1. MENAXHMETI FINANCIAR Menaxhmenti financiar dhe disiplinat tjera financiare Ligjërata-1
- Financat Ndërkombëtare
Studiojnë transaksionet financiar ndërmjet shteteve
- Financat Publike
Merren me studimin dhe marrjen e vendimeve financiare në nivel të Bashkësive shoqërore – politike (federata, qeveri qendrore dhe lokale). Objekt studimi
janë tatimet, taksat dhe të hyrat e tjera buxhetore
- Menaxhmenti financiar si disiplinë shkencore
Menaxhmenti Financiar merret me studimin dhe marrjen e vendimeve financiare në nivel të një ndërmarrje biznesore (dmth. të nivelit mikro)
Funksioni i menaxhmentit financiar
Funksioni i MF është që të kujdeset për investime, për financimin dhe menaxhimin e pasurisë së ndërm, në përputhje me objektivin kryesor të ndërmarrjes
Fushat e vendimmarrjes së menaxhmentit financiar / MF merre vendime nga tri fusha kryesore të financave të ndërmarrjes, dhe atë:
- Vendimet Investuese
- Vendimet lidhur me Financimin dhe
- Vendimet lidhur me menaxhimin e pasurisë së ndërmarrjes (kryesisht pasurisë qarkulluese)
Objektivi kryesor (afatgjatë) i menaxhmentit financiar
Objektivi kryesor (afatgjatë) i MF është që ta maksimizojë (rrisë) vlerën e ndërmarrjes (max i Çmimit të Aksioneve –rritje e pasurisë së aksionarëve).
n ATt - CTt VN = Vlera e ndërmarrjes
VN= Σ ----------------- AT= Të ardhurat totale
t=1
(1 +r)t
CT= kostot totale
r = norma e interesit, t = koha
Objektivi afatshkurtër Maksimizimi i Fitimit (profitit)
Shkaqet pse Maksimizimi i Fitimit mund të jetë në konflikt me Maksimizimin e vlerës së ndërmarrjes
- Ndërmarrja mund ti rrisë fitimet vijuese duke i shkurtuar shpenzimet e mirëmbajtjes - riparimet, trajnimet e personelit etj.
- Ndërmarrja mund ta reduktojë kontrollin e cilësisë për të kursyer shpenzime operative
- Kontabilistet mund ta llogarisin fitimin në mënyra të ndryshme
- Vendimet e menaxhmentit lidhu shpërndarjen e fitimit (dividend, riinvestim) etj
Objektivat Shoqërore
Realizimi i Objektivave Financiare - duke i respektuar Objektivat shoqërore
Realizimi i Objektivave Financiare pa i lanë anash përgjegjësitë shoqërore siç janë:
- kujdesi adekuat ndaj punëtorëve
- kujdesi adekuat ndaj konsumatorëve
- kujdesi për ruajtjen e mjedisit etj.
Historiku i zhvillimit të Menaxhmentit Financiar
Vitet 20-ta të shekullit XX - MF merrej kryesisht me çështjet e financimit nga burimet e ndryshme të financimit (zhvillimi i hovshëm i shoqërive aksionare),
ndërsa vendimet investuese janë marrë nga shërbimet tjera
Vitet e 50-ta - Për shkak të sasisë së kufizuar të kapitalit rritet edhe shkalla e përgjegjësisë së menaxhmentit për suksesin e ndërmarrjes. Zhvillohen modele
të reja për marrjen e vendimeve të financimit por edhe për marrjen e vendimeve investuese.
Fundi i shek. XX dhe fillimi i XXI - Globalizimi i biznesit
Format e Organizimit të Ndërmarrjeve (për nga kriteri ligjor i organizimit)
Tri llojet kryesore të ndërmarrjeve: - Ndërmarrjet individuale, - Ortakitë (bashkëpronësi) dhe - Korporatat (shoqëritë aksionare)
Ndërmarrjet individuale
Përparësitë: Te metat:
- Lehtësia e fillimit dhe zhvillimit te biznesit - Përgjegjësi e pakufizuar
- Pronari është shef i vetvetes - Mundësia e kufizuar në sigurimin burimeve financiare
- Pronari gëzon te drejtën ne fitim - Vështirësitë ne menaxhim
- Tatimimi kryesisht i lehte dhe pa tatime te veçanta - Kufizimi i jetëgjatësisë i lidhur me jetëgjatësinë e pronarit
Ortakitë (bashkëpronësi)
Përparësitë: Te metat:
- Burime më të mëdha financiare - Përgjegjësit e pakufizuara për secilin pronar
- Aftësi me te larta menaxhuese dhe organizative - Mundësi e kufizuar në sigurimin e fondeve në krahasim me korporatat
- Rregullime të pakta shtetërore (Lehte themelohet, kufizime ligjore minimale) - Jetëgjatësia e kufizuar e ndërm.sepse shpërbëhet me vdekjen
- Tatimet me te ulëta se korporatat ose tërheqjen e njërit prej partnerëve për shkak të mosmarrëveshjeve
Korporatat (Shoqëritë Aksionare)
Korporata është një entitet juridik i ndarë nga pronarët e sajë, të cilët njihen si aksionar
Kapitali i një Korporate formohet nëpërmjet shitjes së aksioneve, prandaj ato shpesh quhen edhe si Shoqëri aksionare
Aksioni është një letër me vlerë, që vërteton se një individ ka investuar në korporatë (shoqërinë aksionare) vlerën nominale të aksionit dhe i jep të drejtë në
fitim në përputhje me vlerën nominale të aksionit
Përparësitë: Te metat:
- Menaxhimi me efikas - Tatimimi i dyfishte (tatimi i fitimit të korporatës dhe tatimi i dividendit)
- Përgjegjësia e kufizuar - Procesi i themelimit është shumë më i vështirë dhe i kushtueshëm
- Qasja më e lehte në burime financiare - Jo-fleksibiliteti (më vështirë u përgjigjen ndryshimeve të tregut)
- Transferimi i lehtë pronësisë përmes shitjes së aksioneve - Konflikti i mundshëm ndërmjet menaxhmentit dhe aksionarëve
- Jetëgjatësia e pakufizuar

2. Rritja e korporatave
Rritja e korporatave behet ne dy mënyra (forma):
- Mënyra (forma) e bashkimit (konsolidimi, merxheri)
- Mënyra (forma) e zotërimit (holdingu)
Rritja e korporatës përmes bashkimit:
Përmes bashkimit të dy e më shumë korporatave krijohen:
- Konsolidimi - krijohet me bashkimin e dy e më shumë korporatave me ç’rast konsolidohet (krijohet) një korporatë e re e cila i absorbon tërësisht mjetet dhe
detyrimet e korporatave të mëparshme, të cilat pushojnë së ekzistuari
- Merxheri - krijohet me bashkimin e dy e më shumë korporatave me ç’rast krijohet korporatë e re e cila e ruan identitetin e njërës prej korporatave që
bashkohen – rëndom të korporatës më të fuqishme
Llojet e Merxherve:
- Merxheri vertikal -bashkohen dy korporata të përfshira në faza të ndryshme të prodhimit të produktit të njëjtë p.sh. prodhuesi i automobilave dhe ai i çelikut
- Merxheri horizontal - bashkimi i dy e më shumë korporatave të cilat prodhojnë të njëjtat produkte (ose shërbim) p.sh. prodhuesit e makinave elektrike
- Merxheri Konglomerat - bashkimi i dy e më shumë korporatave me qellim të arritjes së ekonomisë së shkallës
Rritja e korporatës përmes zotërimit - Holdingu
- Një korporatë e krijon Holdingun përmes blerjes së pakos kontrolluese të aksioneve të zakonshme (me të drejtë vote) të një apo më shumë korporatave tjera
Sistemi i holding korporatës
Sistemi i holding korporatës krijohet kur një holding korporatë e blenë pakon kontrolluese të aksioneve të holding korporatës tjetër dhe në këtë mënyrë e
fiton të drejtën e kontrollit të sistemit të holding korporatës.
- Korporatat në përbërjen e Sistemit të holding korporatës janë entitete të veçanta
Organizimi i Menaxhmentit Financiar
Detyrat dhe Përgjegjësit e MF
Teoria e agjencisë
Kuptimi “problemi i agjencisë” - Konflikti ndërmjet interesave të menaxhmentit dhe aksionarëve njihet si problemi i agjencisë
Kostoja e agjencisë - Kostot që lindin për zgjidhjen e konflikteve ndërmjet menaxherëve, aksionarëve dhe kreditorëve njihen si Kostoja e agjencisë
Përafrimi i interesave ndërmjet menaxherëve dhe aksionarve:
- Planet kompensuese - stimulimet
- Ndërrimi i Bordit të drejtorëve
- Gllabërimi-Ndërm.me performansë të dobët zakonisht gllaberohet nga ndonjë ndërm.tjetër. Pas gllabërimit, menaxhmenti i vjetër zëvendësohet me të riun
Politika financiare - duhet ti respektoje disa parime themelore :
- Parimi i rentabilitetit, - Parimi i likuiditetit, - Parimi i sigurisë, - Parimi i fleksibilitetit, - Parimi i pavarësisë dhe - Parimi i pasqyrës se mirë në opinion
Mbrojtja e pavarësisë dhe sigurisë financiare
Bazohet në harmonizimin e vazhdueshëm ndërmjet shumës dhe strukturës së pasurisë nga njëra anë dhe burimeve të financimit të sajë nga ana tjetër
Rregullat e financimit - Politika financiare duhet mbështetur në rregullat e caktuara te financimit
Disa nga rregullat themelore të financimit janë:
Rregullat e raportit ndërmjet burimeve vetjake të financimit dhe burimeve të huaja (borxhit)
Financimi më i shëndoshë është nga burimet vetjak. I pranueshëm është raporti 1:1 (dmth. burimet e huaja (borxhi) mos ti kalojnë ato vetjake)
Rregullat e raportit ndërmjet llojeve te ndryshme te kapitalit
Konsiston në raportin ndërmjet kapitalit afatshkurtër dhe afatgjatë qe duhet ta siguron ndërmarrja
Rregullat e arta te financimit
Në kuptim të ngushtë: Insiston që pasuria afatgjatë (mjetet kryesore) të financohen nga burimet afatgjata të financimit, ndërsa pasuria qarkulluese të
financohen nga burimet afatshkurta
Në kuptim të gjerë: Insiston që pasuria afatgjatë (mjetet kryesore) dhe pasuria qarkulluese e përhershme duhet të financohet nga burimet afatgjata dhe vetëm
pasuria qarkulluese e përkohshme duhet të financohet nga burimet afatshkurta

3. VLERA NË KOHË E PARASË Ligjërata-2,3
Kuptimi dhe rëndësia e vlerës në kohë të parasë - është vendimtar për menaxhimin efektiv financiar
Kush duhet të këtë njohuri për vlerën e parasë në kohë?
- Financieret, - Bankieret, - Planerët, - Analistet e tregut te letrave me vlere, - Çdo individ tjetër qe konfrontohet me probleme financiare
Cilat janë arsyet pse vlera e parasë ndryshon në kohë? - Inflacioni, - Risku, - Kostoja oportune
Kuptimi i termeve
Interesi (kamata) - Interesi është fitimi që e fiton huadhënësi nga huamarrësi, për kapitalin e huazuar në marrëdhënie kreditore
Principali - Principali është shuma e parasë së huazuar
Koha e huas (t) - K.H. përfshinë kohëzgjatjen e shfrytëzimit të principalit nga ana e huamarrësit
Norma e interesit (norma e kamatës) - Norma e interesit është përqindja në principal të cilën huamarrësi do t’ia paguaje huadhënësit për një periudhe te
caktuar, si kompensim për kapitalin e huazuar në marrëdhënie kreditore
Vija Kohore; - Koha e shënuar me 0 (zero) i përket ditës së sotme, - Koha e shënuar me 1, i referohet një periudhe të caktuar pas ditës së sotme
Llojet e interesit (për nga mënyra e llogaritjes): - Interesi i thjeshte, - Interesi i përbër
Interesi (kamata) i thjeshtë
Interesi (kamata) i thjeshtë llogaritet vetëm mbi principalin (kapitalin e huazuar në fillim)
p
I = K0 ---- . n I = PV0 . I . n angl.
100
p
Pasi që norma e interesit i = -----
100
Atëherë në vazhdim do të shërbehemi me formulën I = K0 . i . n
K0 – Vlera e Tanishme e Kapitalit, i – Norma e interesit, n- numri i periudhave
Personi ”X” ka depozituar në bankë kapital prej 1.200 €, për 7 vjet, me kamatë të thjeshtë vjetor 6%. Sa do të jetë shuma e kamatës pas 7 vitesh ?
p 6
I = K0 ----- . n = 1.200 ------ x 7 = 504 € I = K0 . i . n = 1.200 x 0,06 x 7 = 504 €
100 100
Sa do të jetë shuma e kapitalit në fund të vitit të 7-të ?
Kn = K0 + I = 1.200 + 504 = 1.704 €
Krahasohet me Interesin e përbërë i cili e ka rrjedhën tjetër të llogaritjes
Llogaritja e Interesit (kamatës) për periudha më të shkurta se një vit (muaj, ditë) Formula:
p d
Formula: I = K0 (------- . -------)
100 360
p – norma e interesit (kamatës)
d – numri i ditëve për të cilat llogaritet interesi (kamata)
Interesi Vjetor
P p
I = K ------ x n n = 1 d.m.th. I = K ------
100 100
Në qoftë se në bankë depozitohen K=13.500 € me interes vjetor të thjeshtë i = 8%.
- Sa do të jetë interesi për 9 muaj ?
- Sa do të jetë vlera e kapitali pas 9 muajsh
p d 8 270 (9x 30)
i = K (------- x ----------) = 13.500 (------- x -------------------) = 810
100 360 100 360
K9 = K0 + i = 13.500 + 810 = 14.310 €
3.2. Vlera e ardhshme e një Euroje
Vlera e një € në kohë
Një € edisponueshme sot është më e vlefshme se një € qe do ta kemi pas një viti ose pas 2; 3; 4 etj vitesh
Llogaritja e vlerës së ardhme të një €
Llogaritja e vlerës së ardhme të një € me i (p) % në fund të përiudhës n, mund të bëhet duke përdorur formulen “Faktori i interesit për Vlerën e Ardhshme të
një € (apo valutë tjetër) me i % në fund të përiudhës n
p
rn
= (1+-----)n
ose rn
= (1+i )n
100
Përdorimi i Tabelës së Parë Financiare
Për llogaritjen e Vlerës së Ardhshme të një € me i (p) % në fund të përiudhës n, mund të shfrytëzohen të dhënat e Tabeles së Parë financiare, angl. FVIF i,n)
Tabela e parë financiare praqet “Faktorin e Interesit për Vlerën e ardhshme të një € me i % në fund të përiudhës n
n n n
I = (1+i)n
= FVIF i,n r = I
i i
Në tabela financiare Normat e interesit gjinden ne krye te tabelës dhe lexohen horizontalisht, kurse vitet gjinden ne anën e majte te tabelës dhe lexohen
vertikalisht

4. Vlera e ardhshme e një Euroje - €
Periudha Norma e interesit
5% 10% 15%
1 1.05 1.1 1.15
2 1.1025 1.21 1.3225
3 1.1576 1.331 1.5209
4 1.2155 1.4641 1.749
5 1.2763 1.6105 2.0114
6 1.3401 1.7716 2.3231
7 1.4071 1.9487 2.66
8 1.4775 2.1436 3.059
9 1.5513 2.2579 3.5179
10 1.6289 2.5937 4.0456
Interesi (kamata) i Përbërë
Interesi i Përbërë (kuptimi) - quhet i përbërë (ose interesi në interes) në qoftë se interesi nga periudha paraprake i shtohet kapitalit fillestar (principalit) dhe në
këtë shumë llogaritet interesi
p
K1 = K0 ( 1 + ----- )
100
p n
Kn = K0 ( 1 + ----- )
100
Kn- Vlera e Ardhshme e Kapitalit
K0 – Vlera e Tashme e Kapitalit
Kn = K0 (1+i)n
p
K2 = K1 ( 1 + ----- )
100
n
Kn= K0 . I p
p
K3 = K2 ( 1 + ----- )
100
FVn = PV (1+i)n
Si gjendet Interesi (kamata) i përbërë
Interesi i Përbërë gjendet si diferencë ndërmjet Vlerës së Ardhshme të kapitalit (Kn) dhe të Vlerës së Tashme të Kapitalit (K0)
ip = Kn – Ko
Shembull:
Personi ” X” ka depozituar në bankë kapital prej 1.200 €. Banka paguan interes (kamatë) të përbërë vjetor 6%.
Sa do të jetë vlera e kapitali (Vlera e ardhshme) pas 7 vitesh ? (K = 1.200, p = 6 %, n = 7, K7 = ?)
p 6
Kn = K0 (1+ -------)n
= K7= 1.200 (1 + -----)7
= 1.200 x (1,06)7
= 1.200 x 1.504 = 1.804,8 €
100 100
Sa do të jetë interesi (kamata) i përbërë ? I = Kn – Ko = 1.804,8 – 1.200 = 604,8
(Të Krahasohet me interesin e thjeshtë )
• Kuptimi “Kapitalizim” - Kur kapitalit fillestar i shtohet kamata
• Kapitalizimi Vjetor - Kur llogaritja e kamatës bëhet vetëm një herë në vit dhe i shtohet kapitalit fillestar
3.3. Vlera e Ardhshme e Një të Përvitshmeje (anuitetit)
Kuptimi një e përvitshmeje (anuitet) - Një e përvitshme (anuitet) i referohet një pagese (ose të ardhure) nga një seri pagesash (ose të ardhurash) të barabarta
(në shuma të barabarta dhe ne periudha kohore të barabarta) qe zakonisht bëhen në fund të çdo vitit , e në raste të rralla në fillim të çdo vitit
Vlera e ardhshme e një të përvitshme (anuitetit) të zakonshme (e cila paguhet ne fund te vitit)
Shembull:
 Supozojmë se Besniku paguan (depoziton) ne llogarinë e kursimit çdo fund viti nga 1000 € me 6% interes.
 Ne fund te vitit te trete do te kemi ketë gjendje:
- 1000 € te paguara ne fund te vitit te pare
- 1000 € të paguara ne fund te vitit te dyte dhe
- 1000 € të paguara ne fund te vitit te trete.
 Pagesa e bërë në fund të vitit të parë (1000 €) përfitojnë interes për dy vite (për vitin e dytë dhe të tretë)
 Pagesa e bërë në fund të vitit të dytë (1000 € ) përfiton interes për një vit (vetëm për vitin e trete) ndërsa
 Pagesa e bërë në fund të vitit te trete (1000 € ) nuk përfiton interes, (sepse mjetet janë paguar ne fund te vitit të tretë)
 Sa do të jetë vlera e ardhshme e të përvitshmeve (pagesave) në fund të vitit të tretë?

5. Mënyrat e llogaritjes
FVAn = PMT (1+i)ⁿ ‫־‬¹ + PMT(1+i) ⁿ ‫־‬² + PMT(1+i) ⁿ ‫־‬³ + …+ PMT(1+i)º
FVAn = vlera e ardhshme e te përvitshmeve për periudhën n
PMT = një e përvitshme (pagese)
FVA 3= 1.000 (1 + 0,06) 3-1
+ 1.000 (1 + 0,06)3-2
+ 1000 (1+ 0,06)3-3
FVA 3 = 1.000 (1.06)2
+ 1.000 (1.06)1
+ 1.000 (1.06)0
=
FVA3 = 1.000 (1,124) + 1.000 (1,06) + 1.000 (1) = 3.184 € ose
p p p p
VAA = P(1+-----)n-1
+ P(1 + -----)n-2
+ P(1 + -----)n-3
+....+ P(1 +-----)0
100 100 100 100
6 6 6
VAA = 1.000(1+ -----)3-1
+ 1.000(1+ -----)3-2
+ 1.000(1+ -----)3-3
= 3.184 €
100 100 100
Vlera e një të Përvitshme qe paguhet ne Fillim të vitit
Ne ketë rast kemi te bëjmë me pagesat vjetore (anuitetet) te cilat bëhen ne fillim te vitit, prandaj llogaritja e interesit fillon nga viti i pare
n
Formula: FVAD = Σ PMT (1+ i)n-t
t =0
FVADn = PMT (1+i)ⁿ + PMT(1+i)ⁿ ‫־‬¹ +PMT (1+i)ⁿ ‫־‬² +….+ PM (1+i)¹
Shembull:
Supozojmë se Besniku ka paguar (depozituar) ne llogarinë e kursimit çdo FILLIM viti nga 1000 € me 6% interes dhe atë:
- 1000 € i ka paguar sot,
- 1000 € i ka paguar një viti pas ditës së sotme dhe
- 1000 € i ka paguar dy vie pas ditës së sotme
Sa do të jetë vlera e ardhshme e të përvitshmeve (pagesave) në fund të vitit të tretë?
- Pagesa e parë (e bërë sot - 1000 €) përfiton interes për tri vite (për vitin e parë, të dytë dhe të tretë)
- Pagesa e dytë përfiton interes për dy vite, ndërsa
- Pagesa e tretë përfiton interes vetëm për një vit (vitin e fundit)
n
Formula: FVAD = Σ PMT (1+ i)n-t
t =0
FVADn = PMT (1+i)ⁿ + PMT(1+i)ⁿ ‫־‬¹ +PMT (1+i)ⁿ ‫־‬² +….+ PM (1+i)¹
FVADn= vlera e ardhshme e te përvitshmeve (anuiteteve) për periudhën n
PMT = një e përvitshme (pagesë)

6. Llogaritja e Vlerës se Ardhshme kur interesi llogaritet me shume se një here ne vit (kapitalizmi më shumë se një herë në vit)
p n.m i
Kn = K0 ( 1 + ----------) FVn = PV0 [1+ (---- )] n.m
100 . m m
Në qoftë se interesi llogaritet (kapitalizimi bëhet) m- herë në vit atëherë:
- n është për m herë më i madh ( n x m) ndërsa
p
- p (i) është për m herë më e vogël (------)
m
m = 2 (herë) d.m.th. Kapitalizimi çdo gjashtë muaj
m = 4 (herë) d.m.th. Kapitalizimi çdo tre muaj
m = 12 (herë) d.m.th. Kapitalizimi mujor
Norma Nominale e Interesit (kamatës)
Norma Nominale e Interesit (kamatës) është norma e kontraktuar e interesit vjetor ( norma e publikuar), e pa zbërthyer në periudha (brenda një vitit) të
llogaritjes së kamatës (kapitalizimit)
Norma Periodike e Interesit (kamatës)
Nëse Interesi (Kamata) llogaritet më shumë se një herë në vit (llogaritja periodike e kamatës) atëherë norma e interesit qe do të zbatohet quhet Norma
Periodike e Interesit
Norma efektive vjetore e interesit (EAR –The effectiv annual rate)
Është normë e interesit te akumuluar brenda interesit vjetor
Shembuj”
1. Shembulli me Normë Nominale të interesit
Në bankë në një llogari kursimi është depozituar kapitali K=1000 €, me normë vjetore të interest (kamatës) i (p)= 5%, për një periudhë kohe n= 1 viti,
Sa do të jetë vlera e Ardhshme e Kapitalit ?
p n 5
Kn = K0(1 + ------- ) = 1.000 (1 + ------) = 1.050 € FVn = PV (1+i)n
100 100
Shembull me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p)= 5%, n= 1vit, m=2
p n.m 5 i
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ ---------)2
= 1.050,62 € FVn = PV0 [1+ (---- )] n.m
100 . m 100 x 2 m
Shembulli me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p) = 5%, n = 1vit, m= 4
p n.m 5
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ --------)4
= 1.050,94 €
100 . m 100 . 4
Shembulli me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p) = 5%, n = 1vit, m = 12
p n.m 5
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ --------)12
= 1.051,16 €
100 . m 100 . 12
Shembulli me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p) = 5%, n = 1vit, m= 4
p n.m 5
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ --------)4
= 1.050,94 €
100 . m 100 . 4
Shembulli me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p) = 5%, n = 1vit, m = 12
p n.m 5
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ --------)12
= 1.051,16 €
100 . m 100 . 12
Shembulli me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p) = 5%, n = 5 vite, m = 4
p n.m 5
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ --------)20
= 1.282 €
100 . m 100 . 4
Shembull me Normë Periodike të interesit
K= 1.000, i (p)= 5%, n = 5 vite, m = 12
p n.m 5
Kn = K ( 1 + ----------) = 1.000 (1+ --------)60
= 1.283,36 €
100 . m 100 . 12

7. Norma efektive vjetore (EAR –The effective annual rate) është norma e interesit të akumuluar brenda interesit vjetor
Norma efektive vjetore në përqindje nxirret sipas formulës në vazhdim:
i Nom
NEV (EAR) = (1 + ---------)m
– 1,0
M
Ndikimi i numrit të kapitalizimeve në vleren e ardhshme (K=1.000, i= 8%) (NEI)
K0 Kamatizimi Vlera e Ardh. në fund të vitit 1 Norma Efektive e
Interesit(m)
1 1 1.080,00 € 8%
1 2 1.081,60 € 8,160%
p n.m
Kn = K ( 1 + ----------)
100 . m
1 4 1.082,43 € 8,243%
1 12 1.083,00 € 8,300%
1 365 1.083,28 € 8,328%
i Nom 8
NEV = (1 + -------)m
– 1 = (1 +-------)2
– 1 = ( 1,04)2
- 1 = 0,0816 x 100 =8,160
m 100X 2
3.5. Vlera e ardhshme e një serie te përzier
Tek vlera e ardhshme e një serie te përzier kemi te bëjmë me rrjedhë të parëse (cash flow) ne shuma te ndryshme.
Formula: FVn = CF1(1+i) ⁿ ‫־‬¹ + CF2 (1+i)ⁿ ‫־‬² +....+ CFn (1+i)n-n
Shembull Supozojmë se një investitor ka investuar çdo fund viti, shuma parash si në vazhdim:
Rrjedha e një serie të përzier
Fundi i Vitit Rrjedha e pagesave
1 500
2 700
3 1
Gjithsej 2.2
Sa do të jetë Vlera e ardhshme në fund të vitit të tretë e mjeteve të investuara
FVn = CF1(1+i) ⁿ ‫־‬¹ + CF2 (1+i)ⁿ ‫־‬² + CF3 (1+i)n-3
= 551,25 + 735 + 1.000 = 2.286,25 €
VLERA AKTUALE (E TASHME)
3.6. Vlera e tashme (aktuale) e një Euroje - € Llogaritja e Vlerës së Tashme të një €
Vlera e Tashme e një Euroje e jep përgjigjen në pyetjen “sa e ka vlerën sot (tash) një Euro të cilin do ta fitojmë në të ardhmen pas n viteve”
Llogaritja e Vlerës së tashme të një Euroje të cilin do ta fitojmë në të ardhmen pas “n” viteve bëhet përmes diskontimit (veprim i kundërt me kamatizimin).
1 1 i
dn = ------------- ------------- = II = (PVIFi,n)
(1+ i)n
(1+i )n n
- d = faktori diskontues
- i % = norma diskontuese është normë e përdorur për shendrrimin e Vlerës se Ardhshme në Vlerë të Tashme
Vlera e tashme e një Euroje varet nga: norma diskontuese i % dhe numri i periudhave n
Vlera e Tashme do të jetë më e madhe kur i është sa më e vogël dhe n sa me i vogël
Faktorët diskontues
Faktorët diskontues të Vlerës së Tashme të një €, me i% për n përiudha janë të dhënë në Tabelën e dytë financiare
Aktualizimi i vlerës së një €
Norma diskontuese
Periudhat 5% 10% 15%
1 0,9524 0,9091 0,8696
2 O,9070 0,8264 0,7561
3 0,8638 0,7513 0,6575
4 0,8227 0.683 0,5718
5 0,7835 0,6209 0,4972
6 0,7462 0,5645 0,4323
7 0,7107 0,5132 0,3759
8 0,6768 0,4665 0,3269
9 0,6446 0,4241 0,2843
10 0,6139 0,3855 0,2472

8. Vlera e Tashme (aktuale) e një Vlere të Ardhshme
- Një shumë parash të marra sot kanë vlerë reale më të madhe sesa nëse ato merren pas 1 ose 2 ose 3 viteve
- Llogaritja e Vlerës së Tashme (aktuale)
Vlera e Tashme tregon “sa e ka vlerën sot (tash) një shume parash të cilat do ti fitojmë në të ardhmen (vlera e ardhshme) pas n vitesh”
- Formula për llogaritjen e Vlerës së Tashme (PVo) të një Vlere te Ardhshme (PVn)
1 1
VT= VAn ---------- ang. PV = FVn -------
(1+i)n
(1+i)n
Shembull:
Sa do të jetë Vlera e Tashme e 10.000 € të cilat banka do tu paguaj në fund të vitit të 5-të (n=5), norma diskontuese i = 6%
1 1.000
VT = VAn ----------- = ------------- = 7.473 €
(1+i )n
(1,06)5
Kur diskontimi bëhet më shumë HERË brenda një vitit
VAn Shembull: VA =1.000
Formula: VT= ---------------- i = 6%
1 + i n- 5 vjet
( _ _
---- )n.m
m- 2 herë
M Sa është Vlera e Tashme
VAn 1.000 1.000
VT= ---------------- = --------------------- = -------------- = 744
1+ i 1 + 0.06 1,3439
( ---- )n.m
( --------) 5.2
m 2
3.7. Vlera e Tashme e një të Përvitshmeje (anuitetit)
a/ Vlera e Tashme e një të Përvitshmeje (anuitetit) të Zakonshme
Kur kemi të bëjmë me një përvitshme të zakonshme, atëherë pagesa që bëhet nuk është vetëm një shumë e vetme, por një seri pagesash të barabarta vjetore
në fund të çdo vitit
n 1 n
VTAn = PVj . ∑ ----------- VTA n = PVj . IV
t =1
(1+ i)t i
n 1
PVA n = PMT ∑ ------------
t =1 (1+ i)t
PVA = Vlera e Tashme e një të përvitsh.
PMT= Pagesa vjetore (të pranuara)
Sa është vlera e tashme e një të Përvitshme prej 1.000 €, për n= 3 vjet, me normë diskontuese i = 6%
n 1
VTAn = PVj .∑ ----------- =
t =1
(1+ i )t
1 1 1
VTA 3 = 1.000 ------- + 1.000 -------- + 1.000 ------- = 943,4 + 890 + 839,6 = 2.673 €
(1,06)1
(1,06)2
(1,06)3
n 3
VTAn = 1.000 . IV = 1.000 . IV = 1.000 x 2,673 = 2,673 €
i 6%

9. b/ Vlera e tanishme e një të Përvitshme në Fillim të vitit
Krahasuar me rastin e mëparshëm (kur pagesat bëhen në fund të vitit), këtu, pagesat do të bëheshin në fillim të çdo vitit
Meqë pagesa bëhet në fillim të vitit, atëherë çdo pagës në vijën kohore do të shpërngulej në të majtë
Kjo do të thotë se çdo pagës do të aktualizohej për një vit më pak
n n
VTA n = Pv . IV . (1 +i) PVA n = PMT. IV . (1+ i)
i i
= 1.000 x 2,673 x 1,06 = 2.833,4 €
3.8. Vlera e Tashme e një Serie te Përzier
Vlera e tashme e një serie te përzier është vlera e tashme e rrjedhës se pagesave në shuma te ndryshme
Nëse këto pagesa te ndryshme vjetore, i shënojmë me CF (cash flow) dhe i konkretizojmë me CF1- pagesën e vitit te pare, me CF2 - pagesën e vitit te dyte
dhe CFn -pagesën e vitit n, atëherë vlera aktuale e një serie të përzier do të dukej si në vazhdim
1 1 1
VT (PV) = CF1 (-------) + CF2 (-------)2
+ ... + CFn (--------)n
1+i 1+i 1+i
n 1 n i
VT (PV) = ∑ CF ------- VT =∑ CFt . II
t=1
(1+i)t t =1 t
Shembull: Vlerat e një serie të përzier
Në fund të Vitit Rrjedha e Parasë
1 1,000
2 1,500
3 -500
4 2,000
5 1,000
Gjithsej 5,000
i = 10%
n 1
VT = ∑ CF ------- =
t=1
(1+i)t
1.000 1.500 (-500) 2.000 1.000
= ------------ + ------------ + -------------- + -------------- + ------------- =
(1 + 0,1)1
(1 + 0,1)2
(1 + 0,1)3
(1 + 0,1)4
(1 + 0,1)5
1.000 1.500 (- 500) 2.000 1.000
= ---------- + ---------- + ------------- + -------------- + -------------- = 3.759 €
1,1 1,21 1,331 1,4641 1,61051
Zgjidhja e problemeve te akumulimit (kamatizimit) dhe aktualizimit (skontimit)
- Lehtësi në llogaritjet e Vlerës së parasë në kohe e ofrojnë Tabelat Financiare.
- Mirëpo duhet ditur se cila prej tabelave duhet përdor për llogaritjen e caktuar.
- Skema në vazhdim ofron informata se cila prej katër tabelave financiare duhet përdorur në rastin e caktuar

10. AMORTIZIMI I HUASË
Kuptimi “Amortizimi i huasë (borxhit)” - Shlyerja gradualë e huas quhet Amortizim i huas
Kuptimi “anuitetet” - Shumat të cilat paguhen në terminë të caktuara në emër të huas quhen anuitete
Përbërja e anuitetit - Një anuitet përbëhet nga kësti (pagesa) dhe interesi në huan
Llojet e anuiteteve - Huat mund të shlyhen (paguhen) me anuitete të barabarta ose me anuitete të ndryshme (këste të barabarta)
AMORTIZIMI I HUASË ME ANUITETE TË BARABARTA VJETORE
n
r (r- 1) n
A = H ---------------- ose A = H . V
n
i
r - 1
r = 1+i - Faktori i interesit (kamatës) dhe paraqet vlerën e një njësie monetare të rritur për interesin gjatë një periudhe.
n n
r = (1+i) – Faktori i interesit akumulues dhe paraqet vlerën e një njësie monetare të rritur për interesat, në fund të periudhës (vitit) n .
Llogaritja e Anuitetit vjetor të Barabartë
n
r (r- 1) n
A = H ------------ ose A = H . V
r n
– 1 p
(1,07)4
. (1,07 -1) 1,31079601 . (0,07)
= 300.000------------------------- = 300.000---------------------------- = 88.568
(1,07)4
-1 1,31079601 - 1
PLANI I AMORTIZIMIT TE HUAS (me anuitete të barabarta)
Kushtet : - Shuma e Huas : 300.000
• Afati i Kthimit : 4 VJET
• Grejs Periudha: 1 VJET
• Norma e Kamatës 7%
• Anuitetet e barabarta: Vjetore
N.r ANUITETET KAMATA Kësti (pagesa) MBETJA
0 __ __ __ 300
1 88.568 21 67.568 232.432
2 88.568 16.27 72.298 160.134
3 88.568 11.209 77.359 82.775
4 88.568 5.793 82.775 __
354.272 54.272 300
PLANI I AMORTIZIMIT TE HUAS (këste të barabarta vjetore)
• Shuma e Huas = 300.000 €
• Afati i Kthimit : 4 VJET
• Grejs Periudha: 1 VJET
• Norma e Interesit 7%
• Këste të BARABARTA : Vjetore
In = B.M n-1 X i H
R =----------
n
N.r ANUITETET I (interesi) R (Kësti) H – B.M
0 - - __ 300
1 96 21 75 225
2 90.75 15.75 75 150
3 85.5 10.5 75 75
4 80.25 5.25 75 -
352.5 52.5 300 0
ANUITETE TË NDRYSHUEShME (d.m.th. Këste të barabarta)
(Kushtet e huasë: H= 10.000, i = 10%, A= vjetore të ndryshueshme R =barabrta), n = 5 vjet.
In = BM n-1 X p H
R =----------
n
n A I (interesi) R (kësti) H ( BM )
0 - - - 10,000
1 3,000 1 2,000 8,000
2 2.800 800 2,000 6,000
3 2.600 600 2,000 4,000
4 2.400 400 2,000 2,000
5 2.200 200 2,000 -
∑ 13,000 3,000 10,000 -
ANALIZAT FINANCIARE Ligjërata-4
Kuptimi dhe Detyrat e Analizës Financiare

11. Etimologjia dhe Kuptimi i fjalës Analizë Fjala analizë rrjedh nga fjala greke “analysise”që d.m.th zbërthim (dekompozim) i një tërësie në pjesë përbërëse
Kuptimi “Analizë e Pasqyrave Financiare” APF shprehë tërësinë e procedurave dhe metodave që zbatohen për të nxjerrë nga PF informacione te duhura
në bazë të cilave mund të vlerësohet gjendja ekzistuese e një ndërmarrje dhe të merren vendime të duhura
Detyrat e Analizës Financiare janë: grumbullimi, verifikimi, analiza dhe interpretimi i treguesve financiar, me qellim të vlerësimit të gjendjes (situatës)
ekzistuese ekonomiko-financiare të ndërmarrjes në një moment të caktuar
Faktorët me ndikim në gjendjen (situatën) financiare të ndërmarrjes
- Faktorët e brendshëm: vëllimi i mjeteve disponuese fin, vëllimi i aktiviteteve, struktura e pasurisë, shkalla e harmonizimit ndërmjet pasurisë & burimeve
- Faktorët e jashtëm: masat e politikës ekonomike, stabiliteti monetar, portofoli i burimeve të jashtme financiare
Analiza financiare jep përgjigje në Pyetjet vijuese:- Si është duke ecë biznesi. - Cilat janë pikat e forta të tij. - Cilat janë dobësitë
- Pozita e ndërmarrjes në kuadër të veprimtarisë ku ajo bënë pjesë. - A është duke u përmirësuar apo keqësuar gjendja e ndërmarrjes
Gjendja (situata) financiare në të cilat mund të gjendet ndërmarrja
Ndërmarrja mund ta ketë një nga gjendjet (situatat) financiare si në vazhdim:
Gjendja (situata) konstituive (fillestare) financiare e karakterizon firmën në momentin e themelimit të sajë. Në këtë moment verifikohet gjendja konkrete
financiare, e cila në teori dhe praktikë njihet si fillestare, iniciale ose konstituive
Gjendja normale financiare i referohet situatave si në vijim: stabile, likuide dhe solvente
Gjendja stabile karakterizohet me stabilitet të përhershëm të raportit ndërmjet pasurisë (mjeteve) dhe burimeve
Gjendja likuide ka të bëjë me gjendjen financiare ku ndërmarrja është në gjendje ti përmbushë (shlyej) detyrimet e arritura (maturuara) për pagesë
Gjendja solvente ka të bëjë me gjendjen fin ku ndërm është në gjendje ti përmbush jo vetëm obligimet e arritura, por edhe ato që janë në fazën e arritjes
Gjendja e rënduar financiare ndërm e ka gjendjen e renduar fin nëse raportin ndërmjet pasurisë materiale dhe monetare nuk e ka të harmonizuar si
duhet. Gjendja e renduar financiare do të jetë atëherë kur pjesa më e madhe e pasurisë (mjeteve) gjenden në formë të angazhimit material, kurse një pjesë e
parëndësishme në formë monetare (në arkë ose në llogari rrjedhëse). Një situatë e tillë nënkupton pamundësinë e financimit të mëtejmë të riprodhimit
Gjendja e pavarur financiare ndërm e ka atëherë kur pjesën më të madhe të pasurisë e ka financuar nga burimet e veta. Ndërmarrja e cila është në gjendje
qe me burimet e veta ti mbulojnë 75% të nevojave financiare, konsiderohet se ka gjendje të pavarur financiare
Gjendja e varur financiare karakteristika themelore e kësaj gjendje është se shumica e mjeteve të ndërmarrjes rrjedhin nga burimet e jashtme të financimit.
Pra raporti ndërmjet burimeve vetjake dhe burimeve të jashtme (detyrimeve -borxhit) është në dem të burimeve vetjake, prandaj marrja e vendimeve afariste
bëhet nën ndikimin e plotë të faktorëve të jashtëm, përkatësisht të kreditorëve
Shfrytëzuesit e informatave
Menaxhmenti i ndërmarrjes ka nevojë të din për gjendjen fin të ndërm, në mënyrë që të dinë “ku gjinden” dhe çka duhet të ndërmerret në të ardhmen.
Të punësuarit e ndërmarrjes ka nevojë të din për gjendjen fin të ndërm, sepse e ardhmja e tyre dhe niveli i pagesave varet nga gjendja financiare e ndërm
Unioni i Punëtorëve(sindikata) ka nevojë të din për gjendjen fin të ndërm, sepse varësisht nga gjendja e ndërm edhe qëndrimet e sindikatës do të përcaktoen
Pronaret dëshirojn të dinë se me çfarë efektiviteti është duke u menaxhuar ndërm e tyre. Çfarë është profitabiliteti i ndërm dhe çfar fitimit do të marrin nga kapitali tyre i inves
Huadhënësit (bankat) të cilët ndërm i kanë dhënë kredi me afate të ndryshme, dëshirojnë të sigurohet se ndërm është në gjendje t’i shlyejë detyrimet
Furnitorët dëshirojnë të dinë për aftësitë paguese të ndërmarrjes
Agjencitë qeveritare Enti i statistikave ka nevojë për info për statistika kombëtare, ATK kërkon të dijë cilat janë të ardhurat mbi të cilat do të cakt.tatimet
Ndërmjetësuesit (Analistët) financiar duhet të dinë për gjendjen e ndërm në bazë të cilave mund tu japin rekomandime investit për ti blerë ose jo letra e sajë me vlerë
Burimet e të dhënave për analiza financiare janë:Bilanci i Gjendjes, Bilanci i Suksesit (PA), Pasq.e kapitalit të pronarit (ekuiteti), Pasq.e rrjedhës së parasë (cash flow)
Çfarë duhet te jenë informatat financiare për të qenë të përdorshme: Relevante, Te besueshme, Te krahasueshme, Te kuptueshme
Procedura e analizave financiare
I. Qëllimi Përcaktohet qëllimi se çka duhet të analizohet
II. Identifikimi Bëhet identifikimi i të dhënat relevante nga kontabiliteti dhe Verifikohet besueshmëria e të dhënave (të pasqyrave financiare)
III. Procesi Vendoset se cilat metoda (teknika) të analizës do të përdorën
IV. Llogaritja Bëhet krahasimi material i të dhënave (metoda horizontale dhe vertikale) dhe Bëhet llogaritja e raporteve të ndryshme
V. Krahasimi Krahasohen treguesit e raporteve sipas viteve dhe me mesataren e degës
VI. Interpretimi Interpretohen rezultatet dhe vlerësohet çfarë është gjendja: e kënaqshme, e mirë e rëndë
VII. Aksioni Varësisht nga rezultatet, vendoset të bëhen hulumtime të reja apo përcaktohen aksionet
BILANCI I GJENDJES
Origjina e fjalës Bilanc Fjala bilanc rrjedh nga italishtja “billancio” që do të thotë peshore me dy enë të barabarta, dmth gjithmon duhet të jetë në baraspeshë
Kuptimi “BGJ” e pasqyron gjendjen e pasurisë dhe burimet e pasurisë të një ndërmarrje në një datë të caktuar
Ekuacioni bazë i Bilancit të Gjendjes PASURIA = DETYRIMET + KAPITALI AKSIONAR
Format e përpilimit të Bilancit të Gjendjes: Forma vertikale dhe Forma horizontale
Struktura e Bilancit të gjendjes
BILANCI I GJENDJES
PASURIA DETYRIMET DHE KAPITALI AKSIONAR
Pasuria Afatshkurtër Detyrimet afatshkurta dhe afatgjata
Pasuria Afatgjatë Kapitali Aksionar

12. BILANCI I SUKSESIT (Pasqyra e të ardhurave)
Kuptimi “Bilanc i Suksesit” është pasqyrë e të hyrave dhe të dalave të një ndërm, për periudhën e caktuar kohore, nga raporti i të cilave shihet suksesi nder.
Qëllimi primar i BS është të pasqyrojë Fitimin Neto ose Humbjen Neto të periudhës raportuese.
Metodat e përpilimit të bilancit të Suksesit: - Metoda e shpenz.sipas funksionit (metoda e KMSH) dhe - Metoda e shpenz.sipas natyrës
Metoda e shpenzimeve sipas funksionit (metoda e KMSH) Te kjo metodë, shpenzimet klasifikohen sipas funksionit të tyre, si:
shpenzimet (kostot) e mallrave të shitura, shpenzimet (kostot) e shitjes dhe Shpenzimet (kostot) e administrimit
Metoda e shpenzimeve sipas natyrës Te kjo metodë kategoritë e të hyrave dhe të shpenzimeve grupohen sipas natyrës së tyre, ku:
- Të hyrat raportohen në krye të pasqyrës, të grupuara sipas natyrës së tyre (p.sh. të ardhurat nga shitja e mallrave, pastaj vinë të ardhurat nga kamatat etj)
- Shpenzimet raportohen në vazhdim në kategori të veçanta sipas natyrës së tyre (p.sh. shpenzimet e lëndës së parë, shpenzimet për paga, shpenzimet e
zhvlerësimit dhe amortizimit dhe shpenzimet e tjera operative)

13. Pasqyra e Rrjedhave të Parasë (Keshit)
Esenca e Pasqyrës së rrjedhave të parasë i raporton të hyrat (arketimet) dhe të dalat (pagesat) e parasë sipas kohës kur ato janë realizuar
Parimet e ndërtimit të pasqyrave - BGj dhe BS sipas parimit “të drejtave të konstatuara”, - PRrP sipas parimit kontabël i bazës së parasë
Standardi që rregullon paraqitjen e PRrP - SNK 7, - FAS 95 (Financial Accounting Standard -95)
Segmentet e rrjedhave të keshit Aktivitetet operative, A.investuese dhe A.financiare
Metodat e raportimit në Pasqyrat e rrjedhave të parasë - Metoda e Drejtpërdrejtë, - Metoda e Indirekte
Veprimet rregulluese Rasti i përpunuar
Arkëtimet nga shitja = Të ardhurat nga shitja + Blerësit në fillim – Blerësit në fund
Pagesa për blerjet = KMSH + Inventari në fund – Inventari në fillim + Furnitorët fillim – Furnitorët fund
Paga të paguara = Shpenzime pagash + Paga të pagueshme në fillim – Paga të pagueshme në fund
SHSHA të papaguara = SHSHA +Shpenzimet e shtyra në fillim – Shpenzime të shtyra në fund
Interesa të Paguar = Shpenzime Interesi + Interesa të pagueshëm në fillim – Interesa të pagueshëm në fund
Tatime të Papaguara = Shp. e tatimit – fitimi i periudhës + Tatim i pagueshëm në fillim – Tatim i pagueshëm në fund
FITIMI NETO
Shtohen: Zhvlerësimi dhe amortizimi i pasurisë Fikse dhe të paprekshme
Paksimet e pasurisë afatshkurtër (blerësit, inventarët, parapagimet)
Rritjet e detyrimeve afatshkurta (furnitorët, kreditë afatshkurta, detyrimet e shtyra)
Humbja nga shitja e pasurisë afatgjate (kur ato shiten me çmim nën vlerën kontabël)
Zbriten: Rritjet në pasurinë afatshkurtër (blerësit, inventarët, parapagimet)
Peksimet në detyrimet afatshkurta (furnitorët, kreditë afatshkurta, detyrimet e shtyra)
Fitimi nga shitja e pasurisë afatgjatë
Neto Paratë (keshi) nga Aktivitetet Operative

14. Analiza e Pasqyrës së Rrjedhave të Parasë (Keshit)
- Gjendja e rëndomtë e Pasqyrës së Rrjedhës së Parasë
- Gjendja e Rrjedhës së Parasë nga aktivitetet Operative
- Nëse gjendja e RrPO është NEGATIVE
Dmth se ndërm nuk është ne gjendje qe nga aktivitetet Op te gjeneroj sasi te mjaftueshme te parëse, ndërsa, për ta ruajtur likuiditetin e vetë mbështetet ne financim te jashtëm
- Nëse gjendja është ZERO apo POZITIVE
Dmth se ndërm ka gjeneruar me shume hyrje parash sesa qe ka pas dalje parash. Pra ka tepricë parash për ti përdorur për investime te ndryshme apo për ti shlyer borxhet e veta
- Gjendja e Rrjedhës së Parasë nga aktivitetet INVESTUESE
- Gjendja e rëndomtë është negative
- Situata e gjendjes Pozitive
Atëherë kur ndërm e bën shitjen masive te Pasurisë Fikse, Pasurin Jo Fikse (kur behet zëvendësimi i menjëhershëm i teknologjisë) dhe Pasurinë Financiare
Llojet e analizës
Sipas subjekteve qe bëjnë analizën:analiza e brendshme dhe e jashtme
Sipas objektit të analizës: analiza e bilancit të gjendjes (pronësisë) dhe analiza e bilancit të suksesit (të ardhurave)
Sipas kriterit kohor: analiza financiare statike (vertikale) dhe analiza financiare dinamike (horizontale, vazhdimësisë, tendencës)
Analiza financiare Statike (Vertikale) njihet edhe si analizë e strukturës sepse e tregon përbërjen e zërave të ndryshëm të bilancit të gjendjes apo të suksesit
të një vitit, me qellim të nxjerrjes së vlerësimeve për strukturën ekonomike, financiare ose pronësore të firmës
Analiza Statike (Vertikale) e paraqet çdo zë të bilancit në përqindje p.sh.
- Në bilancin e suksesit zëri kryesor përdoret si vlerë bazë dhe të gjithë zërat tjerë krahasohen me atë
- Në bilancin e gjendjes p.sh. Aktivi gjithsej shënohet me 100% dhe çdo aktiv i veçantë paraqitet si përqindje ndaj aktivit gjithsej
Analiza financiare dinamike (Horizontale) - Analiza dinamike (horizontale) i tregon variacionet e një strukture të dhënë vlerash në kohë
- Analiza dinamike përkatësisht horizontale kërkon disponimin e një vargu bilancesh sipas viteve të së njëjtës firmë që analizohet
- Analiza e qartëson evoluimin në kohë të elementeve më të rëndësishme të gjykimit mbi ndërmarrjen
- Meqë analiza konsiston në evidentimin e tendencave në kohë të pozicioneve të rëndësishme bilancore për atë kjo metodë njihet edhe si metoda e analizës së trendit apo të tende

15. RAPORTET FINANCIARE Ligjërata-5
I. Raportet financiare: Raportet e Likuiditetit, R.e Aktivitetit, R.e Borxhit (detyrime), R.e Mbulimit, R.e Rentabilitetit (Fitimit), R.e Vlerës së Tregut
Raportet e Likuiditetit:
- Kuptimi “Likuiditet” -Likuiditeti i ndërm shprehë aftësinë e sajë që ti përmbushë (shlyej) detyrimet afatshkurta në ditën e matarimit të tyre për pagesë
- Definimi më i plotë i Likuiditetit -Përveç aftësisë së ndërmarrjes për ti përmbushur (shlyer) detyrimet afatshkurta të maturuara për pagesë, megjithatë ajo
pas përmbushjes së detyrimeve afatshkurta duhet të disponojë sasi të mjaftueshme të mjeteve qarkulluese për vazhdimin e aktivitetit afarist pa ndërprerje
- Raportet e Likuiditetit: - Raporti rrjedhës (korrent), - Raporti i shpejtë (prova acide), - Pasuria qarkulluese neto (Kapitali Punues Neto )
1. Raporti rrjedhës (korrent)-Kuptimi “Raporti rrjedhës” tregon aftësin e ndërm që me pasurinë afatshkurtër ti përmbushë (shlyej) detyrimet afatshkurta
Pasuria Afatshkurtër 2007 2006
Raporti rrjedhës = -------------------------------------- 2.241.000 2.196.000
Detyrimet Afatshkurta R.rr =----------------- = 2,72 ----------------- = 2,80
823.000 783.000
Dmth. Ndërmarrja në vitin 2007 çdo 1 € të detyrimeve afatshkurta e ka të mbuluar me 2,72 € pasuri afatshkurtër. 0se
Ndërmarrja disponon me 2,72 € pasuri afatshkurtër për të shlyer çdo 1€ detyrime afatshkurta të maturuara për pagesë ose
Ndërmarrja disponon 2,72 herë më shumë pasuri afatshkurtër sesa qe ka detyrime afatshkurta
Analiza e treguesit të “raportit rrjedhës”
- Krahasimi i treguesit me treguesin e vitit paraprak
- Krahasimi i treguesit me treguesin e ndërmarrjeve tjera të të njëjtës veprimtari
- Nuk mund të krahasohen treguesit e raportit rrjedhës të ndërmarrjeve të veprimtarive të ndryshme
- I volitshëm konsiderohet raporti 1,5 : 1
Dobësia e raportit rrjedhës
Dobësia e raportit rrjedhës është se ai është tregues agregat i likuiditetit që nuk e merr parasysh diferencën e shkallës së likuiditetit të pasurisë qarkulluese
Masat qe duhet të ndërmerren nëse likuiditeti është në shkallë të ulët:
të shesë pasurin fikse të pashfrytëzuar, - të rrisë huat afatgjata, - të rrisë kapitalin aksionar, - të prolongojë investimet e planifikuara.
2. Raporti i Shpejtë (Prova Acide)-Kuptimi “Raport i Shpejtë” bazohet në atë se Stoqet (inventari) e kanë shkallën më të ulët të likuiditetit në kuadër të
pasurisë afatshkurtër (më ngadalë mund të shndërrohen në para), andaj për llogaritjen e likuiditetit të një shkalle më të lartë, nga Pasuria afatshkurtër zbriten Stoqet.
Pasuria Afatshkurtër – Stoqet 2007 2006
Raporti i Shpejtë = ------------------------------------------------- 2.241.000 – 1.329.000 2.196.000 – 1.235.000
(Prova Acide) Detyrimet Afatshkurta PSh = ------------------------------- = 1,11 = -------------------------------- = 1,23
823.000 783.000
Interpretimi i treguesit të fituar të Raportit të Shpejtë
Dmth. Ndërmarrja në vitin 2007 çdo 1 € të detyrimeve afatshkurta e ka të mbuluar me 1,11 € pasuri afatshkurtër më shkallë të lartë të likuiditetit. ose
Ndërmarrja disponon me 1,11 € pasuri afatshkurtër me shkallë të lartë të likuiditetit për të shlyer çdo 1 € detyrime afatshkurta të maturuara për pagesë
Analiza e Treguesit të Raportit të shpejtë
- krahasimi i treguesit me treguesin e vitit paraprak, - krahasimi i treguesit me treguesin ndërmarrjeve tjera të të njëjtës veprimtari
3. Pasuria Qarkulluese Neto (Kapitali Punues Neto)-Kuptimi “KPN” llogaritet si diferencë ndërmjet Pasurisë Afatshkurtër dhe Detyrimeve Afatshkurta
PQN(KPN) = Pasuria Afatshkurtër – Detyrimet Afatshkurtra
2007 2006
PQN = 2.241.000 – 823.000 = 1.418.000 ose 63,2% 2.196.000 - 783.000 = 1.413.000 ose 64,3%
Në vitin 2007, pasuria afatshkurtë është e fin.nga burimet afatgjata në shumë prej 1.418.000 € përkatësisht 63,2% , ndërsa pjesa tjetër nga burimet afatshkurta
II. Raportet e Aktivitetit (raportet e menaxhimit të pasurisë - mjeteve)
Periudha Mesatare e Arkëtimit, P.Mesatare e Pagesave, Koeficienti i Qarkullimit të Stoqeve (inventarit), K.i Qarkullimit të Pasurisë Fikse, K.i Qarkullimit të Pasurisë Totale
Periudha Mesatare e Arkëtimit
Shitja e mallrave me kushte të ndryshme të afatit të arkëtimit: -Shitja me afat të shtyrë të arkëtimit, -Shitja me para të gatshme, - Shitja me parapagim
Kuptimi “Periudha Mesatare e Arkëtimit” tregon kohen mesatare prej shitjes së mallrave deri të arkëtimi i kërkesave nga blerësit
360 Të Ardhurat neto nga shitja Llogarit e Arkëtueshme
PMA = ----------------------------------------------- KQA = -------------------------------------- PMA = ----------------------------------- =
Koeficienti i Qarkullimit të Arkëtimeve Llogaritë e arkëtueshme Të Ardhurat Neto nga shitja
2007 2006 360
3.992.000 3.721.000
KQA = --------------- = 5,88 herë ---------------------- = 5,03
678.000 740.000
360 360
PMA = ------------ = 61 ditë ------------------ = 71 ditë
5,88 5,03
PMA sa më e vogël dmth se ndërm ka qenë më efikase në arkëtimin e kërkesave sepse koha prej Shitjes deri të Arkëtimi i kërkesave ka zgjatë më shkurtë.
KQA sa më i lartë që është dmth se ndërmarrja ka qenë efikase në arkëtimin e kërkesave
Krahasimi i treguesit; Krahasimi me vitin paraprak, Krahasimi me PMA të ndërmarrjeve të të njëjtës veprimtari
Periudha Mesatare e Pagesave
Blerja e mallrave me kushte të ndryshme të afatit të pagesës: -Blerja me afat të shtyrë të pagesës, -Blerja me para të gatshme, -Blerja me parapagim
Kuptimi “Periudha Mesatare e Pagesave” tregon kohen mesatare prej blerjes së mallrave deri të pagesa e detyrimeve
360 Kostot e mallrave të shitura
PMP = ----------------------------------------------- KQP = ------------------------------------------
Koeficienti i Qarkullimit të Pagesave Llogaritë e pagueshme
2007 2006
2.680.000 2.500.000
KQP = --------------- = 18,11 herë -------------------- = 18,38 herë
148.000 136.000
360 360
PMP = ------------ = 19,88 ditë ------------------ = 19,59 ditë
18,11 18,38
Krahasimi: -Krahasimi me vitin paraprak, -Krahasimi me mesataren e degës, -Krahasimi me treguesit e arkëtimit

16. Koeficienti i Qarkullimit të Stoqeve (Inventarit) - Informata qe fitohet
Koeficienti i Qarkullimit të Stoqeve tregon se sa herë brenda vitit ndërmarrja ka arrite ta bëj rrotullimin e stoqeve në para të gatshme (dmth. para-stoqe-para)
-Sa më i shpejtë të jetë qarkullimi i stoqeve dmth se ndërmarrja më shpejtë i siguron paratë dhe e rritë likuiditetin e sajë
Të Ardhurat neto nga shitja 2007 2006
KQS = --------------------------------------- 3.992.000 3.721.000
Stoqet KQS = -------------- = 3 herë ---------------- = 3 herë
1.329.000 1.235.000
KQS - sa më i lartë dmth se menaxhimi i stoqeve është efikas
Arsyet pse ndonjëherë ndërmarrja e ka KQS të ulët
KQS-i ulët mund të jetë rezultat i mbajtjes së sasis së madhe të rezervave të stoqeve (për shkak të rritjes së kërkesës në treg për lënd të parë ose për shkak të pengesave në furnizi)
Koeficienti i Qarkullimit të Pasurisë Fikse - është tregues i efikasitetit të shfrytëzimit të pasurisë fikse të ndërmarrjes
KQPF e jep informatën “Sa të Ardhura neto nga shitja i gjeneron ndërmarrja me Pasurinë e sajë fikse”
Të Ardhurat neto nga shitja 2007 2006
KQPF = ------------------------------------ 3.992.000 3.721.000
Pasuria Fikse (neto) KQPF = ----------------- = 5,40 € ------------------- = 4.98 €
739.000 747.000
Dmth se, në vitin 2007, ndërmarrja për çdo 1 € pasuri fikse të angazhuar ka realizuar 5,40 € të Ardhura neto nga shitja.
Krahasimi: - me vitin paraprak, - me mesataren e degës
Nëse ky tregues është më i vogël se mesatarja e degës dmth se: - Kapacitetet nuk shfrytëzohen në masë të duhur ose kapacitetet janë të tepërta
- Pajisjet me të cilat disponon ndërmarrja janë jo- produktive
Koeficienti i Qarkullimit të Pasurisë Totale - është tregues i efikasitetit të shfrytëzimit të pasurisë totale të ndërmarrjes
Të Ardhurat neto nga shitja 2007 2006
KQPT = ----------------------------------------- 3.992.000 3.721.000
Pasuria Totale KQPT = ------------------ = 1,23 ------------------- = 1,18
3.250.000 3.148.000
Dmth:- Në vitin 2007, e tërë pasura e ndërmarrjes është rrotulluar mesatarisht 1,23 herë ose
- Në vitin 2007, ndërmarrja ka realizuar të ardhura neto nga shitja 1,23 herë më shumë se sa është pasuria totale e sajë ose
- Për çdo 1 € të pasurisë së angazhuar ka realizuar 1,23 € të Ardhura neto nga shitja
Nëse Qarkullimi i Pasurisë Totale ka shënuar rënje në krahasim me vitin paraprak atëherë menaxhmenti duhet ta shqyrton:
- politikën e kreditimit të blerësve, - politikën e pagesës së detyrimeve, - ta analizojë qarkullimin e stoqeve dhe të ndërmerr masa të duhura
III. Raportet e Borxhit (ngarkesës me detyrime)
Informatat që fitohen -Nga raportet e borxhit fitohen informatat se në çfarë shkalle ndërmarrja financohet përmes futjes në borxhe (detyrime)
Raportet e borxhit janë: - Norma e Borxhit dhe -Raporti ndërmjet Borxhit total dhe Kapitalit aksionar
Norma e Borxhit (detyrimeve) - Çka tregon Norma e Borxhit
Norma e Borxhit tregon se sa përqind e pasurisë së ndërmarrjes është financuar përmes borxhit (detyrimeve)
Borxhi (Detyrimet) total 2007 2006
NB= ------------------------------------- 1.454.000 1.410.000
Pasuria totale NB = --------------- = 0,45 ----------------- = 0,45
3.250.000 3.148.000
Në vitin 2007, ndërm 45% të pasurisë së vet e ka financuar përmes borxhit (detyrimeve) ndërsa pjesën tjetër prej 55% e ka financuar me kapitalin aksionar
Nëse ndërm do të likuidohej në këtë situatë, atëherë Vlera Neto e Shitjes do të ishte 0,45 € për 1 € vlerë, para se furnitorët do të fillonin ta duronin humbjen.
Raporti ndërmjet Borxhit total (detyrimeve totale ) dhe Kapitalit aksionar (Strukturën e burimeve të financimit)
Ky tregues tregon Strukturën e burimeve të financimit (pjesëmarrjen e Borxhit dhe pjesëmarrjen e Kapitalit aksionar në financimin e ndërmarrjes)
2006 2007
Borxhi (detyrimet) Total 1.454.000 1.410.000
---------------------------------- = --------------- =0,74 ----------------- = 0,81
Kapitalit aksionar 1.976.000 1.738.000
Dmth. Në vitin 2007, përmes borxhit janë financuar 0,74 € për çdo 1€ të financuar nga kapitali aksionar
Pra, financimi përmes Borxhit ka pjesëmarrje më të vogël në krahasim me Kapitalin aksionar
IV. Raportet e Mbulimit
Esenca e raporteve të mbulimit -Raportet e mbulimit janë raporte ndërmjet Shpenzimeve të Financimit dhe aftësisë së ndërmarrjes që ti shlyejë ato
Disa nga treguesit e mbulimit:- Mbulimi i Kamatës, - Mbulimi i Anuiteteve, - Mbulimi i Pagesave Fikse
Mbulimi i Kamatës
Çka tregon “Mbulimi i Kamatës”? Mbulimi i kamatës tregon “ Sa here mbulohet kamata nga fitimi Operativ (fitimi para kamatës dhe tatimit –EBIT)
Fitimi Operativ (EBIT) 2007 2006
Mbulimi i Kamatave =------------------------------------ 400.000 380.000
Shpenzimet për Kamata MK = -------------- = 4,71 herë -------------- = 5,43 herë
85.000 70.000
Dmth: Në vitin 2007, ndërmarrja me Fitimin Operativ e mbulon 4,71 herë shumën e kamatës vjetore ose
Fitimi Operativ është 4,71 herë më i lartë se shpenzimet vjetore në emër të kamatës
Mbulimi i Anuiteteve - Detyrimet ndaj Anuiteteve
Për huat e marra, përveç kamatës, element tjetër i detyrimeve janë edhe këstet e maturuara për pagesë (kamata + kësti = anuiteti)
Për dallim nga kamata e cila paguhet nga Fitimi para tatimit, pagesa e Këstit vjetor bëhet nga Fitimi pas Tatimit & për këtë kjo pagesë duhet të kthehet në gjendjen para tatimit
Fitimi Operativ
Mbulimi i Anuiteteve = -----------------------------------------
Kamata + Kësti
(1–Norma e Tatimit në fitim)
Sa duhet të jetë Së paku raporti i mbulimit të anuitetit - Raporti i mbulimit të Anuitetit duhet të jetë Së paku 1 (një)
Nëse Raporti i mbulimit të anuitetit është më i vogël se 1 (një ) kjo do të thotë së me Fitimin operativ nuk mund të mbulohen detyrimet ndaj anuiteteve
psh. Nëse raporti i mbulimit të anuitetit është 0,95 (95%) kjo do të thotë se Fitimi Operativ ka para të mjaftueshme për shlyerjen e vetëm 95 % të detyrimeve
ndaj anuiteteve

17. Mbulimi i Pagesave Fikse - Pagesat fikse
Përveç pagesës së kamatës dhe këstit, ndërm mund të ketë edhe detyrime tjera fikse për pages psh. pagesa për lizing dhe pagesa e dividendëve për aksionet preferenciale (div.fiks)
Lizingu paguhet nga Fitimi para Tatimit, ndërsa dividendi preferencial nga Fitimi pas tatimit , formula e mbulimit të pagesave fikse është si në vazhdim
Fitimi Operativ
MPF = ----------------------------------------------------------------------------------
Kamata + Lizingu + Kësti + Dividendat preferenciale
(1 – Norma e Tatimit në Fitim)
- Treguesi i fituar tregon se me sa € të Fitimit Operativ është e mbuluar çdo 1 € e pagesave fikse
- Sa më i lartë të jetë ky tregues d.m.th shkalla më e lartë e sigurisë për kreditorët (se do ta arkëtojnë kamatën dhe pjesën e kryegjësë -principalit), për Lizing
kompaninë (se do ta arkëtojnë kompensimin e lizingut) dhe për aksionarët preferencial (se do tu paguhet shuma e dividendit të kontraktuar që më parë)
V. RAPORTET E RENTABILITETIT(Raportet e Fitimit-profitabilitetit)
Raportet e Rentabilitetit (fitimit-profitabilitetit) japin informacione për Sukseset (efektet) afariste të ndërmarrjes. Raportet e Rentabilitetit (fitimit):
1. Marzhi (koeficienti ose norma) i Fitimit në krahasim me të Ardhurat neto nga shitja:
- Marzhi (koeficienti ose norma) i Fitimit Bruto, - Marzhi (koeficienti ose norma) i Fitimit Operativ dhe - Marzhi (koeficienti ose norma) i Fitimit Neto
2. Marzhi (koeficienti ose norma) Bazë i Fitimit
3. Marzhi (koeficienti ose norma) i Kthimit i Pasurisë Totale dhe
4. Marzhi (koeficienti ose norma) i Kthimit i Kapitalit aksionar
Marzhi i Fitimit Bruto Fitimi Bruto 2007 2006
Marzhi i Fitimit Bruto (MFB) = ---------------------------------- 1.312.000 1.221.000
Të Ardhurat neto nga shitja MFB = ---------------- = 0,33 (33%) ----------------- = 0,33 (33%)
3.992.000 3.721.000
Dmth. Në vitin 2007, ndërm në çdo 1 € të Ardhura neto nga shitja, realizon 0,33 € (33%) Fitim Bruto ose Pjesëmarrja e Fitimit Bruto në të Ardhurat neto nga shitja është 33%
Si mund të ndikohet në rritjen e Marzhit të Fitimit Bruto përmes:- rritjes së sasisë së shitjes, - rritjes së çmimeve të shitjes, - uljes së shpenzimeve të drejtpërdrejta
Marzhi i Fitimit Operativ Fitimi Operativ 2007 2006
Marxhi i Fitimit Operativ (MFO) = ---------------------------------- 400.000 380.000
Të Ardhurat neto nga shitja MFO = ---------------- = 0,10 (10%) ----------------- = 0,10 (10%)
3.992.000 3.721.000
Dmth. Në vitin 2007, ndërm në çdo 1 € të Ardhura neto nga shitja, realizon 0,10 € (10%) FO ose Pjesëmarrja e FO në të Ardhurat neto nga shitja është 10%
Çka ndikon në Marzhin e Fitimit Op-përveç faktorëve që ndikojn në Marxhin e Fitimit Bruto varët edhe nga lartësia e shpenz të shitjes dhe administratës
Marzhi i Fitimit Neto Fitimi Neto 2007 2006
Marxhi i Fitimit Neto = ---------------------------------- 201.000 198.000
Të Ardhurat neto nga shitja MFN = -------------- = 0,0504 (5,04%) ----------------- = 0,053 (5,3%)
3.992.000 3.721.000
Dmth. Në vitin 2007, ndërm në çdo 1 € të Ardhurat neto nga shitja, realizon 0,0504 € (5,04%) FN ose Pjesëmarrja e FN në të Ardhurat neto nga shitja 5,04%
Çka ndikon në Marzhin e Fitimit Neto-faktorët me ndikim në MFB dhe MFO plus kamatat dhe tatimi në fitim
Marzhi Bazë i Fitimit {Basic Earning Power (BEP)}
Fitimi Operativ (EBIT) 2007 2006
Marxhi Bazë i Fitimit (MBF) = --------------------------------- 400.000 380.000
Pasuria Totale MFPT = ---------------- = 0,123 (12,3%) -------------- = 0,120 (12,0%)
3.250.000 3.148.000
Dmth.Në vitin 2007, për çdo 1 € të Pasurisë Totale të angazhuar ndërm ka realizuar 0,123 € (12,3%) FO, përkatësisht në 100 € pasuri totale të angazhuar ka realizuar 12,3 € FO
Ky raport përmirësohet përmes: rritjes së ardhurave nga shitjet (sasisë ose të çmimeve), reduktimit të shpenzimeve operative, mirbajtjen së nivelit të njëjtë
të të Ardhurave neto por duke i zvogëluar mjetet (pasurinë) totale të angazhuar
Marzhi i Kthimit nga Pasuria Totale (ROA)
Fitimi Neto 2007 2006
MKPT = ---------------- 201,000 198,000
Pasuria totale MKPT = ------------ = 0.0619 (6,19%) ----------- =0.0629 (6,29%)
3,250,000 3,148,000 Treguesi krahasohet
Dmth.Në vitin 2007, për çdo 1 € të Pasurisë Totale të angazhuar ndërm ka realizuar 0,0619 € (6,19%) FN, pra në 100 € pasuri totale të angazhuar ka realizuar 6,19 € FN
Marzhi i Kthimit i Kapitalit aksionar (ROE)
Fitimi Neto 2007 2006
Marxhi i Kthimit i Kapitalit aksionar (MKKa) = -------------------- 201.000 198.000
Kapitalit aksionar MFK = -------------- = 0,1119 (11,19%) ------------ = 0,1139 (11,39%)
1.796.000 1.738.000
Dmth në vitin 2007, ndërm në çdo 1 € të KA të angazhuar ka realizuar 0,1119 € (11,19%) FN, apo në 100 € të KA të angazhuar ka realizuar 11,19 € F.Neto
Ekuacioni DU PONT Kthimi nga Pasuria Totale (ROA = Retuern on Total Assets)
Kthimi nga Pasuria Totale (ROA) = Marzha e Fitimit Neto x Koeficienti i Qarkullimit të Pasurisë Totale
Fitimi Neto Të Ardhurat neto nga shitja
Forma e detajuar: Kthimi nga Pasuria Totale (ROA) = --------------------------------------- x ----------------------------------------
Të Ardhurat neto nga shitja Pasuria Totale
201.000 3.992.000
KPT = ---------------- x -------------------- = 5,04 x 1,23 = 6,19 %
3.992.000 3.250.000
Dmth në vitin 2007, ndërm ka realizuar normën e kthimit 6,19% nga Pasuria Totale e sajë. Apo në 100 € PT të angazhuar, ka realizuar 6,19 € Fitim neto.
Kthimi nga Kapitali Aksionar (ROE = Return on Equity)
Kthimi nga Kapitali aksionar (ROE) = Kthimi nga Pasuria Totale (ROA) x Multiplikatori i Kapitalit aksionar
Pasuria Totale 3,250,000
Forma e detajuar: Kthimi nga Kapitali aksionar (ROE) = ROA x --------------------- ROE = 6,19 % x ------------------- = 6,19 x 1,809 = 11,20 %
Kapitali aksionar 1.796.000
Fitimi Neto Të Ardhurat neto nga shitja Pasuria Totale
ROE = -------------------------------- x ---------------------------------- x ---------------------
Të Ardhurat neto nga shitja Pasuria Totale Kapitali aksion.
Dmth në vitin 2007, ndërm ka realizuar normën e kthimit prej 11,20% nga KA (pasuria vetjake) apo në 100 € KA të angazhuar, ndërm ka realizuar 11,20 € FN

18. VI. RAPORTET E VLERËS SË TREGUT Ndërmarrjet për të cilat llogariten RVT
Raportet e Vlerës së Tregut janë karakteristikë (llogariten) vetëm e Shoqërive aksionare
Treguesit kryesor të Vlerës së Tregut janë:- Fitimi Neto për aksion, - Dividendi për aksion, - Raporti ndërmjet Çmimit të Tregut për Aksion dhe
- Fitimit Neto për Aksion, - Raporti i Pagesës së Dividendit, - Norma e kthimit nga Dividendi
Fitimi neto për aksion (EPS) Kapitali Aksionar = 421.000
Fitimi Neto – Dividendat preferenciale 201.000 – 0 Nr. i aksioneve = 4.210
FNA = ---------------------------------------------------------- = ------------- = 47,74 € Çmimi i aksionit = 100
Numri i Aksioneve të zakonshme 4.210
Dmth në vitin 2007, Fitimi neto për një aksion të zakonshëm është 47,74 €.
Shpërndarja e fitimit neto për një aksion ky fitim, varësisht nga politika e menaxhmentit, u shpërndahet aksionarve në formë të dividentës ose një pjesë të riinvestohet
Informata për investitorin për ta Vlerësuar kthimin e mundshëm nga Investimi në Aksione.
Dividendi për aksion
Fitimi neto – Dividendat preferenciale – Fitimi i mbajtur 201.000 - 0 – 58.000 143.000
DA = -------------------------------------------------------------------------------- DA = ----------------------------- = ---------------- = 33,97 €
Numri i Aksioneve të zakonshme 4.210 4.210
Raporti ndërmjet Çmimit të tregut për aksion dhe Fitimit neto për aksion
Çmimi i tregut për aksion 160 Supozojmë se Aksionet e ndërmarrjes shiten në treg me çmim 160 €/Aksion
Ç/F (ang. P/E) =-------------------------------------- = --------- = 3,35
Fitimi neto për aksion 47,74 Dmth:Tregon periudhën e kthimit e të mjeteve të investuara
Caktimi i Çmimit të Pritur të tregut të aksionit të zakonshëm
Përmes këtij raportit mund të caktohet edhe Çmimi i Pritur i tregut i aksionit të zakonshëm të ndërmarrjes (3,35 x 47,74 = 160 €)
Psh.nëse treguesi i raportit ndërmjet Çmimit të tregut për aksion dhe Fitimit neto për aksion është p.sh. 9, ndërsa Fitimi neto për aksion 20 €, atëher Çmimi i
Pritur i tregut i aksionit të zakonshëm do të jetë 180 € (9x20)
Ndërsa, nëse Çmimi aktual i tregut i aksionit do të jetë 150 €, kjo do të thotë se çmimi i tregut i këtyre aksioneve është i NËNÇMUAR
Raporti i Pagesës së Dividendit
Dividendi për aksion 33,97 (143.000 : 4.210)
RPD = ------------------------------------ =-------------------------------- x 100 = 71,16%
Fitimi Neto për aksion 47,74
Dmth se 71,16% e Fitimit Neto u është shpërndarë aksionarëve në formë të dividendit, ndërsa pjesa tjetër prej 28,84% është riinvestuar në ndërmarrje
Norma e kthimit nga Dividendi
Dividendi për Aksion 33,97
ND =-----------------------------------------------------------= ---------- x 100 = 21,2%
Çmimi i Tregut për Aksion të zakonshëm 160
Dmth se Norma e kthimit nga Dividendi (21,2%) tregon Normën e kthimit rrjedhës, të cilin e realizon aksionari në raport me Çmimin e tregut të aksionit
KONTROLLI (Auditimi) Ligjërata-6
Llojet e kontrollit dhe specifikat e tyre: K.Brendshëm:Veprimet kontrolluese, Objekt i kontrollit. K.jashtëm:Parimet themelore të K.të jashtëm, Procesi i K.të jashtëm
Të kuptuarit e “kontrollit” -Kontrolli është një proces i konstatimit të fakteve dhe i krahasimit të tyre me normat (i madhësive të konstatuara me ato të
normuara) në bazë të cilave gjykohet për ekzistimin e shmangies eventuale (ndërmjet të konstatuarës dhe normave)
Llojet e kontrollit: Sipas sektorëve, Sipas funksioneve afariste, Sipas objektit, Sipas Subjektit, Sipas kohës kur zbatohet, etj
Kontrolli sipas sektorëve: - Kontrolli në sektorin teknik, - Kontrolli në sektorin ekonomik- financiar
Kontrolli sipas subjektit kontrollues: - Kontrolli i Brendshëm dhe - Kontrolli i jashtëm
Kontrolli i Brendshëm
Kryesit e Kontrollit të Brendshëm ekspertet brenda ndërmarrjes të cilët duhet të kenë “duar të pastra” dhe “mendje të kthjellët”
Kuptimi K.i brendshëm zbatohet me qellim që të verifikohet së a janë duke u realizuar detyrat ashtu siç janë parashtruar si dhe ti zbuloj dobësit-devijimet,
dmth Kontrolli i brendshëm zbatohet me qellim qe të parandalohen devijimet e nëse ka ndodhë të mos përsëritët
Pse menaxhmenti e zbaton kontrollin e brendshëm me qellim që:
- të sigurohet se punët në ndërmarrje zhvillohen ashtu siç janë parashtruar (dmth. sigurohet se janë duke u zbatuar politikat e përcaktuara nga menaxhmenti)
- të ruajtjes së integritetit të mjeteve, - të pengimit dhe zbulimit të veprimeve të dëmshme, - të përgatitjes me kohë të raporteve financiare etj.
Objekti i kontrollit: Pasqyrat financiare, Arka, Xhirollogaria, Llog.arkëtueshme (blerësit dhe debitorët tjerë), Llog.pagueshme (furnitorët dhe kreditorët tjerë), Pagat dhe
mëditjet, Stoqet (inventarët), Prodhimit në proces, Produktet e gatshme, Mjetet kryesore (pasuria fikse).
Parimet e Kontrollit janë: Ligjshmërisë, Befasisë, Njëkohësisë, Vazhdimësisë, Ndarjes së Operativës nga Evidenca, Konstatimit të përgjegjësisë,
Pavarësisë së organeve të kontrollit, Dokumentimit me shkrim etj.
Kontrolli i Jashtëm
Kryesit e “Kontrollit të Jashtëm” Kontrolli i jashtëm kryhet nga ekspert apo firma të licencuar për punë të tilla
Parimet themelore të KJ: Pavarësia, Ndershmëria, Objektiviteti, Kompetenca profesionale dhe kujdesi i nevojshëm, Besueshmëria, Sjellja profesionale, Standardet teknike
Inicuesi i kontrollit: Organet shtetërore, Menaxhmenti
Metodat e kontrollit: - Metoda e inspektimit bëhet kontrolli i dokumentacionit me përzgjedhje dhe me kapërcim
- Metoda e revizionit kontrollohet i gjithë dokumentacioni qe ka të bëjë me detyrën për të cilën është marrë vendimi
Revizioni - Etimologjia e fjalës revizion, fjala revizion rrjedh nga latinishtja REVISIUM që do të thotë rishikim
Revizioni në kontekst të revizionit financiar do të thotë rishikim i dokumentacionit financiar në bazë të cilit konstatohet rregullsia e aktiviteteve afariste
Karakteri i revizionit ka karakterin KORRIGJUES, sepse ka për qellim që të korrigjohet diçka qe është bërë e që nuk ka qenë në rregull gjatë veprimtarisë
afariste të subjekti ekonomiko- juridik
Procesi i Revizionit: - Përpilimi i Planit, - Mbledhja dhe vlerësimi i fakteve, - Komunikimi i rezultateve

19. PLANIFIKIMI FINANCIAR (si element kryesor i planifikimit në tërësi) Ligjërata-6.1
Kuptimi Menaxhim Strategjik është proces i përhershëm i përshtatjes së ndërm me mjedisin e jashtëm si dhe ndikimi i saj në mjedisin e jashtëm, në përputhje me obje.e ndërm
Aktivitetet e procesit të menaxhimit strategjik, janë: - Përcaktimi i Misionit dhe Vizionit (këto të dyja e përcaktojnë doktrinën-filozofinë) të ndërmarrjes
- Analiza e mjedisit të brendshëm, - Analiza e mjedisit të jashtëm, - Përcaktimi i objektivave afatgjatë, - Zgjedhja e Strategjisë, - Zbatimi i Strategjisë, - Kontrolli dhe Vlerësimi i
komponenteve të menaxhimit strategjik dhe rishikimi i tyre
Misioni i ndërm përcakton:- PSE ndërm është krijuar dhe ekziston, - ÇFAR funksionesh do të kryej ajo - Për KËND do ti kryej ato funksione, dhe - SI do ti plotësojë funks
Vizioni i ndërm shpreh atë se ÇFARË dëshiron të bëhet në të ardhmen, përkatësisht, Vizioni është përshkrimi i destinacionit ku ne dëshirojmë të shkojmë
Objektivat psh. rritja vlerës së shitjeve etj.
Llojet e Planeve financiare për nga kriteri kohorë: - Plani afatgjatë (Strategjik), - Plani afatshkurtër
Llojet e Planeve financiare për nga dinamika e aktiviteteve financiare: - Plani bazë, - Planet operative
Planifikimi i Pasqyrave Financiare B.S – Rr F – B.Gj - Metoda e Planifikimit Financiar (planifikimit të pasqyrave financiare)
Metoda e “përqindjes mbi shitjet” -Sipas kësaj metode Nevojat financiare planifikohen duke u mbështetur në Nivelin e Shitjeve të Parashikuara,
shumëzuar me përqindjen e pjesëmarrjes të çdo zërit të bilancit, që ndryshon përpjesëtimisht me vëllimin e shitjeve (variablat) +
-Menaxhmenti financiar duhet parashikuar edhe variablat e mjedisit të jashtëm: psh norma e inflacionit, normat e kamatës, ndryshimet e kursit valutor etj
Procedura - Fillohet me parashikimin e të ardhurave nga shitja (p.sh. + - 25%)
Supozimi për zbatimin e kësaj metode - ruajtja e raporteve relative (strukturës) të shpenzimeve të ndryshme në krahasim me të ardhurat e parashikuara
Bilanci i Suksesit i Planifikuar
Emërtimi 2006 % 2007
Shitja 1.2 + 25 (rritje) 1.500
Kostot e mallrave të shitura 900 75 (900/1.200) 1.125
Fitimi i tatueshme 300 25 375
Tatimi 90 30* (90/300) 112,5
Fitimi Neto 210 17,5 (210/1.200) 265,5
Dividendi 70 33,33* (70/210) 87,5
Fitimi i mbajtur 140 66,67* (140/210) 175
Bilanci i Gjendjes i Planifikuar
Pasuritë 2006 Pjesm. % 2007 Detyrimet dhe kapitali 2006 Pjesm. % 2007
Keshi 200 16,67 250 Llo. pague. 400 33,33 500
(200/1.200)
Llog. e ark. 400 33,33 500 Det. Pagu. 400 N.n 400
Stoqet 600 50 (600/1200) 750 Gj. de. rrje. 800 900
Gj. p. rrjedh 1.2 1.5 Borxhi af.gj 500 N.n 500
Pa.Fik (net) 800 66,67 (800/1200) 1 Gj. d. af gj. 500 500
Kapitali
Gj. Pasu. 2 2.5 Aksi. zakon 300 N.n 300
Fiti. i mbaj. 400 N.n* 575
Gj. Kapitali 700 875
Nevojat për fonde shtesë (EFN) 2.500- 2,275=225 € Gj. D+K 2 2.28
RISKU DHE MENAXHIMI I TIJ Ligjërata-7
Përkufizimi i riskut -Risku mund të përkufizohet si shansi (mundësi) për të humbur
Risku kur janë në fjalë investimet shprehë mundësin që Kthimet e realizuara të devijojnë nga Kthimet e pritshme
Pikënisja në menaxhimin e riskut është Identifikimi i Faktorëve të riskut
Burimet e riskut, Relacioni ndërmjet kohës dhe riskut, Relacioni ndërmjet riskut dhe kthimit
Matja e riskut bëhet në bazë të: Probabilitetit, Kthimit të pritur, devijimit standard dhe koeficientit të variacionit
Probabilitetit (pi) -Me probabilitet definohet shansi se një variabël do të realizohet
Dispersioni (shpërndarja) i probabilitetit Shprehë përcaktimin e probabilitetit të realizimeve të mundshme
Kthimi i pritshëm ( k) shprehë kthimet që investitori pretë se do ti ketë. Pritjet e investitorit do të ndryshojnë varësisht nga faktorët e jashtëm të rrezikut, që
mund të jenë kushte recesionit ekonomik (pesimist), kushtet normale (i mundshëm) dhe kushtet e ekspansionit ekonomik (optimiste)
Për ta llogaritur Kthimin e Pritshëm së pari duhet ti dimë Kthimet e projektuara (parashikuara) sipas viteve (ki)
_ n _
k = Σ ki . pi k - kthimi i pritur, pi - probabiliteti se norma e “i”-të do të ndodhë, ki – kthimi i projektuar
_ i =1
k= k1.p1 + k2 . p2 +..+ kn .pn
Llogaritja e Kthimit të pritshëm
Rezultati i mundshëm Kthimet e projektuara Probabiliteti Kthimi i pritshëm
(k) (p) -
( k )
PROJEKTI A
Pesimist 100 0,20 20
I mundshëm 333 0,60 200
Optimist 500 0,20 100
1,00 -
k = 320
PROJEKTI B
Pesimist 80 0,25 20
I mundshëm 300 0,50 150
Optimist 600 0,25 150
1,00 -
k = 320

20. Varianca dhe Devijimi (shmangja) standard e Kthimit të pritshëm
A Kthimi i
projektuar
Kthimi i
pritur
Devijimi Devijimi
katror
pi
-
(ki) - - - (k- ki)2
. pi
( k ) (k- ki) (k- ki)2
1 100 320 48.4 0,20 9.68
2 333 320 13 169 0,60 101
3 5oo 32o 180 39.4 0,20 6.48
n - 16.261
δ2
= Σ (k- ki)2
. pi
Varianca (δ2
) =
t =1
n - 128
δ = √ Σ (k- ki)2
. pi
Devijimi Standard (δ) =
t =1
B Kthimi i
projektuar
Kthimi i
pritur
Devijimi Devijimi
katror
pi
-
(ki) - - - (k- ki)2
. pi
( k ) (k- ki) (k- ki)2
1 80 320 57.6 0,25 14.4
2 300 320 20 400 0,50 200
3 600 32o 280 78.4 0,25 19.6
n - 32.4
δ2
= Σ (k- ki)2
. pi
Varianca (δ2
) =
t =1
n - 185
δ = √ Σ (k- ki)2
. pi
Devijimi Standard (δ) =
t =1
Koeficienti i variacionit
Devijimi Standard
Koeficienti i Variacionit = -------------------------------
Kthimet e pritshme
128 185
A. CV = -------------- = 0,4 B. CV = -------------- = 0,58
320 320
Probabiliteti dhe Kthimi i pritshëm
Gjendja në
ekonomi
Probabiliteti Normat e pritura të
kthimit
Kthimi i Pritshëm
A B A B
pi ki ki pi X ki pi X ki
Recesion 0,2 10% -4% 2,0% - 0,8%
Normale 0,6 18% 18% 10,8% 10,8%
Ekspansion 0,2 26% 40% 5,2% 8,0%
18,0 % 18,0 %
Llogaritja e Devijimit Standard
A ki - - - pi -
k ki - k (ki – k)2
(ki – k)2.
pi
Rec. 10% 18% -8% 64 0,2 12,8
Nor 18% 18% 0% 0 0,6 0
Eksp. 26% 18% 8% 64 0,2 12,8
Varianca 25,6
Devijimi standard (δ=√25,6) 5,06%
Sa me i lartë është Devijimi standard atëherë Investimi është me shkallë më të lartë rrezikut - Krahasimi me projektin B
B ki - - - pi -
k ki - k (ki – k)2
(ki – k)2.
pi
Rec. -4% 18% -22% 484 0,2 96,8
Nor 18% 18% 0% 0 0,6 0
Eksp. 40% 18% 22% 484 0,2 96,8
Varianca 193,5
Devijimi standard (δ=√193,6) 13,91%
Koeficienti i Variacionit Mënyra e Llogaritjes
δ 5,06 13,91
CV =--_------- A. CV = ---------- = 0,281 B. CV = ---------- = 0,772
K 18 18
CV- Koeficienti i Variacionit
δ – Devijimi Standard
__
k - kthimi i pritur
Projekti me Koeficient të Variacionit më të ulët është më i favorshëm për realizim (d.m.th. A është më i favorshëm)
BUXHETIMI I KAPITALIT Ligjërata-8

21. Objektivat Studimore-Të Kuptuarit e Investimeve, Të kuptuarit e “Buxhetimit të Kapitalit”, Metodat e Vlerësimit të Invest.Kapitale, Krahasimi dhe Zgjedhja (marrja e vendimit) e Invest.Kapit
INVESTIMET - mund të definohen si angazhim i një shume mjetesh në kohen e tashme, në pritje të kthimit të tyre me efekte më të mëdha në të ardhmen
Llojet e investimeve
INVESTIMET KAPITALE
Kuptimi i investimeve kapitale paraqet angazhimin e një shume mjetesh (?) në prona reale afati i shfrytëzimit i të cilave është më i gjatë se një vit
Llojet kryesore të investimeve kapitale:
- Investimet Kapitale Eko kanë të bëjnë me angazhi. e mjeteve në veprimtarit eko, në krijimin e kapac.prodh-shërb që gjenerojnë të ardhura të përsëritshme disa vite me rradhë
-Investimet Kapitale jo-ekonomike përfshijnë investimet në veprimtarit jo- ekonomike
Kuptimi i “Investimeve Kapitale - Ekonomike”
Janë investime në pasuritë (mjetet) e ndërm.prodh-shërb, me të cilat ajo zhvillon aktivitet eko dhe gjeneron të ardhura të përsëritshme për më shumë se një vit
Komponentët e Investimeve Kapitale, janë:
a) Investimet në mjetet Kryesore:- toka, objektet ndërtimore me instalime, pajisjet, mjetet transportuese, pronat intelektuale etj.
b) Investimet në Mjetet Qarkulluese
BUXHETIMI I KAPITALIT është proces i përhershëm i Grumbullimit të ideve për investime (Projekteve Investuese), Vlerësimit të Projekteve Investuese,
Krahasimit të Projekteve Investuese dhe Zgjedhja e Projektit Investues (marrja e Vendimit Investues)
Metodat e Vlerësimit të PI
• Norma mesatare e kthimit
• Periudha (afati) e Kthimit të mjeteve të investuara
• Vlera e tanishme (aktuale) neto
• Norma Interne (e brendshme) e kthimit
RRJEDHA EKONOMIKE
n EMERTIMI VITET
0 1 2 3 4 5
I TE ARDHURA. 0 1.026.00
0
1.080.00
0
1.080.00
0
1.080.00
0
1.190.085
1 Të Ardhurat nga Shitja - 1.026.00
0
1.080.00
0
1.080.00
0
1.080.00
0
930
2 Vlera e mbetur - - - - - 260.085
II. TE DALURAT 794.673 767.502 802.375 803.464 804.636 788.33
1 Investimet 794.673 - - - - -
2 Shpenzimet (pa amortizim
dhe kamata)
- 747.147 784.451 784.451 784.451 781.6
3 Tatimi në Fitim - 20.355 17.924 19.013 20.185 6.73
III Të Ardhu. Neto -794.673 258.498 277.625 276.536 275.364 401.755
1. Norma mesatare e kthimit
Mesatarja vjetore e të Ardhurave Neto
NMK =------------------------------------------------------------- x 100
Investimet
Shuma e të Ardhurave Neto 1.489.778
MVAN = ---------------------------------------- = ---------------- = 297.955
Vitet 5
297.955
NMK = ---------------- x 100 = 37,49 %
794.673 Dmth se: Mjetet e investuara do të kthehen sipas normës mesatare vjetor prej 37, 49 % .
2. Periudha (afati) e kthimit e mjeteve të investuara
Kuptimi i treguesit PKMI e shprehë kohen brenda të cilës nga të ardhurat neto (të rrjedhës eko) arrihet të kthehen të gjitha mjetet e investuara në projekt
Vlerësimi i projektit bazuar në këtë tregues Sa më e shkurtë të jetë periudha e kthimit e mjeteve të investuara projekti është më i pranueshëm për realizim & anasjelltas
Vitet Investimet Të ardhurat neto Investimet
e
pambuluara
Shuma vjetore Kumulativi Shuma
vjetore
Kumulativi
0 794.673 794.673 - - -794.673
1 - 794.673 258.498 258.498 -536.175
2 - 794.673 277.625 536.123 -258.55
3 - 794.673 276.536 812.659 +17.986
258.55
------------------- X 12 = 11,2
276.536
Krahasimi dhe Zgjedhja e PI bazuar në Periudhën e Kthimit të mjeteve të investuara
Rrjedha e
parasë
Investimi Investimi Investimi
A B C
0 -1.500 -1.500 -1.500
1 375 500 600
2 375 500 100
3 375 500 500
4 375 500 300
5 375 500 400

22. 3. Vlera e Tanishme Neto
Kuptimi “Vlera e Tanishme Neto” -VTN paraqet Shumën e të Ardhurave Neto të Diskontuara të Rrjedhës ekonomike të Projektit Investues
Si llogaritet VTN? VTN llog duke i shumëzuar me faktorin diskontues, të ardhurat neto të rrjedhës eko të secilit vit, pastaj mblidhen të ardh neto të diskontu
e
t AN n
VTN = Σ ------------------- ose
n=0
p
(1 + ------ )n
100
t
VTN = Σ ANn
. II n
n=0
p
n CFt
NPV = ∑ ---------
t=0
(1+k)t
Krahasimi dhe Zgjedhja e P.I
Investimi A Investimi B
Viti Ardh.neto Fak.disk. VTN Ardh.neto Fak.disk VTN
0 -250.000 1 -250.000 -250.000 1 -250.000
1 50.000 0,909 45.450 200.000 0,909 181.800
2 100.000 0,826 82.600 100.000 0,826 82.600
3 200.000 0,751 150.200 50.000 0,751 37.550
28.250 52.000
3.1. Vlera e Tanishme Neto Relative
VTN 315.068
VTNR = --------------------- = ---------------- = 0,40 Dmth çdo 1 € e investuar do të sjellë 0,40 € VTN
VT Investimeve 794.673
4. Norma Interne e Rentabilitetit (NIR) është ajo Normë Diskontuese e cila Vlerën e Tanishme Neto e bien (barazon) në Zero
e
t AN n t
O = Σ ----------------------------- ose O = Σ ANe
x II n
n=0 p n=0 n p
(1 + ----- )n
100
Vlera e tanishme Neto
Vitet Të ardhurat net Norma diskontues Faktori diskon. Vlera e Tanishme
0 -794.673 16% 1 -794.673
1 258.498 0,862068965 222.843
2 277.625 0,743162901 206.321
3 276.536 0,640657672 177.165
4 275.364 0,552291096 152.081
5 401.755 0,476113014 191.281
Gjithsej vlerat pozitive 949.691
Vlera e Tanishme Neto +155.018
Vitet Të ardhurat net Norma diskontues Faktori diskon. Vlera e Tanishme
0 -794.673 17% 1 -794.673
1 258.498 0,854700854 220.938
2 277.625 0,730513551 202.809
3 276.536 0,624370555 172.661
4 275.364 0,533650046 146.948
5 401.755 0,45611115 183.245
Gjithsej vlerat pozitive 926.601
Vlera e Tanishme Neto +131.928
Vitet Të ardhurat net Norma diskontues Faktori diskon. Vlera e Tanishme
0 -794.673 20% 1 -794.673
1 258.498 0,833333333 215.415
2 277.625 0,694444444 192.795
3 276.536 0,578703703 160.032
4 275.364 0,482253085 132.795
5 401.755 0,401877571 161.456
Gjithsej vlerat pozitive 862.493
Vitet Të Ardhurat Net Norma diskontues Faktori diskon. Vlera e
Tanishme
0 -794.673 10% 1 -794.673
1 258.498 10% 0,909090909 234.998
2 277.625 10% 0,826446280 229.442
3 276.536 10% 0,751314800 207.766
4 275.364 10% 0,683013455 188.077
5 401.755 10% 0,620921322 249.458
Gjithsej vlerat pozitive 1.109.741
Vlera e Tanishme Neto 315.068

23. Vlera e Tanishme Neto +67.820
Vitet Të ardhurat net Norma diskontues Faktori diskon. Vlera e Tanishme
0 -794.673 21% 1 -794.673
1 258.498 0,826446281 213.635
2 277.625 0,683013455 189.622
3 276.536 0,56447393 156.097
4 275.364 0,46650738 128.459
5 401.755 0,385543289 154.894
Gjithsej vlerat pozitive 842.707
Vlera e Tanishme Neto +48.034
Vitet Të ardhurat
net
Norma diskontues Faktori
diskon.
Vlera e Tanishme
0 -794.673 22% 1 -794.673
1 258.498 0,819672131 211.884
2 277.625 0,671862402 186.526
3 276.536 0,550706887 152.29
4 275.364 0,451399087 124.299
5 401.755 0,369999252 148.649
Gjithsej vlerat pozitive 823.648
Vlera e Tanishme Neto +28.975
Vitet Të ardhurat net Norma diskontues Faktori
diskon.
Vlera e Tanishme
0 -794.673 24% 1 -794.673
1 258.498 0,806451612 208.466
2 277.625 0,650364203 180.557
3 276.536 0,52448726 145.04
4 275.364 0,422973596 116.472
5 401.755 0,341107738 137.041
Gjithsej vlerat pozitive 787.576
Vlera e Tanishme Neto +7.097
Vitet Të ardhurat net Norma diskontues Faktori
diskon.
Vlera e Tanishme
0 -794.673 25% 1 -794.673
1 258.498 0.8 206.798
2 277.625 0,64 177.68
3 276.536 0,512 141.586
4 275.364 0,4096 112.789
5 401.755 0,32768 131.647
Gjithsej vlerat pozitive 770.500
Vlera e Tanishme Neto -24.173
VTNp
x (pn
– pp
)
pr
= pp
+ ------------------------
VTNp
– VTNn
pr
= Norma Interne e Rentabilitetit
pp
=Norma diskontuese me të cilën VTN është Pozitive për herë të fundit
pn
=Norma diskontuese me të cilën VTN është Negative për herë të parë
VTNp
=VTN për herë të Fundit Pozitive
VTNn
=VTN për herë të Parë Negative
VTNp
x (pn
– pp
) 7.097 x (25 – 24) 7.097
pr
= pp
+ ------------------------= 24 + --------------------------------------------
= 24 + ------------- = 24 + 0,23 = 24,23
VTNp
– VTNn
7.097– (- 24.173) 31.270

24. FINANCIMI AFATSHKURTËR Ligjërata-9
Objektivat studimore: Karakteristikat e Financimit Afatshkurtër, Burimet e financimit afatshkurtër, Kostoja e financimit
Burimet Afatshkurta të Financimit
Karakteristikat e Financimit Afatshkurtër Afati i kthimit deri një vit (d.m.th maksimumi një vit ose më pak se një vit)
Përparësitë dhe dobësitë e burimeve afatshkurta të financimit
Institucionet financuese mund të jenë:- bankat, - institucionet mikro-financiare, - shoqëritë e sigurimeve, - lizing ndërmarrjet etj
Për nga obligimi i sigurimit, burimet e financimit afatshkurtër mund të jenë: - të pa-siguruara, - të siguruara
Burimet e Financimit Afatshkurtër të Pa-Siguruara: Detyrimet e llogaritura (Përkufizimet Kohore), Kreditë tregtare, Letrat tregtare (letrat me vlerë)
Tejkalimi në Llogarinë rrjedhëse (Overdraft), Kreditë bankare afatshkurta (zakonisht janë bankare), Kredia e njëhershme, Vija Kreditore, Marrëveshja për kredi të përsëritshme
Burimet e Financimit Afatshkurtër Të Siguruara:
I. Kreditë afatshkurta të siguruara me peng: 1. Kreditë afatshkurta, të siguruara duke lënë si peng Llogaritë e arkëtushme (kërkesat nga blerësit)
II. Faktoringu 2. Kreditë afatshkurta, të siguruara duke lënë si peng Stoqet (inventaret)
Burimet e Financimit Afatshkurtër të Pa- Siguruara
1. Përkufizimet Kohore (Detyrimet e llogaritura) ndërmarrja është e detyrueshme që ti paguaj, por Efekti financues rrjedh nga prolongimi i pagesës së tyre
Komponentët përbërëse:- Pagat Bruto të Punëtorëve , - Tatimi në fitim, - TVSh, - Pagesa e anëtarësisë (oda ekonomike etj)
Shembull:
Ndërmarrja i paguan pagat çdo 15 dit, në shumë totale 2.000.000 € . Kamata vjetore në kredi afatshkurte është 12% , rrjedh se:
- ndërmarrja i shfrytëzon pa-pagesë mjetet e punëtorëve mesatarisht 1.000.000 (2.000.000 :2)
- ndërmarrja do të realizon kursime në shpenzimet e financimit në nivel vjetor 120.000 € (1.000.000 x 0,12)
Nëse ndërmarrja vendos qe pagesat ti prolongojë për në fund të muajit atëherë:
- ndërmarrja do ti shfrytëzon pa-pagesë mjetet e punëtorëve mesatarisht 2.000.000 (4.000.000 :2)
- ndërmarrja do të realizon kursime në shpenzimet e financimit në nivel vjetor 240.000 € (2.000.000 x 0,12)
2. Kreditë Tregtare - Kushtet e pagesës:
1. Llogaria e hapur: 1.1. Kushti “COD” (Pagesa me rastin e dorëzimit të mallit - Cash on delivery)
1.2. Kushti “CBD” (pagesa para dorëzimit të mallit – Cash before delivery)
2. Pagesa me afat të shtyrë (Kredia tregtare – Detyrimet ndaj furnitorëve):
1.3.1. pa zbritje në pagesë
1.3.2. me zbritje në pagesë por me kusht
1.3. Pagesa me afat të shtyrë:
1.3.1. Pa zbritje në pagesë - Kushti: net 30 dmth se fatura duhet të paguhet në afat prej 30 ditë
- Kushti “net/15 EOM” (fund të muajit – End of the Month) që nënkupton se të gjitha mallrat e dorëzuara deri në fund të muajit duhet të paguhen deri me datën 15 të muajit të ardhshëm
1.3.2. Me zbritje në pagesë, por me kusht (p.sh. 2/10 net 30)
Kushtet e kreditimit:- Periudha e pagesës (kreditimit), - Periudha e zbritjes, - Përqindja e zbritjes (kasa skonto)
% e zbritjes 360
I = (----------------------------) x ( -----------------------------------------------------) =
100% - % e zbritjes Periudha e pagesës – Periudha e zbritjes
Shembull: K= 100.000 €, Kushtet: 2/10 net 30
Dmth. Nëse pagesa bëhet brenda 10 ditëve të para atëherë blerësi do të paguaj 98.000 (2% zbritje), ndërsa pas skadimit të dhjet ditëve të para ai obligohet qe
më së largu deri në fund të 30 ditëve ti paguan 100.000.€
% e zbritjes 360 2% 360
I = (----------------------------) x ( ----------------------------------------------------------) = (-----------------) x (-------------) = 2.04% x18 = 36,72%
100% - % e zbritjes Periudha e pagesës – Periudha e zbritjes 100% -2% 30 – 10
Dmth Nëse pagesa do të kryhej brenda 10 ditëve, në çdo 1 € detarime të faturës do të paguanim 0,98 €, përkatësisht më pak 0,02 € apo 2,04 % .
E meqenëse brenda një vitit ekzistojnë 18 periudha me nga 20 ditë (30-10) atëherë Kostoja vjetore e mosshfrytëzimit të lirimit do të ishte 36,72%
Nëse rritet norma e lirimit të ofruar në 3%, ndërsa kushtet tjera mbetën të njëjta d.m.th. 3/10 net 30
3% 360
= (-----------------) x (-------------) = 3,09% x18 = 55,62% Pra në këtë rast, Kostoja vjetore e mosshfrytëzimit të lirimit do të rritej (prej 36,72% në 55,62%)
100% - 3% 30 – 10
Nëse norma e lirimit mbetet e njëjtë (3%) ndërsa Shkurtohet përiudha e kreditimi nga 30 në 25 ditë, d.m.th 3/ 10 net 25

25. 3% 360
= (--------------) x (----------) = 3,093% x15 = 46,36% Në këtë rast, Kostoja vjetore e mosshfrytëzimit të lirimit do të zvogëlohej (prej 55,62% në 46,36%)
100% -3% 25 – 10
3. Letrat Tregtare
4. Tejkalimi në Llogarinë rrjedhëse (mbitërheqja nga llogaria rrjedhëse) (Overdraft)
Kuptimi-Banka e Lejon ndërmarrjen që për nevoja afatshkurta të aplikojë tejkalimin në llogarinë e vetë rrjedhëse, në mënyrë që në afat të shkurtër t’i
sigurojë burime të financimit. Pra përmes futjes në minus në llogarinë e vetë rrjedhëse, ndërmarrja i kryen pagesat afatshkurta (në këtë mënyrë ndërmarrja e
siguron financimin afatshkurtër)
Përvojat e Britanisë së Madhe Praktikohet qe për shuma mbi 15.000 £ banka të lejojë kredi, ndërsa nënë këtë shumë preferohet qe burimet e financimit të
sigurohen përmes tejkalimit në llogarinë rrjedhëse. Përvojat në Kosovë, Përparësitë, Dobësitë
5. Kreditë Bankare Afatshkurta
Kuptimi “Kredi Afatshkurtër” konsiderohen kredit të cilat merren me afat të kthimit (shlyhen) deri në një vit
Subjekte Kredi-dhënëse, zakonisht janë bankat
Llojet e kredive afatshkurta: - Kredia e njëhershme, - Vija kreditore - Marrëveshja për Kredi të Përsëritshme (Revolving Kredia)
5.1. Kredia e njëhershme
• Destinimi (grumbullimi i produkteve bujqësore, rritjen e stoqeve sezonale të materialit etj.)
• Afati i maturimit (1-9 muaj)
• Nënshkrimi i kontratës (ku janë të definuara kushtet e kreditimit)
• Norma e kamatës - varësisht nga boniteti kreditor i klientit
- Kreditimi i klientëve me Normën bazë (primare) të kamatës
- Kreditimi i klientëve me Normën bazë të kamatës +
Premia e rrezikut
• Kontraktimi i Normës Fikse të Kamatës ose Normës së ndryshueshme (fluktuive) të Kamatës
- Norma Fikse e kamatës = Normën e Deklaruar dmth. nuk ndryshon gjatë gjithë kohës së borxhit
- Norma e Ndryshueshme e kamatës (Norma Reale) ndryshon varësisht nga ndryshimi i Normës Bazë të kamatës
Shembull:
• Interesi Vjetor
Formula:
p
I = H . ------- . n
100
• Llogaritja e Interesit për periudha me të shkurta se një vit (muaj apo ditë)
p d
I = H . (------- x ---------)
100 360
“X” “Y”
H= 200.000; n = 90 ditë H= 200.000; n = 90 ditë
P = 7 % + 2 % = 9 % d.m.th. Norma nominale e
kamatës është 9% FIKSE
P = 9 % (7% + 2 %) për 30 ditë të para
= 10 % (8 % +2%) pas 30 ditëve
= 9,3 % (7,3 % +2%) pas 60 ditëve
p d p1 d p2 d p3 d
I = H (------ . -------) = I = H [(----- x ------) + (---- x-----) + (----- x -----)]
100 360 100 360 100 360 100 360
9 90 9 30 10 30 9,3 30
= 200.000 (--- x ------) = 4.500 € = 200.000 [(----- x ------) + (---- x-----) + (----- x
-----)]
100 360 100 360 100 360 100
360
= 200.000 (0,750% + 0,833% + 0,775%)
I = 4. 716 €
p nom 0,09 - Norma efektive e kamatës për 90 ditë është =
2,358% (4.716: 200.000)
(1+ --------) m
-1 =(1+ --------) 4
- 1 - Norma Efektive e kamatës Vjetore do të jetë
9,771%
m 4 (1+ p nom ) m
- 1 = (1+ 0,02358) 4
- 1
= (1 +0,0225)4
-1 = 9,308 %
.
• Gjetja e Normës së Interesit kur dihet Shuma e interesit (vjetor ose periodik)
Shuma e Interesit 360
Norma e Interesit = -------------------------- X -----------------------------------------
Principali (huaja) Ditët e shfrytëzimit të huas
Shembull:

26. Për një hua prej 50.000 €, e cila është shlye në fund të vitit huamarrësi ka paguar interes (kamatë) në shumë 4.000 €. Sa është norma e Interesit ?
50.000 360
Ni = -------------x ----------- = 8,0%
4.000 360
Nëse Huaja (principali - kredia) është shfrytëzuar vetëm 120 ditë, atëherë Norma e interesit rezulton të jetë
50.000 360
Ni = --------- x ---------- = 24,0%
4.000 120
Norma nominale dhe norma reale e interesit
• Norma Nominale e Interesit
Formula
NNI = Norma e interesit pa risk + Premia e riskut
• Norma Reale e Interesit
Formula
1 + norma nominale e interesit
NRI = ----------------------------------------------- - 1
1 + norma e Inflacionit
Interesi në avans
• Mënyra e Kthimit e Detyrimeve (interesit dhe principalit) kreditore
- Pagesa e interesit në avans (në fillim), ndërsa e
- Pagesa e principalit në afatin e maturimit
Nëse banka kërkon qe interesi (kamata) të llogaritet dhe të paguhet me avans (në fillim) atëherë Norma Efektive e interesit vjetore do të jetë më e
lartë.
• Kredia tek e cila interesi (kamata) llogaritet dhe paguhet menjëherë në fillim quhet Kredi e diskontuar
Shembull:
Banka “Z” i ka akorduar një kredi (hua) ndërmarrjes “S” me kushte si në vazhdim:
H= 50.000 € , afati i kthimit 1 vit, p = 8 %, interesi (kamata) llogaritet dhe paguhet në avans (fillim)
8
I = 50.000 x ------ x 1 = 4.000 €
100
• Banka do ti paguaj ndërmarrjes në xhirollogarin 46.000 € (50.000 -4.000) në emer të kredisë.
• Në fund të vitit ndërmarrja do ti paguaj bankës shumën prej 50.000 € në emër të kthimit të kredisë (me këtë i shlyen detyrimet)
• Norma Efektive e kamatës Vjetore për Huan (kredinë) me interes në avans do të jetë:
Interesi 360
NEKV = ------------------------ x ----------------------------------------
Huaja – Interesi Ditët e shfrytëzimit të huas
4.000 360
= ---------------------- x ------- = 8,7%
50.000 – 4.000 360
Pra, pagesa e kamatës në avans ka ndikuar qe NEKV të jetë më e lartë se norma e kamatës nominale (norma e kontraktuar) (8,7% >8%)
• Nëse kamata do të paguhej në afatin e maturimit të borxhit
Atëherë Norma Efektive do të ishte e barabartë më Normen Nominale të kamatës
- Banka do ti paguante ndërmarrjes 50.000.€
- Ndërmarrja do ta shlyente borxhin ndaj bankës duke paguar në fund të vitit 54.000. €
p nom
NEKV = (1+ ------- )m
- 1 = 1 + 0.08 -1 = 0.08 = 8%
M
5.2. Vija Kreditore
• Kuptimi i Vijës Kreditore
Është marrëveshje jo-formale ndërmjet Bankës dhe ndërmarrjes lidhur me shumën maksimale të kredisë të cilën banka i mundëson ndërmarrjes për
ti shfrytëzuar gjatë një vitit, por megjithatë, banka nuk është e obliguar patjetër që ti japë kredi ndërmarrjes p.sh. nëse kredibiliteti i ndërmarrjes gjatë vitit
bien
• Pra me këtë marrëveshje, Banka i jep ndërmarrjes të drejtën për të marrë kredi deri ne një shumë të caktuar, ndërsa ndërmarrja gëzon fleksibilitet sa
i përket shfrytëzimit të mjeteve
• Kamata paguhet vetëm në shumen e mjeteve të shfrytëzuara
• Vendimin për kreditim dhe maksimumin e kredisë, banka e merr pasi ta ketë bërë analizën e aftësisë kredituese të ndërmarrjes
• Me marrëveshje, ndërmarrja obligohet që ta mbajë saldon kompënsuese (10% deri 20%) e cila caktohet si % e kredisë së shfrytëzuar
• Shembull
• Banka i ka lejuar ndërmarrjes B vijën kreditore në shumë maksimale të kredisë prej 50.000 €, afati i maturimit një vit, norma nominale e kamatës
8% (6% +2%), llogaritja dhe pagesa e kamatës në fund, shfrytëzimi mesatar vjetor i huasë 50.000 €, saldoja kompensuese 20% e mjeteve të
shfrytëzuara.
• I = 50.000 x 0,08 = 4.000
Interesi 360 4.000 360
NEfKVD = ---------------------------- x ------- = ------------------------ x -------- = 10%
H – S. Kompensuese d 50.000 – 10.000 360

27. • Banka i ka lejuar ndërmarrjes “B” vijën kreditor në shumë maksimale të kredisë prej 50.000 €, afati i maturimit një vit, norma nominale e kamatës
8% (6% +2%), llogaritja dhe pagesa e kamatës me avans, ndërmarrja i ka shfrytëzuar mesatarisht në vit 40.000 €, saldoja kompensuese 20% e
mjeteve të shfrytëzuara.
• I = 40.000 x 0,08 =3.200
Interesi 360
NEfKVD = ----------------------------------------------------------------- x -------- =
H. e shfrytëzuar – Interesi – S. Kompensuese d
3.200 3.200
= ------------------------------------------ = ------------------- = 11,11%
40.000 – 3.200 – 8.000 28.800
5.3. Marrëveshja për Kredi të Përsëritshme (Revolving Kredia)
• Kuptimi “Marrëveshja për Kredi të Përsëritshme”
Marrëveshja për Kredi të Përsëritshme (Revolving Kredia) e nënshkruar ndërmjet Bankës dhe ndërmarrjes (kredi-kërkuesit) është një
detyrim formal-juridik, me të cilin banka detyrohet që ti japë kredi ndërmarrjes kurdo që ajo dëshiron (brenda afatit të marrëveshjes) deri në
shumën e maksimumit të përcaktuar me marrëveshje dhe sipas kushteve të përcaktuara me marrëveshje
• Marrëveshja për Revolvin Kredi në fakt është “Vija kreditore e garantuar”
• Afati i maturimit të kredisë deri në një vit
(mirëpo, me marrëveshje ky afat mund të parashihet edhe deri 5 vite e ndodhë edhe deri 7 vite – përket revolvinag kredia njihet edhe si
burim afatgjatë i financimit)
• Provizioni për mjetet e pashfrytëzuara
Meqë banka garanton dhënien e kredisë çdoherë kur ndërmarrja e kërkon, atëherë ajo obligohet për pagesën e provizionit (zakonisht
0,5%) në shumën e mjeteve të pashfrytëzuara
• Shembulli në vazhdim:
• Shembull:
Ndërmarrja “C” ka nënshkruar marrëveshjen për Revolving Kredi me bankën “D” në shumë prej 600.000 €, me afat të maturimit një vit, norma e
kamatës 11% (pagesa e kamatës në ditën e maturimit dmth, fund), provizioni për mjetet e pashfrytëzuara 0,5%. Ndërmarrja brenda vitit i ka shfrytëzuar
mesatarisht 400.000 €
• I= 400.000 x 0,11 = 44.000 €
• Kamata efektive vjetore do të jetë:
Interesi + Provizioni në mjetet e pashfrytëzuara 360
NEfKVD = -------------------------------------------------------------------- x -------- =
H. e shfrytëzuar d
44.000 + 1.000
= ------------------------------ = 11,25%
400.000
b) Burimet e Financimit Afatshkurtër të Siguruara
• Burimet e Financimit Afatshkurtër Të Siguruara und të jenë:
I. Kreditë afatshkurta të siguruara me peng:
1. Kreditë afatshkurta, të siguruara duke lënë si peng Llogaritë e arkëtushme (kërkesat nga blerësit)
2. Kreditë afatshkurta, të siguruara duke lënë si peng Stoqet (inventaret)
II. Faktoringu
1. Kreditë afatshkurta të siguruara duke lënë si peng Llogaritë e arkëtushme (kërkesat nga blerësit)
• Llogaritë e arkëtushme (kërkesat nga blerësit) janë pasuri me shkallë të lartë të likuiditetit
• Seleksionimi i kërkesave
• Shuma e kredisë mund të jetë deri 50-75% të vlerës së Llogarive të arketueshme
• Burim i shtrenjtë i financimit, ku norma e interesit të kontraktuar përbëhet nga norma primare e interesit + 2 - 5% premia e rrezikut + 1 -
3% provizioni, ku për bazë merret vlera e pengut
2. Kreditë afatshkurta të siguruara duke lënë si peng Stoqet (inventaret)
• Stoqet që mund të lihen si peng mund të jenë:
- stoqet e lëndës së parë
- stoqet e produkteve të gatshme
• Shuma e kredisë mund të jetë nën 50% të vlerës së Stoqeve
• Norma e Interesit të kontraktuar, zakonisht përbëhet prej normës primare të interesit + 2 - 5% premia e rrezikut
• Mundësia që të parashihet depozitimi i stoqeve për ruajtje në depo publike
• Parashikimi i mundësisë që ndërmarrja ti shesë stoqet, por me pëlqimin e kredidhënësit
3. Faktoringu
• Kuptimi i Faktoringut
Faktoringu paraqet shitjen e llogarive të arkëtueshme të ndërmarrjes (kërkesave afatshkurta nga blerësit) institucionit të specializuar
financiar - faktorit, para afatit të maturimit të tyre për arkëtim
BURIMET E FINANCIMIT AFATGJATË Ligjerata-9
Objektivat studimore: Karakteristikat e Financimit Afat-Gjatë, Format e financimit afatgjatë
TREGJET FINANCIARE NDËRKOMBËTARE
 Kuptimi i tregjeve financiare
Tregjet financiare janë vende të organizuara në të cilat tregtohet me instrumente të ndryshme financiare

28. Rrjedha aktiviteteve në Sistemin Financiar
Ndërmjetësuesit Financiar dhe Tregjet financiare
 Ndërmjetësuesit në Tregjet Financiare
 Brokerat
 Dilerat
 Bankat Investive
 Segmentet kryesore të Tregjeve financiare janë:
– Tregu i parasë
– Tregu i kapitalit
– Tregu i letrave me vlerë të derivuar
– Tregu valutor (devizore)
Tregu i parasë
 Kuptimi i tregut të parasë..
TP paraqet vendin ku takohen oferta dhe kërkesa për instrumentet financiare të borxhit, afati i maturimit i të cilave është një ose më pak se një vit
Objekt i tregtimit në tregun e parasë janë:
- Xhiro-paraja
Tregtohet me xhiro-paranë ditore dhe xhiro-paranë termine (deri në një vit) dhe
- Letrat afatshkurta me vlerë:
- Bonat e thesarit
- Letrat komerciale
- Akseptët bankare
- Certifikatat e depozitit
Tregu i kapitalit
 Kuptimi i tregut të kapitalit..
Tregu i kapitalit mund të definohet si treg ku tregtohet me instrumente financiare që kanë afat të maturimit më të gjatë së një vit
 Objekt i tregtimit në tregun e kapitalit, janë:
- Aksionet
- Obligacionet
- Kreditë Hipotekare
 Tregu PRIMAR dhe SEKONDAR i Kapitalit
Financimi me anë të Aksioneve
 Letër me vlerë që dëshmon pronësi
 Llojet e Aksioneve
- Aksionet e zakonshme
- Aksionet e preferuara
 AKSIONET E ZAKONSHME
 Aksionarët që kanë në pronësi aksione të zakonshëm janë pronar të ndërmarrjes
 Bartës të rrezikut
 Mundësia e mbetjes pa dividentë
 Kompensimi në rast falimentimi
 Vendimi lidhur me numrin dhe Vlerën nominale të aksioneve
 Maturimi i aksioneve
 Trajtimi fiskal
 Dividendi
 E drejta e votimit