4

1. “УГТАХУЙ”ӨЭМТ

2.  Òºðëºã íü íàðèéí á¿ðäìýë ìýäðýë øèíãýíèé ïðîöåññ
áºãººä óðãèéí õºãæèë ã¿éöñýí ¿åä óìàéí õºíäèé㺺ñ
óðàã áîëîí ò¿¿íèé ýëåìåíò¿¿ä ò¿ðýãäýæ áýëýã
ýðõòíèé ãàäíà ãàðàõ àæèëëàãààãààð òºãñºíº.
Òºðëºãèéí áýëòãýë ¿åä óðãèéí ò¿ð¿¿ëñýí õýñýã
äîîøëîí òºðºõ çàìààñ ÿëãàðàõ ñàëèàíû ãàðàëò
èõñýíý. Õýâëèéí äîîä õýñãýýð òîãòìîë áèø áàçàëæ
áàéãàà ìàÿãèéí ºâäºëò ¿¿ñíý.
 Æèðýìñíèé 40 äîëîî õîíîãòîéä ã¿éöýä íÿðàéí òºðºõèéã
õýâèéí áóþó õóãàöààíäàà ÿâàãäñàí òºðëºã ãýíý.

3.  Óìàéí õ¿ç¿¿ íýýãäýõ áóþó 1-ð ¿å. Àíõàí òºðºã÷
10-12 öàã, äàâòàíä 6-8 öàã ¿ðãýëæëýíý.
 Óðàã òºðºõ áóþó 2-ð ¿å. Ýíý íü 1-2 öàã
¿ðãýëæëýíý.
 Õîéòõûí ¿å áóþó 3-ð ¿å. 15-30 ìèíóò ¿ðãýëæëýíý.
Ýíý ¿åä èõýñ ãàðàõ áà áèåèéí æèíãèéí 0.5%-òàé
òýíöýõ õýìæýýíèé áóþó 150-300 ìë öóñ àëäàíà.

4.  Òºðºëò ýõëýõýýñ 10-14 õîíîãèéí ºìíº õ¿¿õýä
äîîøèëæ, àìüñãàëàõàä ÷ºëººòýé áîëæ, áèå
õºíãºðºõ ìýò ìýäðýìæ òºðíº.Òºðºëò äºõºæ
áàéãààã äàðààõ øèíæ¿¿äýýð ìýäýæ áîëíî.
 -Óóö íóðóóãààð ÷èëæ ºâäºõ
 -Îéð îéðõîí øýýñ õ¿ð÷, øºíº áîñ÷ øýýõ
 -¯òðýýãýýð áàãà çýðýã ñàëñàðõàã ç¿éë áóþó
ñàëèà ãàðàõ
 -Õýâëèéí äîîä õýñãýýð ÷àíãàð÷, áàãà çýðýã
áàçëàëò ºãºõ

5.  Òºðºëòèéí ¿åä áèåý ñóëëàõ, òàéâàí èòãýëòýé áàéõ àìüñãàëàà
çîõèöóóëæ ñóðàõ õýðýãòýé.
 Áàçëàëòûí ¿åä àìüñãàëàà çºâ çîõèöóóëæ , ºâäºëòèéí ¿åä ººðèéí
àìüñãàëä àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëæ ñóðñíààð ºâäºëòèéã ìýäðýõ
ìýäðýìæýý áàãàñãàæ ÷àäíà.
¯¿íèé òóëä:
 Áèåý ñóëëàõ
 Àìüñãàëàà çîõèöóóëàõ
 Áèåý àëü áîëîõ ýâòýéõýí áàéðëàëä áàéëãàõ
 ªâä㺺ð ñóóæ þì ò¿øèõ
 Îéð çóóð õºäëºõ
 Òºðºëòèéí ¿åä íºõºð, îéð äîòíû õ¿íòýéãýý õàìò áàéæ
òýäýíòýé ÿðèëöàõ

6.  Óìàéí æèãä áàçëàëò ýõýëñíýýñ õîéø õ¿¿õýä
äîîøèëæ óìàéí õ¿ç¿¿ á¿ðýí íýýãäýíý. Óìàéí
àãøèëò áóþó äóíøèëò òºðºõººñ õýä õîíîãèéí ºìíº
ýõëýõ áà öààøèä óìàéí áàçëàëò õîîðîíäûí çàé
õýäýí öàãààñ õýäýí ìèíóò õ¿ðòýë áîãèíîñ÷,
áàçëàëò íü òîãòìîë, æèãä, õ¿÷òýé áîëíî. 1-ð ¿å
àíõíû òºðºã÷äèéí õóâüä îéðîëöîîãîîð 10-18 öàã,
äàâòàí òºðºã÷äèéí õóâüä 7-10 öàã
¿ðãýëæèëíý. Óìàéí àìñàð á¿ðýí íýýãäýõýä óðàã
îð÷ìûí øèíãýí ãàðäàã.

8.  Óìàéí àìñàð á¿ðýí íýýãäñíýýñ õîéø õ¿¿õýä
òºðºõ õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý. Ýíý ¿åä óìàé ìàø
õ¿÷òýé áàçàëíà. Òà ãýäýñíèé áóë÷èíãàà
÷àíãàëæ, á¿õ õ¿÷ýýðýý ä¿ëæ õ¿¿õäýý
òºð¿¿ëíý. Ýíý ¿åä ýì÷, ýõ áàðèã÷èéí ¿ãèéã
àíõààðàëòàé ñîíñîæ, ä¿ëýëò õîîðîíäûí áîãèíî
õóãàöààíä õàìðààðàà ã¿í àìüñãàëæ, àìðàõûã
õè÷ýýõ íü ç¿éòýé. Õ¿¿õäèéí òîëãîé òºðìºãö òà
ä¿ëýõýý áîëüæ, ýõ áàðèã÷, ýì÷ íü õ¿¿õäèéã
ààæèì àëãóóð òºð¿¿ëíý.

9.  Õ¿¿õýä òºðñíººñ õîéø ýõýñ õîâõîð÷ ãàäàãøèëæ
ãàðàõ ¿èéã õýëíý. Õ¿¿õýä òºðñíººñ õîéø 5-30
ìèíóòûí äîòîð ýõýñ ñàëæ ãàðíà. Ýõýñ ñàëæ
ãàðñíû äàðàà áàãà çýðýã öóñ ãàðäàã. Ýíý ¿åä
ýì÷ òºðºõ çàìûã áîëîí óìàéí õ¿ç¿¿ã øàëãàíà.
Õ¿¿õäèéã 30-1 öàãèéí äîòîð àìëóóëæ
õºõ¿¿ëíý. Òà ºðººíä 2 öàã îð÷èì ýì÷ íàðûí
õÿíàëòàíä áàéæ áàéãààä òºðñíèé äàðààõ
õýñýãò øèëæèíý.

11. Àìàðæñàíààñ õîéø 6 äîëîî õîíîã áóþó 42 õîíîã
¿ðãýëæèëíý. Ýíý õóãàöààíä òàíû áèåä
æèðýìñëýëò, òºðºëòòýé õîëáîîòîé ãàðñàí
ººð÷ëºëò¿¿ä àðèëæ, õýâèéí áàéäàëäàà îðíî.
-Òºðñíèé äàðàà óìàéí äîòîð õàíàíä ¿¿ññýí øàðõ íü
òºëæòºë èõ õýìæýýíèé øàâõàðãà ãàðíà.Øàâõàðãà
íü ¿íýðã¿é áàéõ áºãººä ýõýí ¿åäýý óëààí õ¿ðýí
ºíãºòýé, 2 äàõü äîëîî õîíîãîîñ ºíãºã¿é áîëæ, 5-6 äàõü
õîíîãèéí äàðàà á¿ðýí àëãà áîëíî.
-Òºðñíèé äàðàà õºõ ÷èíýð÷, àíãèð óóðàã ÿëãàð÷, 1-3
õîíîãèéí äàðàà õºõºíä ñ¿¿ îðíî.

12.  Òºðñíèé äàðàà áèåèéí ýñýðã¿¿öýë ñóëàðñàí áàéäàã òóë
õàëäâàð îðîõîîñ ñýðãèèëýõèéí òóëä:
 Ãàäíà áýëýã ýðõòíèé ýð¿¿ë àõóéí äýãëýìèéã ìàø ñàéí
ñàõèæ, àðèóí öýâðèéí õýðýãñëèéã îéð îéðõîí ñîëüæ, ãàäíà
áýëýã ýðõòíýý ºäºð á¿ð á¿ëýýí óñààð óãààíà.
 Ǻâ õîîëëîíî. Àìèí äýìýýð áàÿëàã, èë÷ëýã, òýæýýëëýã òºðºë
á¿ðèéí õîîë õ¿íñèéã îéð îéðõîí, áàãà áàãààð õýðýãëýíý.
 Àëü áîëîõ òàéâàí, àÿ òóõòàé áàéæ, ºäºðò 8-12 öàã óíòàíà.
 Õÿðçàíãàà î¸óëñàí, ìýñ çàñëûí àðãààð òºðñºí áîë ºðõ,
õýñãèéí ýìíýëýã áîëîí ýìýãòýé÷¿¿äèéí ýìíýëýãò î÷èæ øàðõàà
öýâýðë¿¿ëæ àð÷èëíà.
 Øàâõàðãà á¿ðýí àëãà áîëòîë áýëãèéí õàðüöààíä îðæ
áîëîõã¿é

13.  Шавхарга: Энэ нь төрсний дараах эхний өдрүүдэд цусархаг,
3-4 дэх хоногоос махны шүүс шиг өнгөтэй, 10 дах
хоногуудаас өнгөгүй болох бөгөөд хэмжээний хувьд 3 дах
долоо хоногоос багасаж, 5-6 дах долоо хоног гэхэд бүрэн
ялгарахгүй болно. Хэрвээ шавхарга үргэлжлэн гарах, шинж
чанар нь өөрчлөгдөх, эвгүй үнэртэй болох зэрэг шинж
илэрвэл эмчид үзүүлэх хэрэгтэй.
 Хөх, хөхний сүү: Жирэмсний болон төрсний дараахан хэд
хоногт хөхнөөс ангир уураг ялгарах ба үүнд хүүхдийн биед
шаардлагатай шим тэжээлийн бодисоос гадна өвчнөөс
хамгаалах эсрэг бие агуулагддаг тул хүүхдийг төрөнгүүт нь
амлуулах хэрэгтэй.
 Хөхүүлэхийн өмнө хөхүүлсний дараа хөхөө сайн угааж
цэвэрлэх
 Хүүхдийг цаг барихгүй, дуртай үед нь цадтал нь хөхүүлэх;
 Хөхүүлсний дараа үлдэгдэл сүүг сааж хөхөө суллах ;

14.  Халууралт: Умайд халдвар орох, хөхөнд сүү зангирч
буглаа үүсэх зэрэг үед халуурч болох тул яаралтай
эмчид үзүүлэх ;
 Жирэмслэлтээс сэргийлэх талаар : Төрсний дараа
эхний 2 жилийн дотор дахин жирэмслэх нь эх ба
хүүхдийн эрүүл мэндэд эрсдэлтэй тул энэ хугацаанд
өрхийн эмчээсээ зөвлөгөө авч жирэмслэлтээс
сэргийлэх аргуудаас өөртөө тохирохыг сонгон
хэрэглэх

15.  Æèðýìñíèé õóãàöààíä õºõºº ìóó áýëäýõ
 Õºõºº îëîí äàõèí óãààõ õºõíèé òîëãîéä ýëäýâ ç¿éë äóð
ìýäýí õýðýãëýõ
 Àíãèð óóðãèéã îðîéòîæ àìëóóëàõ õ¿¿õäýä çºâõºí õºõíèé
òîâ÷èéã õºõ¿¿ëýõ
 Õºõèéã áóðóó ñààõ áà îãò ñààõã¿é áàéõ
 Æèðýìñíèé ñ¿¿ëèéí ñàðä õºõíèé äàðóóëãà òîãòìîë
õýðýãëýõ

16.  Æèðýìñýí ýìýãòýé á¿ð õ¿¿õäýý õºõ¿¿ëýõýä áýëòãýõ
õýðýãòýé. Õºõíèé òîëãîé õàâòãàé áóþó øèãäñýí áîë äîëîîâîð,
äóíä õóðóóãààð ÷èìõýæ, èìðýõ õºäºëãººíººð òîëãîéã íü
ãàðãàõ äàñãàë õèéíý.
 Õºõ¿¿ëýõèéí ºìíº ãàðàà çààâàë óãàà.
 Òºðñíèé äàðàà àëü áîëîõ ýðò àìëóóëæ, õºõºõ õóãàöààã
ààæèì íýìíý.
 Õºõíèé òîëãîéã çààâàë íºñººò õýñãèéí õàìò ¿ìõ¿¿ëíý.
 Õýðýãöýýòýé ¿åä õºõºº ñààõ íü õºõíèé òîëãîé õàãàðàõààñ
ñýðãèéëäýã.
 Õ¿¿õäèéã õºõºæ äóóñòàë õ¿ëýçíý, õºõíèé òîëãîéã àìíààñ íü
øóâòàð÷ àâàõã¿é, çóóëò ñóëàðñàí ¿åä 纺ëºí òàòàæ àâíà.
 Õºõíèé òîâ÷ øèãäñýí áîë íºñººò õýñãýýñ òàòàõ ìàÿãààð
èëëýã õèéíý.

17.  Жирэмсний 4 сараас эхлээд төрөх хүртлээ
амьсгалын дасгалыг тогтмол хийж байх нь төрөх
үед, төрсний дараа ч жирэмсэн эхэд маш их
тустай. Дасгал хийснээр хүний биеийн булчингууд
уян хатан болдог учраас жирэмсний үед хатуурах,
хэт шахалтаас үүсэх зовиурууд багасч, төрөх явцад
савны агшилтыг түргэсгэхэд тустай байдаг. Савны
агшилтад тохируулан амьсгалаа авч, гаргах, биеэ
суллах нь төрөлтийг удирдаж буй эмнэлгийн багтай
сайн хосолж, өвдөлтийг илүү бага мэдрэх болно.
Мөн түүнчлэн эхэст очих цусны хэмжээг
нэмэгдүүлснээр эх өөрөө ч өдөр тутамд хямрах,
стресстэх нь бага байдаг байна.

18.  Амьсгалын дасгалыг жирэмсний 4 дэх сараас эхлэн төрөх хүртлээ
өдөр бүр 15-20 минутаар 1 удаа хийж байхад хангалттай. Дасгалыг
хийхдээ: Тухтай газар завилан сууна. Сууж байхдаа ахар сүүлээ
гэмтээхгүй, өгзөг, нурууны өвчнөөс сэргийлэхийн тулд дороо дэр
ивж болно. Амьсгалын дасгал дараах хэлбэрээр хийнэ. Хамраараа
амьсгаа авч, амаараа амьсгаагаа гаргана. Амьсгаа гаргахдаа
уруулаа бага зэрэг жимиийгээд үлээж гаргана. Үлээж байгаа чимээг
та өөрөө сонсох ёстой.Амьсгал авч, гаргах явцад удаан гэгч нь 4
хүртэл тоолно. (эсвэл нөхөр тань хажууд чинь 4 хүртэл тоолоод өгч
болно). Дасгалыг хийх тусам амьсгалын багтаамж ихсэх тул тоолох
тоогоо нэмж болно. (тав, зургаа, долоо…).
 Амьсгаа авахдаа эхлэд гэдсээ, дараа нь уушгаа дүүргэнэ.
Гэдсээрээ амьсгалахдаа гэдэсний ханыг чангалж байгааг мэдэр.
Ингэж гэдсээр амьсгалах нь жирэмсний үеийн өтгөн хатах
зовиураас урьдчилан сэргийлнэ. Амьсгалаа гаргахдаа биеийнхээ
гэдэснээс өвдөг хүртэлх хэсгийг шээж байгаа юм шиг суллаж
өг.Амьсгал авах дасгалыг хийх үед аль болох гадны дуу чимээнээс
хол газар нүдээ аниад хийж буй дасгалдаа анхаарлаа сайн
төвлөрүүлэх ёстой.