γλώσσα, Λύκειο

1. Τα ρηματικά πρόσωπα
Το πρώτο (α΄) ενικό:
 Εκφράζει την προσωπική κατάθεση σκέψεων, ιδεών, απόψεων, επιχειρημάτων, φανερώνει αίσθημα ευθύνης,
δίνει υποκειμενική χροιά στον λόγο και εξομολογητικό τόνο στο κείμενο, δηλώνει τη βιωματική σχέση με τα
πράγματα.
 Χρησιμοποιείται προκειμένου ο πομπός να μιλήσει για γεγονότα που βίωσε ή να εκθέσει προσωπικές σκέψεις
και απόψεις.
 Προσδίδει αμεσότητα, οικειότητα, ζωντάνια, ζωηρότητα, ενδιαφέρον στο λόγο, αφού η αφήγηση εμπεριέχει το
στοιχείο της προσωπικής μαρτυρίας.
 Ο λόγος ενέχει υποκειμενικότητα, αφού τα γεγονότα προσεγγίζονται μέσα από μια εσωτερική οπτική γωνία. Η
εστίαση είναι εσωτερική και λειτουργεί το προσωπικό φίλτρο του πομπού.
 Ο τόνος γίνεται εξομολογητικός.
 Προκαλεί συγκινησιακή φόρτιση στο δέκτη, επειδή παρακολουθεί και παρουσιάζει προσωπικά βιώματα του πομπού.
 Οι σκέψεις προβάλλονται εντονότερα και εναργέστερα στον αναγνώστη.
 Τονίζεται το «εγώ» και ενδεχομένως υποδηλώνει ή δηλώνει με σαφήνεια -όταν γίνεται συνεχής χρήση-
εγωκεντρισμό και εγωπάθεια, πιθανόν και στα όρια της αλαζονείας, π.χ. στον πολιτικό λόγο που κινείται στα
όρια της προπαγάνδας.
Το πρώτο (α΄) πληθυντικό:
 Ο πομπός εντάσσει τον εαυτό του μέσα σε ένα ευρύτερο σύνολο ατόμων, π.χ. στους ακροατές του, γίνεται «ένα
με αυτούς», μιλάει «μαζί με αυτούς και γι’ αυτούς» και έτσι πετυχαίνει να τους ευαισθητοποιήσει κατά τον
καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο, να τους περάσει άμεσα το μήνυμα και ενδεχομένως να τους πείσει.
 εκφράζει την καθολικότητα ενός φαινομένου, τη συλλογικότητα, ό,τι λέγεται τους αφορά όλους.
 Ο πομπός μιλάει εκπροσωπώντας κάποια «ομάδα», στην οποία ανήκει, π.χ. κάποιο πολιτικό κόμμα και έτσι ο
λόγος του αποκτά ευρύτερη διάσταση, καθολικότητα, μεγαλύτερη αποδοχή και ίσως και εγκυρότητα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΚΕΕ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ 2016
Το δεύτερο (β΄) ενικό
 Δημιουργεί κλίμα διαλόγου∙ με το β΄ενικό ο συγγραφέας επιδιώκει τη συναισθηματική προσέγγιση του δέκτη
(βλ. επίκληση στο συναίσθημα).
 Ο πομπός δημιουργεί έναν τεχνητό αγωγό επικοινωνίας με τον ή τους δέκτες του, απευθύνεται άμεσα σ’
αυτούς, είναι σαν να συνομιλεί μαζί τους και έτσι πετυχαίνει να τους καταστήσει συμμέτοχους στην
προβληματική που αναπτύσσει, περνώντας τους με τον πιο άμεσο τρόπο το μήνυμά του.
 Το β ενικό – και συνήθως και πληθυντικό - προσδίδει στο λόγο αμεσότητα, καθώς απευθύνεται προσωπικά στον
αναγνώστη, παρακινεί, προβληματίζει και ευαισθητοποιεί, έτσι ώστε ο δέκτης να οδηγηθεί στη λήψη
αποφάσεων.
 Προσδίδει διαλογικό χαρακτήρα στο λόγο.
 Ο τόνος γίνεται συνομιλητικός. Προσφέρει διδακτικό τόνο στο ύφος.
 Το ύφος και ο λόγος αποκτούν θεατρικότητα, παραστατικότητα, ενδεχομένως και δραματικότητα.
Το β’ πληθυντικό πρόσωπο
 Προσδίδει ζωντάνια στο λόγο
 συναισθηματική προσέγγιση
 Οικείο ύφος, παραστατικότητα, αμεσότητα στην επικοινωνία με το δέκτη.
Το τρίτο (γ΄) ενικό και πληθυντικό:
 Προσδίδει αντικειμενικότητα, αμεροληψία, ουδετερότητα, αφού ο πομπός προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί
από τα πράγματα και να τα προσεγγίσει στις πραγματικές τους διαστάσεις, μέσα από μια εξωτερική οπτική
γωνία, από μια μηδενική εστίαση...
 Αποστασιοποιεί το συγγραφέα από τη συμμετοχή και τον καθιστά αντικειμενικό παρατηρητή -οι
επισημάνσεις του φαίνονται αναμφισβήτητες, γενικά αποδεκτές / εγκυρότητα / ρεαλιστική γραφή.
 Παρουσιάζει το γενικό κι αντικειμενικό. Επιμέλεια:Bέρα Δακανάλη