Κοινωνιολογία Γ' Λυκείου Τάξεις Προσανατολισμού: Ανθρωπιστικές Σπουδές και Οικονομίας και Πληροφορικής

1. ΜΟΡΦΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
– ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Κοινωνιολογία
Κριπαροπούλου Αντιγόνη

2. Από την αγροτική κοινωνία στην
κοινωνία της πληροφορίας

3. Προβιομηχανικές κοινωνίες

4. Η νομαδική (ή
πρωτόγονη) κοινωνία
Συνιστά την πρώτη μορφή κοινωνίας
που εμφανίστηκε στην ιστορία του
ανθρώπου και την παλαιότερη μορφή
οργανωμένης κοινωνικής ζωής. Τα μέλη
που συναποτελούσαν την κάθε
νομαδική κοινωνία μετακινούνταν
συνεχώς από τόπο σε τόπο.
Τα τεχνολογικά μέσα είναι ελάχιστα και
πρωτόγονα. Η βάση για τις
περισσότερες διαπροσωπικές σχέσεις
είναι η συγγένεια – για το λόγο αυτό ο
πιο σημαντικός κοινωνικός θεσμός είναι
η οικογένεια.
Οι τελευταίες νομαδικές κοινωνίες είχαν
ήδη εξαφανιστεί κατά τα τέλη του 20ου
αιώνα.

5. Η κηπευτική
κοινωνία
Εμφανίστηκε πριν από 10.000 χρόνια.
Η βασική παραγωγική δραστηριότητα
εδώ ήταν η φυτοκομία (καλλιέργεια του
εδάφους με εργαλεία που χειρίζονταν οι
άνθρωποι με τα χέρια τους- φυτεύουν
καρπούς, ρίζες και δημητριακά).
Είναι μεγαλύτερες (σε μέλη) από τις
πρωτόγονες κοινωνίες.
Χαρακτηρίζονται από κάποια
τεχνολογική εξέλιξη (κατασκευή
μεταλλικών και χάλκινων εργαλείων και
από την εξειδίκευση κάποιων
δραστηριοτήτων και από επιπλέον
θεσμούς (εκτός της οικογένειας π.χ.
θρησκεία).

6. Αγροτικές κοινωνίες
Ο τελευταίος και πιο πολυσύνθετος τύπος προβιομηχανικής
κοινωνίας…

7. Οι αγροτικές κοινωνίες χαρακτηρίζονται από:
 τη μόνιμη εγκατάσταση
του αγρότη-
καλλιεργητή σε έναν
τόπο (είτε ως ιδιοκτήτη
γης είτε ως
εξαρτημένου
καλλιεργητή) και
 τη συστηματική
καλλιέργεια του
εδάφους, στην οποία
στηρίζεται ουσιαστικά
η οικονομία μιας
κοινωνίας.

8. Οι αγροτικές κοινωνίες συναντώνται κάτω από διαφορετικά
κοινωνικά συστήματα.
Έτσι, έχουμε:

9. Δουλοκτητικές
αγροτικές κοινωνίες
π.χ. Αρχαία Ελλάδα, Ρώμη,
νότιες πολιτείες των Η.Π.Α.
Λατινική Αμερική:
στήριξαν την παραγωγή
τους σε ένα ευρύ στρώμα
καλλιεργητών που δεν
αμείβονταν για την
εργασία τους, θεωρούνταν
«εργαλεία» και
«εξαρτήματα» της γης και
ονομάζονταν δούλοι.

10. Νεώτεροι χρόνοι – Δουλεία
Η.Π.Α.

11. Στις αποικίες του Νέου Κόσμου υπήρχε
έλλειψη εργατικών χεριών και έτσι
γεννήθηκε η ανάγκη για τη χρήση
σκλάβων. Το δουλεμπόριο έφτασε σε
πρωτόγνωρα επίπεδα, ως το μέσο που θα
θεμελίωνε τη δημιουργία παγκόσμιων
εμπορικών δικτύων. Οι Βρετανοί και οι
Πορτογάλοι ήταν οι κυριότεροι
μεταφορείς δούλων.
Οι πρώτοι Αφρικανοί σκλάβοι έφτασαν
στην Αμερική το 1503, από Ισπανούς
δουλεμπόρους.
Όταν το 1549 οι Πορτογάλοι ξεκίνησαν
την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου στη
Βραζιλία μετέφεραν σκλάβους από τη
Δυτική Αφρική. Σύμφωνα με
υπολογισμούς, περίπου 2,5 εκατομμύρια
Αφρικανοί δούλοι μεταφέρθηκαν στη
Βραζιλία από το 1550 έως το 19ο αιώνα.

12. Υπολογίζεται πως από τα τέλη του 15ου
ως τις αρχές του 19ου αιώνα
μεταφέρθηκαν στο δυτικό ημισφαίριο
περίπου 12 εκατομμύρια σκλάβοι, ενώ 4-
5 εκατ. πέθαναν κατά τη διάρκεια του
ταξιδιού. Από το σύνολο, τα 2/3
κατέληξαν σε φυτείες ζάχαρης.
Ορισμένοι Άγγλοι πραγματοποιούσαν
ένα διαφορετικό, επίσης κερδοφόρο,
είδος δουλεμπορίου, καθώς απήγαγαν
άστεγους και άνεργους συμπατριώτες
τους.
Στις αποικίες, οι απαχθέντες υπέγραφαν
συμβόλαια εργασίας σε καπνοτόπια,
αλλά σπανίως αμείβονταν με τα
συμφωνηθέντα. Επιπροσθέτως, συχνά
απάγονταν γυναίκες, με σκοπό την
ανάπτυξη των αποικιών.

13. Φεουδαρχικές αγροτικές κοινωνίες
 Η φεουδαρχία υπήρξε ένα σύστημα στο
οποίο οι δυο βασικές τάξεις ήταν
οι φεουδάρχες και οι δουλοπάροικοι.
Ορισμένα χαρακτηριστικά του φεουδαρχικού
τρόπου παραγωγής ήταν τα εξής:
 α) η κυριαρχία της αγροτικής παραγωγής σε
σχέση με τη βιοτεχνία και άρα η υπεροχή του
χωριού έναντι της πόλης,
 β) η κατοχή της γης από τους φεουδάρχες,
 γ) το δικαίωμα του φεουδάρχη να διώχνει
από τη γη τον αγρότη όποτε το επιθυμούσε
και η απαίτηση της αγγαρείας,
 δ) η συμπερίληψη στην ιδιοκτησία των
φεουδαρχών όχι απλώς γης, αλλά χωριών και
πόλεων,
 ε) η διαφοροποίηση του δουλοπάροικου από
το δούλο, αφού ο πρώτος είχε δικά του μέσα
παραγωγής, ζώα και κράταγε για τον εαυτό
του και την οικογένειά του ένα μέρος της
παραγωγής,
 στ) η δημιουργία υπερπροϊόντος από την
πλευρά των δουλοπάροικων που την
καρπωνόταν ο φεουδάρχης.

14. Υπερπροϊόν είναι…
Το πλεόνασμα των προϊόντων που παράγονται και δε χρησιμοποιείται για τις
ανάγκες του παραγωγού, αλλά διατίθεται στην αγορά.

15. Στη φεουδαρχία υπήρχαν
οι συντεχνίες που ήταν ενώσεις
επαγγελματιών ενός ορισμένου
κλάδου της βιοτεχνικής
παραγωγής. Μέλη της με πλήρη
δικαιώματα ήταν οι μάστορες –
οι ιδιοκτήτες των εργαστηρίων.
Στο εργαστήρι του μάστορα,
εκτός από τον ίδιο, εργάζονταν
οι καλφάδες και
οι μαθητευόμενοι. Οι συντεχνίες
διέπονταν από αυστηρούς
κανόνες στους όρους
παραγωγής και πώλησης κι
εξασφαλιζόταν το μονοπώλιο
στην παραγωγή εκείνου ή του
άλλου προϊόντος, ενώ δεν
επιτρεπόταν ο συναγωνισμός
ανάμεσα στους χειροτέχνες.

16. Τα πρώτα έμβρυα της καπιταλιστικής
παραγωγής αποτέλεσαν
τα εργαστήρια που βασίζονταν στην
απλή κοινοπραξία της μισθωτής
εργασίας και στις χειροτεχνικές
εγκαταστάσεις (μανιφακτούρες από
το manus:χέρι) των εμπόρων.
Εμφανίστηκαν στην Ευρώπη, το 15ο-
16ο αιώνα αρχικά στις πόλεις της
Ιταλίας και στη συνέχεια στις Κάτω
Χώρες, την Αγγλία, τη Γαλλία κ.α.
Στη μανιφακτούρα τεχνίτες που πριν
δούλευαν ανεξάρτητα ο ένας από τον
άλλο για την κατασκευή
εξαρτημάτων μιας ενιαίας
κατασκευής, τώρα βρίσκονταν κάτω
από την ίδια στέγη. Στη
μανιφακτούρα υπάρχει σαφής
καταμερισμός εργασίας ανάμεσα
στους εργάτες.

17. Η εξαθλίωση των αγροτικών
πληθυσμών και στις δουλοκτητικές
και στις φεουδαρχικές κοινωνίες
εξηγεί και το μεγάλο αριθμό των
πρόωρων θανάτων που
χαρακτηρίζουν αυτές τις
κοινωνίες.
Οι άνθρωποι επομένως, σ' αυτές
τις κοινωνίες, είχαν
μικρή προσδοκώμενη ζωή, δηλαδή
μικρές πιθανότητες να φτάσουν σε
κάποια μεγάλη ηλικία εξαιτίας των
επιδημιών και των λιμών που
προκαλούνταν από μια κακή
σοδειά ή ακόμη εξαιτίας των
άθλιων συνθηκών υγιεινής.
Εξάλλου στις μικρές πιθανότητες
για μεγάλη προσδοκώμενη ζωή
οφειλόταν η υψηλή γεννητικότητα
την εποχή εκείνη.

18.  Οι αγροτικές κοινωνίες
χαρακτηρίστηκαν από πολλούς
μελετητές ως «κλειστές και σχετικά
αυτάρκεις οικονομίες».
 Η ιστορία όμως δείχνει ότι σχεδόν
πάντα υπήρχαν αγορές, όπου οι
αγρότες πουλούσαν στους
κατοίκους της πόλης, στους
κληρικούς, στους ανθρώπους των
όπλων ή της διοίκησης κάποια
προϊόντα από αυτά που
παρήγαγαν (υπερπροϊόν).
 Είναι επομένως βέβαιο ότι αυτά
που χρειαζόταν ο καθένας τα
έβρισκε στην αγορά, η οποία, υπό
μια ευρεία έννοια, σημαίνει
σχέσεις με τους άλλους. Και οι
σχέσεις αυτές αναιρούν το
χαρακτηρισμό μιας αγροτικής
κοινωνίας ως υποτίθεται κλειστής
και αυτάρκους οικονομίας.

19. Βιομηχανική κοινωνία
Η μετάβαση στη βιομηχανική κοινωνία δεν ήταν μια απλή υπόθεση.
Ήταν μια μακρά διαδικασία, με αφετηρία το 10ο και τον 11ο
αιώνα…

20. Κατά τον 11ο αιώνα αρχίζουν σταδιακά να διαπιστώνονται αλλαγές:
Πίνακας του Quentin Metsis ο τοκογλύφος και η
σύζυγος του (1514)
 Αύξηση της παραγωγής: Εισαγωγή αρότρου και
χρήση αλόγου στην καλλιέργεια της γης. Έτσι,
υπάρχει «υπερπροϊόν» (πλεόνασμα).
 Ανάπτυξη εμπορίου: Το πλεόνασμα της παραγωγής
άρχισε να πωλείται στην αγορά (εμπορευματική
οικονομία). Εκχρηματισμός της οικονομίας: Η
διεύρυνση του εμπορίου και των ανταλλαγών
οδήγησε στην χρήση του χρήματος που άλλαξε
βαθμιαία τις οικονομικές σχέσεις.
 Ανάπτυξη πόλεων: Ισχυροποιούνται οι πόλεις ως
ανεξάρτητα και αυτοδύναμα πολιτικο-διοικητικά
κέντρα, που επηρεάζουν πλέον τις εξελίξεις στην
Δυτ. Ευρώπη.
 Μεγάλες βιοτεχνικές επιχειρήσεις: Εμφανίζεται ο
πρόδρομος των μεγάλων εργοστασίων η
μανιφακτούρα (ακόμα δεν έχει εισαχθεί η μηχανή
στους χώρους δουλειάς, manus=χέρι και
factura=κατασκευή) που απασχολεί εργάτες που
αμείβονται με μισθό.
 Νέες κοινωνικές τάξεις: Δημιουργείται μια τάξη,
βιοτεχνών και εμπόρων και αργότερα τραπεζιτών
(π.χ. Μέδικο στην Φλωρεντία), εκτός από εκείνες
των φεουδαρχών και των δουλοπάροικων. Η νέα
αυτή «αστική τάξη» ισχυροποιείται σταδιακά και
ζητά συμμετοχή και στην πολιτική εξουσία.

21. Τι σημαίνει βιομηχανική επανάσταση;
Σημαίνει ότι η βιομηχανική ανάπτυξη του 18ου αιώνα, που έλαβε
χώρα στην Αγγλία, οδήγησε σε μια επανάσταση βιομηχανικού
τύπου που περιελάμβανε:

22.  Την εκτεταμένη εισαγωγή των
μηχανών στη βιοτεχνική
παραγωγή και τη δημιουργία
των μεγάλων μηχανοκίνητων
εργοστασίων.
 Τη μισθωτή εργασία, γεγονός
που σημαίνει ότι ο εργάτης έχει
σχέση εξαρτημένης εργασίας
από τον εργοδότη.
 Την παραγωγή μεγάλων
ποσοτήτων διάφορων αγαθών
και με μειωμένο κόστος.
 Τη δημιουργία μιας μεγάλης
αγοράς που δεν εξαρτιόταν από
την υπάρχουσα ζήτηση αλλά
από την ικανότητα παραγωγής
αγαθών.
 Αστικοποίηση

23. Μεταβιομηχανική κοινωνία
ή Κοινωνία της γνώσης

24. Ήδη από τη δεκαετία του 1960, οι
βαριά βιομηχανοποιημένες
κοινωνίες άρχισαν να αλλάζουν
σημαντικά, με την εμφάνιση
ακόμη πιο προηγμένων μορφών
τεχνολογίας. Οι κοινωνιολόγοι
αποκαλούν αυτά τα τεχνολογικά
ανεπτυγμένα κράτη
μεταβιομηχανικές κοινωνίες .
Το κύριο χαρακτηριστικό των
μεταβιομηχανικών κοινωνιών
είναι η μετάβαση της οικονομίας
τους από τον πρωτογενή και τον
δευτερογενή τομέα της
παραγωγής στον τριτογενή τομέα
(παροχή υπηρεσιών: π.χ.
ιατρικών, νομικών, τραπεζιτικών,
διδακτικών, τεχνικών
υπηρεσιών).

25. Μια ακόμη σημαντική αλλαγή που σηματοδοτεί τη μετάβαση στη μεταβιομηχανική εποχή
είναι η μετάβαση από τη μηχανική δύναμη στη δύναμη του εγκεφάλου.
Για το λόγο αυτό, η μεταβιομηχανική κοινωνία αποκαλείται συχνά “κοινωνία της γνώσης”.

26.  Η μεταμοντέρνα κοινωνία είναι μια
τεχνολογικά προηγμένη κοινωνία που δίνει
έμφαση στα καταναλωτικά αγαθά και στην
πληροφόρηση από τα μέσα μαζικής
ενημέρωσης.
 Σ’ αυτές τις κοινωνίες, τα αγαθά και οι
πληροφορίες καταναλώνονται σε μαζική
κλίμακα, διότι, μεταξύ άλλων, οι αγορές έχουν
παγκοσμιοποιηθεί.
 Οι μεταμοντέρνοι στοχαστές υποστηρίζουν ότι
διερχόμαστε από μια φάση όπου οι κοινωνικές
τάξεις “διαλύονται” και όπου οι χώρες με τη
μεγαλύτερη οικονομικο -τεχνολογική ανάπτυξη
δεν είναι πλέον ταξικές κοινωνίες.
 Η άποψη αυτή επιστημονικά δεν ευσταθεί
εφόσον εξακολουθεί να υπάρχει ατομική
ιδιοκτησία του Κεφαλαίου με βασικό στόχο την
μεγιστοποίηση του κέρδους του ιδιοκτήτη του
και κατά συνέπεια οικονομικές ανισότητες.

27. Σύγχρονες κοινωνίες
Συχνά ο όρος είναι συνώνυμος με αυτόν της «αναπτυγμένης
κοινωνίας» που σημαίνει εξελιγμένη τεχνολογία στον τομέα της
οικονομίας, ύπαρξη κράτους και γραφειοκρατίας στον πολιτικό
τομέα και υψηλός καταμερισμός εργασίας στον κοινωνικό τομέα.

28. Τα στάδια ανάπτυξης των σύγχρονων
κοινωνιών

29. Οι χώρες του Πρώτου Κόσμου
 Καπιταλιστικές κοινωνίες
Δυτικής Ευρώπης, Η.Π.Α.,
Καναδάς, Ιαπωνία, Νέα
Ζηλανδία.
 Είναι βιομηχανικές
κοινωνίες. Η ιδιοκτησία στα
μέσα παραγωγής είναι
ατομική και κυριαρχεί η
ελεύθερη αγορά.
 Η πλειονότητα του
πληθυσμού ζει σε πόλεις και
κωμοπόλεις. Ένα μικρό
τμήμα του πληθυσμού
ασχολείται με τη γεωργία.
 Έχουν σοβαρές ταξικές
ανισότητες.

30. Οι χώρες του Δεύτερου Κόσμου
 Σήμερα δεν υπάρχουν πια και έχουν
μετασχηματιστεί ή
μετασχηματίζονται σε καπιταλιστικές
κοινωνίες του πρώτου Κόσμου (π.χ.
ΕΣΣΔ και χώρες της Ανατολικής
Ευρώπης)
 Δημιουργήθηκαν σταδιακά μετά το
1917 (Μεγάλη Οκτωβριανή
Επανάσταση τσαρική Ρωσία).
 Ονομάστηκαν χώρες του «υπαρκτού
σοσιαλισμού». Οι οικονομίες τους
ήταν κεντρικά σχεδιασμένες. Αυτό
σημαίνει ότι τα μέσα παραγωγής
ανήκαν στην ιδιοκτησία του κράτους.
Το κράτος καθόριζε την παραγωγή
προϊόντων με κριτήριο, όχι το κέρδος,
αλλά τις ανάγκες του πληθυσμού.
 Το μεγαλύτερο τμήμα του
πληθυσμού ζούσε στις πόλεις.
 Παρά τα όσα διακήρυτταν οι
κυβερνήσεις αυτών των κοινωνιών
για κατάργηση των κοινωνικών
ανισοτήτων, υπήρχαν και κοινωνικές
τάξεις και κοινωνικές ανισότητες.

31. Οι χώρες του Τρίτου Κόσμου
 Είναι αυτές στις οποίες η πλειονότητα
του πληθυσμού ασχολείται με την
καλλιέργεια της γης, ενώ η οικονομία
τους είναι είτε κεντρικά σχεδιασμένη
είτε ελεύθερη.
 Συνήθως εννοούμε αυτές στις οποίες
επικρατούν προβληματικές καταστάσεις,
όπως φτώχεια, παιδική θνησιμότητα,
ανύπαρκτες συνθήκες υγειονομικής
περίθαλψης, πολύ χαμηλό κατά κεφαλήν
εισόδημα, εκτεταμένος αναλφαβητισμός
κ.ά.
 Στις περισσότερες περιπτώσεις οι χώρες
αυτές αποτέλεσαν κατά το παρελθόν
αντικείμενο αποικιοκρατικής
εκμετάλλευσης, ενώ οι παρούσες
οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές
συνθήκες των χωρών αυτών (π.χ.
δικτατορικά καθεστώτα) είναι παράγωγα
της εκμετάλλευσης αυτής.

32. Τέταρτος Κόσμος
Υπάρχει σήμερα και είναι
δίπλα μας.
Πρόκειται για τους
άστεγους των μεγάλων
πόλεων, των οποίων το
επίπεδο ζωής αντιστοιχεί
στους εξαθλιωμένους των
κοινωνιών του Τρίτου
Κόσμου.

33. Τι σημαίνει ανάπτυξη;

34. Πολλοί κοινωνιολόγοι θεωρούν ότι
αναπτυγμένη είναι μια κοινωνία όταν έχει
υψηλό επίπεδο ιατρικής, δημόσιας και
δωρεάν περίθαλψης, δωρεάν παιδείας,
στέγασης για όλο τον λαό, νομοθεσία που
να προστατεύει το περιβάλλον κ.λ.π.
(«κοινωνικό πρόσωπο» του κράτους).
Άλλοι πάλι, δίνουν βαρύτητα στο πόσες
επιχειρήσεις κάνουν εξαγωγές, τι κέρδη
πραγματοποιούν, πόσα πλοία με τη
σημαία της χώρας πλέουν στη θάλασσα
κ.λ.π.
Ανάπτυξη θεωρείται η τεχνολογική και
οικονομική ωριμότητα μιας κοινωνίας. Το
ζήτημα είναι ποιος ωφελείται από την
ανάπτυξη και αν τελικά αυτή διαμορφώνει
τους όρους για να ζήσουν οι άνθρωποι
καλύτερα και όχι για να αυξάνουν τα
κέρδη τους οι λίγοι σε βάρος των πολλών.

35. Είναι γεγονός ότι αυτό που καθόρισε τη διάκριση των κοινωνιών σε «αναπτυγμένες» και
«υπανάπτυκτες» είναι η σύγκλιση ή η απόκλισή τους από τις αξίες και τα οικονομικά,
πολιτικά και κοινωνικά πρότυπα των χωρών του Πρώτου Κόσμου.

36. Θεωρίες του
εκσυγχρονισμού
Αναφέρουν ότι η επίσημη εκπαίδευση έχει
μια αιτιώδη σχέση με την οικονομική
ανάπτυξη. Διατείνονται ότι η ποιότητα της
εκπαίδευσης και των ανθρώπινων πόρων και
ο προσανατολισμός σε δυτικές αξίες μπορούν
να συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη.
Γίνεται επίσης αναφορά σε στόχους όπως
είναι η ικανοποίηση βασικών αναγκών του
πληθυσμού, η διατροφή, η στέγαση, η
ιατρική περίθαλψη, η μόρφωση και άλλοτε η
ανάπτυξη περιλαμβάνει την παραχώρηση
ανθρώπινων δικαιωμάτων, την πολιτική
συμμετοχή, την προστασία του
περιβάλλοντος (χωρίς όμως να διευκρινίζεται
πώς μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι
αυτοί).

37. Θεωρία της
εξάρτησης
Υποστηρίζουν ότι οι χώρες του Τρίτου Κόσμου
δεν μπόρεσαν να αναπτυχθούν αυτόνομα,
επειδή προσδέθηκαν στο άρμα του
καπιταλισμού με σχέση εξάρτησης. Έτσι, οι
δυτικές χώρες εξελίχθηκαν σε καπιταλιστικές
δυνάμεις όχι μόνο μέσα από την ιδιοποίηση της
υπεραξίας των δικών τους εργατών, αλλά και
μέσα από την ιδιοποίηση και εκμετάλλευση των
πλουτοπαραγωγικών πηγών και των φθηνών
εργατικών χεριών των χωρών του Τρίτου
Κόσμου. Με αυτό τον τρόπο έχει δημιουργηθεί
ένα σύστημα στο οποίο οι αναπτυγμένες χώρες
(Η.ΠΑ, Ιαπωνία) λειτουργούν ως μια παγκόσμια
καπιταλιστική τάξη (η οποία αναφέρεται ως
«μητρόπολη», «κέντρο» ή «πυρήνας»), ενώ οι
λιγότερο αναπτυγμένες χώρες (οι οποίες
αναφέρονται ως «περιφέρεια») παίζουν το ρόλο
της εργατικής τάξης που υφίσταται την
εκμετάλλευση σε διεθνές επίπεδο

38. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ –
ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ:

39. ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Στην Ελλάδα δεν υπήρξε σημαντική
μεγάλη ιδιοκτησία στη γη. Αντίθετα,
κυριαρχεί η μικρή ιδιοκτησία, όπου ο
κάθε αγρότης έχει ένα μικρό χωράφι και
το καλλιεργεί. Μόνο στο Θεσσαλικό
κάμπο και σε μερικές άλλες περιοχές της
Βοιωτίας και της Πελοποννήσου
συναντούμε μερικές μεγάλες ιδιοκτησίες
γης.
Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την απουσία
αξιόλογων επενδύσεων στη γεωργία,
που θα αύξαναν σημαντικά την
παραγωγή, χάρη στην οποία θα
πραγματοποιούνταν μεγάλες εξαγωγές
και θα προσκομίζονταν υψηλά κέρδη.
Παράλληλα, ο αγροτικός τομέας στη
χώρα μας δεν έχει ακόμα
εκσυγχρονιστεί με νέα μηχανήματα.

40. Μαρίνος Αντύπας, ο αγωνιστής που δολοφονήθηκε....
 Ο Μαρίνος Αντύπας γεννήθηκε το
1872 στην Κεφαλλονιά....
 Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και
συμμετείχε στην κρητική επανάσταση
κατά των Τούρκων το 1897, όπου
γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο
Βενιζέλο. Συνελήφθη το 1905, επειδή
κατήγγειλε δημόσια τα Ανάκτορα για
προδοσία.
 Όταν αποφυλακίστηκε, επέστρεψε
στην Κεφαλλονιά και εξέδωσε
εφημερίδα με τον τίτλο “Ανάστασις”,
με την οποία κατήγγειλε τις άρχουσες
τάξεις....
 Το 1906 ο Αντύπας έφθασε στη
Θεσσαλία και ανέλαβε επιστάτης στη
γη του θείου του....

41. Ο Μαρίνος προκάλεσε αίσθηση στους
κολίγους που τον άκουγαν να τους
“δασκαλεύει” για οκτάωρο και
εργασιακά δικαιώματα.
Να απαιτεί σχολεία για τα φτωχά
παιδιά, δρόμους και γιατρούς για
όλους. Να ζητά να γκρεμιστούν τα
χαμόσπιτα, οι ονομαζόμενες
χαμοκέλες, και να χτιστούν κανονικά
σπίτια για τους εργάτες της γης. Εκείνο
όμως που πραγματικά σόκαρε, ήταν
ότι εξέφραζε ανοικτά το αίτημα να
δοθεί γη στους ακτήμονες εργάτες, γη
που θα την έπαιρναν από τους
τσιφλικάδες!
Έτσι, το αίτημα της αναδιανομής
εκφραζόταν απροκάλυπτα και ηχηρά
για πρώτη φορά στην
απελευθερωμένη από τους Τούρκους
Ελλάδα....

42. Ο Μαρίνος Αντύπας ως επιστάτης έμενε
στο ίδιο οίκημα με τον άτεγκτο
συνάδελφό του, Ιωάννη Κυριάκο, τον
αδίστακτο επιστάτη του Μεταξά....
Στις 8 Μαρτίου του 1907 ο Κυριάκος
δολοφόνησε τον Αντύπα –επειδή τον
ξύπνησε- ο οποίος καθώς ξεψυχούσε
ψιθύρισε: Ελευθερία, ισότης,
αδελφότης”...
Ο δράστης αθωώθηκε, επειδή το
δικαστήριο έκρινε ότι ο Αντύπας τον
ξύπνησε και αυτό τον εκνεύρισε!...
Οι κολίγοι δεν ξέχασαν ποτέ τον Αντύπα,
που έγινε θρύλος και σύμβολο. Ο
θάνατός του ήταν σπόρος για τους
αγώνες των αγροτών, που οδήγησαν στη
μεγάλη εξέγερση στο Κιλιλέρ και τελικά
στη νομοθετική ρύθμιση που έδωσε
επιτέλους γη και δικαιώματα στους
φτωχούς καλλιεργητές....

43. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΤΟΜΕΑΣ
Η Ελλάδα ήταν μια αγροτική
κοινωνία. Μετά το Δεύτερο
Παγκόσμιο πόλεμο το κράτος
έκανε τις μεγαλύτερες
επενδύσεις σε όλους τους
τομείς. Από την ενέργεια
μέχρι τον τουρισμό (ιαματικές
πηγές, ξενοδοχεία ΞΕΝΙΑ,
ακτές Ε.Ο.Τ.). Οι περισσότερες
επιχειρήσεις λειτουργούσαν
μονοπωλιακά (Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε.,
ΕΛ.ΤΑ. κ.λπ..).

44. Στην Ελλάδα απουσίαζε πάντα
μια καθαρά αστική, επενδυτική
τάξη. Οι περισσότεροι
ασχολούνταν με τον τριτογενή
τομέα (των υπηρεσιών). Έτσι, ο
βιομηχανικός τομέας
καθυστέρησε να αναπτυχθεί,
ήταν υπόθεση μόνο λίγων
οικογενειών.
Τα τελευταία χρόνια
παρατηρείται έντονα το
φαινόμενο της αποβιομηχάνισης
(κυρίως στην Βόρεια Ελλάδα),
όπου πολλά εργοστάσια κλείνουν
και εγκαθίστανται σε άλλες
γειτονικές χώρες, όπου τα
μεροκάματα και η φορολογία
είναι χαμηλότερα και η
νομοθεσία για την προστασία του
περιβάλλοντος ελαστικότερη.

45. Ποιά επαγγέλματα «επιβιώνουν» στην
Ελλάδα της κρίσης

46. Εμπόριο, μεταφορές,
εστίαση και τουρισμός είναι
οι τομείς που επιβιώνουν
ακόμα στην Ελλάδα της
κρίσης και της ανεργίας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της
Eurostat, τα μεγαλύτερα
ποσοστά απασχόλησης που
καταγράφηκαν το 2015 στην
Ελλάδα είναι στους
παραπάνω τομείς, που
εντάσσονται στον ευρύτερο
τομέα της παροχής
υπηρεσιών. Ο εν λόγω
τομέας αντιπροσωπεύει το
32,4% της συνολικής
απασχόλησης στην Ελλάδα.

47. Ακολουθεί με 21,8% της
συνολικής απασχόλησης, ο
τομέας της δημόσιας
διοίκησης, της άμυνας, της
εκπαίδευσης, της υγείας
και της κοινωνικής
μέριμνας, ποσοστό που
αυξήθηκε κατά 4,1% τα
τελευταία είκοσι χρόνια. Ο
εν λόγω τομέας
αντιπροσωπεύει το 20,7%
της συνολικής
ακαθάριστης
προστιθέμενης αξίας, σε
σχέση με ποσοστό 16,2%
πριν από 20 χρόνια.

48. Στον αντίποδα, σύμφωνα με
τη Eurostat, η απασχόληση
στον τομέα της βιομηχανίας
στην Ελλάδα, μειώθηκε από
13% το 1995 σε 9,7% το 2015
και στον τομέα της γεωργίας
από 18,3% σε 11,7%.
Σε ό,τι αφορά τη συμβολή
της βιομηχανίας στη
συνολική ακαθάριστη
προστιθέμενη αξία, το 2015
ήταν στο 13,3% σε σχέση με
ποσοστό 16% το 1995. Για
τον τομέα της γεωργίας τα
αντίστοιχα ποσοστά είναι
4% έναντι 8,1%.