1. Γ
ια το θέμα της φορολογίας των επιχειρήσεων ο κος Βασίλης Ε. Αναστασάκης, Οικονομι-
κός Δ/της του Ομίλου Euromedica, εξηγεί την άποψή του: “Αν εξετάσουμε τους φορο-
λογικούς συντελεστές στις 3 κυριότερες κατηγορίες φόρων (Εταιρική Φορολογία, Ανώτε-
ρη Κλίμακα Φορολογίας Φυσικών Προσώπων και Φ.Π.Α.) τότε θα δούμε ότι η Ελλάδα σε
σύγκριση με το σύνολο των 40 Ευρωπαϊκών χωρών (όχι μόνο αυτών της Ε.Ε.) έχει φορο-
λογικούς συντελεστές οι οποίοι είναι σημαντικά ανώτεροι του μέσου όρου και στις 3
κατηγορίες με διαφορές από 10% έως και 50%. Οφείλουμε βέβαια να διευκρινίσουμε ότι ο
μέσος όρος επηρεάζεται προς τα κάτω διότι πολλές χώρες του πρώην Σοβιετικού μπλοκ
έχουν εξαιρετικά χαμηλούς συντελεστές φορολόγησης, εξ’ αιτίας της κατ’ εμέ αμφισβη-
τούμενης άποψης ότι οι χαμηλοί συντελεστές ενισχύουν τις επενδυτικές ενέργειες. Το
επιχείρημα ότι οι χαμηλοί συντελεστές προσελκύουν ξένες επενδύσεις ή ότι ενισχύουν
γενικότερα τις επενδυτικές δραστηριότητες, είναι όντως ισχυρό, ΑΛΛΑ αυτό που επίσης
πραγματικά επηρεάζει τις επενδυτικές αποφάσεις κατά
την ταπεινή μου άποψη είναι: α) η πραγματική
δυναμική της οικονομίας, β) η αναπτυξιακή δυναμική
της οικονομίας και η δυνατότητα διατήρησης αυτής της
δυναμικής σε βάθος χρόνου, γ) η αγοραστική δύναμη
των πολιτών και δ) η σταθερότητα του φορολογικού
καθεστώτος που δυστυχώς για την Χώρα μας έχει
καταρρίψει κάθε ρεκόρ και καταφέρνει να
αναδεικνύεται σταθερά Χρυσός Ολυμπιονίκης και να
τιμωρεί όλους όσους (εγχώριους ή ξένους) τόλμησαν
να την εντάξουν στις επενδυτικές τους προτιμήσεις.
Θεωρώ περιττό να προσθέσω ότι όταν εξετάζουμε την
φορολογία των επιχειρήσεων δεν θα πρέπει να την
περιορίζουμε μόνο στην φορολογία εισοδήματος,
αλλά στο σύνολο των φόρων στους οποίους
υπόκεινται, ήτοι φορολογία κεφαλαίων, ακινήτων,
μερισμάτων, δασμών, έκτακτες εισφορές κ.λπ.”.
Ως ένα από τα χειρότερα φορολογικά συστήματα στην Ευρώπη χαρακτηρίζει την
Ελλάδα έρευνα της Deloitte για τη φορολογία των επιχειρήσεων, στην οποία
συμμετείχαν 1.000 εταιρείες.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι παράγοντες που δημιουργούν φορολογική αβεβαιό-
τητα είναι οι συχνές αλλαγές και αναδρομικές αλλαγές στη νομοθεσία, οι ασα-
φείς, αντιφατικές ή ελλιπείς οδηγίες των Φορολογικών Αρχών, το ασαφές ή αδύ-
ναμο ρυθμιστικό σύστημα και οι διαρκείς φορολογικές δικαστικές διαμάχες. Από
την άλλη πλευρά, η απλότητα των ρυθμίσεων, η προνοητικότητα και η προσέγ-
γιση συνεργασίας των Φορολογικών Αρχών, η σιγουριά και η προβλεψιμότητα
για το μέλλον και οι μειώσεις στους φόρους, αποτελούν παράγοντες που κάνουν
το φορολογικό σύστημα μιας χώρας ευνοϊκότερο.
Στο δύσκολο puzzle της Ελληνικής Φορολογικής Νομοθεσίας κλήθηκαν να πά-
ρουν θέση ένα στέλεχος μεγάλης επιχείρησης και ο πρόεδρος ενός από τους
σημαντικότερους επιχειρηματικούς φορείς.
1436
Αυξημένη Φορολογία:
ο ρόλος της στον κύκλο
της ύφεσης
ΒΑΣΙΛΗΣ Ε. ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ
Οικονομικός Δ/της Ομίλου
Euromedica
ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΜΥΡΣΙΝΗ ΔΡΙΜΤΖΙΑ | Οικονομολογος
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ
Προέδρος της ΓΣΕΒΕΕ

2. Ο κος Γιώργος Καββαθάς, Προέδρος της ΓΣΕΒΕΕ, από
την δική του πλευρά σημειώνει ότι κατ’ αρχάς η δια-
τήρηση και ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας προϋπο-
θέτει την ύπαρξη ή την δημιουργία ενός σταθερού και
ελκυστικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αυτό πρα-
κτικά σημαίνει ότι ο επιχειρηματίας, ο επενδυτής πρέπει να
γνωρίζουν εκ των προτέρων τα δικαιώματα και τις υπο-
χρεώσεις τους, ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν, να
υπολογίσουν και να προγραμματίσουν. Στην χώρα μας η
δημιουργία ενός σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλο-
ντος αποτελεί διαχρονικό ζητούμενο. Τα τελευταία, όμως,
κρίσιμα και δύσκολα χρόνια το πρόβλημα αυτό έχει
οξυνθεί καθώς, μεταξύ άλλων, η φορολογία, το ασφαλι-
στικό, το διοικητικό και γραφειοκρατικό κόστος συμμόρφω-
σης, όλα εκείνα δηλαδή που επηρεάζουν και συνθέτουν
το επιχειρηματικό περιβάλλον, βρίσκονται σε μια διαρκή
μεταβολή. Για παράδειγμα μόνο την τελευταία τριετία
έχουν ψηφιστεί τουλάχιστον 10 φορολογικοί νόμοι. Και
συνεχίζει τονίζοντας: “Μου είναι πραγματικά δύσκολο να
σκεφτώ ποιος σοβαρός επενδυτής βλέποντας όλη αυτή
την ρευστή κατάσταση θα έρθει να επενδύσει. Επιπροσθέ-
τως αυτή η μεταβλητότητα σε συνδυασμό με την οριζόντια
υπερφορολόγηση που έχει επιβληθεί τα τελευταία χρόνια
έχει δημιουργήσει μια ασφυκτική πραγματικότητα για τις
επιχειρήσεις και ιδιαίτερα για τις μικρές και πολύ μικρές οι
οποίες αποτελούν το 99,6% των επιχειρήσεων στην Ελ-
λάδα, επηρεάζοντας την ίδια την βιωσιμότητά τους. Τα
στοιχεία που καταγράφονται απόρροια της αυστηρά πε-
ριοριστικής πολιτικής που ακολουθείται είναι αποκαρδιω-
τικά. Μόνο τα τρία τελευταία χρόνια έχουμε περίπου
120.000 καθαρά κλεισίματα μικρομεσαίων επιχειρήσεων
(στοιχεία Ε.Ε.). Ενώ σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του
ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ (Ιούλιος 2013) υπάρχει κίνδυνος κλεισίματος
επιπλέον 40.000 επιχειρήσεων μέχρι το τέλος του έτους.
Συνεπώς η κατάσταση που προδιαγράφεται για το σύνολο
της οικονομίας δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Αυτό καταγράφηκε και στην τελευταία έρευνα του ΙΜΕ
ΓΣΕΒΕΕ, όπου το 70% σχεδόν των επιχειρηματιών αναμέ-
νουν περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης”.
Όσον αφορά την φορολογική επιβάρυνση των τελευ-
ταίων ετών και το βαθμό που αυτή επηρεάζει τη ρευστό-
τητα των επιχειρήσεων ο κος Γιώργος Καββαθάς, αναφέρει:
“Την τελευταία τριετία έχουν αυξηθεί οι άμεσοι και έμ-
μεσοι φόροι, ενώ έχουν επιβληθεί και μια σειρά από τέλη
(τέλος επιτηδεύματος, αλληλεγγύης, ακινήτων κ.λπ.).
Αυτή η υπερφορολόγηση σε συνδυασμό με την άρνηση ή
την αδυναμία των τραπεζών να χορηγήσουν ρευστότητα
μέσω δανείων, την έλλειψη εναλλακτικών χρηματοδο-
τικών εργαλείων για τις ΜΜΕ και κυρίως τη συντριπτική
μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών έχουν
επηρεάσει αρνητικά τόσο τον κύκλο εργασιών όσο και την
ρευστότητα των επιχειρήσεων. Στην παρούσα φάση το
πρόβλημα ρευστότητας αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο
για την επιβίωση των μικρών και πολύ μικρών επιχει-
ρήσεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε έρευνα του ΙΜΕ
ΓΣΕΒΕΕ (Ιανουάριος 2013) 8 στους 10 επιχειρηματίες
δήλωσαν ότι έχουν χρησιμοποιήσει προσωπικές κατα-
θέσεις για να καλύψουν ανάγκες της επιχείρησης, ενώ το
21% από αυτούς έχουν προχωρήσει και σε εκποίηση της
προσωπικής τους περιουσίας. Ουσιαστικά η Ελληνική
οικονομία έχει περιέλθει σε “παγίδα ρευστότητας” και εάν
δεν τονωθεί άμεσα τότε κινδυνεύουμε με συνολική
κατάρρευση με ότι συνέπειες αυτό συνεπάγεται. Η ΓΣΕΒΕΕ
το τελευταίο διάστημα έχει ξεκινήσει μια σοβαρή προσπά-
θεια σε συνεργασία με την ΕΣΕΕ και την ΕΣΤΕ για την
μετεξέλιξη του δικτύου των συνεταιριστικών τραπεζών σε
Τράπεζα Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων ώστε να αποτελέσει
ένα σημαντικό πυλώνα διευκόλυνσης των μικρών
ελληνικών επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση”.
Ζούμε έναν εφιάλτη μεγάλης διάρκειας και όχι
εφιαλτικές στιγμές όπως συνηθίζουμε να λέμε όταν τα
πράγματα δεν πάνε “στρωτά”, τόνισε ο κος Βασίλης Ε.
Αναστασάκης. Κατά την άποψή του, η αυθαίρετη και
αλλοπρόσαλλη φορολογική επιδρομή ναι μεν κρίθηκε,
από τους κυβερνώντες, ως αναγκαία λόγω της κρίσης,
ΑΛΛΑ δεν μπορεί να διαιωνίζει τις φορολογικές επιδρομές
για δημοσιονομικούς λόγους και μόνο. Πρέπει να ληφθεί
μέριμνα για την επιστροφή στην ανάπτυξη και η ανάπτυξη
θα έλθει πρώτον από τους εγχώριους “εγκλωβισμένους”
επιχειρηματικούς κύκλους οι οποίοι έτσι και αλλιώς έχουν
πιστέψει και επενδύσει στη χώρα άρα θα ξαναεπενδύσουν
1437
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Tο πρόβλημα ρευστότητας αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την επιβίωση των
μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ Ε. ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ
Διαρκής και κύριος στόχος της εκάστοτε
κυβέρνησης πρέπει να είναι η μείωση της
γραφειοκρατίας, η ευελιξία και η αύξηση της
παραγωγικότητας της δημόσιας διοίκησης
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΒΒΑΘΑΣ
Στην Ελλάδα το γραφειοκρατικό κόστος
αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια
στην επιχειρηματική δραστηριότητα και
ιδιαίτερα στις νέες επενδύσεις που είναι
τόσο απαραίτητες ιδιαίτερα σήμερα

3. 1438
(τουλάχιστον στο βαθμό που κρίνεται αναγκαίος για την
διασφάλιση των ήδη επενδεδυμένων κεφαλαίων), όταν η
συντεταγμένη πολιτεία τους αφήσει χρήματα στην “τσέπη”
και βέβαια όταν οι τράπεζες ανοίξουν ξανά τις στρόφιγγες.
Και συνεχίζει προσθέτοντας τις εναλλακτικές διεξόδους:
“Όσο παρατείνεται το κλίμα αβεβαιότητας, ανασφά-
λειας, αστάθειας και συρρίκνωσης των διαθέσιμων πόρων
(μέσω των φορολογικών επιδρομών σε συγκεκριμένες
κατηγορίες φορολογουμένων και μόνον) δεν θα υπάρξει
μεταστροφή του καθοδικού κλίματος. Η Χώρα χρειάζεται
επειγόντως: α) διεύρυνση της φορολογικής βάσης και καλ-
λιέργεια φορολογικής συνείδησης, έτσι ώστε τα βάρη να
σηκώνονται από όλους, με δικαιότερο τρόπο και όχι
διαρκώς από τους ίδιους, β) επίτευξη δημοσιονομικής
σταθερότητας και επαναφορά της χώρας σε αναπτυξιακή
τροχιά, γ) αναμόρφωση της φορολογικής διοίκησης για
καλύτερα αποτελέσματα στον ελεγκτικό τομέα, αντιμετώ-
πιση της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής και δ) αμεί-
λικτη πάταξη της διαφθοράς σε κάθε επίπεδο και εστία.
Όταν τα προαναφερθέντα υλοποιηθούν τότε οι φορολογι-
κοί και ασφαλιστικοί συντελεστές θα μειωθούν, θα δη-
μιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, θα αυξηθεί το δια-
θέσιμο εισόδημα θα αυξηθεί και η κατανάλωση”.
Από την πλευρά του ο κος Γιώργος Καββαθάς, προ-
τείνει:
“Η πρόσφατη μείωση του Φ.Π.Α. στην εστίαση, μια
από τις πάγιες και επίμονες διεκδικήσεις της ΓΣΕΒΕΕ, μόνο
θετικό αντίκτυπο είχε στην Ελληνική οικονομία. Εκτός από
την μείωση των τιμών φαίνεται ότι επιτυγχάνεται και
αύξηση των εσόδων. Θεωρώ ότι εάν υπάρξει συνέχεια με
πολιτικές ελάφρυνσης των φορολογικών βαρών θα είναι
ένα πρώτο βήμα για την τόνωση της ζήτησης, άρα και της
αγοράς. Εκείνο όμως που θέλω να υπογραμμίσω από τα
θετικά αποτελέσματα της μείωσης του Φ.Π.Α. στην
εστίαση είναι ότι σηματοδοτεί πως η δημοσιονομική προ-
σαρμογή μπορεί να επιτευχθεί και με πολιτικές αντίθετες
με την μέχρι σήμερα συλλογιστική της λιτότητας και του
περιορισμού της Τρόικα”.
Πέρα όμως από την αυξημένη φορολογική επιβά-
ρυνση του επιχειρηματικού κόσμου υπάρχουν και άλλοι
παράγοντες που επηρεάζουν και δημιουργούν εμπόδια
στην επιβίωση και ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Ο κος
Βασίλης Ε. Αναστασάκης μας εξηγεί “Σαφέστατα εκτός των
φορολογικών συντελεστών υπάρχουν και άλλα σοβαρά
προβλήματα που συμβάλλουν στο άσχημα κλίμα που
βιώνουν οι επιχειρήσεις, όπως η γραφειοκρατία, ο
εκσυγχρονισμός δομών του Δημοσίου, οι υπέρογκες
ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ.. Με βάση έγκυρες στατιστι-
κές μελέτες στην Ελλάδα οι ασφαλιστικές εισφορές
αποτελούν το 34,4% του μέσου μισθολογικού κόστους
όταν την ίδια στιγμή στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό
είναι 27,8% και στις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. 24,0%. Διαρκής
και κύριος στόχος της εκάστοτε κυβέρνησης πρέπει να
είναι η μείωση της γραφειοκρατίας, η ευελιξία και η αύ-
ξηση της παραγωγικότητας της δημόσιας διοίκησης. Ο
μόνος αποτελεσματικός τρόπος για την καθιέρωση φορο-
λογικής συνείδησης και επίτευξης φορολογικής συμ-
μόρφωσης είναι η αποτελεσματικότητα, ανταποδοτικότητα
και διαφάνεια στην χρήση κάθε ευρώ των φορολο-
γουμένων εκ μέρους της Πολιτείας”.
Αντίστοιχα, ο κος Γιώργος Καββαθάς αναφέρει “Στην
Ελλάδα το γραφειοκρατικό κόστος αποτελεί ένα από τα
μεγαλύτερα εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα
και ιδιαίτερα στις νέες επενδύσεις που είναι τόσο
απαραίτητες ιδιαίτερα σήμερα. Το γραφειοκρατικό κόστος
προκύπτει από πολλές πηγές, όπως η πολυνομία, η
συναρμοδιότητα υπηρεσιών, η ασάφεια των διατάξεων
και η διακριτική ευχέρεια που δίνεται στα εκάστοτε όργανα
της διοίκησης. Έχουν γίνει κάποια θετικά βήματα μέχρι
σήμερα όπως π.χ. τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων
(υπηρεσίες μιας στάσης) που ήταν και πρόταση της
ΓΣΕΒΕΕ, αλλά αυτά δεν αρκούν. Αυτό που κυρίως χρειά-
ζεται είναι η Πολιτεία να δώσει προτεραιότητα στην άρση
των εμποδίων που σχετίζονται με την μικρής κλίμακα επι-
χειρηματικότητα. Άλλωστε το κόστος συμμόρφωσης είναι
ΒΑΣΙΛΗΣ Ε. ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ
Oι Ελληνίδες και Έλληνες έχουν στο DNA
τους να ξεπερνούν τις δυσκολίες διότι
είναι λαός φιλεργατικός, έξυπνος,
καινοτόμος και η ιστορία έχει δείξει ότι
βρίσκουν διέξοδο στα “αδιέξοδα”
ΑΦΙΕΡΩΜΑ

4. πολλαπλάσιο για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις
σε σχέση με τις μεγάλες”.
Μέσα σε όλη αυτή τη δύσκολη συγκυρία ο κος
Βασίλης Ε. Αναστασάκης στέλνει ένα αισιόδοξο μήνυμα
λέγοντας ότι αν και τα οικονομικά στοιχεία δεν μας
γεμίζουν αισιοδοξία, αυτό που κατά την άποψή του είναι
ενθαρρυντικό, είναι ότι παρόμοια προβλήματα αντιμε-
τωπίζουν πολλές χώρες αρκετές των οποίων συμπερι-
λαμβάνονται στις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη και
άρα οι πολιτικοί θα εξαναγκαστούν να αναθεωρήσουν τις
στρατηγικές επίλυσης των προβλημάτων, από την άλλη
πλευρά σε επίπεδο Ελλάδας, οι Ελληνίδες και Έλληνες
έχουν στο DNA τους να ξεπερνούν τις δυσκολίες διότι είναι
λαός φιλεργατικός, έξυπνος, καινοτόμος και η ιστορία έχει
δείξει ότι βρίσκουν διέξοδο στα “αδιέξοδα”.
Τέλος, ο κος Γιώργος Καββαθάς, παρά την αρνητική
συγκυρία, σημειώνει σχετικά με τις προοπτικές και την
ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας “Το τελευταίο
διάστημα γίνεται μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τα οφέ-
λη που θα έχει η Ελληνική οικονομία από την αναμενό-
μενη επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος. Εάν εκλά-
βουμε την Ελληνική οικονομία με καθαρά οικονομικούς -
αριθμητικούς όρους τότε πράγματι η παρουσίαση πρωτο-
γενούς πλεονάσματος είναι ένας θετικός δείκτης που
υποδεικνύει ότι μια οικονομία αρχίζει να δείχνει σημάδια
ανάπτυξης. Στην περίπτωση τη δική μας όμως, η αναιμική
αυτή ανάπτυξη επιτυγχάνεται ύστερα από την καταστροφή
σημαντικού μέρους των παραγωγικών μας συντελεστών.
Επιπροσθέτως και με βάση το προσχέδιο του προϋπο-
λογισμού 2014 δεν φαίνεται καμία πρόθεση αλλαγής της
ασκούμενης πολιτικής, καθώς το όποιο πρωτογενές πλεό-
νασμα προκύψει δεν θα είναι αποτέλεσμα κάποιου ανα-
πτυξιακού σοκ άρα και σημαντικής αύξησης του Α.Ε.Π. και
μείωσης της ανεργίας, αλλά θα επιτευχθεί μέσα από την
αύξηση της φορολογίας (αύξηση εσόδων από αμέσους
φόρους) και μείωσης των δαπανών, κυρίως αυτών της
κοινωνικής ασφάλισης και περίθαλψης. Αυτό σημαίνει ότι
οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει η πραγματική οικονομία
θα συνεχιστούν και θα ενταθούν. Φοβάμαι ότι μετά το
“σκάσιμο της φούσκας” των προσδοκιών που έχει καλ-
λιεργήσει η Κυβέρνηση για το πρωτογενές πλεόνασμα θα
έχουμε νέα επιδείνωση της Ελληνικής οικονομίας που θα
συνοδευτεί με νέες απαιτήσεις των δανειστών μας. Και οι
συνέπειες πλέον από ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορούν
να υπολογιστούν. Οι αντοχές της πραγματικής οικονομίας
και κοινωνίας έχουν ξεπεραστεί και ο πολιτικός χρόνος
αντίδρασης τελειώνει”.
1439
ΑΦΙΕΡΩΜΑ