2. Hardver i softver računara
• Ulazne jedinice računara
– Tastatura je osnovni ulazni uređaj, koji služi za
upisivanje podataka u memoriju računara. Sa
kućištem se povezuje kablom ili bežičnim putem.
3. • Miš je ulazni uređaj koji omogućava pomjeranje
pokazivača miša na ekranu, aktiviranje komandi,
selekciju i pomjeranje teksta i grafičkih objekata.
Danas je u upotrebi optički miš sa žičnom ili
bežičnom vezom sa centralnom jedinicom.
Sadrži: lijevi taster (jednostruki klik za
označavanje objekata, dvostruki uzastopni klik za
pokretanje programa, jednostruki klik na izabrani
objekat i držeći taster miša pomjerati objekat na
drugo mjesto na radnoj površini), desni taster
(otvaranje priručnog menija) i točkić (za
pomjeranje sadržaja ekrana).
4. • Skener je optički uređaj koji pretvara crtež, sliku
ili tekst u digitalan oblik. Savremeni skeneri mogu
obrađivati skeniran tekst.
• Površina osjetljiva na dodir (engl. ThouchPad)
služi za prenos pokreta prsta koji klizi po njoj,
čime se pomjera pokazivač miša na ekranu
monitora. Koristi se kod laptopa.
• Džojstik služi za pomjeranje pokazivača ili
odabranih objekata i za zadavanje komandi.
Koristi se prvenstveno za računarske igre, za
simulacije letenja ili vožnje automobilom.
5. • Digitalna kamera je ulazni uređaj, koji video zapis može
unijeti u memoriju računara.
• Veb kamera se koristi za internet komunikaciju, a u
mnogim računarima je i ugrađena.
• Digitalni fotoaparati su, takođe, ulazni uređaji, koji se
povezuju na računar pomoću kojih se u memoriju
računara unose fotografije.
• Čitač bar koda služi za brzo čitanje koda na robama u
prodavnicama.
6. • Izlazne jedinice računara:
– Monitor je izlazni uređaj koji prikazuje rezultate
obrade na ekranu. Prema tehnologiji kojom je
izrađen može biti: CRT monitor sa katodnom cijevi,
i LCD monitor sa tečnim kristalom i LED monitor sa
svijetlećom diodom. Veličina monitora se izražava
dijagonalom u inčima ( 1 inč = 2, 54 cm). Na
projekcionom platnu se može prikazati uvećana
slika većem broju korisnika uz pomoć LCD
projektora.
7. • Štampač je izlazni uređaj koji
obrađene podatke ispisuje
(štampa) na papiru. Prema
načinu ispisivanja štampači
mogu biti: iglični, tintni,
laserski i termički. Za ispis
crteža velikih formata koristi
se ploter.
• Zvučnik je uređaj za
reprodukciju zvuka pomoću
računara. Istu funkciju imaju i
slušalice.
8. • Ulazno – izlazne jedinice Postoji uređaji koji nisu
isključivo ulazni niti isključivo izlazni, jer u jednoj fazi
rada rade kao ulazni, a u drugoj rada kao izlazni. Iz tog
razloga pripadaju posebnim ulazno – izlaznim
jednicama računara.
• Modem je karakterističan predstavnik, jer pretvara
analogne telefonske signale u digitalne razumljive
računaru i obrnuto.
• Ekran osjetljiv na dodir radi kao monitor kada
prikazuje rezultate obrade, a s druge strane kao
površina osjetljiva na dodir služi kao ulazna jedinica.
• Multifunkcionalni uređaji rade u jednom režimu kao
skeneri, a u drugom kao štampači. Da bi se na
centralnu jedinicu računara mogli povezati ulazni i
izlazni uređaji koriste se konektori ili portovi.
9. • Memorija računara ima mogućnost skladištenja i
čuvanja programa i podataka. Svaka memorija
može pohraniti određenu količinu programa i
podataka, odnosno ima određeni kapacitet.
Kapacitet memorije se mjeri brojem bitova
(najmanja količina memorije) ili većim
jedinicama: kilobajt (KB), megabajt (MB), gigabajt
(GB) i dr.
• Računarska memorija se može podijeliti na
unutrašnju i vanjsku. U unutrašnju memoriju
spadaju: radna memorija (RAM), u kojoj se mogu
programi i podaci upisivati i čitati i stalna
memorija (ROM), čiji se sadržaj ne može
mijenjati, odnosno moguće je samo čitanje
podtaka upisanje u nju.
10. • Vanjske memorije su uređaji za trajno
smještanje podataka. Razlikujemo magnetne
memorije (magnetna traka, disketa, zip drajv,
tvrdi ili hard disk, optičke memorije: CD –
ROM, CD – RW, DVD – ROM, DVD RW, Blu-Ray
disk, i fleš memorije: USB fleš memorija,
MP3/MP4 plejeri i memorijske kartice.
11. Matična ploča (glavna ploča)
• Matična ploča je osnova svakog računara, jer
objedinjuje sve komponente računara, ali
„mozak računara“ je procesor. Važniji dijelovi
računara (procesor, radna memorija, kartice i
dr.) se spajaju na matičnu ploču neposredno
putem utora (slotova), dok se vanjski uređaji
(tastatura, miš, skener, monitor, štampač, hard
disk i dr.) spajaju posredno putem konektora
(portova).
13. Procesor
• Procesor (Centralna procesorska jedinica) ili
mikroprocesor je odgovoran za obradu
podataka, prenos podataka unutar računara i
kontrolu rada računara. Sastoji se od
aritmetičke – logičke jedinice i kontrolno –
upravljačke jedinice.
Za izvršavanje aritmetičkih i logičkih operacija
zadužena je artimetičko-logička jedinica, a za
kontrolu rada i upravljanje radom cijelog
računara služi kontrolno-upravljačka jedinica.
14. • Važna karakteristika procesora je njegova
radna frekvencija, koja pokazuje koliko
osnovnih operacija procesor može izvesti u
jednoj sekundi. Radna frekvencija procesora
se mjeri u hercima (Hz). Radna frekvencija
Intel procesora iz 1983. godine bila je šest
miliona herca, a trideset godina kasnije
procesor istog proizvođača ima frekvenciju od
tri milijarde herca. Danas se u personalne
računare ugrađuju 32-bitni i 64-bitni
procesori. Zbog velikog zagrijavanja na
procesore se postavlja ventilator (kuler).
15. Kartice
• Kartice su pločice sa čipovima ugrađene u
matičnu ploču (interne kartice) ili priključene
putem utora na matičnu ploču (eksterne
kartice). Sadrže konektore za priključivanje
raznih uređaja. Grafička kartica omogućava
stvaranje slike, koja se prikazuje putem
monitora ili projektora. Zvučna kartica
reprodukuje zvuk, a mrežna kartica služi za
povezivanje računara u računarsku mrežu.
