1. 1
Radyoloji Yolculuğumuz
(Nereden Nereye?)
Prof. Dr. E. Tuncel
U.Ü.T.F. Radyoloji AD
Emekli Öğretim Üyesi
(http://www.ercantuncel.net)
TRD Kayseri Temsilciliği Bilimsel Etkinliği, 20 Haziran 2014

2. 2
Konuşma plânı
 Uzmanlık öncesi dönem
 Röntgen dönemi: 1934-1972
 Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
 Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
 Nereden nereye?

3. 3
Konuşma plânı
 Uzmanlık öncesi dönem
 Röntgen dönemi: 1934-1972
 Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
 Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
 Nereden nereye?

4. 4
W.C.Röntgen,
1906
B.Röntgen’in
el röntgeni
Würzburg’da Röntgen’in X-ışınlarını keşfettiği laboratuvar

5. 5
 İlk ilgilenenler fotoğrafçılar ve fizikçiler; özel
laboratuvarlar
 Hastanelere röntgen aygıtları kurulmaya
başlanıyor, daha sonra enstitüler kuruluyor
 Bu dönemin radyologları röntgenle uğraşan
klinisyenlerdir
 Örnek: John Caffey, Edward B.D. Neuhauser

6. 6 Mihran Kasabyan’ın Kliniği, 1901

7. 7
Türkiyede Yıldız Hastanesinde (18 Mayıs 1897)
• Op.Dr.Cemil bey (Esat Feyzi ve Rifat Osman)
• Dr.Salih bey (Dahiliye ve Çocuk hastalıkları uzmanı)
1897 Osmanlı-Yunan savaşında yaralanan
Boyabatlı Mehmet’in radyografisi ve radyogramı

8. 8
Radyolojide ilkler BATIDA BİZDE
Tıbbi uygulaması 1896 1897
Enstitüler 1902 Viyana 1935 Çapa
Dernek 1897 UK
1898 Almanya
1924 İstanbul
(Elektroradyoloji)
Kongre 1900 Paris
1905 Berlin
1966 İstanbul
Dergi 1896 Skiagraphy
1897 Am X-ray J
1955 Türk
Radyoloji Mec.

9. 9
Konuşma plânı
 Uzmanlık öncesi dönem
 Röntgen dönemi: 1934-1972
 Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
 Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
 Nereden nereye?

10. 10
Uzmanlığın özellikleri
 Tümüyle teknolojiye dayalı bir daldır;1955’den önce
ve1980-81’de radyoterapiyi de kapsıyordu
 5 saat çalışma, şua izni, nöbet yok, fiili hizmet zammı
 Sindirim borusunun, biliyer ve üriner sistemin kontrastlı
tetkiklerini yapar
 İnvaziv işlemler (anjiyografi, ventrikülografi,
pnömoansefalografi, miyelografi, vb) ilgili klinisyen
tarafından radyoloji departmanlarında yapılırdı

11. 11
 1960’lardan önce
 Röntgen tercih edilen bir dal değildi
 Genel kabul: “Röntgenogramları en iyi ilgili
klinisyen değerlendirir”
 1960’lardan sonra
 Dünyada: Röntgenin klinikteki önemi arttı
 Türkiyede: Amerikan tıbbıyla tanışma→
Hacettepe deneyimi

12. 12
Radyolog profili
1960’lardan önce:
 Tıbbı bırakmış, para
kazanmayı amaçlayan
laboratuvar sahibi
 Hastaya dokunmayan,
yorumda iddiasız;
görevinin kaliteli görüntü
elde etmek olduğuna
inanan

13. 13
1960’lardan sonra:
 Radyolojiyi önemi
nedeniyle seçen genç ve
enerjik hekimler
 Görmenin ve yorumun
radyologlar tarafından
yapılacağı iddiasında,
İnvaziv işlemlere sahip
çıkmaya çalışan

14. 14
Lezyonları görebilmek, gösterebilmek
ve de doğru yorumlayabilmek ustalık ister

15. 15
Konuşma plânı
 Uzmanlık öncesi dönem
 Röntgen dönemi: 1934-1972
 Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
 Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
 Nereden nereye?

16. 16
Büyük değişim!
 Teknolojik gelişme
 Kesit görüntüleme
 Kateter vb gereçlerde
gelişmeler
 Endoskopik gelişmeler
 Kontrastlı ve invaziv
tetkiklerin sayıları azaldı,
bir kısmı ortadan kalktı
 Görme, gösterme ve
yorumdaki ustalığa
gereksinim azaldı;
yorumda klinik bilginin
önemi arttı
 Girişimsel radyoloji

17. 17Fizik muayene temelli tıp → Görüntüleme temelli tıp

18. 18
1980’li yıllardaki bir öğrenci yayınlarından

19. 19
 Radyoloji uzmanlığının değeri arttı, genç ve yetenekli
mezunlar bu dalı tercih etmeye başladı
 Radyologlar anjiografi ünitelerine sahip olmaya ve
girişimlere başladılar
 Röntgen muayenehanesine sahip olanlar US ekleyerek
yollarına devam etti
 Sermayesi olanlar görüntüleme merkezleri açmaya başladı;
radyologlar buralarda aylıklı çalışanlar haline geldiler

20. 20
Bu gelişme klinisyenin radyolojiye bakışını değiştirdi!

21. 21
 Klinisyenler ya görüntüleme merkezleri açmak veya ortak
olmak istediler ya da gönderdikleri hasta başına PRİM
aldılar
 Merkez sahipleri zaten buna mecburdular; böylece
klinisyenin, merkez sahibinin ve çalışan radyoloğun mutlu
olduğu bir düzen kurulmuş oldu!
 Mutsuz olan?: - Bedelini ödeyemeyen hastalar
- Etik değerleri önemseyen hekimler

22. 22
Birinci dünya savaşı sonrası radyoloji bilim dalının
şekillenme evresinde, radyoloji liderlerinin çoğu “radyoloji
uzmanları hastalarını doğrudan kontrol eden hekimler olmadıkça
radyolojinin asla matür bir uzmanlık dalı olamayacağını” ifade
etmişlerdi. Kanımca bu düşünce hâlâ geçerlidir.
(In the formative period of radiology after World War I, many of the
early leaders stated that it would never become a mature specialty
unless radiologists became primary physicians with control of their
patients. I believe this concept is still true.)
Thomas F. Meaney,MD
Radiology 1989;172:889

23. 23
Konuşma plânı
 Uzmanlık öncesi dönem
 Röntgen dönemi: 1934-1972
 Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
 Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
 Nereden nereye?

24. 24
Sağlıkta dönüşüm projesi
 Hekime kolayca ulaşabilme: Aşırı talep!
 Çözüm: Performans, Hizmet alımı
 Sağlıkta kurumsal özelleşme (bireysel değil!)
 Etik değerler değil, kurumun ekonomik çıkarları
 Sağlık hizmetinin alıcısı SGK
 Kime, ne için, ne kadar ödenecek?
 Bilgi-beceriye değil sadece işleme ödeme

25. 25
Radyoloji uzmanlığına etkileri
 Deformasyon
1. Rapor ve tetkik kalitesinde düşme
2. Klinikle, klinisyenle ve hasta ile ilişkinin
zayıflaması
 Daralma
3. Uzmanlık alanının invazyonu

26. 26
1. Rapor ve tetkik kalitesinde düşme
 Silik akciğer lezyonlarında, bakma süresi <4 sn
olduğunda, saptanabilirlik önemli ölçüde düşüyor
(Oestmann JW ve ark. Radyoloji; 1988)
 Mamogramların değerlendirme hızı:
• 40-50 MM/2 saat = 36/39 kanser
• 40-50 MM/15 dak. = 31/39 kanser
(Kopans DB, RCNA; 2000)

Abdomen BT’de >20/gün = yanlış x 2
(Bechtold RE, JCAT; 1997)

27. 27
 Radyolojik tetkiklerin birim fiyatı aşırı derecede
ucuzdur; radyologlar kapasitelerinin çok
üzerindeki sayılarda hasta bakmaktadırlar
“Hem kaliteli, hem ucuz hem de hızlı olabilen bir sağlık sistemi
yoktur; birinin düzeltilmesi diğer birinin veya ikisinin bozulmasına
neden olur.”
Prof.Sir R. Hoffenberg, RCP’ nin eski başkanı

28. 28
3 Mart 2013 tarihli Hürriyet Gazetesinin Manşeti

29. 29
“Sadece görüntüleri raporlayan bir doktor
radyolog değildir, çünkü radyoloji uzmanlığını
oluşturan diğer bileşenler* yoktur.”
(A physician who only interprets imaging studies is not a
radiologist, because the other integrated components of a
radiologist’s profession are absent.)
Borgstede JP. Radiology: Commodity or Speciality?Borgstede JP. Radiology: Commodity or Speciality?
Radiology 2008; 247:613-616Radiology 2008; 247:613-616
______________________
* 1. İstenen incelemenin gerekliliği ve uygunluğu
2. İncelemenin kalitesinin sağlanması
3. İnceleme sonuçlarının yorumlanması
4. Refere eden klinisyenle konsültasyon

30. 30
2. Klinikle, klinisyenle ve hasta ile ilişkinin
zayıflaması
 Radyoloğun konsültan pozisyonun
kaybetmesi ile klinik bilgisi geriler; hastaya
artı değer (“adding value”) katamaz
“Bir raporun en değerli yeri
altındaki radyoloğun imzasıdır”

31. 31

32. 32
 Radyolog toplum nezdinde görünmez hale
(“invisible”) gelmektedir
“Allaha şükür ki gazeteciyim, muhasebeci veya
radyolog değilim. Yerimi başkasıyla
dolduramayacaklar.”
(Thank goodness I’m a journalist and not an accountant or a
radiologist. There will be no outsourcing for me.)
Thomas Friedman.The World is Flat: A Brief History of the
Twenty-First Century. Farrar, Straus and Giroux, 2005
Recht M.Translational Research:
The Future of Radiology. Image 2009 07 06

33. 33
“Klinik Radyoloji Radyoloji laboratuarı”*
____________________________________
*Patoloji değil, biyokimya laboratuarı!

34. 34
3. Uzmanlık alanının invazyonu
 Girişimsel radyoloji
 US

35. 35
Ne yapmalı?
1. Girişimsel radyoloji, radyolojinin alt dalı olarak
(subspesiyalite) kabul ettirilmelidir
Anabilim dalımızda girişim yapılmaya başlandıktan
(1991) sonra uzmanlığını alan 72 radyologdan 10
tanesi girişimsel radyoloji yapmaktadır, bunlardan
sadece 5 tanesi (%3.6) üniversite dışındadır!

36. 36

37. 37
“Teknoloji bir uzmanlık tarafından
sahiplenilemez. Teknik, bir disiplin veya bir
uzmanlık oluşturmaz, sadece bir araçtır”
Chris
Zarins,Vasküler Cerrahi Derneği Bşk
Krestin GP. The Professional and Organizational
Future of Imaging. Insight into Imaging. 2010, 16
January

38. 38
2. Klinisyenlerin US yapmaları değil, ücret karşılığı
yapmaları önlenmeli ve Radyoloji teknisyenleri US
incelemelerini yapacak şekilde yetiştirilmelidir
 Klinisyenin kendi yapacağı tetkikin endikasyonunu
koyması “self-referral” dir
 Ölçüme dayanan ve standart bir şekilde raporlanan
Doppler US ve obstetrik US gibi tetkikler tam gün o işi
yapanlar tarafından çok daha duyarlı olarak yapılabilir

39. 39
By Kathy McQuillen Martense
MA,RT(R), Director of Radiologic Technology
Education, Department of Radiology, The
University of Iowa Hospitals and Clinics, Iowa
Dennis Marchiori DC MS DACBR
Palmer College of Chiropractic,
Davenport, IA, USA
By Christi Carter, MSRS, RT(R), Faculty Director,
Radiologic Science, Brookhaven College, TX and
Beth Veale, BSRS, MEd, RT(R)(QM), Associate Professor,
Radiologic Sciences, Midwestern State University, TX

40. 40

41. 41
“Radyoloji çiçeği büyüyecek, ama
hangi bahçede?”

42. 42
3. Kliniğin içerisinde konsültan
pozisyonunda olunmalı, klinisyenlerle
dirsek teması kaybedilmemelidir
“Şimdi radyoloğun fonksiyonunu yeniden tanımlamak
gerekir. Bu görev konsültasyondur ve standardize de
edilemez, ticarileştirilemez de!”
Krestin GP
Commoditization in Radiology: Threat or Opportunity?
Radiology 2010;256:338-342

43. 43

44. 44

45. 45
Konuşma plânı
 Uzmanlık öncesi dönem
 Röntgen dönemi: 1934-1972
 Radyoloji (görüntüleme) dönemi: 1972-2003
 Günümüzde radyoloji: Sorunlar ve çözüm
önerileri
 Nereden nereye?

46. 46
Ölçütler NEREDEN
Dün Bugün
NEREYE?
Görüntü
üretilmesi
Ustalık ister Basit Daha basit ve standardize
Görme Ustalık ister
(Projeksiyon)
Ustalık istemez
(Kesit görüntü)
-Ustalık istemez
-CAD yardımı
Yorum Ustalık önemli Klinik ve literatür
bilgisi önemli
-Literatüre daha fazla
hakimiyet
-CAD?
İnvaziv
işlemler
Klinisyenler -Girişimsel radyg.
- Klinisyenler
Perkütan ted. Uzm.
Radyolog
-Genel radyolog
-Muayene. Hek.
(işveren)
--Genel radyolog
--Subspesiyalist
-(sağlık çalışanı)
-Klinisyen radyolog
-Perkütan ted. Uzm.
(sağlık çalışanı)

47. 47
Son söz
İki şeye ihtiyacımız var:
1. Kliniğe daha fazla hakimiyet
2. Alanımızın sınırlarının çizilmesi

48. 48
Türk
Radyolojisinin
sorunları
TRD Başkanı