Монгол Ардын намын "Бид хамтдаа" үндэсний форумын илтгэл.

1. Татварын бодлого, түүний
хэрэгжилтэнд анхаарах зарим
асуудлууд
2015.10.26
1

2. 2
2007 оноос хойш гарсан тайлбар
АНОАТ 1 тогтоолоор 7 заалтын тайлбар
НӨАТ-н хууль 2 тогтоолоор нийтдээ 12 заалтын тайлбар
ХОАТ-н хууль 1 тогтоолоор 3 заалтын тайлбар
Татварын орчинг тогтворгүй болгож байгаа нэг хүчин зүйл нь хүчин төгөлдөр үйлчилж буй
хуулийн тайлбар, хэрэгжүүлэх арга аргачлалгүй, гаргасан тайлбар аргачлал нь бүрэн бус
тодорхойгүй байгаатай холбоотой.
Татварын хуулийн тайлбар, хэрэгжүүлэх
аргачлал хангалтгүй байна

3. Тухайлбал ногдол ашгийн татварыг давхардуулан ногдуулж байна.
3
Татварын хуулийн тайлбар, хэрэгжүүлэх
аргачлал хангалтгүй байна
Нийт татварын
нөлөө – 30%
Хувьцаа эзэмшигч
Холдинг компани
Охин компани
Ногдол ашиг
Ногдол ашиг
АНОАТ – 10%
10%
ХАОАТ – 10%

4. НӨАТ: Гадаадаас техник туслалцаа, зөвлөх үйлчилгээ авахад ногдуулдаг 10%-ийн
татварыг буцаан олгохгүй байна.
4
Татварын хуулийн тайлбар, хэрэгжүүлэх
аргачлал хангалтгүй байна
Ажил үйлчилгээ авч болох байсан үнэ 100 000
Суутган татварын 20%-г тооцсон үнэ 125 000
МУ-н нөхөн олгогдохгүй НӨАТ – 10% 12 500
МУ-н аж ахуйн нэгжийн худалдан авах өртөг 37.5% 137 500
Төсөвт орох татвар-суутган 25 000
НӨАТ 12 500
Нийт төлөх татвар 37 500

5.  Хөрөнгө оруулалт хийх, тухайлбал үндсэн хөрөнгө худалдан авах, түүнийг зээлийн
хөрөнгөөр санхүүжүүлэхэд асар өндөр хүүгийн зардал гардаг. Түүнийг тухайн жилд нь
хасахгүй байна
Үндэсний компаниудын хуримтлал бий болж чадаагүй, хөрөнгийн зах зээл хөгжөөгүйн улмаас
ихэнх компаниуд зээлээр хөрөнгө оруулалт хийж байна. Гаднаас хямд хүүтэй зээл авах үед
хэрвээ ДТГ-тэй байвал 5%, давхар татварын гэрээгүй бол 20%-ийн татвар ногдож байна.
Байшин барилгыг 40 жил, техник тоног төхөөрөмжийг 10 жилээр элэгдүүлэх буюу хөрөнгө
оруулалтыг төдий удаан хугацаагаар татвараас нөхөж байна.
Техник, тоног төхөөрөмжийн бүрэн бүтэн байдлыг хангахын тулд байнгын засвар үйлчилгээ
хийдэг. Энэ засварын зардлыг мөн л тухайн жилд нь хасахгүй байна.
Өндөр технологи, ноу хау оруулж ирэх маш чухал байна. Гэтэл суутган тооцох татвар 20%,
дээр нь нэмээд НӨАТ-н 10% нэмэгдэж нийтдээ 30%-н татвар ногдож байна.
Одоогийн хуулинд R&D буюу судалгаа, шинжилгээ, хөгжүүлэлт, туршилтын зардал,
инновацийн зардлыг урамшуулсан хуулийн зохицуулалт байхгүй байна.
Ажилчдын сургалтын зардлыг татвар ногдох орлогоос хасахгүй тухай тайлбар явж байна.
5
Хөрөнгө оруулалтыг дэмжсэн, ажлын байрыг бий
болголтыг дэмжсэн татварын бодлого байна уу?

6. • Гадаадын хөрөнгө оруулагчдад татварын таатай нөхцөл буюу хувь хэмжээнээс гадна татварын
хууль ойлгомжтой, тодорхой, тогтвортой, өөрчлөгддөггүй байх нь чухал.
• Одоогийн АНОАТ-н хуулинд олон улсын компаниуд манайд үйл ажиллагаа явуулахтай
холбоотойгоор татварын харилцааг нь зохицуулсан маш ерөнхий гурван заалт л байна.
• Дэлхийн хэмжээнд BEPS буюу ашгийг нэг орноос нөгөө оронд шилжүүлэхэд татвар ногдуулах
харилцааг зохицуулсан төсөл явагдаж, олон улс орнууд энэ төслийг хэрэгжүүлж эхэллээ.
• Үндэсний групп компаниудын дотор нэг компанийн зардал нөгөө компанийн орлого болж
байгаа гүйлгээг хэрхэн зохицуулах заалт дутмаг байна.
• Компаниуд бүтцийн өөрчлөлт хийж дахин зохион байгуулалтад орох үеийн татварын харилцааг
хэрхэн зохицуулах асуудал бас бүрхэг байна.
6
Гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах бодлоготой
татварын бодлого уялдаж байна уу

7. Эдийн засгийн бууралтыг бууруулахад татварын
бодлого бэлэн үү?
◦ Хямралын үед хувийн сектор мөнгөтэй, төлбөрийн чадвартай байх, ажилчдын ажлын байр
хэвээр хадгалах нь хамгаас чухал бөгөөд үүнийг дэмжсэн татварын бодлого явуулах
хэрэгтэй байдаг.
◦ Татварын орлогыг сүүлийн жилүүдэд байнга өсөлттэй байхаар төсөвлөж ирсэн. Ирэх
жилүүдэд өсөлттэй биш харин өмнөх жилүүдээс бууруулахгүй байх бодлого барих хэрэгтэй
болов уу. Үүний тулд:
◦ Хэрэглээ нэмэгдүүлэх, хувь хүмүүсийн худалдан авалтыг нэмэгдүүлэхийн тулд богино
хугацаагаар татварыг бууруулах эсвэл татвараас чөлөөлөгдөх одоогийн хувь хүний
орлогын сарын 7,000 төгрөгийг 70,000 төгрөг болгож нэмэгдүүлэх
◦ Хөрөнгийн болон бизнесийн ашгийн татварыг бууруулах
◦ Урт хугацааны өсөлт бий болгоход анхаарч инновацийг дэмжих
◦ Татварын орлогыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авах – зарим төрлийн татварын хувийг
өсгөх эсвэл түр хугацааны тусгай татвар бий болгох
◦ Төсөв, төсвийн зарцуулалтыг хяналттай, зарцуулах
• 7

8. •Татварын албаны бүтэц зохион байгуулалтын хувьд хамгийн үр
ашигтайгаар татварыг хураах боломжийг бүрдүүлэх
•Татварын албаны татвар төлөгчдийн бүртгэлийн системийг боловсронгуй
болгох, автоматжуулах
•Татварын алба татвар төлөгчийн бүртгэл, татварын тайлан хүлээн авах,
татвар хураах ажиллагааг хамгийн түргэн шуурхай, үр ашигтайгаар
зохион байгуулж, захиргааны биш харин үйлчилгээний байгууллага болж
өөрчлөгдөх
•Татварын албаны хүний нөөцийн бодлого, татварын байцаагчдын ажлын
гүйцэтгэлийг орчин үеийн сайн арга, аргачлалаар дүгнэж, цалин хөлс,
урамшууллыг гүйцэтгэлтэй нь уялдуулах, мэргэжил ур чадварын өндөр
стандартыг тогтоож хэрэгжүүлэх
8
Татварын албанд шинэчлэл хийх хэрэгтэй юу?

9. Анхаарал хандуулсанд баярлалаа
9