Монгол Ардын намын "Бид хамтдаа" Үндэсний форумын Монгол улсын эдийн засгийн хөгжлийн бодлогын асуудлууд нэгдсэн хэлэлцүүлгийн "Байгаль орчин, ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын салбарын тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам салбар хуралдааны илтгэл

1. Аялал жуулчлалын салбарын
тулгамдсан асуудал; шийдвэрлэх арга
зам
Доктор /Ph.D/ Д.ГАНСҮХ
Аялал Жуулчлалын Боловсрол, Сургалт Судалгааны Төвийн тэргүүн,
Торгоны Замын аялал жуулчлалын төслийн удирдагч
Улаанбаатар хот
2015 оны 10 сарын 27
“БИД ХАМТДАА” ҮНДЭСНИЙ ФОРУМ

2. Гаднын жуулчид Монголд ирдэггүй 10 бодит
шалтгаан
1. Монголын талаар гадаад ертөнцөд нэг
их мэддэггүй.
2. Монголыг зэрлэг балмад улсууд гэж
ихэнх түүхэнд тэмдэглэгдсэн байдаг.
3. Монголд яг үзчихээр юу байгаа билээ?
4. Монгол руу явах замын зардал, аялах
зардал арай л үнэтэй.
5. Монгол хүмүүс зочломтгой гэдэг худлаа.
6. Монголын үйлчилгээ үнэхээр муу.
7. Монголын хууль
ойлгомжгүй, дор хаяж
хүний эрхийг зөрчдөг.
6. Монголын эрүүл мэндийн
салбар муу.
7. Монголд юмны үнэ маш
үнэтэй.
8. Монгол удаан амьдрахад
маш түвэгтэй, стресстэй.
10 сарын 25-ны дугаарт...

3. АГУУЛГА
Аялал жуулчлалын салбарын хөгжлийн
бодлого ба эрх зүйн орчин
Салбарын зохицуулалт, үйлчилгээний
стандарт
Монголын аялал жуулчлалд нэн тэргүүн
сайжруулах үйлчилгээ ба сургалт, судалгаа
Анхаарал татсан бусад асуудлууд

4. Аялал жуулчлалын салбарын
хөгжлийн бодлого ба хууль, эрх зүйн
орчин
Шийдвэрлэх асуудлууд ба арга зам

5. Монгол улсын Аялал Жуулчлалын
өрсөлдөх чадварын үнэлгээнээс..2015 он
Харьцуулсанонууд
Дэлхийнхэмжээндэзлэхбайр
Бүснутгийнхэмжээндэзлэх
байр
Дэд индексүүд
Аялал
жуулчлалын
бодлого, эрх
зүйн орчин
Бизнесийн
орчин
Дэд
бүтэц
Хүний,
соёлын,
байгалийн
нөөц
байр байр байр байр
2013 99
(140)
19
(26)
91 107 90
2015 99
(141)
18
(23)
104 65 112 83
WEF, The Travel & Tourism Competitiveness Index 2015

6. Аялал жуулчлалыг Монголд хэрхэн хөгжүүлэх
талаар төр, орон нутаг, мэргэжлийн салбарынхан
огт өөр төсөөлөлтэй байна.
ТӨР
АЖ
байгууллагаЖуулчин
 Аялал жуулчлалыг зөвхөн гадаадын
жуулчдыг хүлээн авах үйл ажиллагааны
зохицуулалт бус амралт, аяллын
үйлчилгээний илүү өргөн хүрээнд авч үзэх
цаг болсон.
 Аялал жуулчлалын бодлогын баримт
бичгүүдийг олон нийтээр хэлэлцүүлэх,
өргөнөөр сурталчлах шаардлагатай.
 Монголын ирээдүйн хөгжилд хамгийн
өгөөжтэй аялал жуулчлалын төрөл,
хэлбэрүүдийг тодорхойлж, хэрэгжүүлэх
арга хэмжээг Улс төрийн намуудын
мөрийн хөтөлбөрт оруулах саналтай.

7. Мөрдөж буй хууль, журам, стандарт нь ач холбогдол
багатай байна.
 Анх 2000 онд батлагдсанаас хойш Аялал
жуулчлалын тухай хуулинд хоёр удаа нэмэлт
өөрчлөлтүүд орж, мөн уг хуулийг шинээр
найруулан өөрчлөх буюу шинэчлэх санал
үндэслэлүүд удаа дараа гарч байсан байна.
 Салбарын шууд зохицуулалтын 8, бусад
журмуууд болон 10 гаруй стандартуудтай боловч
энэ нь аль ч оролцогч талуудад ач холбогдол бага
байна. Жишээлбэл, Монгол улсын стандартын
дагуу зочид буудлуудад одны, жуулчны баазуудад
цэцэгний зэрэглэл олгох болсноос хойш 10 гаруй
жил өнгөрч байгаа боловч, нэг ч удаа зэрэглэл
буурсан буюу өөрчилсөн тохиолдол гараагүй.

8. Улсын Их Хурал, Засгийн Газарт
 Аялал жуулчлалын бодлогын баримт бичгийг (Монгол улс-
ямар аялал жуулчлалын газар нутаг болж хөгжих) батлах.
 Аялал жуулчлалын тухай хуулийг Иргэний хууль, Байгаль
орчны багц хууль зэрэг бусад хуулиудтай уялдуулан орчин
үеийн тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалын дагуу
шинэчилж батлах
 Олон улсын аялал жуулчлалын гэрээ, хэлэлцээрийн үзэл
баримтлалд үндэслэн Монгол улсын иргэн гадаад,дотоодод
аялан жуулчлах; Гадаадын иргэн Монгол улсад аялан
жуулчлах эрх зүйн орчныг шинэчлэх

9. Орон нутгийн аялал жуулчлалын
хөгжил ба үйлчилгээ
Аялал жуулчлалын үйлчилгээний стандартыг хэрэгжүүлэх талаар

10. Орон нутагт аялал жуулчлал эрхлэгчдэд бодлогын
дэмжлэг, санхүүжилт дутагдаж байна.
 Аялал жуулчлалын үйлчилгээний салбарыг
ЖДҮ-г хөгжүүлэх бодлогод хамруулан
санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх
 Аймаг, орон нутгийн аялал жуулчлалын
хөгжлийн бодлого, стратегийг шинээр
батлагдсан аялал жуулчлалынҮндэсний
хөтөлбөртэй уялдуулан шинэчилж,
хэрэгжүүлэх
 Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх хөрөнгийг
Байгаль хамгаалах, Ядуурлыг бууруулах зэрэг
сан, хөтөлбөрүүдээс санхүүжүүлэх
Аймагт аялал
жуулчлал хариуцсан
1 ажилтан байгаа
боловч идэвхигүй,
эрх мэдэлгүй,
төсөвгүй байна.

11. Монголын аялал жуулчлалын салбарын
үйлчилгээ /2015 оны байдлаар/
Монголд үйл ажилллагаа явуулж буй жуулчны үйлчилгээний байгууллагуудын
тоо (2015)
Байршуулах хэрэгсэлийн тоо Тоо хэмжээ Зэрэглэлтэй Орны тоо Орон нутгийн
Зочид буудал 375 67 17406 6650
Жуулчны бааз 390 82 14400 3200
Гэст хаус дэн буудал 300 - - -
Аялал жуулчлалын байгууллагууд
Албан ёсны
бүртгэлтэй
Идэвхитэй
ажиллаж байгаа
Ажиллагсад
713 200 50000 гаруй
Kempinski Holiday Inn
Best WesternShangri La
Ramada ....

12. Аялал жуулчлалын үйлчилгээний байгууллагуудын
ангилал, зэрэглэл, үйл ажиллагааны төрөлжилт
хэрэгжихгүй байна.
Асуудлууд
 Аялал Жуулчлалын мэргэжлийн
туршлагагүй байгууллага, хувь
хүмүүс бусдыг хуулбарлаж олон
улсын зах зээлд чанаргүй, хямд
бүтээгдэхүүн үйлчилгээг санал
болгож байна.
 Аялал жуулчлалын үйлчилгээний
байгууллагууд хэт олширч,
үйлчилгээний чанарын стандарт
хангалтгүй байна.
Санал
 Аялал жуулчлалын
байгууллагуудын төрлүүд, үйл
ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрөл
олгох болон ангилал, зэрэглэл
олгох харилцааг өөрчлөх.
 Аялал жуулчлалын үйлчилгээний
стандартыг бий болгож, албан ба
албан бус хяналт шалгалтын
тогтолцоог бий болгох.

13. Нэн тэргүүнд сайжруулах
шаардлагатай үйлчилгээнүүд*
1. Улаанбаатар хотын замын нөхцөл, бөглөрөл
2. Улаанбаатар хотын таксины үйлчилгээ, ариун цэвэр, жолоочийн
харьцаа, хэлний мэдлэг, үнэ тариф
3. Үзвэр үйлчилгээний газруудын ариун цэврийн өрөө
4. Жуулчны мэдээллийн төв...
5. Зочид буудлуудын үйлчилгээний чанар, үйлчилгээний
ажилтнуудын хэлний мэдлэг, ур чадвар
6. Байгаль орчин, хог хаягдлын менежмент
7. Музейн барилга, инженерийн нөхцөл
8. Томоохон дэлгүүр, үйлчилгээний газруудад хэрэглэгчтэй харилцах
төв ажиллуулах зэрэг болно.
* Олон улсын жуулчдын санал асуулгын судалгаа, 2012- АЖҮТ; 2015-НАЖГ

14. Аялал жуулчлалын үйлчилгээний стандартыг нэвтрүүлье
Жуулчны үйлчилгээний нэр төрөл ба чанар

15. Аялал жуулчлалын бизнесд төрийн
зохицуулалт шаардагдаж байгаа үе
шатууд
• Шинээр хийх төсөл, хөрөнгө
оруулалт хийхийн өмнө
• Шинэчлэх буюу
шаардлагатай үед
• Төсөл, хөрөнгө оруулалт
хэрэгжсэний дараа
• Баталгаажуулах

16. АЖ стандартыг хангаж байгаа эсэхэд төрийн
баталгаажилт хүчтэй шаардагдаж байгаа зарим
үйлчилгээнүүд
Албан
 Аялал жуулчлалын болон дотоодын аяллын
бүх үйлчилгээ
 Аяллын хөтөч-гидийн үйлчилгээ
 Зочид буудал, жуулчныг хоноглуулах
төлбөрт үйлчилгээнүүд
 ТХГН дахь төлбөртэй үйлчилгээ
 Нийтийг хамарсан амралт, зугаа цэнгэл,
шашин мөргөлийн болон хурал зохион
байгуулах (MICE) үйлчилгээ
 Адал явдалт аяллын (), спорт амралтын
үйлчилгээ
 Олон улсын зорчигч тээврийн үйлчилгээ
Сайн дурын,
түүний дотор ногоон
гэрчилгээжүүлэлт
 Музей, үзмэрийн газрууд
 Их дэлгүүр,
 Бэлэг дурсгалын дэлгүүр
 Рашаан, амралтын газрууд
 Ресторан, зоогийн газрууд
 Баар, цэнгээний газрууд
 ШТС дахь үйлчилгээ
 …

17. Төрөөс аялал жуулчлалд яагаад оролцох шалтгаанаа
зөв харж байна уу ?
Улс төрийн
АЖ нь Монгол
улсын хилээр
орж, гарч
явагдана.
Олон улсад
Монгол улсын
имижийг
бүрдүүлнэ.
Байгаль
орчны
Даацын хүчин
чадал
Тогтвортой
хөгжил
Эдийн
засгийн
Эдийн засгийг
төрөлжүүлнэ.
Төлбөрийн
тэнцвэрт
нөлөөлнө.

18. Анхаарал татсан бусад асуудлууд

19. Монголын аялал жуулчлалын салбарын
2014 оны зарим үзүүлэлтүүд
 Олон улсын аялал жуулчлалын зах зээлийн жуулчдын ойролцоогоор
0,04%-ийг Монголд аялуулж байна.
 Монголд ирсэн олон улсын жуулчдын тоо-393 мянга (20 гаруй хувь
буюу 80 мянга гаруй багц аяллын жуулчид)
 Хөдөлмөрийн зах зээлийн 2,8% буюу аялал жуулчлалын салбарт
хөдөлмөр эрхэлдэг нийт 33,500 хүн (WTTC)
 ДНБ-д эзлэх хувь 3,2 % (695 тэрбум төгрөг)
 Нийт хөрөнгө оруулалтын 12,9 % (1211 тэрбум төгрөг)
WTTC-Travel & Tourism, Economic Impact 2015, Mongolia

20. Аялал жуулчлал болон орон нутгийн
эдийн засгийн хоорондын хамаарал
• Гадаадын жуулчид 4-5 аймаг (Төв, Өвөрхангай, Өмнөговь,
Хөвсгөл) руу голчлон очдог ба бусад аймгуудад маш цөөхөн
тоотой байна.
• Ирж буй жуулчид ихэнх нь Монголын унаган байгаль,
нүүдэлчин соёл, Чингис хааны тухай илүү сонирхдог.
• Монголд олон улсын жуулчид дунджаар 14 хонодог.
• Жуулчны хувийн нэг өдрийн дундаж мөнгөн зарцуулалт*:
 багц аяллын жуулчин- 323 ам.доллар
 Бие даан аялагчид- 204 ам.доллар
 Үүргэвчтэй аялагчид- 77 ам.доллар
* Олон улсын жуулчдын санал асуулгын судалгаа, 2015 НАЖГ

21. Хоёр. Жуулчдад зориулсан
бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний төрөл,
чанарыг сайжруулах замаар
гадаадын жуулчдаас олох орлогыг
улам нэмэгдүүлэх
(хувь хүний Монголд зарцуулах мөнгөний
хэмжээ)
Жилд 20 орчим хувийн
өсөлтийг хангавал 2020 он гэхэд
1 сая жуулчин авдаг болсон
байна.
Гол зах зээлийг хөрш-
БНХАУ, ОХУ-ын зах зээл
болгон ажиллах чиглэлийг
баримтлах.
Нэг. Олон улсын зорилтот зах зээлийн
жуулчдын тоог нэмэгдүүлэх
Гурав. Дотоодын жуулчдын зах зээлд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээ
сайжруулан ажиллая .

22. Олон улсад өрсөлдөхүйц шинэ бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээ бий болохгүй байна.
ОХУ-ын жуулчид,
БНХАУ-ын бүлэг
жуулчдыг татах, нэн
ялангуяа “Жуулчны
идэвхигүй” улиралд
хөнгөлөлт урамшууллын
нөхцөлтэй бүтээгдэхүүн,
үйлчилгээг санал болгох
 Олон улсын аялал
жуулчлалын замналд
нэгдэх хамгийн оновчтой
арга нь “Торгоны замын
аялал жуулчлалын
коридорт” Нүүдэлчдийн
аяллын шинэ
бүтээгдэхүүн бий болгох
явдал юм.

23. Торгоны замын аялал жуулчлал

24. Монгол улсын аялал жуулчлалын суурь
бүтээгдэхүүн нь байгаль, соёлын өвд
түшиглэсэн өнөөгийн МОНГОЛ улс
Монголд зочлох
шалтгаан,%
1998 2004 2005 2012 2015
Үзэсгэлэнт байгаль 66 69 78 61 70
Зэрлэг ан амьтан 31 25 23 9 20
Монголын
уламжлалт соёл
51 46 60 43 47
Монголын болон
Чингис хааны түүх
27 21 21 11 31
Адал явдалт аялал 24 26 32 12 28
Засагсчлах 3 2 1
Ан агнуур 2 1 1
Тусгай сонирхол 10 9 1 6
Бусад 12 12 1 12 35✖
✖ 

25. Олон улсын зорчигч тээвэр,
Монгол улсын төмөр зам болон агаарын тээвэрт 2014 онд
Иргэний агаарын
тээврээр нийт 672,7
мянга гаруй хүн
аялсан байна.
Төмөр замаар нийт
453,4 мянган хүн
зорчсон байна.

26. Дэд бүтцийн төслүүд хэрэгжиж байгаа боловч үнэ нь
өндөр, үйлчилгээ муу, хүчин чадал нь хангалтгүй байна.
 МИАТ, агаарын
тээврийн зохицуулалт
 Орон нутгийн
нислэгүүдийн үнэ
 Төмөр замын үйлчилгээ
 Яамд хоорондын аялал жуулчлалын
харилцааны асуудлаар
зохицуулалтыг өөрчлөн сайжруулах
шаардлагатай байна.
 Засгийн Газрын хэмжээнд Аялал
Жуулчлалын Зохицуулах Хороо
байгуулбал ?
 Шууд хамаарах бусад Яамдууд
тодорхой нэгж, ажилтны чиг, үүрэгт
аялал жуулчлалын асуудлыг
хамруулах,

27. АЖ сургалт, судалгааны чиглэл байхгүй,
чанар нь хангалтгүй байна.
 30 гаруй их,дээд сургуулиудад аялал
жуулчлал, зочлох үйлчилгээний
сургалтын хөтөлбөрүүд байгаа
боловч сайн багш, сайн оюутан, сайн
сургалтаар дутагдаж байна.
 Бүхий л шатны сургалтууд олон
улсын чанарын шаардлага хангахгүй
байна.
 Гадаад, дотоодод энэ чиглэлээр 10
гаруй хүмүүс докторын зэрэг,
нижгээд хүмүүс мастерын судалгааны
ажлууд бичиж, хамгаалсан боловч
дорвитой судалгааны ажил гарахгүй
байна.
 Сургагч багш нарыг нарийн
мэргэшүүлж бэлтгэх төв
байгуулж ажиллах шаардлагатай
байна.
 Судлаач нарын чансааг
тодорхойлж, судалгааны үр дүнг
шийдвэр гаргагчид ашиглах
механизм бүрдүүлье,
 Нэн тэргүүнд аялал жуулчлалын
зах зээл, статистик болон
хөдөлмөрийн зах зээлийн
судалгааг шинээр хийх
шаардлагатай.

28. ТХГН-уудыг жуулчдад ээлтэйгээр
хөгжүүлье
 ТХГН-ыг жуулчны зорих газрын менежментийн байгуулага
болгон (Destination Management Organization) хөгжүүлъе.
 ТХГН-ын үзмэр, хүмүүс олноор цугладаг түүх, соёлын өв
болон ховор дурсгалт газрууд, рашааны эх үүсвэр зэрэгт
даацын хүчин чадлыг тогтоож, унаа машин, жуулчдын
урсгалыг зохицуулах хязгаарлалт болон орц, гарцыг
шийдвэрлэе.
 Гадаад, дотоодын жуулчдад зориулсан цахим мэдээллийн
системийг ашиглаж, хураамжийн онлайн системд
шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулъя.

29. АЖ
тогтвортой
хөгжил
Төрийн
бодлого
Байгаль
орчин
Нөөцийн
удирдлага
АЖ
байгууллагуудын
үйл ажиллагаа
Орон
нутгийнхан
Жуулчин
Хууль,
эрх зүй

30. Монголд аялсан олон улсын жуулчдын
тоо, 10 жилийн дундаж өсөлт 3%
?

31. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА