SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 163
Inventarisatie,
bescherming en beheer
van houtig erfgoed
Geert Van der Linden
Koen Smets
Sofie Duytschaever
Inventaris Onroerend
Erfgoed
Inventaris Houtige Beplantingen mét
Erfgoedwaarde

Geert Van der Linden
DOE MEE!
Neem deel aan de erfgoedinventaris!
Inventarisatiefiche
Inhoudstafel
1 Visie en werkwijze
2 Typologie
3 Erfgoedwaarden
Visie en werkwijze
Beplantingen mét erfgoedwaarde
•

•

•

Beplantingen = het werk van de
mens of van de natuur of van
beiden samen.
De actie.
Het planten = een stuk grond met
planten of gewassen bezetten
Het resultaat.
Beplantingen = de gewassen
waarmee iets is beplant.

•
•
•
•
•
•

Cultureel erfgoed = wat door vorige
generaties is gebouwd of gemaakt.
Relicten met monumentale of
museale waarde.
Geven ons een beeld van hoe
vroeger geleefd werd.
onroerend erfgoed (niet te
verplaatsen )
roerend erfgoed (verplaatsbaar)
immaterieel erfgoed (niet tastbaar)
Inventarisatie van Houtige Beplantingen mét
Erfgoedwaarde

Werkwijze:
De eigenlijke inventarisatie bestaat uit 4 stappen:
• Het veldwerk
• De terreingegevens verwerken in een:
– GIS-laag
– Databestand
– En het bijhouden van een Fototheek
A

C

B
E

E
A

A
B

C

D

A Hoekboom – opgaande boom
B Gekandelaarde bomenrij
C Erfafsluiting - kaphaag
D Hoekboom – kapelboom – gekandelaarde boom
E Gekandelaarde boom

D
E

Gekandelaarde boom - Zwarte populier
GIS-laag
Typologie
TYPOLOGISCHE INDELING

HOUTIGE
BEPLANTINGEN

PUNTVORMIGE
OBJECTEN

LIJNVORMIGE
OBJECTEN

VLAKVORMIGE
OBJECTEN
PUNTVORMIGE
OBJECTEN

BOOM

OPGAANDE
BOOM

HEESTER

KUNSTMATIG
GEVORMDE
BOOM

NATUURLIJK
GEVORMDE
HEESTER

KUNSTMATIGE
GEVORMDE
HEESTER

KNOTBOMEN

GESCHOREN
HEESTER

GEKANDELAARDE
BOOM

HAKHOUT

LEIBOOM

OP ENEN (STAM)
GEZETTE
HEESTER

ETAGEBOOM

GESCHOREN
BOOM

GESCHOREN
STRUIKVORM

HAKHOUT
(STRUIKVORM)
LIJNVORMIGE
OBJECTEN

HOUTKANTEN EN
HAGEN (HEGGEN)

GESCHOREN

GEKAPT

BOMENRIJEN EN
DREVEN

OPGAANDE
BOMENRIJ

BOMENRIJ MET
KUNSTMATIG
GEVORMDE
BOMEN
HOUTKANTEN EN
HAGEN (HEGGEN)

GESCHOREN

GEKAPT

ALS AFSLUITING
VAN EEN
ERF
TUIN
PARK
MOESTUIN

KAPHAAG

WEERHAAG BIJ EEN
WEIDE
HUISWEIDE
WEIDEBOOMGAARD

HOUTKANT

ALS SIEROBJECT
BOMEN, HEESTERRIJEN
EN DREVEN

OPGAANDE
BOMENRIJ

BOMENRIJ MET
KUNSTMATIG
GEVORMDE BOMEN

HEESTERRIJ
MET KUNSTMATIG
GEVORMDE
HEESTERS

KNOTBOMENRIJ

GESCHOREN
HEESTERIJ

GEKANDELAARDE
BOMENRIJ

RIJ VAN OP ENEN
(STAM) GEZETTE
HEESTERS

ETAGEBOMENRIJ

LEIBOMENRIJ

GESCHOREN
BOMENRIJ
VLAKVORMIGE
OBJECTEN

BOSPERCEEL

HOOGHOUT met
cultuurhistorische
achtergrond

MIDDELHOUT

HAKHOUT

BOOMGAARD
Erfgoedwaarden
Inventarisatie
“Houtige Beplantingen mét erfgoedwaarde”

ERFGOEDWAARDEN
•
•
•
•
•

artistiek
wetenschappelijk (dendrologisch)
historisch, cultuurhistorisch, volkskundig
sociaal-cultureel
esthetisch
Artistieke waarde

• Structuurbepalende elementen van een (tuin) architecturaal ensemble.
• Beeldbepalend onderdeel van een (tuin-)
architecturaal concept.
Structuurbepalende elementen van een (tuin-) architecturaal
ensemble.

Zottegem (Leeuwergem) “het Lovertheater”
Heers (Heks) - kasteelpark
Beeldbepalend onderdeel van een (tuin-) architecturaal concept.

Zottegem (Grotenberge) domein Breivelde - Tulpenboom
Wetenschappelijke (dendrologische) waarde

• Bijzondere soort, variëteit of kloon.
• Zuivere vertegenwoordiger van één soort
(genenreservoir).
• Bijzonder fruitras.
Zuivere vertegenwoordiger van één soort (genenreservoir).

Brakel (Elst) Ter Walle. Zwarte populier.
Bijzondere soort, variëteit of kloon.

Oudenaarde (Welden): Pastorietuin - Magnolia
Maarkedal (Etikhove) Hof te Kattebeke – Araucaria araucana
Bijzonder fruitras.

Zwalm (Roborst) Herpelstraat. Gele Kornoelje.
Zwalm (Sint-Blasius-Boekel) Bosseveld - Zwarte Moerbei.
Historische, cultuurhistorische, volkskundige waarde

•

•
•
•
•
•
•

Herinnering aan historische gebeurtenis.
(vrijheidsboom, vredesboom,
herdenkingsboom, …)
Herinnering aan plaats uit het verleden
(gerechtsboom, boom bij vierschaar, …)
Markering - vastleggen van kadastrale en
administratieve grenzen.
(grensboom, hoekboom, bakenboom)
Welkomstboom,
Mythologische betekenis
(fetisjboom, …)
Vormt historische eenheid met religieus
bouwkundig element
(kerkhofboom, kruisboom, kapelboom, …)
Vormt historische eenheid met burgerlijk
bouwkundig element
(boerenerf, hofstede, kasteel, villa, …)

•

•

Bijzondere groeivorm als gevolg van het
menselijk ingrijpen.
Bepaalde beheervorm uit het verleden.
Houtige beplantingen werden
geschoren, gekapt of geknot.
Brandhout, ambachtshout, bouwhout, gerie
fhout, loofvoedering of als kunstsnoeivorm.
Beplantingen met een welbepaalde
functie, zoals:
- fruitproductie, honingproductie en
theebereiding;
- voorkomen van erosie, het vastleggen van
taluds en waterlopen;
- ontwatering, drainage;
- afsluiting, veekering;
- zonnescherm, windscherm, regenscherm.
Herinnering aan historische gebeurtenis.
(vrijheidsboom, vredesboom, herdenkingsboom, …)

Heist-op-den-Berg (Itegem) vrijheidsboom 1831 - Hollandse linde
Herinnering aan plaats uit het verleden (gerechtsboom, boom bij
vierschaar, …)

Zottegem (Strijpen): Vierschare - Gerechtsboom op de Vollanderkouter
Markering - vastleggen van kadastrale en administratieve grenzen.
(grensboom, hoekboom, bakenboom, …)

Lennik (Sint-Martens-Lennik) Tombergstraat. Eik. Hoekboom.
Zwalm (Sint-Denijs-Boekel) Moldergem.
Afweerboom, bomen aangeplant bij de inkom van het erf
(welkomstboom)

Zottegem (Velzeke) Schoolstraat – Geleide linden - Welkomstbomen
Vormt historische eenheid met religieus bouwkundig element
(kerkhofboom, kruisboom, kapelboom, …)

Hoegaarden (Meldert), Oude (>400 jaar) gekandelaarde winterlinde met veldkapel.
Bijzondere groeivorm als gevolg van het menselijk ingrijpen.
Bepaalde beheervorm uit het verleden.

Mol Achterbos – Etagelinde
De nuttigheid van hout heeft het uitzicht van ons
traditioneel landschap in grote mate bepaald.

Bomen en struiken verkregen hun typische beheervorm. Ze
werd geknot, geschoren, gekandelaard, geleid en gekapt.
Er waren enorme hoeveelheden brandhout nodig.
Maarkedal (Etikhove) Onderbossenare - kaphaag
Herne (Herfelingen) Beeldekensstraat – Houtkant op talud – Ulmus x hollandica
Bomen en struiken waren bovendien geschikt als gerief, constructie- en timmerhout.
Bomen en struiken werden aangewend voor fruitproductie,
honingproductie en theebereiding.
Bilzen (Rijkhoven) Alden-Biezen hoogstamboomgaard
Het afsluiten van het erf, tuin, moestuin, boomgaard en
weide.

Zwalm (Sint-Maria-Latem) Paulatemstraat.
Loker. Het Firmament. Kruishaag. 2 x Buxus op stam.
Heers (Veulen) - afsluitingshaag met vlechtwerk in kruismotief - Gele Kornoelje
Lierde - Holderbeke 21. Taxushaag met vlechtwerk
Als veekering.

Zwalm (Sint-Denijs-Boekel) Franskouter - weerhaag
Heuvelland (Loker). Zandberg. Gelegde meidoornhaag.
Als scherm tegen zon, regen en wind.

Brakel (Nederbrakel) Geraardsbergsestraat
Zwalm (Hundelgem) - Pedesmolen – Schermbomen bij rad van watermolen.
Naast nuttigheid was er ook ruimte voor sierlijkheid .

Zwalm (Beerlegem) Hundelgemsesteenweg
Buggenhout (Opdorp) Houtenmolenstraat. Haag & topiary. Haan en kip.
Sociaal-culturele waarde

• Geplant ter gelegenheid van een bepaalde
gebeurtenis van lokaal belang
(geboorteboom, herdenkingsboom, ….)
• Vervult een bijzondere betekenis als
ontmoetingsplaats
Vervult een bijzondere betekenis als ontmoetingsplaats

Hilvarenbeek, Vrijthof
Esthetische waarde
• Als beeldbepalend object (baken in het
landschap, landmark, …).
• De hoogste, dikste, oudste in de regio.
• Bijzondere groeivorm als gevolg van
natuurlijke oorzaken
(tweestammig, meerstammig)
• Heeft een mooie representatieve groeivorm
Beeldbepalend object (baken in het landschap, landmark, …).

Zwalm (Munkzwalm) Ten Bergekouter – gekandelaarde linde
Herzele Groenlaan – pleinaanplanting met gekandelaarde platanen.
De hoogste, dikste, oudste in de regio.

Veurne (Avekapelle) Kerkhofboom – Oude Linde
Bijzondere groeivorm als gevolg van natuurlijke oorzaken
(tweestammig, meerstammig)

Geraardsbergen – Abdijpark – Canada populier
Mooie representatieve groeivorm

Heuvelland (Westouter) – Hellegatstraat. Opgaande eik.
Onroerend Erfgoed
• Inventarisatie van houtig erfgoed
• Bescherming van houtig erfgoed
Koen Smets
Inhoudstafel
1 Inleiding
2 Inventarisatie
•
•
•

Inventaris Houtige Beplantingen met Erfgoedwaarde
Inventaris Historische Tuinen en Parken
Landschapsatlas

3 Bescherming
•
•
•

Monument
Stads- en dorpsgezicht
Landschap
Inleiding
Agentschap Onroerend Erfgoed
(Vlaamse Overheid)
Inventariseren
↓
selectie
Beschermen
↓
vrijwaren
Ondersteunen van beheer
Inventarisatie:
Inventaris Houtige
Beplantingen met
Erfgoedwaarde
IHBE
IHBE
• Inventarisatie: houtig erfgoed in kaart
brengen, erfgoedwaarden beschrijven
• Toekomst – OE-decreet 2015:
• wettelijke vaststelling van de inventaris door
minister, cfr bouwkundig erfgoed
• instandhoudingsplicht voor overheden
• adviesplicht indien vergunning nodig
Inventarisatie:
Historische Tuinen
en Parken
Historische Tuinen
en Parken
• Boekenreeks M&L Cahier
• Wordt sinds 2013 digitaal
ontsloten, VlaamsBrabant al deels online
• Bevat lijsten van
merkwaardige en/of
beeldbepalende bomen
Inventarisatie:
Landschapsatlas
Landschapsatlas
Gebiedsdekkende, wetenschappelijk
onderbouwde inventaris van de waardevolle
landschappen van Vlaanderen
Samenhangend geheel van elementen
• puntrelicten
• lijnrelicten
• relictzones
• ankerplaatsen
Landschapsatlas:
ankerplaatsen
• complex van gevarieerde
erfgoedelementen die een geheel vormen
• meest waardevolle landschappelijke
plaatsen
• kunnen ‘aangeduid’ worden door minister
• Erfgoedlandschap: ankerplaats, aangeduid
in een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of
plan van aanleg (PA)
Beschermd
erfgoed
Beschermd erfgoed:
3 beschermingsstatuten
1. Monument
2. Stads- en dorpsgezicht
3. Landschap
Beschermd erfgoed:
3 beschermingsstatuten
1. Monument:
• monumentale gebouwen
• monumentale bomen
Beschermd erfgoed:
3 beschermingsstatuten
1. Monument
2. Stads- en dorpsgezicht
• groep van gebouwen en/of monumenten
met omgeving (bv.
bomen, vaart, bruggen, straat, plein, park
…)
• ensemblewaarde
• beeldbepalend karakter
Beschermd erfgoed:
3 beschermingsstatuten
1. Monument
2. Stads- en dorpsgezicht
Beschermd erfgoed:
3 beschermingsstatuten
1. Monument
2. Stads- en dorpsgezicht

Sint-Katelijne-Waver, kapel OLV ter Koorts
Beschermd erfgoed:
3 beschermingsstatuten
1. Monument
2. Stads- en dorpsgezicht
3. Landschap:
• cultuurhistorisch landschap (park, gave
vallei met erfgoedwaarde…)
• vroeger ook individuele monumentale
bomen
Beschermd landschap
Beschermd landschap

Abdijdreef Tongerlo
Beschermd landschap

Abdijdreef Tongerlo

Beuk te Berchem
Beschermingsprocedure
Beschermingsvoorstel
Ministerieel besluit & afbakeningsplan

Ontwerp van lijst

Definitieve bescherming
Beschermingsprocedure
Beschermingsvoorstel

Ontwerp van lijst of voorlopige bescherming
Betekening eigenaars, openbare besturen
Publicatie in Belgisch Staatsblad
Bezwaren eigenaars
Openbaar onderzoek: - duur: 30 dagen
- PV naar OE
Advisering administratieve overheid
Dossier beëindigd onderzoek (DBO)
Advies K.C.M.L.

Definitieve bescherming
Beschermingsprocedure
Beschermingsvoorstel

Ontwerp van lijst

Definitieve bescherming
Ministerieel besluit
Betekening eigenaars, openbare besturen

Publicatie in Belgisch Staatsblad
Beschermd houtig
erfgoed
Welke bomen worden beschermd?
1. ERFGOEDWAARDEN

•
•
•
•
•

artistiek
wetenschappelijk (dendrologisch)
historisch, cultuurhistorisch, volkskundig
sociaal-cultureel
esthetisch
Beschermd houtig
erfgoed
2. SELECTIECRITERIA
•
•
•
•
•

zeldzaamheid
gaafheid en authenticiteit
representativiteit
ensemblewaarde
ruimtelijke contextwaarde
Beschermd houtig
erfgoed
Voor 2009: ad hoc
beschermingen, beschermingsaanvragen, eve
ntueel bij bedreiging

Sinds 2009: thematische
beschermingscampagne van ca. 250 locaties
• Thematisch-typologisch evenwicht
• Thematisch-geografisch evenwicht
Beschermd houtig
erfgoed
Beschermingscampagne 2009 op basis van:
• Beschikbare inventarissen

• IHBE
• Kampioenenlijst (Belgische dendrologie)
• Inventaris Autochtone Bomen en Struiken
• Terreinkennis erfgoedconsulenten
landschap OE
Beschermd houtig
erfgoed
Toekomstige beschermingscampagnes?
• Bedreigd erfgoed, beschermingsaanvragen
(ad hoc)
• Thematisch: bv vrijheidsbomen
Beschermd houtig
erfgoed
Doel bescherming:
• behoud van het beschermde erfgoeditem
• behoud van erfgoedwaarden en -kenmerken
Zowel bovengronds als ondergronds:
• belang standplaats
• stam of kroonprojectie + x meter worden
beschermd
Beschermd houtig
erfgoed
Uitgangspunten bij afbakeningen (te bekijken
in context, en evt. aan te passen):
1. Bomen:
•
•
•
•

Snoeivorm: stam + 15m
Solitaire boom in urbaan gebied: kroonprojectie + 20m
Solitaire boom in agrarisch gebied: kroonprojectie +5m
Boom in bosverband: stam + 20m

2. Hagen en houtkanten: item + 2,5m
Beschermd houtig
erfgoed
Beheer:
• instandhoudingsplicht
• eventueel: vervanging met zelfde
plantmateriaal (ent, stek,…)
• maatwerk!
Beheersdoelstelling wordt vastgelegd bij
(recente) bescherming
Beschermd houtig
erfgoed - beheer
Agentschap Onroerend Erfgoed is GEEN
eigenaar of beheerder!
Beheer wordt gepland in samenspraak door
OE en eigenaar
Rol professionele boomverzorgers: technisch
advies en praktisch beheer!
BEHEER

Sofie Duytschaever
Inhoudstafel
1 Beschermingsstatuten
2 Beheer in situ
3 Communicatie
Beschermingsstatuten
A. Bescherming als monument
B. Bescherming als stads- of dorpsgezicht
c. Bescherming als landschap

Afhankelijk van beschermingsstatuut:
Werkinstrument beheer en premiestelsel
Bescherming als monument
•
•
•

•

Eigenaars/vruchtgebruikers plicht: in goede staat behouden en niet
ontsieren, beschadigen of vernielen
Uitvoeren werken => machtiging
Machtiging:
- stedenbouwkundige vergunning
- machtiging van het Agentschap Onroerend Erfgoed
Verboden werken en werkzaamheden (behoudens een schriftelijke
vergunning):
‘1° Het uitvoeren van om het even welke ingreep op bomen en
vegetatiecomplexen evenals op de betrokken wortelzones, zoals onder
meer snoeien, ontwateren of grondverdichten; (…)’ *

* Art. 4, eerste lid, van het Besluit van de Vlaamse Regering van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene
voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij besluit(en)
van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006, 5 juni 2009, 4 december 2009, 10 juni 2011 en 22 juni 2012
Bescherming als monument

Beschermd Monument: ‘Knoteik ‘ – Parike/ Brakel
Bescherming als stads- of dorpsgezicht
•
•
•

•

Eigenaars/vruchtgebruikers plicht: in goede staat behouden en niet te
ontsieren, te beschadigen of te vernielen
Werken => melding of schriftelijke vergunning
Verboden werken en werkzaamheden (behoudens melding of
schriftelijke vergunning):
‘1° alle activiteiten die de verdwijning van bomen en struiken tot gevolg
hebben, met uitzondering van normale, oordeelkundig uitgevoerde
onderhoudswerken, zoals het kappen en snoeien van opgaande
bomen, hakhout, knotbomen, leibomen en gekandelaarde bomen, en het
scheren en snoeien van hagen en andere geschoren vormen; (…)’ *
Mogelijkheid tot opstellen herwaarderingsplan

* Art. 5, eerste lid, van het Besluit van de Vlaamse Regering van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene
voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij besluit(en)
van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006, 5 juni 2009, 4 december 2009, 10 juni 2011 en 22 juni 2012
Bescherming als stads- of dorpsgezicht
•

Herwaarderingsplan:
–

–

Bepalen van onderhouds- en herwaarderingswerkzaamheden, alsook de
uitvoeringsvoorwaarden
Doelstelling: de instandhouding, het onderhoud, herstellen of verbeteren van de waarden
van het geheel of gedeelte van stads- of dorpsgezicht

Beschermd Dorpsgezicht:
‘Dorpskom van Hansbeke ‘ –
Kerkplein
Bescherming als landschap
•

•

‘ (…) 6° beheer: het geheel van de in de beschermings- en
toelatingsbesluiten vermelde maatregelen, werken en handelingen die
erop gericht zijn de natuurwetenschappelijke, historische, esthetische of
andere sociaal-culturele waarden van het beschermde landschap in
relatie tot de andere functies van het betrokken landschap in stand te
houden, te verbeteren of te herstellen; (…)’ *
Alle vergunningsaanvragen en werken/handelingen strijdig met het besluit
van de Vlaamse Regering van 3/06/1997 houdende de algemene
beschermingsvoorschriften (…) en de bescherming, en niet
vergunningsplichtig => onderworpen aan toestemming, verleend door AOE
–

Vb: Eigenaars/erfpachthouders/opstalhouders/ vruchtgebruikers gehouden tot: het
onderhouden en instandhouden van lijn- en puntvormige landschapselementen zoals
poelen, houtkanten, houtwallen, bomen, bomenrijen en hagen;

* Art. 3, van het Decreet van 16 april 1996 betreffende de landschapszorg, gewijzigd bij decreten van 18 mei 1999, 8
december 2000, 21 december 2001, 19 juli 2002, 13 februari 2004 en 10 maart 2006, 16 juni 2006 en 27 maart 2009
Bescherming als landschap
•
•

Mogelijkheid tot oprichten beheerscommissie en opstellen beheerplan
(ook voor een deel van de bescherming)
Landschapsbeheerplan
–
–

Bepalen van beheerswerkzaamheden en uitvoeringsvoorwaarden
Doelstelling: de instandhouding, het onderhoud, herstellen of verbeteren van de waarden
van het geheel of gedeelte van beschermd landschap

Beschermd Landschap:
‘Kasteeldreef‘ – Lovendegem
Bescherming als landschap
Beschermd Landschap: ‘Het
geheel der oude abdij van
Rozendaal‘ – Sint-Katelijne-Waver
Landschapsbeheerplan:
• Herstel oever van de
omwallingsgracht
• Herstel historische boomgaard
• Ruïne kasteel
• Beheer van bomen
• …
Beschermingsstatuten
STADS/DORPGEZICHT

MONUMENT
•

•

Wettekst: in goede
staat behouden en
niet ontsieren,
beschadigen of
vernielen
Werken:
stedenbouwkundige
vergunning of
machtiging

•

•
•

Wettekst: in goede
staat behouden en
niet
ontsieren, beschadig
en of vernielen
Werken: melding of
schriftelijke
vergunning
Herwaarderingsplan

LANDSCHAP
•
•

•

Wettekst: beheer
wordt beschreven
Werken:
stedenbouwkundige
vergunning of
toestemming
Beheerscommissie en
landschapsbeheerplan
Beheer in situ
* Beheer afhankelijk context en omgeving
* Doelstelling: het object zo lang mogelijk bewaren in situ

Beschermd Monument: ‘Oude
linde‘ – Massemen/Wetteren
Beheer afhankelijk context en
omgeving
•

Vooropgesteld eindbeeld?
–
–
–
–
–

•

Opgaande boom
Knotboom
Gekandelaarde boom
Kaphaag
….

Beheer ifv behoud erfgoedwaarde/vooropgesteld eindbeeld
–
–

Erfbomen bijna nooit opgaand, wel vb. kandelaar als eindbeeld >< parkbomen: snoeivorm
=> Traditioneel beheer verderzetten
Beheer afhankelijk context en
omgeving
•

Juiste terminologie belangrijk!
–
–

Kaphaag kan vandaag ervaren worden als knotbomenrij door uitval
Kaphaag = haag van knotbomen, op zeer korte afstand van elkaar geplant die niet
geschoren maar gekapt wordt

=> Kaphaag met uitval

Kaphaag met op de achtergrond de
woning <=
Zo lang mogelijk in situ bewaren
•

In situ bewaren in het in oorsprong bedoelde eindbeeld
–

•

Omslagmomenten: dreven, solitaire bomen

Ook als ruïne:
–
–

Vb. oude linde op dorpsplein te Massemen, Gerechtsbomen Beveren
Bij ziekte? Heraanplanten? => waarden en tradities

‘Gerechtsbomen’ – Beveren
Zo lang mogelijk in situ bewaren
•

Veteraanbomen vergen een aangepast beheer

Beschermd Landschap:
‘Lindeboom op kerkhof’ –
Avekapelle/Veurne
Communicatie
* Overleg tussen de erfgoedconsulenten en de
boomverzorgers!!

* Voorafgaand de geplande werkzaamheden doornemen
met de consulenten
* Erfgoedconsulenten adviseren aan de eigenaars van
houtige beplanting met erfgoedwaarde om te werken met
erkende Europese boomverzorgers bij werken aan
monumentale bomen
Overleg

Beschermd Monument: ‘Knotbomenrij’ (ook opgenomen in inventaris HE) – Elst/Brakel
Drastische snoei na achterstallig beheer => zware snoeiwonden
FINANCIELE ASPECT

Sofie Duytschaever
Inhoudstafel
1 Monument
2 Stads- of dorpsgezicht
3 Landschap/ Erfgoedlandschap
Beschermd monument
A. Onderhoudspremie
B. Restauratiepremie
Onderhoudspremie
•

Besluit van de Vlaamse Regering van 14 juli 2004 tot het vaststellen van een
onderhoudspremie voor beschermde monumenten en stads- en dorpsgezichten,
gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006 en 19 oktober 2007, 4
december 2009, 19 november 2010 en 10 juni 2011.

•

Wat zijn onderhoudswerkzaamheden:
–
–
–
–

•

Duurzaam behoud en herwaardering
Voorkomen van verval en ontwaarding
Dringende instandhouding
Inbegrip van werkzaamheden en diensten voor materiaaltechnische studies en stabiliteitsstudies,
vereist voor de doelmatige en vakkundige uitvoering ervan

Onderhoudspremie:

-

werkzaamheden mbt kenmerkende structuren, kleine landschapselementen, beplantingen op
percelen met een houtige begroeiing, …
– Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
– Werkzaamheden en diensten voor materiaal-, technische en stabiliteitsstudies;
Onderhoudspremie
•

Aanvraag door premienemer indienen bij AOE

•

Onderhoudspremies worden toegekend door de minister of zijn gemachtigde

•

Werken mogen pas starten na de formele toekenning van de onderhoudspremie

•

Wordt berekend obv kostenraming, die min. 1.000 euro en max. 30.000 euro
bedraagt
=> Onderhoudspremie bedraagt 40% van de kostenraming
=> ZEN : 80% (zonder economisch nut, voorwaarden aan verbonden)

•

Voorwaarden tot uitbetaling:
–

Werken dienen binnen een termijn van 2 jaar na datum van toekenning:
• volledig uitgevoerd worden
• voorlopig opgeleverd zijn
• Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap
Restauratiepremie
•

Besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001 houdende vaststelling van het
premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten, gewijzigd
bij besluiten van de Vlaamse Regering van 20 september 2002, 23 juni 2006 en 30 april
2009, 4 december 2009, 10 september 2010, 10 juni 2011 22 juli 2011 en 29 juni 2012.

•

Wat zijn restauratiewerkzaamheden:
–
–

•

Voor het behoud, de instandhouding of het herstel van een beschermd monument of van een
gedeelte ervan, …
Werkzaamheden en diensten, vereist voor de voorbereiding en uitvoering van de in litera a
vermelde werkzaamheden of vereist voor het onderzoek, …

Restauratiepremie:
- Algemene bepalingen

-

Privé-sector
Lokale en regionale besturen
Restauratiepremie
•

Aanvraag door premienemer indienen bij AOE

•

Restauratiepremies worden toegekend door de minister of zijn gemachtigde

•

Wordt berekend obv de door het agentschap aanvaarde kostenraming, offerte of
inschrijving voor de beoogde restauratiewerkzaamheden, verhoogd met 10% als
tussenkomst in de algemene kosten.
=> Geen premie lager dan 2500 euro

•

Samenstelling dossier:
- bouwhistorische nota
- inventaris en opmetingsplannen
- diagnosenota
- bestemmingsnota en –plan
- verantwoordingsnota
- restauratiedossier
Restauratiepremie
•

Restauratiewerkzaamheden starten pas NA toekenning restauratiepremie door
minister

•

Bij gevaar of wegens dwingende noodzaak kan premienemer, op eigen risico, een
gedeelte restauratiewerkzaamheden uitvoeren. Kostprijs hiervan mag niet meer
bedragen dan 1/5 van de kostenraming die vooraf door het agentschap is aanvaard.

•

Voorwaarden tot uitbetaling:
–

•

Werken dienen binnen een termijn van 5 jaar na datum van toekenning:
• volledig uitgevoerd worden
• voorlopig opgeleverd zijn
• Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap

Voor de uitbetaling van de premie mogen op zijn verzoek voorschotten worden
verstrekt aan de premienemer
Restauratiepremie
•

•

Privé-sector:
– Gewone restauratiepremie:
- Vlaamse Gewest 25% (of 50% bepaalde voorwaarden)
- Provincie en de gemeente elk 7,5% (of elk 15% bepaalde voorwaarden)
– Bijzondere premie: (onderwijsgebouwen door een universiteit, Vl. Autonome
hogeschool, ….)
- Vlaamse Gewest 50%
- Provincie en de gemeente elk 15%
Lokale en regionale besturen:
– Lokale besturen:
- Vlaamse Gewest 60%
- Provincie 20%
- Lokaal bestuur 20% (dit kan ook opgesplitst worden in lb 10% en gemeente 10%
bij andere dan gebouwen bestemd voor erkende eredienst, seminaries, …)
– Regionale besturen:
- Vlaamse Gewest 60%
- Regionaal bestuur 40% (dit kan ook opgesplitst worden in rb 10% en provincie
30% bij andere dan gebouwen bestemd voor erkende eredienst, seminaries, …)
Beschermd stads- of
dorpsgezicht
Onderhoudspremie
•

Besluit van de Vlaamse Regering van 14 juli 2004 tot het vaststellen van een
onderhoudspremie voor beschermde monumenten en stads- en dorpsgezichten,
gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006 en 19 oktober 2007, 4
december 2009, 19 november 2010 en 10 juni 2011.

•

Wat zijn onderhoudswerkzaamheden:
–
–
–
–

•

Duurzaam behoud en herwaardering
Voorkomen van verval en ontwaarding
Dringende instandhouding
Inbegrip van werkzaamheden en diensten voor materiaaltechnische studies en stabiliteitsstudies,
vereist voor de doelmatige en vakkundige uitvoering ervan

! Onderhoudspremie => erfgoedelementen en –kenmerken moeten vermeld zijn in een
goedgekeurd herwaarderingsplan:

- werkzaamheden mbt kenmerkende structuren, kleine landschapselementen, beplantingen op
percelen met een houtige begroeiing, …
– Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
– Werkzaamheden en diensten voor materiaal-, technische en stabiliteitsstudies;
– ….
Onderhoudspremie
•

Aanvraag voor onderhoudspremie cf. beschermd monument

•

VERSCHIL: GOEDGEKEURD HERWAARDERINGSPLAN

•

Herwaarderingsplan:
–
–
–
–

Bepalen van onderhouds- en herwaarderingswerkzaamheden, alsook de
uitvoeringsvoorwaarden
Doelstelling: de instandhouding, het onderhoud, herstellen of verbeteren van de waarden
van het geheel of gedeelte van stads- of dorpsgezicht
Werkzaamheden mbt onderhoudspremie dienen hierin opgenomen te zijn!
Geldigheidsduur van max. 10 jaar; erna evaluatie en actualisatie of de genomen opties
worden geconfirmeerd
Beschermd
landschap/
Erfgoedlandschap
A. Onderhoudspremie
B. Landschapspremie
Onderhoudspremie
•

Besluit van de Vlaamse Regering van 4 april 2003 tot instelling van een premiestelsel
voor beschermde landschappen, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering
van 23 juni 2006, 4 december 2009 en 10 juni 2011.

•

Wat zijn onderhouds- en instandhoudingswerkzaamheden:
–
–
–

•

Voorkomen van ontwaarding
Instandhouding en onderhoud
Inbegrip van eventuele studies vereist voor de doelmatige en vakkundige uitvoering
ervan, op voorwaarde dat gewaarborgd is dat werkzaamheden effectief kunnen
uitgevoerd worden

Onderhoudspremie

-

onderhoud en de instandhouding van kleine landschapselementen
– Het snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen;
– …
Onderhoudspremie
•

Aanvraag door premienemer indienen bij AOE

•

Onderhoudspremies worden ontvankelijk verklaard en toegekend door de minister
of zijn gemachtigde

•

vóór de toekenning geen werkzaamheden uitgevoerd >> uitz. : dwingende
omstandigheden en mits AOE voorafgaandelijk toestemming heeft gegeven

•

Onderhoudspremie bedraagt 40% van de kostenraming (offerte of op forfaitaire
basis). Max. onderhoudspremie = 20.000 euro

•

Voorwaarden tot uitbetaling:
–

Werken dienen binnen een termijn van 2 jaar na datum van toekenning:
• volledig en integraal uitgevoerd worden
• voorlopig opgeleverd zijn
• Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap
• Per post gerelateerde eindafrekening van de kosten ingediend bij AOE
• Verslag van de werkzaamheden en alle verantwoordingsstukken ingediend
Landschapspremie
•

Besluit van de Vlaamse Regering van 4 april 2003 tot instelling van een premiestelsel voor
beschermde landschappen, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni
2006, 4 december 2009 en 10 juni 2011.

•

Toepasbaar voor:
–
–
–
–

Opmaken van een landschapsbeheerplan
Uitvoeren van instandhoudings- en onderhoudswerkzaamheden in een landschapsbeheerplan
Uitvoeren van herstel- en verbeteringswerkzaamheden vermeld in een landschapsbeheerplan
Ontsluitings-, onderzoeks- en voorlichtingswerkzaamheden vermeld in een landschapsbeheerplan

•

Afhankelijk waarvoor landschapspremie wordt aangevraagd => andere procedure

•

Landschapspremie:

-

–

Opmaak landschapsbeheerplan: 80%
Uitvoeren beheerswerkzaamheden:
•
•
•
•

kan niet voor minder dan 500 euro worden toegekend
Slechts 20% van de werken mag voor de toekenning uitgevoerd zijn (tenzij dwingende
omstandigheden en mits voorafgaandelijke toestemming)
70% voor instandhoudings-, onderhouds-, herstel- en verbeteringswerkzaamheden
20% voor ontsluitings-, onderzoeks- en voorlichtingswerkzaamheden
Landschapspremie
•

Bedrag landschapspremie wordt toegekend obv de door het agentschap aanvaarde
kostenraming voor de beoogde beheerswerkzaamheden, verhoogd met 10% als
tegemoetkoming in de algemene kosten zoals werkingskosten.

•

Voorwaarden tot uitbetaling:
–

Werken dienen binnen een termijn van 3 jaar na datum van toekenning:
• uitgevoerd worden
• voorlopig opgeleverd zijn
• Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap
• Per post gerelateerde eindafrekening van de kosten ingediend bij AOE
• Verslag van de werkzaamheden en alle verantwoordingsstukken ingediend
Financiële aspect
MONUMENT
•

•

•
Onderhoudspremie:
onderhoudswerkzaamheden
werken pas starten na toekenning
min. 1 000euro
max. 30 000euro
40% van de raming
uitvoering binnen termijn
van 2 jaar na toekenning
Restauratiepremie:
restauratiewerkzaamheden
werken pas starten na toekenning (uitz. op)
Dossiersamenstelling
min. 2 500euro premie
max. /
+ 10% voor kosten
% afh. van premienemer
uitvoering binnen termijn
van 5 jaar na toekenning

STADS/DORPGEZICHT
Onderhoudspremie:
goedgekeurd herwaarderingsplan
nodig
overeenstemming
bepalingen met
monument

LANDSCHAP
•

•

Onderhoudspremie:
onderhouds- en instandhoudingswerkzaamheden
starten na toekenning
(uitz. op).
min. /
max. 20 000euro
40% van de raming
uitvoering binnen termijn
van 2 jaar na toekenning
Landschapspremie:
Opmaak landschapsbeheerplan
beheerswerkzaamheden
werken pas starten na toekenning (uitz. op)
% afh. soort aanvraag
uitvoering binnen termijn
van 3 jaar na toekenning
Wetgeving
•
•
•

Premiemogelijkheden van toepassing binnen huidige wetgeving
Nieuw onroerend erfgoed decreet gepland tegen 1 januari 2015
Vragen omtrent nieuwe decreet? => Uniek Loket
PRAKTISCH

Sofie Duytschaever
Inhoudstafel
1 Vernieuwde website
2 Geoportaal
3 Contactgegevens buitendiensten
Vernieuwde website
https://www.onroerenderfgoed.be
• Links naar:
• Inventaris Onroerend Erfgoed
• Databank beschermingen
• Publicaties
• Beleid & regelgeving
• Formulieren
• Onderzoek
• Vergunning
• Premies
• Diensten
• Actueel
• Geoportaal
Geoportaal
https://geo.onroerenderfgoed.be/
Contactgegevens
buitendiensten
Algemene contactgegevens VAC’s
•

•

Onroerend Erfgoed Antwerpen
Lange Kievitstraat 111-113 , bus 53
2018 Antwerpen
T. 03/224 62 10 | F. 03/224 62 23
antwerpen@onroerenderfgoed.be
Onroerend Erfgoed Limburg
Koningin Astridlaan 50, bus 1
3500 Hasselt
T. 011/74 22 20 | F. 011/74 22 39
limburg@onroerenderfgoed.be

•

Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen
Gebroeders Van Eyckstraat 4-6
9000 Gent
T. 09/265 46 18| F. 09/265 46 00
oostvlaanderen@onroerenderfgoed.be
• ! Nieuw adres OE Oost-Vlaanderen
vanaf 17 maart 2014:
Koningin Maria Hendrikaplein 70
9000 Gent
Algemene contactgegevens VAC’s
•

•

Onroerend Erfgoed Vlaams - Brabant
Diestsepoort 6, bus 94
3000 Leuven
T. 016/66 59 00 | F. 016/66 59 05
vlaams-brabant@onroerenderfgoed.be
Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen
Koning Albert I-laan 1.2, bus 92
8200 Brugge (Sint-Michiels)
T. 050/24 81 50 | F. 050/24 82 05
west-vlaanderen@onroerenderfgoed.be
Presentatie:
http://www.slideshare.net/VIOE

Vragen?
geert.vanderlinden@rwo.vlaanderen.be
koen.smets@rwo.vlaanderen.be
sofie.duytschaever@rwo.vlaanderen.be

Más contenido relacionado

Más de Onroerend Erfgoed

Inventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaarde
Inventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaardeInventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaarde
Inventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaardeOnroerend Erfgoed
 
Rabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheer
Rabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheerRabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheer
Rabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheerOnroerend Erfgoed
 
Inventariseren van historische wegen
Inventariseren van historische wegenInventariseren van historische wegen
Inventariseren van historische wegenOnroerend Erfgoed
 
Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed
Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed
Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed Onroerend Erfgoed
 
Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023
Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023
Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023Onroerend Erfgoed
 
Infosessie Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
Infosessie Lokaal OnroerenderfgoedbeleidInfosessie Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
Infosessie Lokaal OnroerenderfgoedbeleidOnroerend Erfgoed
 
Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022
Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022
Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022
Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022
Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...
De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...
De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...Onroerend Erfgoed
 
De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021
De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021
De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
visienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
visienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleidvisienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
visienota Lokaal OnroerenderfgoedbeleidOnroerend Erfgoed
 
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 
Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Onroerend Erfgoed
 

Más de Onroerend Erfgoed (20)

Inventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaarde
Inventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaardeInventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaarde
Inventariseren van houtige beplantingen met erfgoedwaarde
 
Rabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheer
Rabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheerRabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheer
Rabattenbossen. Geschiedenis, behoud en beheer
 
Inventariseren van historische wegen
Inventariseren van historische wegenInventariseren van historische wegen
Inventariseren van historische wegen
 
Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed
Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed
Algemeen kader voor het inventariseren van landschappelijk erfgoed
 
Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023
Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023
Kick-off inventariseren en vaststellen voor lokale besturen op 14 maart 2023
 
Infosessie Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
Infosessie Lokaal OnroerenderfgoedbeleidInfosessie Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
Infosessie Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
 
Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022
Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022
Presentatie 'Inleiding tot de archeologie' van 23 juni 2022
 
Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022
Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022
Presentatie 'Voorstelling van de CAI' van 23 juni 2022
 
Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 6, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 5, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...
De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...
De bomen in het bos: inleiding tot archeologie, presentatie van dinsdag 15 ju...
 
De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021
De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021
De Centrale Archeologische Inventaris, presentatie van dinsdag 15 juni 2021
 
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 3, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 4, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
visienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
visienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleidvisienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
visienota Lokaal Onroerenderfgoedbeleid
 
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 1, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 
Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
Presentatie 2, gegeven op de studiedag over archeologisch syntheseonderzoek o...
 

Houtig erfgoed

  • 1. Inventarisatie, bescherming en beheer van houtig erfgoed Geert Van der Linden Koen Smets Sofie Duytschaever
  • 2. Inventaris Onroerend Erfgoed Inventaris Houtige Beplantingen mét Erfgoedwaarde Geert Van der Linden
  • 3.
  • 4.
  • 5.
  • 6.
  • 7.
  • 8.
  • 9.
  • 10.
  • 11.
  • 12. DOE MEE! Neem deel aan de erfgoedinventaris!
  • 14.
  • 15.
  • 16.
  • 17. Inhoudstafel 1 Visie en werkwijze 2 Typologie 3 Erfgoedwaarden
  • 19. Beplantingen mét erfgoedwaarde • • • Beplantingen = het werk van de mens of van de natuur of van beiden samen. De actie. Het planten = een stuk grond met planten of gewassen bezetten Het resultaat. Beplantingen = de gewassen waarmee iets is beplant. • • • • • • Cultureel erfgoed = wat door vorige generaties is gebouwd of gemaakt. Relicten met monumentale of museale waarde. Geven ons een beeld van hoe vroeger geleefd werd. onroerend erfgoed (niet te verplaatsen ) roerend erfgoed (verplaatsbaar) immaterieel erfgoed (niet tastbaar)
  • 20. Inventarisatie van Houtige Beplantingen mét Erfgoedwaarde Werkwijze: De eigenlijke inventarisatie bestaat uit 4 stappen: • Het veldwerk • De terreingegevens verwerken in een: – GIS-laag – Databestand – En het bijhouden van een Fototheek
  • 21. A C B E E A A B C D A Hoekboom – opgaande boom B Gekandelaarde bomenrij C Erfafsluiting - kaphaag D Hoekboom – kapelboom – gekandelaarde boom E Gekandelaarde boom D
  • 22. E Gekandelaarde boom - Zwarte populier
  • 27. LIJNVORMIGE OBJECTEN HOUTKANTEN EN HAGEN (HEGGEN) GESCHOREN GEKAPT BOMENRIJEN EN DREVEN OPGAANDE BOMENRIJ BOMENRIJ MET KUNSTMATIG GEVORMDE BOMEN
  • 28. HOUTKANTEN EN HAGEN (HEGGEN) GESCHOREN GEKAPT ALS AFSLUITING VAN EEN ERF TUIN PARK MOESTUIN KAPHAAG WEERHAAG BIJ EEN WEIDE HUISWEIDE WEIDEBOOMGAARD HOUTKANT ALS SIEROBJECT
  • 29. BOMEN, HEESTERRIJEN EN DREVEN OPGAANDE BOMENRIJ BOMENRIJ MET KUNSTMATIG GEVORMDE BOMEN HEESTERRIJ MET KUNSTMATIG GEVORMDE HEESTERS KNOTBOMENRIJ GESCHOREN HEESTERIJ GEKANDELAARDE BOMENRIJ RIJ VAN OP ENEN (STAM) GEZETTE HEESTERS ETAGEBOMENRIJ LEIBOMENRIJ GESCHOREN BOMENRIJ
  • 32. Inventarisatie “Houtige Beplantingen mét erfgoedwaarde” ERFGOEDWAARDEN • • • • • artistiek wetenschappelijk (dendrologisch) historisch, cultuurhistorisch, volkskundig sociaal-cultureel esthetisch
  • 33. Artistieke waarde • Structuurbepalende elementen van een (tuin) architecturaal ensemble. • Beeldbepalend onderdeel van een (tuin-) architecturaal concept.
  • 34. Structuurbepalende elementen van een (tuin-) architecturaal ensemble. Zottegem (Leeuwergem) “het Lovertheater”
  • 35. Heers (Heks) - kasteelpark
  • 36. Beeldbepalend onderdeel van een (tuin-) architecturaal concept. Zottegem (Grotenberge) domein Breivelde - Tulpenboom
  • 37. Wetenschappelijke (dendrologische) waarde • Bijzondere soort, variëteit of kloon. • Zuivere vertegenwoordiger van één soort (genenreservoir). • Bijzonder fruitras.
  • 38. Zuivere vertegenwoordiger van één soort (genenreservoir). Brakel (Elst) Ter Walle. Zwarte populier.
  • 39.
  • 40. Bijzondere soort, variëteit of kloon. Oudenaarde (Welden): Pastorietuin - Magnolia
  • 41. Maarkedal (Etikhove) Hof te Kattebeke – Araucaria araucana
  • 42. Bijzonder fruitras. Zwalm (Roborst) Herpelstraat. Gele Kornoelje.
  • 44. Historische, cultuurhistorische, volkskundige waarde • • • • • • • Herinnering aan historische gebeurtenis. (vrijheidsboom, vredesboom, herdenkingsboom, …) Herinnering aan plaats uit het verleden (gerechtsboom, boom bij vierschaar, …) Markering - vastleggen van kadastrale en administratieve grenzen. (grensboom, hoekboom, bakenboom) Welkomstboom, Mythologische betekenis (fetisjboom, …) Vormt historische eenheid met religieus bouwkundig element (kerkhofboom, kruisboom, kapelboom, …) Vormt historische eenheid met burgerlijk bouwkundig element (boerenerf, hofstede, kasteel, villa, …) • • Bijzondere groeivorm als gevolg van het menselijk ingrijpen. Bepaalde beheervorm uit het verleden. Houtige beplantingen werden geschoren, gekapt of geknot. Brandhout, ambachtshout, bouwhout, gerie fhout, loofvoedering of als kunstsnoeivorm. Beplantingen met een welbepaalde functie, zoals: - fruitproductie, honingproductie en theebereiding; - voorkomen van erosie, het vastleggen van taluds en waterlopen; - ontwatering, drainage; - afsluiting, veekering; - zonnescherm, windscherm, regenscherm.
  • 45. Herinnering aan historische gebeurtenis. (vrijheidsboom, vredesboom, herdenkingsboom, …) Heist-op-den-Berg (Itegem) vrijheidsboom 1831 - Hollandse linde
  • 46. Herinnering aan plaats uit het verleden (gerechtsboom, boom bij vierschaar, …) Zottegem (Strijpen): Vierschare - Gerechtsboom op de Vollanderkouter
  • 47. Markering - vastleggen van kadastrale en administratieve grenzen. (grensboom, hoekboom, bakenboom, …) Lennik (Sint-Martens-Lennik) Tombergstraat. Eik. Hoekboom.
  • 49. Afweerboom, bomen aangeplant bij de inkom van het erf (welkomstboom) Zottegem (Velzeke) Schoolstraat – Geleide linden - Welkomstbomen
  • 50. Vormt historische eenheid met religieus bouwkundig element (kerkhofboom, kruisboom, kapelboom, …) Hoegaarden (Meldert), Oude (>400 jaar) gekandelaarde winterlinde met veldkapel.
  • 51.
  • 52. Bijzondere groeivorm als gevolg van het menselijk ingrijpen. Bepaalde beheervorm uit het verleden. Mol Achterbos – Etagelinde
  • 53. De nuttigheid van hout heeft het uitzicht van ons traditioneel landschap in grote mate bepaald. Bomen en struiken verkregen hun typische beheervorm. Ze werd geknot, geschoren, gekandelaard, geleid en gekapt.
  • 54. Er waren enorme hoeveelheden brandhout nodig.
  • 56. Herne (Herfelingen) Beeldekensstraat – Houtkant op talud – Ulmus x hollandica
  • 57. Bomen en struiken waren bovendien geschikt als gerief, constructie- en timmerhout.
  • 58. Bomen en struiken werden aangewend voor fruitproductie, honingproductie en theebereiding.
  • 59. Bilzen (Rijkhoven) Alden-Biezen hoogstamboomgaard
  • 60. Het afsluiten van het erf, tuin, moestuin, boomgaard en weide. Zwalm (Sint-Maria-Latem) Paulatemstraat.
  • 61. Loker. Het Firmament. Kruishaag. 2 x Buxus op stam.
  • 62. Heers (Veulen) - afsluitingshaag met vlechtwerk in kruismotief - Gele Kornoelje
  • 63. Lierde - Holderbeke 21. Taxushaag met vlechtwerk
  • 64. Als veekering. Zwalm (Sint-Denijs-Boekel) Franskouter - weerhaag Heuvelland (Loker). Zandberg. Gelegde meidoornhaag.
  • 65. Als scherm tegen zon, regen en wind. Brakel (Nederbrakel) Geraardsbergsestraat
  • 66. Zwalm (Hundelgem) - Pedesmolen – Schermbomen bij rad van watermolen.
  • 67. Naast nuttigheid was er ook ruimte voor sierlijkheid . Zwalm (Beerlegem) Hundelgemsesteenweg
  • 68. Buggenhout (Opdorp) Houtenmolenstraat. Haag & topiary. Haan en kip.
  • 69. Sociaal-culturele waarde • Geplant ter gelegenheid van een bepaalde gebeurtenis van lokaal belang (geboorteboom, herdenkingsboom, ….) • Vervult een bijzondere betekenis als ontmoetingsplaats
  • 70. Vervult een bijzondere betekenis als ontmoetingsplaats Hilvarenbeek, Vrijthof
  • 71. Esthetische waarde • Als beeldbepalend object (baken in het landschap, landmark, …). • De hoogste, dikste, oudste in de regio. • Bijzondere groeivorm als gevolg van natuurlijke oorzaken (tweestammig, meerstammig) • Heeft een mooie representatieve groeivorm
  • 72. Beeldbepalend object (baken in het landschap, landmark, …). Zwalm (Munkzwalm) Ten Bergekouter – gekandelaarde linde
  • 73. Herzele Groenlaan – pleinaanplanting met gekandelaarde platanen.
  • 74. De hoogste, dikste, oudste in de regio. Veurne (Avekapelle) Kerkhofboom – Oude Linde
  • 75. Bijzondere groeivorm als gevolg van natuurlijke oorzaken (tweestammig, meerstammig) Geraardsbergen – Abdijpark – Canada populier
  • 76. Mooie representatieve groeivorm Heuvelland (Westouter) – Hellegatstraat. Opgaande eik.
  • 77. Onroerend Erfgoed • Inventarisatie van houtig erfgoed • Bescherming van houtig erfgoed Koen Smets
  • 78. Inhoudstafel 1 Inleiding 2 Inventarisatie • • • Inventaris Houtige Beplantingen met Erfgoedwaarde Inventaris Historische Tuinen en Parken Landschapsatlas 3 Bescherming • • • Monument Stads- en dorpsgezicht Landschap
  • 80. Agentschap Onroerend Erfgoed (Vlaamse Overheid) Inventariseren ↓ selectie Beschermen ↓ vrijwaren Ondersteunen van beheer
  • 82. IHBE • Inventarisatie: houtig erfgoed in kaart brengen, erfgoedwaarden beschrijven • Toekomst – OE-decreet 2015: • wettelijke vaststelling van de inventaris door minister, cfr bouwkundig erfgoed • instandhoudingsplicht voor overheden • adviesplicht indien vergunning nodig
  • 84. Historische Tuinen en Parken • Boekenreeks M&L Cahier • Wordt sinds 2013 digitaal ontsloten, VlaamsBrabant al deels online • Bevat lijsten van merkwaardige en/of beeldbepalende bomen
  • 86. Landschapsatlas Gebiedsdekkende, wetenschappelijk onderbouwde inventaris van de waardevolle landschappen van Vlaanderen Samenhangend geheel van elementen • puntrelicten • lijnrelicten • relictzones • ankerplaatsen
  • 87. Landschapsatlas: ankerplaatsen • complex van gevarieerde erfgoedelementen die een geheel vormen • meest waardevolle landschappelijke plaatsen • kunnen ‘aangeduid’ worden door minister • Erfgoedlandschap: ankerplaats, aangeduid in een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of plan van aanleg (PA)
  • 89. Beschermd erfgoed: 3 beschermingsstatuten 1. Monument 2. Stads- en dorpsgezicht 3. Landschap
  • 90. Beschermd erfgoed: 3 beschermingsstatuten 1. Monument: • monumentale gebouwen • monumentale bomen
  • 91. Beschermd erfgoed: 3 beschermingsstatuten 1. Monument 2. Stads- en dorpsgezicht • groep van gebouwen en/of monumenten met omgeving (bv. bomen, vaart, bruggen, straat, plein, park …) • ensemblewaarde • beeldbepalend karakter
  • 92. Beschermd erfgoed: 3 beschermingsstatuten 1. Monument 2. Stads- en dorpsgezicht
  • 93. Beschermd erfgoed: 3 beschermingsstatuten 1. Monument 2. Stads- en dorpsgezicht Sint-Katelijne-Waver, kapel OLV ter Koorts
  • 94. Beschermd erfgoed: 3 beschermingsstatuten 1. Monument 2. Stads- en dorpsgezicht 3. Landschap: • cultuurhistorisch landschap (park, gave vallei met erfgoedwaarde…) • vroeger ook individuele monumentale bomen
  • 98. Beschermingsprocedure Beschermingsvoorstel Ministerieel besluit & afbakeningsplan Ontwerp van lijst Definitieve bescherming
  • 99. Beschermingsprocedure Beschermingsvoorstel Ontwerp van lijst of voorlopige bescherming Betekening eigenaars, openbare besturen Publicatie in Belgisch Staatsblad Bezwaren eigenaars Openbaar onderzoek: - duur: 30 dagen - PV naar OE Advisering administratieve overheid Dossier beëindigd onderzoek (DBO) Advies K.C.M.L. Definitieve bescherming
  • 100. Beschermingsprocedure Beschermingsvoorstel Ontwerp van lijst Definitieve bescherming Ministerieel besluit Betekening eigenaars, openbare besturen Publicatie in Belgisch Staatsblad
  • 101. Beschermd houtig erfgoed Welke bomen worden beschermd? 1. ERFGOEDWAARDEN • • • • • artistiek wetenschappelijk (dendrologisch) historisch, cultuurhistorisch, volkskundig sociaal-cultureel esthetisch
  • 102. Beschermd houtig erfgoed 2. SELECTIECRITERIA • • • • • zeldzaamheid gaafheid en authenticiteit representativiteit ensemblewaarde ruimtelijke contextwaarde
  • 103. Beschermd houtig erfgoed Voor 2009: ad hoc beschermingen, beschermingsaanvragen, eve ntueel bij bedreiging Sinds 2009: thematische beschermingscampagne van ca. 250 locaties • Thematisch-typologisch evenwicht • Thematisch-geografisch evenwicht
  • 104. Beschermd houtig erfgoed Beschermingscampagne 2009 op basis van: • Beschikbare inventarissen • IHBE • Kampioenenlijst (Belgische dendrologie) • Inventaris Autochtone Bomen en Struiken • Terreinkennis erfgoedconsulenten landschap OE
  • 105. Beschermd houtig erfgoed Toekomstige beschermingscampagnes? • Bedreigd erfgoed, beschermingsaanvragen (ad hoc) • Thematisch: bv vrijheidsbomen
  • 106. Beschermd houtig erfgoed Doel bescherming: • behoud van het beschermde erfgoeditem • behoud van erfgoedwaarden en -kenmerken Zowel bovengronds als ondergronds: • belang standplaats • stam of kroonprojectie + x meter worden beschermd
  • 107. Beschermd houtig erfgoed Uitgangspunten bij afbakeningen (te bekijken in context, en evt. aan te passen): 1. Bomen: • • • • Snoeivorm: stam + 15m Solitaire boom in urbaan gebied: kroonprojectie + 20m Solitaire boom in agrarisch gebied: kroonprojectie +5m Boom in bosverband: stam + 20m 2. Hagen en houtkanten: item + 2,5m
  • 108. Beschermd houtig erfgoed Beheer: • instandhoudingsplicht • eventueel: vervanging met zelfde plantmateriaal (ent, stek,…) • maatwerk! Beheersdoelstelling wordt vastgelegd bij (recente) bescherming
  • 109. Beschermd houtig erfgoed - beheer Agentschap Onroerend Erfgoed is GEEN eigenaar of beheerder! Beheer wordt gepland in samenspraak door OE en eigenaar Rol professionele boomverzorgers: technisch advies en praktisch beheer!
  • 113. A. Bescherming als monument B. Bescherming als stads- of dorpsgezicht c. Bescherming als landschap Afhankelijk van beschermingsstatuut: Werkinstrument beheer en premiestelsel
  • 114. Bescherming als monument • • • • Eigenaars/vruchtgebruikers plicht: in goede staat behouden en niet ontsieren, beschadigen of vernielen Uitvoeren werken => machtiging Machtiging: - stedenbouwkundige vergunning - machtiging van het Agentschap Onroerend Erfgoed Verboden werken en werkzaamheden (behoudens een schriftelijke vergunning): ‘1° Het uitvoeren van om het even welke ingreep op bomen en vegetatiecomplexen evenals op de betrokken wortelzones, zoals onder meer snoeien, ontwateren of grondverdichten; (…)’ * * Art. 4, eerste lid, van het Besluit van de Vlaamse Regering van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij besluit(en) van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006, 5 juni 2009, 4 december 2009, 10 juni 2011 en 22 juni 2012
  • 115. Bescherming als monument Beschermd Monument: ‘Knoteik ‘ – Parike/ Brakel
  • 116. Bescherming als stads- of dorpsgezicht • • • • Eigenaars/vruchtgebruikers plicht: in goede staat behouden en niet te ontsieren, te beschadigen of te vernielen Werken => melding of schriftelijke vergunning Verboden werken en werkzaamheden (behoudens melding of schriftelijke vergunning): ‘1° alle activiteiten die de verdwijning van bomen en struiken tot gevolg hebben, met uitzondering van normale, oordeelkundig uitgevoerde onderhoudswerken, zoals het kappen en snoeien van opgaande bomen, hakhout, knotbomen, leibomen en gekandelaarde bomen, en het scheren en snoeien van hagen en andere geschoren vormen; (…)’ * Mogelijkheid tot opstellen herwaarderingsplan * Art. 5, eerste lid, van het Besluit van de Vlaamse Regering van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij besluit(en) van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006, 5 juni 2009, 4 december 2009, 10 juni 2011 en 22 juni 2012
  • 117. Bescherming als stads- of dorpsgezicht • Herwaarderingsplan: – – Bepalen van onderhouds- en herwaarderingswerkzaamheden, alsook de uitvoeringsvoorwaarden Doelstelling: de instandhouding, het onderhoud, herstellen of verbeteren van de waarden van het geheel of gedeelte van stads- of dorpsgezicht Beschermd Dorpsgezicht: ‘Dorpskom van Hansbeke ‘ – Kerkplein
  • 118. Bescherming als landschap • • ‘ (…) 6° beheer: het geheel van de in de beschermings- en toelatingsbesluiten vermelde maatregelen, werken en handelingen die erop gericht zijn de natuurwetenschappelijke, historische, esthetische of andere sociaal-culturele waarden van het beschermde landschap in relatie tot de andere functies van het betrokken landschap in stand te houden, te verbeteren of te herstellen; (…)’ * Alle vergunningsaanvragen en werken/handelingen strijdig met het besluit van de Vlaamse Regering van 3/06/1997 houdende de algemene beschermingsvoorschriften (…) en de bescherming, en niet vergunningsplichtig => onderworpen aan toestemming, verleend door AOE – Vb: Eigenaars/erfpachthouders/opstalhouders/ vruchtgebruikers gehouden tot: het onderhouden en instandhouden van lijn- en puntvormige landschapselementen zoals poelen, houtkanten, houtwallen, bomen, bomenrijen en hagen; * Art. 3, van het Decreet van 16 april 1996 betreffende de landschapszorg, gewijzigd bij decreten van 18 mei 1999, 8 december 2000, 21 december 2001, 19 juli 2002, 13 februari 2004 en 10 maart 2006, 16 juni 2006 en 27 maart 2009
  • 119. Bescherming als landschap • • Mogelijkheid tot oprichten beheerscommissie en opstellen beheerplan (ook voor een deel van de bescherming) Landschapsbeheerplan – – Bepalen van beheerswerkzaamheden en uitvoeringsvoorwaarden Doelstelling: de instandhouding, het onderhoud, herstellen of verbeteren van de waarden van het geheel of gedeelte van beschermd landschap Beschermd Landschap: ‘Kasteeldreef‘ – Lovendegem
  • 120. Bescherming als landschap Beschermd Landschap: ‘Het geheel der oude abdij van Rozendaal‘ – Sint-Katelijne-Waver Landschapsbeheerplan: • Herstel oever van de omwallingsgracht • Herstel historische boomgaard • Ruïne kasteel • Beheer van bomen • …
  • 121. Beschermingsstatuten STADS/DORPGEZICHT MONUMENT • • Wettekst: in goede staat behouden en niet ontsieren, beschadigen of vernielen Werken: stedenbouwkundige vergunning of machtiging • • • Wettekst: in goede staat behouden en niet ontsieren, beschadig en of vernielen Werken: melding of schriftelijke vergunning Herwaarderingsplan LANDSCHAP • • • Wettekst: beheer wordt beschreven Werken: stedenbouwkundige vergunning of toestemming Beheerscommissie en landschapsbeheerplan
  • 123. * Beheer afhankelijk context en omgeving * Doelstelling: het object zo lang mogelijk bewaren in situ Beschermd Monument: ‘Oude linde‘ – Massemen/Wetteren
  • 124. Beheer afhankelijk context en omgeving • Vooropgesteld eindbeeld? – – – – – • Opgaande boom Knotboom Gekandelaarde boom Kaphaag …. Beheer ifv behoud erfgoedwaarde/vooropgesteld eindbeeld – – Erfbomen bijna nooit opgaand, wel vb. kandelaar als eindbeeld >< parkbomen: snoeivorm => Traditioneel beheer verderzetten
  • 125. Beheer afhankelijk context en omgeving • Juiste terminologie belangrijk! – – Kaphaag kan vandaag ervaren worden als knotbomenrij door uitval Kaphaag = haag van knotbomen, op zeer korte afstand van elkaar geplant die niet geschoren maar gekapt wordt => Kaphaag met uitval Kaphaag met op de achtergrond de woning <=
  • 126. Zo lang mogelijk in situ bewaren • In situ bewaren in het in oorsprong bedoelde eindbeeld – • Omslagmomenten: dreven, solitaire bomen Ook als ruïne: – – Vb. oude linde op dorpsplein te Massemen, Gerechtsbomen Beveren Bij ziekte? Heraanplanten? => waarden en tradities ‘Gerechtsbomen’ – Beveren
  • 127. Zo lang mogelijk in situ bewaren • Veteraanbomen vergen een aangepast beheer Beschermd Landschap: ‘Lindeboom op kerkhof’ – Avekapelle/Veurne
  • 129. * Overleg tussen de erfgoedconsulenten en de boomverzorgers!! * Voorafgaand de geplande werkzaamheden doornemen met de consulenten * Erfgoedconsulenten adviseren aan de eigenaars van houtige beplanting met erfgoedwaarde om te werken met erkende Europese boomverzorgers bij werken aan monumentale bomen
  • 130. Overleg Beschermd Monument: ‘Knotbomenrij’ (ook opgenomen in inventaris HE) – Elst/Brakel Drastische snoei na achterstallig beheer => zware snoeiwonden
  • 132. Inhoudstafel 1 Monument 2 Stads- of dorpsgezicht 3 Landschap/ Erfgoedlandschap
  • 135. Onderhoudspremie • Besluit van de Vlaamse Regering van 14 juli 2004 tot het vaststellen van een onderhoudspremie voor beschermde monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006 en 19 oktober 2007, 4 december 2009, 19 november 2010 en 10 juni 2011. • Wat zijn onderhoudswerkzaamheden: – – – – • Duurzaam behoud en herwaardering Voorkomen van verval en ontwaarding Dringende instandhouding Inbegrip van werkzaamheden en diensten voor materiaaltechnische studies en stabiliteitsstudies, vereist voor de doelmatige en vakkundige uitvoering ervan Onderhoudspremie: - werkzaamheden mbt kenmerkende structuren, kleine landschapselementen, beplantingen op percelen met een houtige begroeiing, … – Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen; – Werkzaamheden en diensten voor materiaal-, technische en stabiliteitsstudies;
  • 136. Onderhoudspremie • Aanvraag door premienemer indienen bij AOE • Onderhoudspremies worden toegekend door de minister of zijn gemachtigde • Werken mogen pas starten na de formele toekenning van de onderhoudspremie • Wordt berekend obv kostenraming, die min. 1.000 euro en max. 30.000 euro bedraagt => Onderhoudspremie bedraagt 40% van de kostenraming => ZEN : 80% (zonder economisch nut, voorwaarden aan verbonden) • Voorwaarden tot uitbetaling: – Werken dienen binnen een termijn van 2 jaar na datum van toekenning: • volledig uitgevoerd worden • voorlopig opgeleverd zijn • Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap
  • 137. Restauratiepremie • Besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001 houdende vaststelling van het premiestelsel voor restauratiewerkzaamheden aan beschermde monumenten, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 20 september 2002, 23 juni 2006 en 30 april 2009, 4 december 2009, 10 september 2010, 10 juni 2011 22 juli 2011 en 29 juni 2012. • Wat zijn restauratiewerkzaamheden: – – • Voor het behoud, de instandhouding of het herstel van een beschermd monument of van een gedeelte ervan, … Werkzaamheden en diensten, vereist voor de voorbereiding en uitvoering van de in litera a vermelde werkzaamheden of vereist voor het onderzoek, … Restauratiepremie: - Algemene bepalingen - Privé-sector Lokale en regionale besturen
  • 138. Restauratiepremie • Aanvraag door premienemer indienen bij AOE • Restauratiepremies worden toegekend door de minister of zijn gemachtigde • Wordt berekend obv de door het agentschap aanvaarde kostenraming, offerte of inschrijving voor de beoogde restauratiewerkzaamheden, verhoogd met 10% als tussenkomst in de algemene kosten. => Geen premie lager dan 2500 euro • Samenstelling dossier: - bouwhistorische nota - inventaris en opmetingsplannen - diagnosenota - bestemmingsnota en –plan - verantwoordingsnota - restauratiedossier
  • 139. Restauratiepremie • Restauratiewerkzaamheden starten pas NA toekenning restauratiepremie door minister • Bij gevaar of wegens dwingende noodzaak kan premienemer, op eigen risico, een gedeelte restauratiewerkzaamheden uitvoeren. Kostprijs hiervan mag niet meer bedragen dan 1/5 van de kostenraming die vooraf door het agentschap is aanvaard. • Voorwaarden tot uitbetaling: – • Werken dienen binnen een termijn van 5 jaar na datum van toekenning: • volledig uitgevoerd worden • voorlopig opgeleverd zijn • Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap Voor de uitbetaling van de premie mogen op zijn verzoek voorschotten worden verstrekt aan de premienemer
  • 140. Restauratiepremie • • Privé-sector: – Gewone restauratiepremie: - Vlaamse Gewest 25% (of 50% bepaalde voorwaarden) - Provincie en de gemeente elk 7,5% (of elk 15% bepaalde voorwaarden) – Bijzondere premie: (onderwijsgebouwen door een universiteit, Vl. Autonome hogeschool, ….) - Vlaamse Gewest 50% - Provincie en de gemeente elk 15% Lokale en regionale besturen: – Lokale besturen: - Vlaamse Gewest 60% - Provincie 20% - Lokaal bestuur 20% (dit kan ook opgesplitst worden in lb 10% en gemeente 10% bij andere dan gebouwen bestemd voor erkende eredienst, seminaries, …) – Regionale besturen: - Vlaamse Gewest 60% - Regionaal bestuur 40% (dit kan ook opgesplitst worden in rb 10% en provincie 30% bij andere dan gebouwen bestemd voor erkende eredienst, seminaries, …)
  • 142. Onderhoudspremie • Besluit van de Vlaamse Regering van 14 juli 2004 tot het vaststellen van een onderhoudspremie voor beschermde monumenten en stads- en dorpsgezichten, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006 en 19 oktober 2007, 4 december 2009, 19 november 2010 en 10 juni 2011. • Wat zijn onderhoudswerkzaamheden: – – – – • Duurzaam behoud en herwaardering Voorkomen van verval en ontwaarding Dringende instandhouding Inbegrip van werkzaamheden en diensten voor materiaaltechnische studies en stabiliteitsstudies, vereist voor de doelmatige en vakkundige uitvoering ervan ! Onderhoudspremie => erfgoedelementen en –kenmerken moeten vermeld zijn in een goedgekeurd herwaarderingsplan: - werkzaamheden mbt kenmerkende structuren, kleine landschapselementen, beplantingen op percelen met een houtige begroeiing, … – Snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen; – Werkzaamheden en diensten voor materiaal-, technische en stabiliteitsstudies; – ….
  • 143. Onderhoudspremie • Aanvraag voor onderhoudspremie cf. beschermd monument • VERSCHIL: GOEDGEKEURD HERWAARDERINGSPLAN • Herwaarderingsplan: – – – – Bepalen van onderhouds- en herwaarderingswerkzaamheden, alsook de uitvoeringsvoorwaarden Doelstelling: de instandhouding, het onderhoud, herstellen of verbeteren van de waarden van het geheel of gedeelte van stads- of dorpsgezicht Werkzaamheden mbt onderhoudspremie dienen hierin opgenomen te zijn! Geldigheidsduur van max. 10 jaar; erna evaluatie en actualisatie of de genomen opties worden geconfirmeerd
  • 146. Onderhoudspremie • Besluit van de Vlaamse Regering van 4 april 2003 tot instelling van een premiestelsel voor beschermde landschappen, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006, 4 december 2009 en 10 juni 2011. • Wat zijn onderhouds- en instandhoudingswerkzaamheden: – – – • Voorkomen van ontwaarding Instandhouding en onderhoud Inbegrip van eventuele studies vereist voor de doelmatige en vakkundige uitvoering ervan, op voorwaarde dat gewaarborgd is dat werkzaamheden effectief kunnen uitgevoerd worden Onderhoudspremie - onderhoud en de instandhouding van kleine landschapselementen – Het snoeien, knotten, leiden en verzorgen van bomen, struiken en hagen; – …
  • 147. Onderhoudspremie • Aanvraag door premienemer indienen bij AOE • Onderhoudspremies worden ontvankelijk verklaard en toegekend door de minister of zijn gemachtigde • vóór de toekenning geen werkzaamheden uitgevoerd >> uitz. : dwingende omstandigheden en mits AOE voorafgaandelijk toestemming heeft gegeven • Onderhoudspremie bedraagt 40% van de kostenraming (offerte of op forfaitaire basis). Max. onderhoudspremie = 20.000 euro • Voorwaarden tot uitbetaling: – Werken dienen binnen een termijn van 2 jaar na datum van toekenning: • volledig en integraal uitgevoerd worden • voorlopig opgeleverd zijn • Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap • Per post gerelateerde eindafrekening van de kosten ingediend bij AOE • Verslag van de werkzaamheden en alle verantwoordingsstukken ingediend
  • 148. Landschapspremie • Besluit van de Vlaamse Regering van 4 april 2003 tot instelling van een premiestelsel voor beschermde landschappen, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 23 juni 2006, 4 december 2009 en 10 juni 2011. • Toepasbaar voor: – – – – Opmaken van een landschapsbeheerplan Uitvoeren van instandhoudings- en onderhoudswerkzaamheden in een landschapsbeheerplan Uitvoeren van herstel- en verbeteringswerkzaamheden vermeld in een landschapsbeheerplan Ontsluitings-, onderzoeks- en voorlichtingswerkzaamheden vermeld in een landschapsbeheerplan • Afhankelijk waarvoor landschapspremie wordt aangevraagd => andere procedure • Landschapspremie: - – Opmaak landschapsbeheerplan: 80% Uitvoeren beheerswerkzaamheden: • • • • kan niet voor minder dan 500 euro worden toegekend Slechts 20% van de werken mag voor de toekenning uitgevoerd zijn (tenzij dwingende omstandigheden en mits voorafgaandelijke toestemming) 70% voor instandhoudings-, onderhouds-, herstel- en verbeteringswerkzaamheden 20% voor ontsluitings-, onderzoeks- en voorlichtingswerkzaamheden
  • 149. Landschapspremie • Bedrag landschapspremie wordt toegekend obv de door het agentschap aanvaarde kostenraming voor de beoogde beheerswerkzaamheden, verhoogd met 10% als tegemoetkoming in de algemene kosten zoals werkingskosten. • Voorwaarden tot uitbetaling: – Werken dienen binnen een termijn van 3 jaar na datum van toekenning: • uitgevoerd worden • voorlopig opgeleverd zijn • Uitbetaling dient aangevraagd te zijn bij het agentschap • Per post gerelateerde eindafrekening van de kosten ingediend bij AOE • Verslag van de werkzaamheden en alle verantwoordingsstukken ingediend
  • 150. Financiële aspect MONUMENT • • • Onderhoudspremie: onderhoudswerkzaamheden werken pas starten na toekenning min. 1 000euro max. 30 000euro 40% van de raming uitvoering binnen termijn van 2 jaar na toekenning Restauratiepremie: restauratiewerkzaamheden werken pas starten na toekenning (uitz. op) Dossiersamenstelling min. 2 500euro premie max. / + 10% voor kosten % afh. van premienemer uitvoering binnen termijn van 5 jaar na toekenning STADS/DORPGEZICHT Onderhoudspremie: goedgekeurd herwaarderingsplan nodig overeenstemming bepalingen met monument LANDSCHAP • • Onderhoudspremie: onderhouds- en instandhoudingswerkzaamheden starten na toekenning (uitz. op). min. / max. 20 000euro 40% van de raming uitvoering binnen termijn van 2 jaar na toekenning Landschapspremie: Opmaak landschapsbeheerplan beheerswerkzaamheden werken pas starten na toekenning (uitz. op) % afh. soort aanvraag uitvoering binnen termijn van 3 jaar na toekenning
  • 151. Wetgeving • • • Premiemogelijkheden van toepassing binnen huidige wetgeving Nieuw onroerend erfgoed decreet gepland tegen 1 januari 2015 Vragen omtrent nieuwe decreet? => Uniek Loket
  • 153. Inhoudstafel 1 Vernieuwde website 2 Geoportaal 3 Contactgegevens buitendiensten
  • 156. • Links naar: • Inventaris Onroerend Erfgoed • Databank beschermingen • Publicaties • Beleid & regelgeving • Formulieren • Onderzoek • Vergunning • Premies • Diensten • Actueel • Geoportaal
  • 159.
  • 161. Algemene contactgegevens VAC’s • • Onroerend Erfgoed Antwerpen Lange Kievitstraat 111-113 , bus 53 2018 Antwerpen T. 03/224 62 10 | F. 03/224 62 23 antwerpen@onroerenderfgoed.be Onroerend Erfgoed Limburg Koningin Astridlaan 50, bus 1 3500 Hasselt T. 011/74 22 20 | F. 011/74 22 39 limburg@onroerenderfgoed.be • Onroerend Erfgoed Oost-Vlaanderen Gebroeders Van Eyckstraat 4-6 9000 Gent T. 09/265 46 18| F. 09/265 46 00 oostvlaanderen@onroerenderfgoed.be • ! Nieuw adres OE Oost-Vlaanderen vanaf 17 maart 2014: Koningin Maria Hendrikaplein 70 9000 Gent
  • 162. Algemene contactgegevens VAC’s • • Onroerend Erfgoed Vlaams - Brabant Diestsepoort 6, bus 94 3000 Leuven T. 016/66 59 00 | F. 016/66 59 05 vlaams-brabant@onroerenderfgoed.be Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen Koning Albert I-laan 1.2, bus 92 8200 Brugge (Sint-Michiels) T. 050/24 81 50 | F. 050/24 82 05 west-vlaanderen@onroerenderfgoed.be