1. BAB 11
Hazad Api dan Keselamatan
Nyawa
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

2. OBJEKTIF PEMBELAJARAN
• Memahami konsep hazad api/kebakaran
• Mengetahui konsep rangkaian tindak balas api
• Bagaimana pemindahan haba berlaku dalam kebakaran
• Menilai konsep sumber hazad api/kebakaran
• Mengenali sistem untuk mengenalpasti hazad api/kebakaran
• Mengetahui bagaimana mengatasi pengurangan hazad api.
• Memahami konsep keselamatan nyawa dan kebakaran
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

3. HAZAD API
• Hazad api merupakan keadaan yang mendatangkan
risiko api yang menyebabkan api menjadi semakin
semarak dan besar.
• 3 elemen yang diperlukan untuk memulakan dan
menyemarakkan api:
• Oksigen (Oxygen)
• persekitaran udara
2. Bahan api (Fuel)
• disebabkan oleh salahkendalian
3. Haba (Heat/Ignition/Temperature)
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

4. HAZAD API - samb
• Api atau pembakaran (combustion) merupakan
tindakbalas kimia di antara oksigen dengan bahan api
pembakaran.
• Pembakaran merupakan proses di mana api
menukarkan bahan api dan oksigen kepada tenaga
dalam bentuk haba.
• Keluaran sampingan (byproduct) akibat pembakaran.
• e.g. api dan asap
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

5. RANGKAIAN TINDAK BALAS API
• Untuk tindakbalas bermula, bahan berikut perlu ada:
• Sumber pencucuhan (ignition)
• seperti spark.
• Suhu tinggi (Suhu pencucuhan)
• Suhu di mana sesuatu bahan api boleh
menjulang kepada nyalaan yang lebih besar.
• Segi tiga
• bahan api, haba, oksigen
• Tetrahedron
• haba, agen pengoksida, (continues burning)
• Mod Membara (smoldering mode)
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

6. RANGKAIAN TINDAK BALAS API - samb
• Enough oxygen to sustain combustion,
• Enough heat to raise the material to its ignition temperature, and
• Some sort of fuel or combustible material.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

7. RANGKAIAN TINDAK BALAS API - samb
FIRE TETRAHEDRON
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

8. PINDAHAN HABA
• Haba dipindahkan melalui:
1. Pengaliran (conduction)
• Aliran tenaga secara langsung berlaku.
• Tenaga kinetik terhasil daripada objek bergerak
iaitu tenaga dalam satu-satu molekul.
Direct Contact
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

9. PINDAHAN HABA
1. Bahang (radiation)
• Getaran elektromagnetik memindahkan haba
kepada objek-objek pejal.
• e.g. api pada tangki minyak boleh disebarkan
kepada tangki minyak lain menerusi bahang.
Waves
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

10. PINDAHAN HABA
1. Perolakan (convection)
• Pindahan haba berlaku menerusi pergerakan/aliran gas
panas
• e.g. unggun api
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

11. SUMBER HAZAD API
• Flash point
• Suhu paling rendah untuk bahan (fuel) menghasilkan wap
bahan mudah terbakar yang secukupnya untuk terbakar
apabila ada unsur pencucuh (ignition).
• Fire point
• Suhu minima dimana wap bahan mudah terbakar tersebut
membakar secara berterusan dengan adanya sumber
pencucuh.
• Auto ignition temperature
• Suhu paling minima yang membolehkan wap bahan mudah
terbakar terbakar dengan sendirinya tanpa ada agen
pencucuh.
• Combustible liquids
• Bahan yang mempunya flash point lebih dari 100°F
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

12. SUMBER HAZAD API
• Jenis-jenis api:
• Kelas A
• Bahan-bahan pejal seperti kayu, plastik, kain &
tekstil, kertas, perumahan, pakaian.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

13. SUMBER HAZAD API
• Kelas B
• Cecair dan gas yang mudah bernyala. (flammable
liquids & gases)
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

14. SUMBER HAZAD API
• Kelas C
• Aliran elektrik hidup (live electricity)
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

15. SUMBER HAZAD API
• Kelas D
• Logam yang mudah terbakar dan teroksida seperti
aluminium, magnesium, titanium dan zirconium.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

16. SUMBER HAZAD API
• Kategori khusus
• Pengoksida atau bahan campuran yang terlalu aktif,
bahan mudah bernyala yang mengandungi oksigen,
asid nitrik, hidrogen peroksid, solid missile
propellants.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

17. SISTEM UNTUK MENGENALPASTI HAZAD API
• Diamond merah, biru, kuning dan putih digunakan
pada label produk, shipping carton dan bangunan.
• Pengkadaran adalah dalam julat 0 hingga 4:
• 0 mewakili tiada hazad.
• 4 mewakili tahap hazad yang serius/teruk.
• Warna mewakili kategori hazad:
• Merah – mudah bernyala dan terbakar.
• Biru – kesihatan
• Kuning – reaktif
• Putih – maklumat khusus
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

18. NFPA 704 SYSTEM
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

19. NFPA 704 SYSTEM - samb
Flammability / Susceptibility of Material to Burning / (Red)
Material will not burn. Example: water
0
Material must be pre-heated before ignition can occur. Example: corn oil
1
Material must be moderately heated or exposed to Example: diesel fuel oil
2 relatively high ambient temperature before ignition can
Liquids and solids that can be ignited under almost all Example: gasoline
3 ambient temperature conditions.
Materials that will rapidly or completely vaporize at Example: propane gas
4 atmospheric pressure and normal ambient temperature,
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

20. NFPA 704 SYSTEM - samb
Health Hazard / Type of Possible Injury / (Blue)
Material that on exposure under fire conditions would Example: peanut oil
0 offer no hazard beyond that of ordinary combustible
Material that on exposure would cause irritation but Example: turpentine
1 only minor residual injury.
Material that on intense or continued but not chronic Example: ammonia gas
2 exposure could cause temporary incapacitation or
Material that on short exposure could cause serious Example: chlorine gas
3 temporary or residual injury.
Material that on very short exposure could cause death Example: hydrogen cyanide
4 or major residual injury.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

21. NFPA 704 SYSTEM - samb
Reactivity / Susceptibility of Material to Burning / (Yellow)
Material that in itself is normally stable, even under fire Example: liquid nitrogen
0 exposure conditions, and is not reactive with water.
Material that in itself is normally stable, but which can Example: phosphorus (red or
1 become unstable at elevated temperatures and white)
Material that readily undergoes violent chemical Example: calcium metal
2 change at elevated temperatures and pressures or
Material that in itself is capable of detonation or Example: fluorine gas
3 explosive decomposition or reaction but requires a
Material that in itself is readily capable of detonation or Example: trinitrotoluene (TNT)
4 of explosive decomposition or reaction at normal
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

22. NFPA 704 SYSTEM - samb
Special Precautions / Protective Gear Required / (White)
Symbols specified in National Fire Codes, section 704
Material shows unusual reactivity with water Example: magnesium metal
(i.e. don't put water on it).
Material possesses oxidizing properties. Example: ammonium nitrate
OX (fertilizer used in Oklahoma City
bomb)
Other symbols commonly used
Material is an acid.
ACID
Material is a base (alkaline).
ALK
Material is corrosive.
COR
Material is radioactive.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

23. ALAT PENGESAN HAZAD API
• Thermal expansion detectors (Heat Detector)
• Menggunakan logam yang sensitif haba (heat-sensitive
metal) yang akan cair pada suhu tertentu dan
menyebabkan penggera kebakaran berbunyi.
PRINCIPAL
OF
OPERATION
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

24. ALAT PENGESAN HAZAD API - samb
• Photoelectric fire sensors (Smoke Detector)
• Mengesan perubahan dalam tenaga inframerah
apabila terkena asap.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

25. ALAT PENGESAN HAZAD API - samb
• Ionization or radiation sensors (Smoke Detector)
• Bahan radioaktif cenderung untuk mengion
apabila terdedah kepada asap dan penggera
kebakaran berbunyi.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

26. ALAT PENGESAN HAZAD API - samb
• Ultraviolet or infrared detectors (Heat Detector)
• Alat penggera kebakaran berbunyi apabila
terkena bahang api.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

27. PENGURANGAN HAZAD API
• Pengasingan elemen three triangle iaitu bahan api,
oksigen & haba.
• Penyimpanan cecair mudah bernyala/terbakar dengan
betul.
• Ganti dengan bahan yang tidak mudah bernyala.
• Sisihkan sumber pencucuhan dari bahan api.
• e.g. larangan merokok berdekatan dengan tangki
minyak.
• Sistem Pemadam Api (extinguisher).
• Pasukan bomba – polisi dan keperluan.
• Persediaan malapetaka – latihan.
• Strategi Pencegahan Kebakaran.
• e.g. sediakan tempat- OSH 1 (PH 3083) merokok.
MM/FS/CK/ZH khas untuk

28. KESELAMATAN NYAWA
• Kod keselamatan nyawa.
• Tertakluk kepada bangunan baru dan bangunan sedia
ada. (UBBL selepas tahun 1984)
• Keperluan minimum dalam rekabentuk laluan keluar
(exit) di bangunan.
• Pintu
• jelas & tingkap tidak disalahanggap sebagai
pintu.
• Bilangan laluan keluar.
• Keperluan minimum dalam rekabentuk laluan keluar
(exit) di bangunan.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

29. KESELAMATAN NYAWA - samb
• Susunatur laluan keluar
• tidak boleh terhalang.
• Jarak laluan keluar.
• Laluan keluar menghala ke kawasan lapang.
• Lampu kecemasan dan label pada laluan keluar.
• Pakaian kalis api (flame-resistant clothing).
• Program keselamatan nyawa.
• Cross-functional fire safety committee.
• Penilaian
• dilakukan secara berterusan.
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

30. KESELAMATAN NYAWA - samb
• Pelan semasa kecemasan.
• Kesedaran dan pencegahan
• latihan.
• Tindakbalas
• e.g. pekerja memahami pelan untuk kecemasan
dan mengamalkannya
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)

31. PROGRAM KESELAMATAN NYAWA
• Pengendalian bahan-bahan mudah meletup.
• Bahan mudah bernyala (flammable substance)
• Bahan mudah terbakar (combustible substance)
• Flash point
• Auto-ignition temperature
MM/FS/CK/ZH - OSH 1 (PH 3083)