1. LOGO
Мэдээллийн системийн
хэлтэс
Хичээлийн нэр:
Мэдээллийн системийн үндэс
Хичээлийн төрөл:
Лекц /№5/
Багшийн нэр:
Г.Өсөхжаргал

2. Мэдээллийн эх сурвалжийг хэн
удирдах вэ?
Мэдээллийн системийн хэлтэс
Эцсийн хэрэглэгч







ПХ
ТХ
ӨС
Сүлжээ
Процедур
Хамгаалалтын төхөөрөмжүүд
Физик байгууламж

3. МС-ийн хэлтсийн үүрэг
МС-ийн уламжлалт үндсэн үүргүүд:
 Систем хөгжүүлэх, системийн төслийг
удирдах
 Компьютерийн үйлдлүүдийг удирдах
 МС-ийн мэргэжилтнүүдийг сургах, ур
чадвар, туршлагыг дээшлүүлэх
 Техникийн үйлчилгээгээр хангах

4. МС-ийн хэлтсийн үүрэг
Шинээр нэмэгдсэн үүргүүд:
 Тусгай стратегийн МС-ийг тодорхойлох,
загварчлах
 Бүтцийг төлөвлөх, хөгжүүлэх, хянах
 Интернет
болон
электрон
худалдааг
бизнестээ нэвтрүүлэх
 Интернет,
интранет,
экстранетийг
байгууллагадаа нэвтрүүлэх, удирдах
 Бусад ажилчдыг МТ-ийн талаар мэдлэгтэй
болгох

5. МС-ийн хэлтсийн үүрэг
Шинээр нэмэгдсэн үүргүүд:
 МС-ийн мэргэжилтнүүдийг бизнесийн талаар
мэдлэгтэй болгох
 Эцсийн хэрэглэгчдэд тусалж дэмжих
 Удирдлагуудтай хамтарч ажиллах
 Аутсорсингийг хариуцаж ажиллах
 Бизнесийн болон техникийн мэдлэгээ ашиглан
МТ-ийн талаар шинэ санаа дэвшүүлэх
 Бусад байгууллагуудын МТ-ийн хэлтэстэй
бизнесийн харилцаа тогтоож ажиллах

6. МС-ийн хэлтсийн үүрэг
Дээрх шинээр үүргүүд нэмэгдсэнээр:
 Гадаад байгууллагуудтай ойр холбоотой
ажиллах
шаардлагатай
болсон.
/үйлдвэрлэгчид,
бизнесийн
түншүүд,
зөвлөхүүд, судалгааны институциуд, их
сургуулиуд г.м/
 Эцсийн хэрэглэгчидтэй нягт холбоотой
ажиллах

7. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
БАЙГУУЛЛАГА
Ахлах менежмент
Эцсийн хэрэглэгчид
МС-ийн хэлтэс
МТ-ийн бүтэц
ТХ
ПХ
Өгөгдлийн
хадгалалт
Сүлжээ
МС-ийн мэргэжилтнүүд
CIO
Менежер
Системийн шинжээч
Системийн загварчлагч
Програм зохиогч
Сүлжээний инженер
ӨС-ийн администратор
Туслах ажилтан

8. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
CIO /CTO/- Chief Information Officer
 МС-ийн хэлтсийн дарга
МС-ийн менежер
 МС-ийн хэлтсийн
удирдаж ажиллана.
багийн
менежерүүдийг
Системийн шинжээч
 МС-ийн баг болон байгууллагын хоорондох
харилцааг
холбогч.
Бизнесийн
үйл
ажиллагаанд гарсан хүндрэл болон бизнесийн
хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлж МС-ийн
багт танилцуулна.

9. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
ПХ—ийн инженер
 ПХ-ийн загварчлах, хөгжүүлэх
 ПХ-ийг бүтээхэд шаардлагатай математик
тооцооллыг хийх, тестлэх
 Компьютерийн тоглоом, бизнесийн хэрэглээний
програм,
үйлдлийн
систем,
сүлжээний
хяналтын систем гэх мэт төрөл бүрийн ПХуудыг загварчилж, хөгжүүлэх
 ТХ-ийн хүчин чадлыг тодорхойлж, түүнд
тохирсон ПХ-ийг загварчлах зэрэгт мэргэшсэн
байх

10. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
ПХ—ийн инженер
 Хэрэглэгчийн
хэрэгцээ
шаардлагыг
тодорхойлж,
загварчлах,
тестлэх,
уг
шаардлагад
нийцсэн
ПХ-ийг
хөгжүүлнэ.
/урсгалын
диаграмыг
байгуулах,
бичигбаримтыг
бүрдүүлэх,
програмын
алгоритмуудыг бичих/ . Зарим тохиолдолд
програмын кодыг бичнэ.

11. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Сүлжээний инженер
 Сүлжээний
загвар
гаргах,
тестлэх,
системүүд(LAN, WAN, интернет, интранет
болон бусад өгөгдөл дамжуулах систем)-ийн
ажиллагааг дүгнэх
 Сүлжээний шинжилгээ хийх, төлөвлөгөө
гаргах,
ашиглагдах
ТХ,
ПХ-уудыг
тодорхойлох
 Шаардлагатай ПХ, ТХ-уудыг тодорхойлж,
холбогдох бүтээгдэхүүний талаар судалгаа
хийх

12. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Сүлжээний администратор
 Компьютерийн системийг загварчлах, суулгах,
үйл ажиллагааг нь хянах
 LAN, WAN болон сүлжээний сегментүүд,
интернет, интранет сүлжээг хариуцах
 Сүлжээний ТХ, ПХ-ийг суулгах, гарсан алдааг
илрүүлэх, сүлжээнд хяналт тавих
 Эцсийн хэрэглэгчийн хэрэгцээ шаардлагыг
тодорхойлох, системийн болон сүлжээний
шаардлагыг тодорхойлох
 Системийн гүйцэтгэлийг хянах

13. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Системийн администратор
 Системийн ашигтай ажиллагааг хангах
 Тухайн байгууллагын компьютерийн системийн
загвар нь
бүрдэл хэсгүүдийн хоорондын
ажиллагаанд хэр нийцэж байгааг тодорхойлох
 Эцсийн хэрэглэгч болон сүлжээний автомат
хяналтын системээс ирүүлж буй хүндрэлтэй
асуудлуудад үндэслэн системийг сайжруулах
 Сүлжээ болон системийн аюулгүй байдалд
хяналт тавих

14. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Өгөгдлийн сангийн загварчлагч
 ӨС-ийн загварыг гаргана, хөгжүүлнэ.
 Бизнесийн хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн ӨС-ийн
архитектурын стратегийг гаргана.
 Системийн загварчлагч, шинжээч нартай
хамтарч ажиллана.
 ӨС-ийн стандартыг гаргана.
 ӨС-ийн
гүйцэтгэл,
нууцлал
хамгаалалт,
нийцтэй байдал зэрэг техник функцуудыг
хангаж ажиллана.

15. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Өгөгдлийн сангийн администратор
 Өгөгдлийн сан удирдах систем ашиглаж
өгөгдлийг хэрхэн хадгалах, зохион байгуулах,
өгөгдлөлд шинжилгээ хийх
 Хэрэглэгчийн
хэрэгцээ
шаардлагыг
тодорхойлж шинээр ӨС үүсгэнэ.
 Системийн найдвартай ажиллагааг хангах,
 Системд шинэ хэрэглэгч нэмэх
 Зарим тохиолдолд сүлжээний админтай
хамтран нууцлалын түвшинг тогтооно.

16. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Компьютерийн нууцлал хамгаалалтын
мэргэжилтэн
 Байгууллагын
мэдээллийн
нууцлал
хамгаалалтыг төлөвлөх, зохицуулалт хийх
 Компьютерийн хамгаалалт, хамгаалалтын
ПХ-уудыг суулгах, сүлжээний урсгалд
хяналт тавих, кибер халдлагад хариу өгөх,
кибер гэмт хэрэг гарсан үед нотолгоо
болох өгөгдөл цуглуулах
 Маш өндөр хариуцлагатай ажил

17. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Харилцаа холбооны мэргэжилтэн
 Компьютер
ба
харилцааны
холбооны
төхөөрөмжүүдийн
нийцтэй
ажиллагааг
хариуцна.
 Төрөл бүрийн харилцааны системүүдийг
загварчлах
 Системийн суулгалт болон суулгалтын
дараа хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлэх
 Тоног
төхөөрөмжүүдийг
засварлах,
шугамыг шалгах, системийн бичлэгүүдийг
цуглуулах

18. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Вэб мастер, вэб админ
 Байгууллагын вэб сайтыг хариуцан
ажиллана.
 Хандалтын хурд, хэрэглэгчийн хандах
боломж болон сайтын агуулгыг хариуцна.
 Вэб урсгал болон бусад үзүүлэлтүүдийн
өгөгдлийг цуглууж, дүн шинжилгээ хийх

19. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Вэб хөгжүүлэгч
 Вэб сайтын техник талыг хариуцна.
 Сайтын
хэрэглэгчдийг
тодорхойлох,
бүтээгдэхүүнийхээ нэвтрүүлэлт болон
ажиллагаанд нь хяналт тавих
 Сайтад
тавигдах
мэдээллийг
тодорхойлох, мэдээллийг хэрхэн зохион
байгуулахыг тодорхойлох
 Вэб сайтын интерфейсийг хариуцна.

20. МС-ийн хэлтсийн бүтэц
Эцсийн хэрэглэгч
 МС-ийн багийн гадна орших хэлтсийн
ажилчид.
 МС-ийн загвар болон хөгжилд чухал үүрэг
гүйцэтгэнэ.

21. МС-ийн хэлтсийн үүрэг
МС-ийн баг нь бизнесийн шинэ
стратеги, мэдээлэлд үндэслэсэн шинэ
бүтээгдэхүүн үйлчилгээг санал болгоно
Технологийн хөгжил дэвшлийг хариуцан
ажиллана.