1. Сэдэв 1. Статистикийн ажиглалт
Статистик ажиглалтын төрлийг ерөнхийд нь 4 ангилдаг.
 Нийлбэр нэгжүүдийг хамарсан байдлаар нь нэлэнхүй ба нэлэнхүй бус
 Явуулах хугацаагаар нь тасралтгүй, тасралттай, тогтмол
 Зохион
байгуулалтын
хувьд
тусгай
зохион
байгуулсан
ажиглалт,
тайлагнасан
 Мэдээний эх үүсвэрээр нь шууд ажиглах, баримтын, асуулгын гэж ангилна.
Ажиглалт нь объектын бүх нэгжүүдийг хамарсан бол нэлэнхүй, зарим нэгжийг
хамарсан бол нэлэнхүй биш ажиглалт болно.
Нэлэнхүй биш ажиглалт нь анкетын, үндсэн массын, монограф, түүвэр ажиглалт
гэж хуваагдана.
Анкетын ажиглалт: Тусгай маягт, асуулга явуулахыг хэлнэ.
Үндсэн массын ажиглалт: Судлагдаж байгаа объектын нэлээн томоохон жин
даац ихтэй нэгжийн хэсгийг хэлнэ.
Монограф: Бүх талаас нь тодорхой судлахыг хэлнэ.
Түүвэр: Санамсаргүй байдлаар объектын нэг хэсгийг авч судлана.
Тасралтгүй ажиглалт: Үзэгдэл, процессыг гарах бүрд нь бүртгэж байхыг хэлнэ.
Жишээ нь хүн амын төрөлт, нас баралт, гэрлэлт, зам тээврийн осол гэх мэт.
Тасралттай
ажиглалт:
Нэг
удаагийн
ажиглалт
нь
мэдээллийн
хэрэгцээ
шаардагдах тохиолдолд явуулна. Жишээ нь театр, сургууль, орон сууц,
борлуулагддаггүй бараа, түүхий эдийн нэг удаагийн бүртгэл тооллого гэх мэт.
Тогтмол
ажиглалт:
Тодорхой
хугацааны
завсартайгаар
явуулж
байгаа
ажиглалтыг хэлнэ. Жишээ нь: 10-н жил тутамд 1 удаа явуулдаг хүн амын тооллого,
жил бүрийн сүүлд тоолдог малын тооллого гэх мэт.
Тайлагналын зохион байгуулалт: ААН тайланг үнэн зөв гаргах үүрэгтэй. Тогтмол
тайлан гэдэг нь сар бүр, улирал, хагас жил, жилийнх байж болно.
Шууд ажиглах арга: Мэдээ баримтыг бүртгэхдээ ажиглалт хийж байгаа хүн өөрөө
биечлэн тооцоолох, хэмжих, жигнэх зэргээр найдвартай тоон мэдээ олж авах
явдал юм. Энэ арга нь нилээн хөдөлмөр, цаг хугацаа шаарддаг.

2. Баримтын арга: Янз бүрийн баримтыг ашиглан тоон мэдээг цуглуулахыг хэлнэ.
Жишээ нь: төрөлтийн гэрчилгээ, бүтээгдэхүүний чанарын судалгаа, үйлчилгээний
тооцоо, аж ахуйн нэгж байгууллагын тайлан гэх мэт.
Асуулгын арга: Нилээн түгээмэл дэлгэрсэн ажиглалт юм. Энэ аргыг социологийн
/анкетын/ судалгаанд өргөн хэргэлдэг.
Жишээбодлого 1.
Судлагдажбайгаадараахшинжтэмдэгүүдийгбүртгэххугацаагаар,
нэгжийгхамраххүрээгээрмэдээгбүртгэхаргаарньстатистикажиглалтынямартөрлүүдэ
дхамааруулжболохыгтодорхойл.
а) Хүнамынтооллого
б) Оронсууцныфондынтооллого
в)
Үйлдвэр,
албанбайгууллагуудынүйлажиллагааныүрдүнгийнтухайсарынтайлан
г)
Ажлынүндсэнүзүүлэлтүүдээршинэбашинэчлэгдэжбайгааобъектуудынсудалгаа
д) Ажүйлдвэрийнгазардахьүйлдвэрлэлийнмеханикжуулалтбаавтоматжуулалт,
бэлэнүндсэнхөрөнгийнсудалгаа
е) Худалдааныгазруудынэхнийбарааныүлдэгдлийнбүртгэл
ѐ)
Автозасварынзаводынээлжийндоторхисулзогсолтыншалтгаанытухайхоногийнсуда
лгаа
ж)
Ажүйлдвэрийнгазрынажилчдынхолбогдохоныулирлынтогтворсуурьшлыншалтгаан
ытүүвэрсудалгаа
Д/д
Асуулт
Хариулт

3. А
Хүн амын тооллого
Нэлэнхүй ажиглалт
Б
Орон сууцны фондын тооллого
Түүвэр ажиглалт
Үйлдвэрийн албан байгууллагуудын үйл
В
ажиллагааны үр дүнгийн тухай сарыг
Монограф
тайлан
Ажлын үндсэн үзүүлэлтээр шинэ ба
Г
шинэчлэгдэж байгаа объектүүдийн
Түүвэр ажиглалт
судалгаа
Д
Е
Аж үйлдвэрийн газар дахь үйлдвэрийн
механикжуулалт ба автоматжуулалт
Худалдааны газруудын барааны
үлдэгдлийн бүртгэл
Түүвэр ажиглалт
Гол хэсгийг хамарсан
Авто засварын заводын ээлжийн сул
Ё
зогсолтын шалгааны тухай хоногийн
Энгийн ажиглалт
судалгаа
Аж үйлдвэрийн газрын ажилчидын
ж
холбогдох оны улиралын тогтвор
сууршлыг шалгах түүвэр судалгаа
Түүвэр ажиглалт