010

479,6

915,3

1394,9

-435,7

2011

875,2

1311,5

2186,7

-436,3

2011*

757,6

1182,7

1970,3

-395,1

2012*

1003,3

855,8

1859,2

147,5

*Ocak-Kasım
Kaynak: TUİK

Türkiye’nin Kanada’ya ihracatının %85’i sanayi, %15'i tarım ürünlerinden oluşmaktadır. Tarım ve gıda sanayi ürünleri
ihracatında fındık, kuru üzüm, kuru kayısı, zeytinyağı ve kuru incir, madencilik ve sanayi ürünleri ihracatında ise altın, oto
ve oto yan sanayi, demir-çelik ürünleri, mermer, karolar, hazır giyim ve ev tekstili ürünleri ön plana çıkmaktadır.
Türkiye'nin Kanada'ya 2011-2012 Ocak-Kasım Dönemi İhracatında Başlıca Ürünler
Türkiye'nin Kanada'ya İhracatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
HS

ÜRÜN ADI

'7108 ALTIN (HAM, YARI İŞLENMİŞ, PUDRA HALİNDE)

2009 2010
0

2011 % değ.

0 234,43

-

'0802 DIGER KABUKLU MEYVELER (TAZE/KURUTULMUS) (KABUGU ÇIKARILMIS/SOYULMUS)

21,16

45

73,23

62,7

'7214 DEMİR/ÇELİK ÇUBUKLAR (SICAK HADDELİ, DÖVÜLMÜŞ, BURULMUŞ, ÇEKİLMİŞ)

15,28 46,88

70,21

49,8

'8703 OTOMOBİL, STEYŞIN VAGONLAR, YARIŞ ARABALARI

26,93 45,81

58,73

28,2

'6802 YONTULMAYA, İNŞAATA ELVERİŞLİ İŞLENMİŞ TAŞLAR (KAYAGAN HARİÇ)

33,05 44,74

43,16

-3,5

0

32,03

-

22,77 32,62

'7308 DEMİR/ÇELİKTEN İNŞAAT VE AKSAMI
'6908 SIRLI SERAMİKTEN DÖŞEME, KALDIRIM TAŞLARI, ŞÖMİNE, DUVAR KAROSU
'8904 RÖMORKÖRLER VE İTİCİ GEMİLER
'7113 KIYMETLİ METALLER VE KAPLAMALARINDAN MÜCEVHERCİ EŞYASI
'7306 DEMİR/ÇELİKTEN DİĞER TÜPLER, BORULAR, İÇİ BOŞ PROFİLLER
'0806 ÜZÜMLER (TAZE/KURUTULMUS)

0,18

23,78

-27,1

9,24

18,87

104,2

11,02 13,85

14,97

8,1

7,67 10,41

14,64

40,6
49,4

0

13,69

9,21

13,76

'7216 DEMİR/ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN PROFİL

8,72

10,6

10,52

-0,8

'6204 KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM, TAKIM ELBİSE, CEKET VS.

7,53

8,6

9,96

15,8

'5702 DOKUNMUŞ HALILAR, YER KAPLAMALARI (KİLİM, SUMAK, KARAMAN VB)

3,15

4,04

9,68

139,6

'4009 VULKANİZE EDİLMİŞ KAUÇUKTAN BORU VE HORTUMLAR VE DONANIMLARI

2,47

6,77

9,49

40,2

'8462 METALLERİ DÖVME, İŞLEME, KESME, ŞATAFLAMA PRESLERİ, MAKİNELERİ

3,22

6,4

9,17

43,3

7,68

6,89

8,28

20,2

5,15

6,51

7,37

13,2

0813 MEYVE (KURUTULMUS) (0801, 0806'DE KILER HARIÇ)08. FASILDAKI SERT VE KABUKLULARIN
'6109 TİŞÖRT, FANİLA, DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI (ÖRME)
'7208 DEMİR/ÇELİK SICAK HADDE YASSI MAMULLERİ-GENİŞLİK 600MM. FAZLA

0

0

7,15

-

'8418 BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR, SOĞUTUCULAR, ISI POMPALARI

2,03

5,25

6,82

29,9

'6205 ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN GÖMLEK

3,61

4,28

6,4

49,5

'6110 KAZAK, SÜVETER, HIRKA, YELEK VB. EŞYA (ÖRME)

3,99

4,51

5,84

29,5
89,3

'7202 FERRO ALYAJLAR

0

3

5,68

2,56

2,99

5,47

82,9

6,1

6,43

5,42

-15,7

'7013 MASA, MUTFAK, TUVALET, EV TEZYİNATI VB İÇİN CAM EŞYA

3,64

2,6

4,89

88,1

'6104 KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, PANTOLON VS. (ÖRME)

3,36

4,24

4,88

15,1

'7606 ALUMİNYUM SAC, LEVHA VE ŞERİTLER, KALINLIK>0, 2MM

2,11

5,38

4,29

-20,3

'8482 HER NEVİ RULMANLAR

1,06

2,69

4,1

52,4

'7213 DEMİR/ÇELİK FİLMAŞİN (SICAK HADDELENMİŞ, RULO HALİNDE)

1,65

1,05

3,89

270,5

'8422 YIKAMA, TEMİZLEME, KURUTMA, DOLDURMA VB. İŞLER İÇİN MAKİNE, CİHAZ

3,55

3,22

3,75

16,5

'3004 TEDAVİDE/KORUNMADA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANAN İLAÇLAR (DOZLANDIRILMIŞ)

1,51

1,93

3,62

87,6

'1905 EKMEK, PASTA, KEK, BİSKÜVİ VS. İLE BOŞ İLAÇ KAPSÜLÜ MÜHÜR GÜLLACI VS.

3,08

3,19

3,59

12,5

'6304 DİĞER MEFRUŞAT EŞYASI (94.04 POZİSYONUNDAKİLER HARİÇ)

0,83

1,89

3,56

88,4

'6302 YATAK ÇARŞAFI, MASA ÖRTÜLERİ, TUVALET, MUTFAK BEZLERİ

3,89

4,44

3,41

-23,2

'2001 SEBZE, MEYVE, SERT KABUKLU MEYVE VE YENİLEN DİĞER BİTKİ PARÇALARI

2,49

3,2

3,39

5,9

'6106 KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN BLUZ, GÖMLEK, GÖMLEK; BLUZ (ÖRME)

1,86

2,85

3,36

17,9

'8708 KARA TAŞITLARI İÇİN AKSAM, PARÇALARI
'6203 ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM, TAKIM ELBİSE, CEKET VS.

-, 2013

20 / 43


'5511 SUNİ-SENTETİK DEVAMSIZ ELYAFTAN İPLİKLER (PERAKENDE)

2,96

3,16

3,05

-3,5

'0804 HURMA, INCIR, AVOKADO VE GUAVA ARMUDU, MANGO, MANGOST (TAZE/KURUTULMUS)

2,86

2,94

3,04

3,4

'5407 SENTETİK İPLİK, MONOFİL, ŞERİTLERLE DOKUMALAR
Kaynak: TUİK

Kanada’dan ithalatımıza bakıldığında ise, ülkemizin genel ithalat yapısına paralel bir yapı gözlemlenmekte olup, genellikle
hammadde ve yarı mamul ürünler ön plana çıkmaktadır. Türkiye’nin Kanada’dan ithalatının %82’si sanayi, %18’i tarım
ürünlerinden oluşmaktadır. Türkiye’nin Kanada’dan ithalatında taşkömürü, mercimek, gazete kağıdı, demir-çelik hurda ve
döküntüleri, buğday, hava taşıtı, su buharı kazanları, altın, ilaç, kuluçkalık hindi yumurtaları, soya fasulyesi, işlenmemiş
nikel, demir cevheri, gibi genel itibariyle hammaddeler yer almaktadır.

Türkiye'nin Kanada'dan 2011-2012 Ocak-Kasım Dönemi İthalatında Başlıca Ürünler

Türkiye'nin Kanada'dan İthalatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
HS

ÜRÜN ADI

'7204 DEMİR/ÇELİK DÖKÜNTÜ VE HURDALARI, BUNLARIN KÜLÇELERİ

2009

2010

2011

% değ.

97,22

44,72 330,51

639,1

'2701 TAŞKÖMÜRÜ; TAŞKÖMÜRÜNDEN ELDE EDİLEN BRİKETLER, TOPAK VB. KATI YAKITLAR

224,99 225,62 198,93

-11,8

'0713 KURU BAKLAGILLER (KABUKSUZ) (TANELERI IKIYE AYRILMIS)

124,71 184,94 190,56

3,0

'4801 GAZETE KAĞIDI (RULO VEYA TABAKA)

62,08

64,6

79,47

23,0

'8802 DİĞER HAVA TAŞITLARI, UZAY ARAÇLARI

82,06

33,02

37,67

14,1

'2601 DEMİR CEVHERLERİ VE KONSANTRELERİ

43,87

17,43

28,25

62,1

'7502 İŞLENMEMİŞ NİKEL

14,22

22,86

23,66

3,5

9,78

13,69

20,82

52,1

'4703 SODALI VE SÜLFATLI ODUN HAMURU
'4401 YAKMAYA MAHSUS AĞAÇLAR; YONGA, TALAŞ, DÖKÜNTÜ, KIRINTI VB

4,07

0,02

26,28

26,39

19,75

9,8

0

18,02

-

'3002 İNSAN VE HAYVAN KANI, SERUM, AŞI, TOKSİN VB. ÜRÜNLER

5,89

12,14

14,92

22,9

'8477 KAUÇUK, PLASTİK EŞYA İMAL VE İŞLEME MAKİNE VE CİHAZLARI

2,07

1,98

14,81

648,0

0

6,97

11,7

67,9

'8805 HAVA TAŞITLARINI FIRLATMA, İNİŞ VB. CİHAZ VE TERTİBATI

0,72

9,82

9,4

-4,3

'8483 TRANSMİSYON MİLLERİ, KRANKLAR, YATAK KOVANLARI, DİŞLİLER, ÇARKLAR

4,97

6,86

8,73

27,3

'4802 SIVANMAMIŞ KAĞIT VE KARTON (PERFORE EDİLMEMİŞ KART VE ŞERİTLER)

4,86

11,77

8,7

-26,1

'8543 KENDİNE HAS FONKSİYONLU ELEKTRİKLİ MAKİNE VE CİHAZLAR

7,38

20,07

8,44

-57,9

'8207 EL ALETLERİNİN, MAKİNELİ ALETLERİN DEĞİŞEBİLİR PARÇALARI

0,73

5,4

7,87

45,7

'8526 RADAR CİHAZLARI; HAVA, DENİZ TRAFİĞİNE YARDIMCI, RADYO-KONTROL CİHAZLARI

0,85

5,12

7,66

49,6

'3904 VİNİL KLORÜR/HALOJENLİ DİĞER OLEFİN POLİMERLERİ (İLK ŞEKİLDE)

3,08

12,17

7,4

-39,2

0,9

0,93

7,15

668,8

'3004 TEDAVİDE/KORUNMADA KULLANILMAK ÜZERE HAZIRLANAN İLAÇLAR (DOZLANDIRILMIŞ)
'1001 BUĞDAY VE MAHLUT

'8908 SÖKÜLECEK GEMİLERLE, SUDA YÜZEN SÖKÜLECEK DİĞER ARAÇLAR

'8803 BALON, HAVA GEMİSİ, PLANÖR VB. DİĞER HAVA TAŞITLARININ AKSAM VE PARÇALARI
'7207 DEMİR/ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YARI MAMULLER

20,71 103450,0
-25,2

0

0

6,92

-

'4410 YONGA PANO VB. LEVHALAR

2,58

5,58

6,37

14,2

'8411 TURBOJETLER, TURBO-PROPELLER, DİĞER GAZ TÜRBİNLERİ

0,06

2,53

5,73

126,5

'8517 TELLİ TELEFON-TELGRAF İÇİN ELEKTRİKLİ CİHAZLAR

9,35

6,88

4,71

-31,5

'8431 AĞIR İŞ MAKİNE VE CİHAZLARININ AKSAMI, PARÇALARI

7,96

4,12

4,67

13,3

'4804 KRAFT KAĞIT/KARTONLAR-SIVANMAMIŞ-RULO VEYA TABAKA HALİNDE

1,08

2,43

4,62

90,1

'7304 DEMİR/ÇELİKTEN (DÖKME HARİÇ)DİKİŞSİZ TÜP, BORU, İÇİ BOŞ PROFİL

1,9

1,66

4,53

172,9

'8202 EL TESTERELERİ VE TESTERE AĞIZLARI

3,4

4,85

4,4

-9,3

1,67

2,42

4,29

77,3

0

0

4,23

-

'0407 KUS VE KÜMES HAYVANLARININ KABUKLU YUMURTALARI

3,44

5,67

4,19

-26,1

'8531 ELEKTRİKLİ SES/GÖRÜNTÜLÜ İŞARET CİHAZLARI

2,78

5,56

4,16

-25,2

'9406 PREFABRİK YAPILAR

0,13

2,27

4,11

81,1

'8479 KENDİNE ÖZGÜ FONKSİYONLU MAKİNE VE CİHAZLAR

0,99

3,93

3,9

-0,8

'7601 İŞLENMEMİŞ ALUMİNYUM

1,94

2,8

3,57

27,5

'3804 ODUN HAMURUNDAN ARTA KALAN LESİVLER-LİNYO SÜLFONATLAR DAHİL

1,49

1,62

3,49

115,4

'2931 DİĞER ORGANO-ANORGANİK BİLEŞİKLER

1,77

1,69

3,43

103,0

'8414 HAVA-VAKUM POMPASI, HAVA/GAZ KOMPRESÖRÜ, VANTİLATÖR, ASPİRATÖR

0,44

1,61

3,37

109,3

'8528 TELEVİZYON ALICILARI, VİDEO MONİTÖRLERİ VE PROJEKTÖRLER
'1005 MISIR

Kanada Ülke Raporu

21 / 43


Kaynak: TÜİK

Eyalet bazında dış ticaret verileri için tıklayınız

İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller
Kanada ile Türkiye arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması mevcut değildir.
2008 yılı Ağustos ayında Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması teknik düzeyde tamamlanmıştır. İki ülke tarafından
ayrı ayrı iç hukuki prosedürlerin tamamlanması ile beraber söz konusu anlaşmanın yürürlüğe girmesi beklenmektedir.
İki Ülke Arasındaki Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller
Anlaşma

İmza Tarihi

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi

01.04.2003 (parafe)

İmza Yeri
-

Tekstil Ticareti Alanında İşbirliğini Öngören Mutabakat Zaptı

27.06.1995 Ankara

Yüksek Düzeyli Ticari ve Ekonomik İstişarelere İlişkin Mutabakat Zaptı

10.04.1996 Ankara

Enerji Alanında İkili İşbirliği ile İlgili Mutabakat Zaptı

11.09.1998

Yüksek Düzeyli İstişareler I. Toplantısı Zaptı

24.09.1998 Ankara

Yüksek Düzeyli İstişareler II. Toplantısı Zaptı

22.06.2000 Ottava

-

Kaynak: T.C. Ekonomi Bakanlığı

Yukarıda sayılan Anlaşma ve Protokollerin yanı sıra Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne bağlı olarak faaliyet gösteren Dış
Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK), Kanada İmalatçılar ve İhracatçılar Birliği (Canadian Manufacturers & Exporters-CME) ile
birlikte 2002 yılında Türkiye-Kanada İş Konseyi’ni kurmuştur.

Türkiye-Kanada Yatırım İlişkileri
Türkiye ile Kanada arasındaki yatırım ilişkilerinin dinamik tarafını Kanadalı firmaların Türkiye’de gerçekleştirdikleri yatırımlar
oluşturmaktadır. Türk firmalarının Kanada’daki faaliyetleri ise oldukça sınırlı düzeydedir.
Türkiye’den Kanada’ya yönelik olarak gerçekleştirilen doğrudan yabancı sermaye girişleri, 2007 yılındaki 19.136 milyon
ABD doları düzeyinden 2008 yılında %22 gerileyerek 14.922 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
Aynı dönemde, Kanadalı firmaların ülkemizde gerçekleştirdikleri yatırım miktarı ise bir önceki yıla kıyasla %110 artarak 23
milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Söz konusu yatırımların 2008 yılında Kanada’ya toplam doğrudan yabancı
sermaye girişleri içerisindeki payı yaklaşık binde 1,5 olmuştur.
Diğer taraftan Türkiye’de yatırım yapan Kanadalı firma sayısı 2007 yılında 33 iken 2008 yılında 19 yeni firma daha ülkemize
yatırım yapmıştır. Bu firmaların 8 tanesi 50 000 ABD dolarının altında, 7 tanesi 50 000-200 000 ABD doları arasında, 2
tanesi 200 000-500 000 ABD doları arasında ve 2 tanesi de 500 000 ABD dolarının üstünde bir sermayeye sahiptir.
1954-2008 yılları arasında ülkemizde yatırım yapmış bulunan Kanadalı firma sayısı 132 olup, söz konusu rakam 1 Haziran
2009 itibariyle 141’e ulaşmıştır. Kanadalı firmalar tarafından yatırım yapılan sektörler ve yatırımcı firma sayısı şu şekildedir.
Ticaret, motorlu taşıt ve ev eşyaları onarımı (27), Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri (26), İmalat sanayi (22),
Madencilik ve taş ocakçılığı (19), Ulaştırma, haberleşme ve depolama (14), Diğer toplumsal, sosyal ve kişisel hizmet
faaliyetleri (6), Oteller ve lokantalar (4), Eğitim hizmetleri (5), İnşaat (9), Elektrik, gaz ve su (4), Mali aracı kuruluşların
faaliyetleri (2), Sağlık işleri ve sosyal hizmetler (2), Tarım, avcılık ve ormancılık (1).
Türk işadamlarının Kanada’da yaptıkları yatırımlar çoğunlukla Kanada’ya yerleşmiş ve vatandaşlık kazanmış kişilerin
kurdukları veya ortak oldukları Kanadalı firmalar olup, ülkemize sermaye transferi sağlamamaktadırlar.

İki Ülke Arasındaki Ticarette Yaşanan Sorunlar
Navlun ve sigorta giderlerinin yüksek olması bazı ürünlerin ülkemizden Kanada’ya sevkiyatını olumsuz etkilemekte, bu
ürünlerin ABD üzerinden Kanada’ya girişine yol açmaktadır. Ülkemiz menşeli ürünler, Kanada pazarında dış ticaret
istatistiklerine yansıyandan daha fazla yer almaktadır.
Kanadalı ithalatçıların yaşadıkları en önemli sorun ihracatçılarımız ile temas kuramama, taleplerinin zamanında ve istenilen
özelliklerde karşılanmaması ve dil problemidir.
Ülkede standartlar ile etiketleme ve paketleme konusundaki düzenlemelerin farklı oluşu, Avrupa’ya dönük ihracat yapan ve
Avrupa uygulamalarına alışık olan ihracatçı firmalarımız bakımından zorluk teşkil etmektedir. Bu konudaki ihmal,
ihracatçılarımız açısından ciddi zararlarla sonuçlanmaktadır.
Yatırımcılarımız açısından Kanada yüksek vergi oranları nedeniyle çok cazip gelmemektedir. Merkezi hükümet yanında
federal hükümetlerin de ayrıca tahsil ettiği vergiler toplam vergi yükünü ağırlaştırmaktadır.

Pazar ile İlgili Bilgiler
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları

-, 2013

22 / 43


Kanada ulke raporu_2013

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (20)

Similar a Kanada ulke raporu_2013

Similar a Kanada ulke raporu_2013 (6)

Más de UlkeRaporlari2013

Más de UlkeRaporlari2013 (20)

Kanada ulke raporu_2013