W numerze:
O Pałacu i Ogrodzie Królewskim, co wywołać mogą „ochy” i „achy”,
oraz sporo o królewskiej grze, za jaką uznaje się w świecie szachy.
Historia o udanej ucieczce króla Fryderyka II Wielkiego
oraz kilka słów o żarłocznej larwie Motyla Królewskiego.
Czy łatwo zrobić wywiad na audiencji u królewskiej mości?
Kilka porad, jak się zachować w króla obecności!
1. ISSN
2720-6033
O PAŁACU I OGRODZIE KRÓLEWSKIM, CO WYWOŁAĆ MOGĄ „OCHY” I „ACHY”,
ORAZ SPORO O KRÓLEWSKIEJ GRZE, ZA JAKĄ UZNAJE SIĘ W ŚWIECIE SZACHY.
HISTORIA O UDANEJ UCIECZCE KRÓLA FRYDERYKA II WIELKIEGO
ORAZ KILKA SŁÓW O ŻARŁOCZNEJ LARWIE MOTYLA KRÓLEWSKIEGO.
CZY ŁATWO ZROBIĆ WYWIAD NA AUDIENCJI U KRÓLEWSKIEJ MOŚCI?
KILKA PORAD, JAK SIĘ ZACHOWAĆ W KRÓLA OBECNOŚCI!
KRASNAL
KORONUŚ
ZWANY TEŻ
PIESZCZOTLI-
WIE „NA PAPĘ
KRASNALA, ZA-
BIERZCIE MU TEN
WIDELEC, ZANIM
ZROBI SOBIE
KRZYWDĘ”.
Nr
04
IV
2023
W NUMERZE:
W WIEKU PIĘCIU LAT
OZNAJMIŁ MATCE, ŻE
NALEŻY MU SIĘ DANI-
NA OD KAŻDEGO HER-
BATNIKA ZJEDZONEGO
PRZEZ BRATA. DŁUGIE
LATA WYBIJANIA KO-
RONUSIOWI Z GŁOWY
PRZEŚWIADCZENIA,
ŻE JEST WŁADCĄ
WSZECHŚWIATA I SŁO-
IKA Z ŁAKOCIAMI,
NIE PRZYNIOSŁY OCZE-
KIWANEGO SKUTKU.
SYN SAM KORONOWAŁ
SIĘ NA KRÓLA WSZYST-
KICH KRASNALI
ORAZ OZNAJMIŁ ZDU-
MIONEJ KRASNOLUDZ-
KOŚCI, ŻE „CO WASZE,
TO MOJE, A CO MOJE,
TO NIE RUSZAĆ”.
CHOCIAŻ PRZEKONA-
NY JEST O WŁASNEJ
NIEOMYLNOŚCI, NIE
GRZESZY ROZUMEM.
CZĘSTO ZASIĘGA
RADY BRATA, PO
CZYM PRZEMAWIA:
„LUDU MÓJ, W SWEJ
MĄDROŚCI WPADŁ NA
MNIE POMYSŁ”.
2. 2
W MĄDREJ
GŁOWIE,
CZYLI ZGADNIJ
KRASNALOWE
PRZYSŁOWIE
W odwiedzi-
nach u króla
KĄCIK
KRASNALA
WROCLOVKA
O palacu
KrOlewskim /
TAJEMNICE
WROCŁAWIA
ZAZWYCZAJ W PAŁA-
CACH SALONY ZNAJ-
DUJĄCE SIĘ NA PIERW-
SZYM PIĘTRZE PEŁNIŁY
FUNKCJE REPRE-
ZENTACYJNE I BYŁY
BOGATO DEKOROWANE.
NIE INACZEJ JEST WE
WROCŁAWIU.
POKOJE
KRÓLEWSKIE
Cztery pory
roku w baro-
kowym ogro-
dzie...
DZISIAJ KAŻDY MOŻE ZAJRZEĆ DO
KRÓLEWSKICH KOMNAT, BO DAWNY
PAŁAC PEŁNI FUNKCJĘ MUZEUM
HISTORYCZNEGO.
WKRÓTCE OBOK WYBUDOWANO
DWORSKI KOŚCIÓŁ, A Z OKIEN
PAŁACU WŁADCY MOGLI OGLĄDAĆ
ODBYWAJĄCE SIĘ NA PLACU WOJ-
SKOWE DEFILADY.
BRACISZKU, CZY
WROCŁAW MA PAŁAC
KRÓLEWSKI?
OCZYWIŚCIE.
O, LOSIE.
HI, HI!
I TO NIE JEDEN, ALE KILKU!
BYLI TO KRÓLOWIE PRUS. JAKO PIERW-
SZY PRZEBYWAŁ TU FRYDERYK II
WIELKI, KTÓRY KUPIŁ PAŁAC OD BOGA-
TEGO SZLACHCICA I ZAMIENIŁ GO
W KRÓLEWSKĄ REZYDENCJĘ.
A MIESZKAŁ TAM
PRAWDZIWY KRÓL?
OCH NIE, WŁADCY?
CZYLI NIE JESTEM
JEDYNY?
ACH!
A JAK WIELKI BYŁ
TEN FRYDERYK?
POWIZYCIEWSALONACH
KRÓLEWSKICHWARTOPRZE-
SPACEROWAĆSIĘPOPAŁACO-
WYMOGRODZIE.OCZYWIŚCIE
TOWARZYSZYĆNAMBĘDZIE
SZUMWODYZFONTANNY.
KRÓLOWIE
WIELKIE
OCZY
I
DŁUGIE
RĘCE
MAJĄ.
MASZNA
MYŚLIMOJE
KRZESEŁKO?
TU NAJJAŚNIEJSZY
PAN ODPOCZYWAŁ,
SPAŁ, PRACOWAŁ (!),
JADAŁ, NARADZAŁ
SIĘ I UDZIELAŁ AU-
DIENCJI.
PIERWSZE
PIĘTRO
GDZIEJEST
TRON?
FRYDERYK II
FRIEDRICH IIVON HOHENZOLLERN
3. 3
REZYDENCJA
okazała budowla, która ma repre-
zentacyjny wygląd
DEFILADA
wojskowa parada, przemarsz
wojska przed dowódcą lub
ważną osobistością, na przy-
kład przed królową
KOMNATA
pokój w zamku lub pałacu ogrze-
wany kominkiem (słowo pocho-
dzi od włoskiego słowa caminata,
czyli izba z piecem)
AUDIENCJA
wizyta u ważnej osoby; audiencji
może udzielić na przykład król
CZYTOGRAWKOLORY?NIE,TAKNAZY-
WAJĄSIĘKOMNATYISALONYKRÓLEW-
SKIE.ICHNAZWYPOCHODZĄODKOLORÓW
TAPET,KTÓRYMIPOKRYTESĄŚCIANY.
Czerwony, zielony,
niebieski
WSALONIEŻÓŁ-
TYMZPORTRETU
PATRZYNANAS
KRÓLPRUSKI
FRYDERYKII
FRYDERYKWILHELMIII
ODPOCZYWAŁWKOM-
NACIEŻÓŁ
TEJ...
...AGOŚCIPRZYJMOWAŁ
WNIEBIESKIMPOKOJU
AUDIENCYJNYM
ZNADMAR-
MUROWEGO
KOMINKA
WSALONIE
ZIELONYM
SPOGLĄDA
FRYDERYK
WILHELMII
WFONTANNIE
DZIECIBAWIĄ
SIĘZDELFINEM
TOTEŻJEST
DELFIN
CHRRR....
DZIEŃDOBRY!
PROSZĘMNIE
CMOKNĄĆ
WPIERŚCIEŃ.
DAMYWBOGA-
TYCHSTROJACH
...i ssak wodny
WDAWNYCHCZASACH
DELFINAWYOBRAŻANO
SOBIEJAKOPOTWORA
MORSKIEGO–MIAŁ
PASZCZĘPRZYPOMINA-
JĄCĄDZIÓBKACZUSZKI
WYPEŁNIONYZĘBAMI.
SĄTOCZTERYPORY
ROKU.WIOSNĘŁATWO
ROZPOZNACIE,TRZYMA
WRĘKACHWAZONPEŁEN
KWIATÓW.
CZYODGADNIESZ,JAKIMI
PORAMIROKUSĄPOZO-
STAŁERZEŹBY?
4. 4
Działo się to w roku 1741. Zima była ostra, a lutowy dzień wciąż krótki. właśnie
sromotnie przegrał jedną z bitew, jego wojsko zostało przez rozbite, on sam
zaś musiał życie ratował ucieczką.
O zmroku dotarł do wsi Kamieniec, w której stał stary klasztor. zapukał do
bramy, a gdy odźwierny z ociąganiem otworzył, kazał się natychmiast prowa-
dzić do opata.
od razu rozpoznał w przybyszu i w mig zrozumiał sytuację, wszak
przez niemal cały dzień w klasztorze słychać było huk armat. Wiedział już, że
szukają zbiega i że lada chwila zapukają do klasztornej furty. Rzucił okiem na posturę
:
– Moje szaty będą dla Waszej Wysokości odrobinę za duże, ale w szafie pozostał habit po
poprzednim opacie – rzekł, po czym podał szatę i zaraz wyjaśnił: – Wiem, że
Najjaśniejszy Pan po francusku mówi biegle, będzie więc udawał opata, który nieoczekiwanie
z Francji przybył do nas z wizytą.
bez słowa zrzucił płaszcz, okrywający pruski mundur, i wdział mnisi strój.
Potem pochylił głowę i złożył ręce do modlitwy. Nie ma co! był niezłym żołnie-
w przebraniu
KĄCIK
PAPY
KRASNALA
w rolach
głównych
5. 5
rzem, ale wcale nie gorszym aktorem! Ledwo zdążył udać się za do kaplicy, gdy
do klasztoru weszli …
poszukiwania zbiega zaczęli od piwnic, a że braciszkowie trzymali tu w
beczkach dobre wina, to pobyt tam troszkę się im przedłużył. Przez klasztorne korytarze
niósł się dźwięk stukania kubkami i głośne okrzyki: „Za zwycięstwo!”. Potem ,
w już bardzo wesołych nastrojach, przeszukali wszystkie mnisie cele, aż wreszcie trafili do
kaplicy. Na widok odprawiających mszę dwóch opatów – jednego wielkiego jak góra, drugie-
go chudego jak patyk – zawstydzeni wycofali się grzecznie, by zameldować dowódcy:
– Zbiega w klasztorze nie ma!
Następnego ranka podziękował za uratowanie życia i ruszył
w drogę. „W życiu bym nie zamienił munduru na habit” – pomyślał. Nie przypuszczał wtedy,
że kiedyś, podczas ucieczki, mundur zamieni na… kobiece koronki, a ratując życie, udawać
będzie bardzo chorego na… zakaźną dżumę.
KRÓL PRUSKI FRYDE-
RYK II NAZYWANY
BYŁ WIELKIM, PONIE-
WAŻ PRZYCZYNIŁ SIĘ
DO WZROSTU POTĘGI
PRUS. RZĄDZIŁ AŻ 46
LAT I DLATEGO WIELE
OSÓB MÓWIŁO O NIM
„STARY FRYC”.
DO WŁADCY PRZYLGNĄŁ TEŻ
PRZYDOMEK „KARTOFLANE-
GO KRÓLA”, BO NAKAZAŁ W
SWYM PAŃSTWIE UPRAWĘ
ZIEMNIAKÓW. DO DZISIAJ NA
GROBIE FRYDERYKA II W PO-
CZDAMIE ZAMIAST KWIATÓW
KŁADZIE SIĘ… KARTOFLE.
WARTO
WIEDZIEĆ!
ŻOŁNIERZE
AUSTRIACCY
CHOĆ WYGRALI BITWĘ, TO I TAK
DALI SIĘ WYWIEŚĆ W POLE
FRYDERYK II
KRÓL PRUSKI, ZWANY PRZEZ POD-
DANYCH WIELKIM (I NIE O WZROST
WŁADCY TUTAJ CHODZIŁO)
TOBIASZ
OPAT KAMIENIECKICH CYSTER-
SÓW, CHŁOP JAK DĄB O WIELKIM
SERCU I ROZUMIE
KARTOFLANY KRÓL
STARY FRYC
6. 6
KRASNALI (I LUDZI) URODZONYCH W KWIET-
NIU CZĘSTO ROZPIERA ENERGIA, CZASAMI
SĄ NAWET PRZEKONANI, ŻE GDYBY TYLKO
CHCIELI, MOGLIBY GÓRY PRZENOSIĆ.
TO OSOBY PRZEBOJOWE I ODWAŻNE JAK LWY,
A GDY IM SIĘ KTOŚ SPRZECIWI, POTRAFIĄ RYKNĄĆ
TAK GŁOŚNO, ŻE AŻ SKÓRA CIERPNIE. PODCZAS
ZABAWY NAJCZĘŚCIEJ ODGRYWAJĄ ROLE SZEFÓW,
KRÓLÓW, DOWÓDCÓW, HERSZTÓW BANDY.
16
15 18 21
LE
ONARDO
DAVINCI
WYNALAZCA,
ARCHITEKT,
NAUKOWIEC
CHARLIE
CHAPLIN
AKTOR,
REŻYSER
WOJCIE
CH
SZCZĘSNY
BRAMKARZ,REPRE-
ZENT
ANTPOLSKI
PODCZASMI-
STRZOSTWŚWIA
T
A
ELŻBIET
AII
KRÓLOWA
BRYTY
JSKA
KWIETNIA
1452
KWIETNIA
1889
KWIETNIA
1990
KWIETNIA
1926
KĄCIK
KRASNALA
ŻYCZLIWKA
Kwiecień
Urodziny!
2
KWIETNIA
1805
Hans Christian
z zawodu
PISARZ, AUTOR
WIELU BAŚNI
Andersen
HANS CHRISTIAN ANDERSEN NAPISAŁ PONAD 150 BAŚNI,
NIEKTÓRE Z NICH ZOSTAŁY SFILMOWANE. CZY ROZPOZNASZ
TYTUŁY JEGO ZNANYCH BAŚNI?
ZANIM HANS CHRISTIAN
ANDERSEN ZOSTAŁ PISARZEM,
CHCIAŁ BYĆ AKTOREM, CHODZIŁ
NA ZAJĘCIA BALETOWE I ŚPIE-
WAŁ NA SCENIE.
PIERWSZE BAŚNIE OPOWIADAŁA MU
BABCIA, KTÓRA ROZBUDZIŁA JEGO WY-
OBRAŹNIĘ. PRZEKONYWAŁA GO, ŻE CHOĆ
TERAZ JEST BIEDNY (JEGO OJCIEC BYŁ
SZEWCEM, A MAMA PRACZKĄ), TO PO-
CHODZI Z RODZINY KRÓLEWSKIEJ.
Czywiecie,że...
Zadanie
TRALALA...
TROLOLO...
7. 7
Radiowiec wchodzi, kłania się i milczy.
To król powinien odezwać się pierwszy.
Co cię sprowadza w moje skromne progi?
Chciałbym, Wasza Koronowana Mość…
Koronuś usiadł. Radiowiec siada również.
Chciałbym, pragnąłbym…
Przerywa i wstaje, bo Koronuś wstał.
Nie wypada siedzieć, gdy król stoi.
A więc śmiem prosić…
Słychać zegar z ratusza wybijający
piątą godzinę.
Miło się gawędzi, ale… czas na herbatę.
Koronuś usiadł, więc Radiowiec też siada.
KĄCIK
KRASNALA
RADIOWCA
Radiowiec rozmawia z bohaterem
numeru – Krasnalem Koronusiem
zkrólem
Herbaty?
Tak, chętnie.
Koronuś bezgłośnie
odstawia filiżankę. Wstaje.
Radiowiec też wstaje.
Cóż, czas szybko leci. Musimy się po-
żegnać.
Jestem niezmiernie wdzięczny za…
za…. za…
Radiowiec cofa się, stojąc przodem do Ko-
ronusia. Nie wolno do króla odwracać się
plecami.
Hm, zaraz kolejna audiencja. Oj, król
to ma ciężkie życie.
INSTRUKCJA PICIA
HERBATY Z FILIŻANKI
1. UŻYWAMY TRZECH PALCÓW – KCIUKA,
WSKAZUJĄCEGO I ŚRODKOWEGO.
2. KCIUK I PALEC WSKAZUJĄCY POWINIEN
STYKAĆ SIĘ W ŚRODKU UCHA.
3. PALEC ŚRODKOWY
PODTRZYMUJE FILIŻANKĘ.
4. NIE WOLNO PROSTOWAĆ.
MAŁEGO PALCA
5. HERBATĘ MIESZAMY ŁYŻECZKĄ DO PRZODU
I TYŁU (NIGDY DOOKOŁA, ŻEBY NIE OBIJAĆ
ŁYŻECZKI O ŚCIANKI).
6. PO ŁYKU HERBATY ODSTAWIAMY
FILIŻANKĘ DELIKATNIE, ABY NIE
ROBIĆ HAŁASU.
ZDENERWOWANY
RADIOWIEC SZYBKO
SZUKA W PAMIĘCI:
jakrozmawiać
KRÓLEWSKA
KORONA
KRÓLEWSKIE
WALONKI
MĄDRY
WYRAZ
TWARZY
MAJESTA-
TYCZNA
POSTAWA
JEGO WYSOKOŚC, SŁOŃCE
KRASNOLUDZKOŚCI, NAJMI-
ŁOŚCIWIEJ NAM PANUJĄCY
KRASNAL KORONUŚ
10. 10
KSIĘŻNICZKA NA ZIARNKU GROCHU
PRINZESSIN AUF DER ERBSE
THE PRINCESS AND THE PEA
JAK SPAŁAM? NAWET
SŁÓWKIEM O TYM NIE
WSPOMNĘ!
BEZ-NA-DZIEJ-NIE!
TU MNIE BOLI, TAM MNIE
BOLI, I TU, I TU I TU.
BUDZIŁAM SIE STO PIĘĆ-
DZIESIĄT TRZY RAZY!
MATERACE
CHYBA WYPCHALIŚCIE
KLOCKAMI LEGO!
KRÓL KAROL KUPIŁ KRÓ-
LOWEJ KAROLINIE KORALE
KOLORU KORALOWEGO.
Zadanie
TRUDNE? A MOŻE JĘZYK POL-
SKI JEST ŁATWY? SPRÓBUJ
POWIEDZIEĆ SZYBKO ZDANIE:
KRÓL KRALOL KUPIŁ KLÓLO-
WEJ KALORINIE…
KLÓL KALOR KUPIŁ KLÓRO-
WEJ KALOLINIE…
…KOLARE KORORU…
KOLAROWEGO!
PHI, CO TO
DLA MNIE!
HM.
SZKOŁA
JĘZYKOWA
SZPRECHUSIA
Lekc
ja
po królewsku
KRÓL
DER KÖNIG
KING
BERŁO
DAS ZEPTER
SCEPTRE
KSIĘŻNICZKA
DIE PRINZESSIN
PRINCESS
KORONA
DIE KRONE
CROWN
TRON
DER THRON
THRONE
KRÓLOWA
DIE KÖNIGIN
QUEEN
KRÓLEWICZ
DER PRINZ
PRINCE
KRÓL JEST NAGI!
11. 11
KRÓLEWSKA
GRA? TO COŚ
DLA MNIE.
A JAKA TO?
KRÓLOWA RZĄDZI
KOLOREM!
KĄCIK
KRASNALA
MATEMATYKA
POK,
POK.
PEWIEN KRÓL ZACHWYCONY SZACHAMI CHCIAŁ SIĘ
ODWDZIĘCZYĆ MĘDRCOWI, KTÓRY WYMYŚLI ZASADY
GRY, I POWIEDZIAŁ, ŻE MOŻE SOBIE ŻYCZYĆ CZEGO
TYLKO CHCE. MĘDRZEC SKROMNIE ODRZEKŁ, ŻE NIE
PROSI O WIELE. NA PIERWSZYM POLU SZACHOWNI-
CY POŁOŻYŁ DWA ZIARNKA PSZENICY, NA DRUGIM
CZTERY, NA TRZECIM OSIEM…
- DAJ MI TYLE PSZENICY, ILE BĘDZIE
NA OSTATNIM POLU.
WŁADCA ZACZĄŁ LICZYĆ, A Z KAŻDYM POLEM
ROBIŁ CORAZ BARDZIEJ PRZERAŻONĄ MINĘ.
WIECIE DLACZEGO?
TAK MOŻE PORUSZAĆ SIĘ
KRÓLOWA NA SZACHOWNICY
JEŚLI SZACHOWNICA MA 64 POLA I NA
KAŻDYM POLU MIAŁO BYĆ DWA RAZY
TYLE ZIAREN CO NA POPRZEDNIM, TO ILE
ZIAREN BĘDZIE NA OSTATNIM POLU?
PHI! ŁATWE. 100 ALBO
1000 WORKÓW!
GRA
Królewska
SZACHY! TEN, KTO DA KRÓLO-
WI SZACHA MATA!
KRÓLOWA MOŻE WSZYSTKO.
TO PRAWDZIWA WOJOWNICZ-
KA NA SZACHOWNICY!
A JAK KOŃ TO NIE...
A JAK KOŃ TEŻ MOŻE?
ALE GŁUPIA GRA!
WOLNO JEJ PORUSZAĆ SIĘ JAK
PIONEK, WIEŻA, GONIEC, KRÓL…
SZACH!
SZACH MAT!
SZACH = KRÓL
MAT = POZBAWIONY
WŁADZY, MARTWY
A KTO WYGRYWA?
LITOŚCI, PANI!
ZIARNKO DO ZIARNKA!
Zadanie
KRÓLOWA TRZYMA
KRÓLA W SZACHU!
KRÓLOWA NAJCZĘŚCIEJ
DAJE SZACHA MATA!
CZY MĘDRZEC RZECZYWIŚCIE
PROSIŁ O NIEWIELE, A KRÓL
MÓGŁ SPEŁNIĆ JEGO ŻYCZENIE?
12. 12
KĄCIK
KRASNALICY
NIEZABUDKI
COŚ TU NIE PASUJE! ZNAJDŹ
5 RZECZY, KTÓRE NIE PASU-
JĄ DO ZBIORU.
KĄCIK
KRASNALA
GAZECIARZA
NOWINKI!
ŚWIEŻYNKI!
PROSTO Z KRASNA-
LOWEGO ŚWIATA!
17. POŁUDNIK
NOWA TRASA
TRAMWAJOWA
PRZYSTANEK
TRAMWAJOWY
POPOWICKA
B
I
A
Ł
O
W
I
E
S
K
A
R
Y
S
I
A
ZAJĄCZEK WIELKANOCNY
UKRYŁ W GAZETCE
6
CZEKOLADOWYCH JAJEK.
ZNAJDŹ JE.
NAZWY
PIĘCIU
RZECZY
NIE
ZA-
CZYNAJĄ
SIĘ
NA
LITERĘ
„K”.
TRAMWAJ
PRZEZ 17. POŁUDNIK!
NOWA LINIA TRAMWAJOWA
WE WROCŁAWIU PRZEZ POPOWICE!
OTWARCIE JUŻ W MAJU!
TO DLA MNIE WIELKIE WYDARZENIE. TERAZ
SPOD DOMU, Z SAMEGO ŚRODKA MIASTA,
TRAMWAJEM DOSTANĘ SIĘ DO ZOO
I DO DWORCA GŁÓWNEGO!
GEOMETRYCZNY
ŚRODEK WROCŁAWIA
(TU STOI POPOWICJUSZ)
GEOLOGICZNY
ŚRODEK WROCŁAWIA
WWW.KRASNALE.PL
FB:
KRASNALE.PL
IG:
KRASNALE
WROCŁAWSKIM
KRASNALOM
GAZETKĘ
ZREDAGOWAĆ
POMOGŁY:
MARTA
MINIEWICZ
I
MALINA
MITUNIEWICZ
ORAZ
WYDZIAŁ
PROMOCJI
MIASTA
I
TURYSTYKI
URZĘDU
MIEJSKIEGO
WROCŁAWIA
