IDdagen 2013 - W12 - Hoe welvarend is ons welzijn?

2. Jan vandenbergen, 29/11/2013
Hoe welvarend
is ons welzijn?

3. alexandre le bienheureux (robert, ‘68)

4. Nooit waren we zo welvarend
Nooit hadden we het zo goed
We zouden dus gelukkig moeten zijn
Waar is de “zondag van het
leven”?

5. Paradox
- werkloosheid
- Absenteïsme 4 % meer dan in 2012…
60 % meer dan tien jaar geleden.
Securex(2013): voornaamste reden is de
“vergrijzing”
Meer ouderen aan het werk heeft keerzijde…
Hoe aanpakken?
“Anticiperen door meer werk op maat”?
Welvaart = “Welzijn”?

6. “Vergrijzing”?
• Securex: demagogisch én stigmatiserend…
Populisme (schijnvertoog)
• De vergrijzing is evenwel dè uitdaging!
– Pensioenen, ouderdomsziekten, eenzaamheid
– Belangrijk voor de sociale beweging!
– mo: niet “spectaculair”
– Tenzij … “Soylent Green” (Fleischer, 1973)…

7. Prevalentie gegevens affectieve stoornissen + alcohol (België, in %).
Stoornis <12 maand chronische evolutie
Stemmingsstoornis 5,0 34,0
Depressie 4,6 34,1
Depressieve stoornis 1,1 23,9
Angststoornis 6,0 46,0
Sociale fobie 0,9 43,8
Specifieke fobie 3,1 46,4
PTSD 0,9 38,6
Agorafobie 0,4 46,2
Paniekstoornis 1,1 51,7
Alcohol stoornis 1,8 22,0
Alcoholmisbruik 1,7 21,9
Alcoholafhankelijkheid 0,3 % 17,1 %
Bruffaerts R. e.a. “Prevalentie van mentale stoornissen in de Belgische bevolking. Resultaten van de
European Study on Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD)”. Tijdschrift vr Gen. 60 2, 2004,
p.75-83
• Jongeren, alleenstaande moeders, werklozen
• Miskend: depersonalisatie bij ouderen

8. Nog een paar cijfers…
• Depressie:
– Top 5 maatschappelijke ziektelast
– Directe kost: ca 450 mio € /jaar (Nl, 2003) of ca
2.278 euro/patiënt
– Indirecte kost : 953 mio €(arbeidsverzuim, …)
Antidepressiva: 134 mio € (2010)
• Rilatine: 5 mio € (2012)
• Zelfdoding: 2/10.000 !!!

9. Maatschappijbeeld

10. nou, moe?

11. … de burger…
• Is hij “moe?”
• Is het Land moe? (Judt, 2010)
• Is de samenleving moe?
Is de burger nog in staat om de eisen die
ontvoogding oplegt, in te vullen?
(van Oenen 2012)

12. Maatschappijbeeld
Verhaal
Context
Dominante discours
Relevantie voor
De beweging?

13. maatschappijbeeld
Abnormale Lange Vermoeidheid” anno 1900
Presentatie “ingetogen”
tijd & ruimte én afhankelijk van de vigerende “kennis”
(Hazemeijer, & Rasker, Rhumatology 2003, 42:507-515, Foucault, 1969)
effect: invloed op de sociale presentatie …
en dus de identiteit

15. 100 jaar later: een en ander veranderde…
“Abnormale Lange Vermoeidheid” anno 2000…
Presentatie “Hostility & vindictive…”
je stuurt een aidspatiënt ook niet naar een psychiater?

16. Hysterie anno 1865…

17. Hysterie anno 1914…

18. … Intussen veranderde een en ander…
“CVS” anno 2000…
je stuurt een aidspatiënt ook niet naar een psychiater?

19. 1900 spanning Q – angst – bewerking –symptoom
“Overdracht”
2000 NA /dopamine energie, wilskracht, creatief
neocortexconcentratie, geheugen, taalvaardigheid
Amaygdala – ACC prefrontaal
serotonine: piekeren, angst, paniek
… binnen psychosociaal perspectief…
“Het Maakbare Lichaam: hormonen, neuronen,
gentherapie, prothesen, epithesen …”

20. Welvaart (effect op individu; van Oenen, 2012 )
1900 “bevelhuishouding” “de grote verhalen”
Bij mij ben je veilig
1968 “onderhandelingshuishouding”
democratie
1990 neoliberale meritocratie Individualisering
2010 Postmodern cynisme “de grote woorden”
Geen acceptatie zonder consultatie!
PARADOX! passieve goedkeuring wegens ‘there is no alternative’!

21. 1900 “verbod jezelf te zijn”
lid van een gemeenschap!
‘60 “bang om jezelf te zijn” m.o. familieverhaal verliest aan belang
‘68 assertiviteit interactiviteit
psyche vs. soma “stress”
“nu even niet”
break down interpassiviteit
2000
projectieve identificatie “burn out”
“borderline times”
identiteitcrisis
“nu even niet” “ik weet niet wat ik wil…”
individualisme vs.“smijt het op facebook!”
“te moe om mezelf te zijn”

22. dominante discours (foucault 1969, Lacan 1974)
“hier is uw verlangde object en het ligt in uw macht om het te
bezitten wanneer u het maar wilt!”
S S2
S1 a
… maakt elk tekort “handelbaar” - in de handel verkrijgbaar…
… “objectaliteit”: buikgevoel - lijkt op een waarheid, een ideaal
… prijs: het gaat over “dingen” en niet over mensen

23. bracht “Welvaart” ons “Welzijn”?
• Nooit waren zoveel mensen ongelukkig, we
slikken…
• We trachten overeind te blijven of we slaan
de hand aan ons zelf
• Nochtans zijn we welstellend
De samenleving is neerslachtig en moe

24. relevantie?
1900 meester- discours
1968 re-clamatie
vb. de tegencultuur
nominalisme vs. subjectivisme
1975 synthese “deliberatieve” democratie (Habermas): D66, Spirit, de “nieuwe” SP-A…
1990 meritocratie ”rood roest”- de oplossing:
neoliberalisme
2010 + cynisme & populisme - de leider die “weet” wat het volk wil …
outcome: meer sociale ongelijkheid

25. Welzijn…
… moet je blijkbaar elders zoeken…

26. Wat doet CM vandaag?
• Advies & ondersteuning
• Informatie
• Sociale begeleiding en psycho educatie
• Jeugdwerking
• Nationale projecten: “pluk je geluk”
• Lokale projecten vanuit de basis
• netwerk gezondheidspromotie

27. Peter Dedecker's blog » Like
Like Share You and 105 others like this.105 people like this. Sign Up to see what your friends like.
Knack.be “Het ACWvernietigt het gezag dat het middenveld in Vlaanderen…”
Rol voor de koepel?

28. Uitdaging voor de toekomst
dominante discours
… sluipt in het leven vrije markt / new public management…
… ook in/op het middenveld
tijdig (h)erkennen!
de verzuring tegengaan
Belang triangulaire verhouding
Voorwaarde?
“Het ACW moet zich vrijmaken van betekenis”

29. “vrijmaken”?
(Sartre, Dolto…)
Verantwoordelijkheid
Look backward repsonsability
vs.
Look forward responsability
alternatief:
non reductionisme én synergie
Gebaseerd op Rechtvaardigheid
Het systeem is
oorzaak van
al je zorgen!
Het individu is
keuzevrij,
geen
inmenging!
Eigen
schuld,
dikke
bult!
Van hieraf
moet je
gaan…

30. dè uitdaging ?
van the noble savage in a value free world
Interpassiviteit
naar dynamische hiërarchie
de-trivialiseren
solidariteit
duurzaamheid
… in een complexe samenleving

31. “verplichte” literatuur
• Verhaeghe, Paul (2012), Identiteit
• Van Oenen, Gijs (2012), Nu even niet
• Devisch, Ignaas (2013), Ziek van Gezondheid
• Zizek, Slavoy (2002), Geloof*
• Judt, Tony (2010), Het land is moe
• Vandenbergen, Jan (2013), De burger is moe
Filosofen
Kant, Hegel, Foucault, Marx, Habermas, Zizek,Wittgenstein,
Hacking…

32. Ik dank u …