1. KESUFIAN IMAM ASY SYAHID HASAN AL-BANNA...GAMBAR KEDUA ADALAH MURABBI BELIAU,SYEIKH TARIQAT HUSOFIYAH
SYAZULIYAH,SYEIKH ABDUL WAHAB AL-HUSOFI..:-)
Adapun sudut kesufian Imam Hasan Al-Banna, maka pengalaman kecintaan Imam Hasan Al-Banna terhadap kesufian dan
golongan sufi yang sangat mendalam turut beliau kongsikan dalam buku Muzakkirat Ad-Da‟wah wa Ad-Da‟iyyah. Antaranya,
beliau berkata:
Maksudnya:
“Saya masih terikat hati (kasih) kepada Sheikh Hasanain Al-Husofi (mursyid kepada ayahndanya) sehinggalah saya masuk
sekolah Al-Mu‟allimin Al-Awwaliyyah di Damanhur, di mana tempat tersebut dikebumikan Sheikh dan kuburnya, begitu juga
tiang-tiang asas masjid di sekitarnya yang masih belum siap ketika itu, namun sudah siap setelah itu. Saya sentiasa
mengikutHadrah (majlis zikir) di masjid At-Taubah pada setiap malam. Lalu saya bertanya tentang muqoddam (wakil
mursyid)Al-Ikhwan (murid-murid tarikat tersebut), maka saya kenal, beliau seorang yang soleh, iaitulah Sheikh Besyuni
seorang hamba soleh lagi peniaga.
“Lalu saya mengharapkan agar beliau mengizinkan saya untuk mengambil bai‟ah daripadanya (tarbiah sufiyyah) lalu beliau
turuti lalu berjanji untuk membawaku kepada As-Sayyid Abdul Wahab (Al-Husofi, iaitu anaknda Sheikh Hasanain Al-Husofi) jika
sekiranya beliau hadir. Saya tidak pernah sampai pada waktu ini (waktu ambil bai‟ah tersebut), mengambil bai‟ah daripada
mana-mana murobbi tarikat dengan bai‟ah rasmi (sebelum itu), walaupun saya mencintai kebaikan mereka.”
Lalu beliau berkata lagi:
Maksudnya: “Ketika As-Sayyid Abdul Wahab –semoga Allah memberi manfaat dengannya- hadir ke Damanhur, lalu teman-
teman memberitahuku tentangnya, maka saya teramat gembira dengan berita tersebut. Maka saya pun pergi kepada ayahnda
(gelaran bagi murobbinya) Sheikh Besyuni dan saya harap agar beliau membawaku berjumpa Sheikh (Al-Husofi) lalu beliau
melakukannya. Pertemuan itu berlaku setelah solat Asar pada 4 Ramadhan tahun 1342 Hijrah, jika tidak salah dalam ingatan.
Hari itu bertepatan dengan hari Ahad di mana saya mula mengambil At-Tariqah Al-Husofiyyah As-Syaziliyyah daripadanya lalu
beliau memberi izin untuk membaca wirid dan wazho‟ifnya (yang mana wazho‟if ini dikenali sebagai Ma‟thurat oleh Hasan Al-
Banna ketika menubuhkan Ikhwan). [Muzakkirat Ad-Da‟wah wa Ad-Da‟iyyah: 25]
Hal ini sangat jelas sebagaimana menurut Imam Hasan Al-Banna r.a., beliau mencari seorang mursyid murobbi sufi yang
benar-benar berpegang teguh kepada Al-Qur‟an dan As-Sunnah. Beliau sangat tertarik dengan Sheikh Murobbi sufi bernama
Sheikh Al-Hasanain Al-Husofi. Namun, beliau tidak sempat mengambil tarbiah daripada sheikh tersebut kerana sheikh tersebut
sudah meninggal dunia. Namun, beliau mengambil tarbiah sufi daripada anaknda Sheikh Al-Hasanain bernama Sheikh Abdul
Wahab Al-Husofi r.a. yang mengikut jejak langkah ayahndanya yang sangat berpegang teguh dengan Al-Qur‟an dan As-Sunnah
dalam manhaj tarbiah.
Imam Hasan Al-Banna mengakui keagungan manhaj tarbiah sufiyyah yang tidak akan dapat diganti oleh mana-mana manhaj
lain sebagaimana dalam perkataan beliau dalam buku yang sama:
“Tidak syak juga bahawasanya, dengan ilmu tersebut (tasawwuf), golongan sufi telah mencapai mertabat yang tinggi dalam
membaiki jiwa dan mengubatinya, dalam menjadi penawar kepada penyakit jiwa dan menjadi doktor dalam bidang
kerohanian,yang tidak dicapai oleh para murobbi yang bukan dari kalangan mereka (golongan sufi).”
. Dalam ungkapan lain, beliau berkata:
“Tidak syak lagi bahawasanya dengan berpegang kepada kaedah-kaedah tasawwuf dalam bidang tarbiah dan suluk membawa
kesan yang sangat kuat dalam jiwa dan hati seseorang. Bahkan, kata-kata para sufi dalam bab tarbiah ini mempunyai kesan
yang sangat mendalam, yang tidak akan didapati daripada kata-kata selain daripada golongan sufi…” [ibid]
Imam Hasan Al-Banna juga memberi ruang luas kepada pengikutnya untuk mengambil tarbiah khusus daripada para murobbi
sufi yang kamil. Malah, Imam Hasan Al-Banna juga mempunyai idea yang sangat jelas dalam dakwah iaitu, tidak terlalu
pentingkan nama jamaah. Baginya, siapa sahaja yang sama fikrah dengan Ikhwan adalah dari kalangan Al-Ikhwan walaupun
bukan dari kalangan ahli Al-Ikhwan. Malah, siapa sahaja yang tidak mempunyai fikrah sebenar ikhwan dianggap bukan
daripada Al-Ikhwan walaupun berada dalam jemaah tersebut.
Oleh kerana itulah, Imam Hasan Al-Banna mempunyai ramai rakan karib khususnya dari kalangan para ulama‟. Beliau sendiri

2. tidak menjauhi ulama‟ dan merasakan diri boleh berdakwah tanpa bantuan mereka, namun beliau sentiasa mengharapkan
kerjasama khusus daripada golongan sufi dan ulama‟ Al-Azhar (khususnya di Mesir), agar dakwah mereka terus berkembang.
Antara ulama‟ tersebut yang beliau dampingi (khususnya sejak dari awal usia) beliau adalah seperti Sheikh Yusuf Ad-Dijiwi,
Sheikh Muhammad Hafiz At-Tijani, Sheikh Abdul Wahab Al-Husofi, Sheikh Abdul Fattah Abu Ghuddah dan sebagainya. Ini
menyebabkan pada awal dakwah Al-Ikhwan, ramai ulama‟ Al-Azhar membantu dalam menyebarkan risalah dakwah tersebut.
Ini disebabkan eratnya hubungan Imam Hasan Al-Banna dengan ulama‟ tradisional di Mesir.
Biarpun Imam Hasan Al-Banna membentuk jemaah dakwah yang baru, namun beliau tetap beriltizam dengan zikir-zikir yang
telah beliau ambil daripada tarikat husofiyyah. Sheikhu Sheikhna Abu Al-Hasan Ali An-Nadwi berkata dalam menceritakan
tentang Imam Hasan Al-Banna:
"
Maksudnya: “Pemimpin besar dan teman-teman rapatnya (Imam Hasan Al-Banna) memberitahuku bahawasanya beliau (Imam
Hasan) sentiasa berpegang dengan wirid-wirid dan amalannya (Tarikat Husofiyyah) sehingga akhir usianya [At-Tafsir As-Siyasi
lil Islam: 130]
Malah, jemaah ikhwan juga dikaitkan dengan sufi sebagaimana diakui oleh Imam Hasan Al-Banna sendiri dengan slogannya
antaranya “hakikat sufiyyah” dan dijadikan antara dua intipati utama jemaah Ikhwan iaitu “Sufi „Askari”.
Sudut Kesufian Imam Hasan Al-Banna r.a.: Di sisi Para Ulama‟ Ikhwan
Sheikh Sa‟id Hawwa, seorang ulama‟ sufi dalam jemaah Ikhwan berkata:
Maksudnya: “Kemudian Al-Ikhwan Al-Muslimin itu sendiri diasaskan oleh seorang sufi yang mengambil hakikat tasawwuf tanpa
sudut negatifnya (yang berlaku dalam sesetengah orang yang menisbahkan diri kepada sufi tetapi jahil). [Jaulat min Al-
Fiqhain: 154]
Dalam penggunaan jemaah Ikhwan juga, mereka mengambil istilah golongan sufi iaitu istilah mursyid yang digunakan oleh
madrasah tarbiah sufiyyah sejak zaman berzaman. Ini merupakan isyarat yang jelas pengaruh manhaj sufi dalam Ikhwan
walaupun sebahagian golongan pemuda yang menisbahkan diri kepada dakwah Hasan Al-Banna menjauhi golongan
sufimuhaqqiq (berpegang teguh kepada Al-Qur‟an dan As-Sunnah). Mereka dan Imam Hasan Al-Banna jauh masyrabnya
(minuman kerohanian) yang sangat cenderung kepada mencintai kaum sufi.
Oleh kerana itu juga, Sheikh Sa‟id Hawwa menjelaskan bahawasanya, Imam Hasan Al-Banna sudah mencapai tahap mursyid
kamil, suatu tahap yang melayakkan Imam Hasan Al-Banna memberi tarbiah khusus (kerohanian) kepada muridnya (ahli Al-
Ikhwan), di sisi manhaj tarbiah sufi. [rujuk Tarbiyatuna Ar-Ruhiyyah: m/s 21] Malah, menurut Sheikh Sa‟id Hawwa lagi,
sememangnya mursyid kamil (di sisi manhaj tarbiah kaum sufi) adalah pewaris Nabi –shollaLlahu „alaihi wasallam- yang
sempurna khususnya dalam bidang tarbiah. [Tarbiyatuna Ar-Ruhiyyah: 159]
Sheikh Sa‟id Hawwa berkata lagi secara khusus tentang tasawwuf dan kesufian dalam Ikhwan Muslimin dengan berkata:
Maksudnya: “Saya telah menulis kitab Tarbiyyatuna Ar-Ruhiyyah untuk menjelaskan salah satu daripada dua Fiqh samada Fiqh
Al-Kabir dan Fiqh Al-Akbar iaitulah perbahasan “Tasawwuf Al-Muharrar” (yang bebas daripada sudut pandang yang samar-
samar) untuk menjelaskan beberapa perkara khususnya melibatkan topik Hakikat Kesufian yang merupakan salah satu ciri-ciri
khusus yang utama bagi dakwah Ustaz Al-Banna r.a..” [Al-Jaulaat: 17]
Imam Hasan Al-Banna juga mengambil idea Islah dengan mafhum yang menyeluruh (syumul) dan usul dakwah yang berkesan
daripada mursyid beliau, Imam Abdul Wahab Al-Husofi r.a.. Maka, dengan bimbingan kerohanian yang mendalam melalui
madrasah sufi inilah akhirnya membuka ruang pemikiran yang luas dengan disinari suluhan limpahan cahaya Allah s.w.t..