Myhtholoy in Operas

1. OPERA VE
MİTOLOJİ-1
Dr. Vural Yiğit
1.Mayıs.2016

2. OPERA VE BALE NEDİR?
 Opera, konusunu genellikle tarihten, mitolojiden ve
efsanelerden alan, sözleri müzikle bestelenmiş,
içinde görsel sanatların tümünü barındırabilen
(Dans, Dekor, Kostüm, Işık vb.), teatral formda bir
sahne eseridir.
 Bale ise koreografi kurallarına göre düzenlenmiş
danslara ve müziğe dayalı sahne gösterisidir.
 Opera sanatının anayurdu İtalya'dır. Floransa,
müzikli sahne eserlerinin de beşiği sayılır.
 Opera, TRAGEDYA oyunlarına benzer eserler
yazmak isteğinden doğmuştur.

3. Euridice Operası
 Sözleri (Liberotto) Renuccini tarafından yazılan
ve Peri adlı bir müzisyen tarafından 1594'de
bestelenen, «Euridice» adlı ilk opera, sanat
çevrelerinde büyük heyecan uyandırmıştı.
 İlk Euridice (veya Eurydice) operasının,
Prömiyer temsili Floransa'da, Medici'lerin Pitti
Sarayı'nda, 6 Ekim 1600 tarihinde yapılmıştı.
 Libretto, mitolojideki ünlü ikili, «Euridice ile
Orfe» nin öyküsünü anlatır.

4. Euridice Konusu
 Oyun bir kısa Prolog (Öndeyiş) ile başlar. "La Tragedia" bir
alegorik kişi olarak sahneye gelir.
 Sonra nehir perileri ve çobanlardan oluşan bir koro, Euridice
ile Orfe'nin evlenmeye karar verdiklerini ilan ederler.
 Bunu Euridice'nin arkadaşlarının bale dansı takip eder.
 Orfeo kendi arkadaşları ile birlikte sahneye girer.
 Bir haberci olan Dafne, Orfe'ye gelerek sevgilisi Euridice'nin
birdenbire öldüğünü haber verir.
 Orfe büyük bir yasa kapılır ve uzunca bir matem ağıtı söyler.
 Çoban kızlar ve nehir perileri Orfe'yi teselli etmeye çalışırlar.
 En sonunda aşk tanrıçası Venüs, tanrılara yalvararak
Orfeo'nun sevgilisinin cehennemden geri gönderilmesini
sağlar.

5. Euridice Operasındaki mitolojik karekterler
ve seslendirmeleri
 Euridice, soprano
 Orfeo, tenor
 Aminta-çoban, tenor
 Arcetro-çoban, kontralto
 Tirsi-çoban, tenor
 Caronte, bas
 Dafne, soprano
 Plutone, bass
 Proserpina, soprano
 Radamanto, tenor
 Venere, soprano
 Nimfler ve çobanlar, gölgeler
ve cehennem tanrıları

6. MONTEVERDİ VE OPERA
 Operada ilk gelişiminin, İtalya’da Claudio Monteverdi ile
başladığını görüyoruz.
 1607 yılında bestelediği, «L'Orfeo» adlı operasıyla orkestrayı
birinci plana almış, ses türlerini zenginleştirmiştir.
 Monteverdi’nin günümüze ulaşan ikinci operası, konusunu
yine mitolojiden alan, «İl ritorno d'Ulisse-Ulis'in Vatanına
Dönüşü» dür.
 Kral Ulis’in Truva Savaşı sonrası, Ülkesi İtakha’ya dönüşü
sırasında başından geçenler, mitolojinin en ünlü öyküsüdür.
 Eserin Librettosu, "Gian Francesco Busenello" tarafından Antik
Yunan ozan Homeros'un Odysseia eserinin ikinci kısmından
uyarlanmıştır.
 Eserin prömiyeri, Venedik'de "Teatro San Cassiano" 'da Şubat
1641'de sahnelenmiştir.

7. Monteverdi, «Ulis’in Vatanına dönüşü»
operası, mitolojik karekter ve seslendirmeler
 L'umana Fragilità - İnsan kırılırlığı - mezzo-soprano
 Tempo - Zaman tanrısı - bas
 Fortuna - Şans tanrıçası - soprano
 Amore - Aşk tanrısı - soprano
 Penelope - Ulis'in eşi - mezzo-soprano
 Nettuno (Neptün)- deniz tanrısı- bas
 Giove (Jüpiter) - Baş tanrı- tenör
 Ulis - İthaca Kralı - tenör
 Minerva - tanrıça - soprano
 Eumete - çoban - tenör
 Telemaco - Ulis'in oğlu - tenör
 Faeci Korosu. Semavi koro, Sirenler korosu

8. Ulis’in Vatanına Dönüşü
https://www.youtube.com/watch?v=PIKkmPk3cTI

9. ORFE VE EURİDİCE OPERASI
 «Orphe ve Eurydice» konulu pek çok opera vardır. En
ünlüsü, Christoph Gluck tarafından hazırlanmıştır.
 Librettosu "Ranieri de' Calzabigi" tarafından yazılmış
ve İlk temsili 5 Ekim 1762de Viyana'da, Burgtheatre'da
verilmişti.
 Oyuncular: *Orphe: Alto kastrato, *Amore: soprano,
Eurydice: soprano,
 Koro: Kadın ve erkek çobanlar; Öfkeli ve Mutlu Ruhlar.
 Aria of Euridice, "Orpheus and Euridice", C. Gluck
 https://www.youtube.com/watch?v=W-9inqHtd_4

10. Orfeo ve Euridice-Gluck

11. Orfeo ve Euridice
Balesi
 Bu bale eserinde Orfe
rolündeki balet, başka
bir ağıtla tanrı Pluto'ya
yalvarır.
 Son sahnede iki
sevgilinin büyük
sevinçle birbirlerine
kavuştukları görülür.
 Koro ve bale danscıları
bu mutluğu şarkı ve
dansla ifade ederler.

12. VENÜS İLE ADONİS
 İlk İngiliz operası sayılan John Blow'un, ‘Venüs ile
Adonis’ adlı yapıtı, "maske-müziksel eser" niteliği taşır.
 1863 yılında üç perdelik yarı opera olarak
bestelenmiştir.
 Libretto yazarının, feminist doğası gereği Aphra Behn
olduğu kabul edilir.
 Karekter ve sesler: Cupid, soprano- Lady Mary Tudor
 Venus, soprano Mary (Moll) Davies
 Adonis, baritone
 Erkek Çobanlar- contralto or countertenor
 Kadın çobanlar- soprano

13. VENÜS & ADONİS

14. DİDO VE ARNEAES
 Bir diğer İngiliz besteci, Henry Purcell'in opera türündeki tek
şaheseri, «Dido ve Aeneas» tır.
 Barok stilinde ve Ingilizce liberettosu bir prolog ve 3
perdeden oluşan bir opera eseridir.
 Eserin ilk temsili 1688 yazında Londra'da Chelsea'de,
«Josias Priest Yatılı Kiz Okulu» unda temsil edilmiş ve halka
açık temsili bir «mask-maske» olarak kraliyet sarayında
yapılmıştır.
 Bu opera librettosunun konusu Antik Romalı şair yazar
Vergilius'in, klasik Truva'lı kahraman olan «Aeneas»
eserinden uyarlanmıştır.
 Oyuncular: Dido, Kartaca kraliçesi- soprano, Dido'nun
kizkardeşi ve sırdşı- hafif soprano, İkinci kadın, "Dido'un oda
hizmetlisi – soprano, Aeneas, Truvalı Prens - tenor

15. Aeneas'ın Dido'ya Truva şehrinin akibetini anlatması
tablosu. Ressam: Pierre-Narcisse Guerin

16. İDEMENEO OPERASI
 Girit Kralı İdomeneo’nun adını taşıyan bu mitolojik
eser, Wolfgang Amadeus Mozart'nin bestelediği,
Giambattista Varesconun libretto'sunu yazdığı üç
perdelik «opera seria» dır.
 İlk defa 29 Ocak 1781 tarihinde Münih'te,«Residenz
Cuvilliés Tiyatrosu»unda oynanmıştır.
 Mozart, bu eserinde, Girit Kralı İdemeneo'nun Truva
Savaşı'ndan dönüşünü anlatıyor.
 Yurdumuzda, Şef Cem Mansur yönetimindeki Akbank
Oda Orkestrası ve piyanist Gülsin Onay'ın katıldığı bir
konserde, ‘‘İdemeneo operası» bale müziği olarak
sahnelendi.

17. İdemeneo operası ses Dağılımı
Müzik: Wolfgang Amadeus Mozart
Libretto: Giambattista Varesco
Galası: 28 Ocak 1781
Oyuncular: İdomeneo: Girit Kralı,
Tenor
İdamante: oğlu, Mezzosoprano
İlia: Priamus’un kızı, soprano
Elettra: Agamemnon’un kızı, soprano
Başrahip: Tenor
Arbace: haberci, bariton
Neptün Kahini sesi: bas
İki Giritli kadın: soprano ve
mezzosoprano
İki Truvalı: tenör ve bas

18. MEDEA
 Medea operası, besteci Luigi Cherubini tarafından hazırlanan
üç perdelik "opera-comique" janrında opera eseridir.
 Yurdumuzdaki promiyeri, Antalya Devlet Opera ve Balesi
tarafından Aspendos Antik Tiyatro’da gerçekleştirildi.
 Eserin orijinal librettosu antik Yunan tiyatro yazarı Euripides'in
«Medae» adlı trajedisinden uyarlanmıştır.
 Mitolojisinin ilgi çekici öykülerinden biri olan Medea, altın
postun aranması hikayesini konu alıyor.
 Bu eserdeki Medea - soprano seslendirilmesi, gayet zor
olmakla ün yapmıştır.
 Bu nedenle 20. yy'da kendilerine güvenen ve ünlü sopranolar
Medea rolünü almak için yarış etmişlerdir.
 Bunlar arasında Maria Callas ve Leyla Gencer de vardır.

19. MEDEA SES VE ROL DAĞILIMI
 Özgün ismi: Médée
 Müzik: Luigi Cherubini
 Libretto: François-Benoît Hoffman
 Galası: 13 Mart 1797
 İlk gösterim yeri: Théâtre Feydeau,
Paris, Fransa
 Oyuncular: Medea, soprano
 Dirce, Créon'un kızı, soprano
 Neris, Medea'nin kölesi, mezzo-
soprano
 İason, Argonotların önderi, tenör
 Kral Créon, Korint Krali, bas
 Koro:Dircé'nin hizmetkarlari,
Argonotlar, rahipler, askerler,
Korint sehri halki

21. ÖZSOY OPERASI
 Ahmet Adnan Saygun’un daha 27 yaşındayken ve 2 ay gibi
akıl almaz bir sürede bestelediği Cumhuriyet tarihimizin
seslendirilmiş ilk opera eseridir.
 Librettosu, Münir Hayri Egeli tarafından kaleme alınmıştır.
 Üç perdelik, dramatik türde bir opera olarak bestelenmişti.
 1982 yılında Atatürk’ün 100. doğum yıl dönümü nedeniyle,
tam 48 yıl sonra tekrar sahnelenmesi gündeme geldiğinde
Saygun, bu 3 perdelik operayı, bir perdelik özet hâline
getirmiştir.
 “Özsoy”un üvertürünün başlangıç akorlarında, bestecinin
çok sağlam ve özgün müzik karakterinin şaşırtıcı olgunluktaki
izlerini görürüz..
 Daha ilk akorlarda eserin mistik ve mitolojik yapısını
hissetmek mümkündür.

22. ÖZSOY OPERASI
 İlk kez 19 Haziran 1934 gecesi, Münir Hayri Egeli'nin rejisi
ve Ahmet Adnan Saygun'un orkestra şefliği altında
"İstanbul Konservatuarı" yaylı sazlar heyeti ile "Riyaseti
Cumhur Bando Heyeti" tarafından, iki devlet başkanının
önünde Ankara Halkevi’nde sahnelenmiştir.
 Atatürk ve İran Şahı Rıza Şah Pehlevi onuruna ilk
sahnelendiğinde operada, bariton Nurullah Taşkıran,
soprano Nimet Vahit ve Semiha Berksoy da oynamışlardır.
 Türkiye ulusal operasının yaratılmasında önemli bir adım
sayılmaktadır.
 Operada işlenen ana tema yüzyıllar boyunca Türkiye ve
İran'ın kardeş olduğunun vurgulanmasıdır.
 Opera, İranlıların Şehname destanından esinlenilmiştir.

23. Özsoy Öyküsü
 Öykü, Hakan Feridun'un ikiz oğulları, Tur (Kurt) ile
İraç (Aslan) üzerine kuruludur.
 İkizler doğduğunda şeytanın gazabı onları
birbirinden ayırır.
 Ayrı yollara gidip birbirlerinden uzaklaşırlar.
 Ama yüzyıllar sonra buluşup kardeş olduklarını
anlarlar.
 Tıpkı zaman içinde «Ayrı yollara giden" Türkiye ve
İran gibi.
 Adnan Saygun – Özsoy Operası, Overture
 https://www.youtube.com/watch?v=JPDSWe2R9dU

24. ÖZSOY OPERASI (3 Perde)
 Yazan ve Sahneye Koyan: Münir Hayri
 Besteleyen ve Orkestra Şefi: Ahmet Adnan
 Orkestra: İstanbul Konservatuvarı yaylı sazlar heyetiyle
Riyaseti Cumhur Bando Heyeti
 Dans ve Korografi : Selma ve Azade Selim Sırrı
 Sahne, Dekor ve kostümler : Hami, Mahmut – Galip
 Koro İdaresi : Muallim Halil Bedi, Mediha Adnan.
 Koro: Ankara Kız lisesi, Ankara Kız orta mektebi, Ankara
Beden Terbiyesi Enstitüsü talebesi
 Konduit: Şevket, Suflör : Enver Necip
 Rol Bölümü: Ozan ………………………………… Hamdi Selçuk
 Baş Şaman …………………………… Salih Bey
 Birinci Bey……………………………..Fethi Bey

25. ÖZSOY OPERASI - OYUNCULAR
 İkinci Bey...Kemal Bey
 Kaymakam……
 Felekler…Nigar Hanım,
Muhsine, Muazzez,
Yıldız, Nüzhet , Nimet
Hanımlar.
 Feridun…Gazi Terbiye
Enstitüsü
Muallimlerinden
Nurullah Şevket Bey
 Hantun(UluAnne)…Kon
servatuvar
muallimlerinden
Nimet Vahit Hanım
 Ahriman…Süleyman
Bey
 Danslar: Selma ve
Azade hanımların
idaresinde, Kız Lisesi ve
Orta mektebi talebeleri.

27. OPERA VE MİTOLOJİ
 Opera ve bale eserlerinin, mitolojik öykülerden
esinlenerek; Yazılması (Liberetto),
bestelenmesi, sahnelendirilmesi, oynanması,
dekoru ve seslendirilmesi bu sahne sanatı için
sınırsız olanaklar sunuyor.
 Renkli mitolojik olaylar, hayali karekterler,
kahramanlar, tanrılar, tanrıçalar, çeşitli
yaratıklardan oluşan mitolojik, dramatik
öyküler ile bu sanatın gelişmesinde etkisi ve
katkısı büyük