Presentatie van resultaten missie Nederlands Expert Team Afvalmanagement naar Dar es Salaam in september 2016

1. Bevindingen
Expertmissie
Afvalmanagement
Dar es Salaam
Hans Breukelman
Herman Huisman
Bert Keesman
Den Haag, 4 november 2016

2. 2
Inhoud
• Tanzania: Geografie, demografie en economie
• Huidige afvalsituatie
Afvalproductie en samenstelling
Inzameling
Afvalverwerking
Organisatie en financiën
• Wet- en regelgeving
• SWOT Analyse
• Voorgestelde strategie

3. 3
Geografie, demografie en economie
• 950.000 km2
• ~50 mln inwoners
• 52 inwoners/km2
• GDP: $ 850/capita
• GDP groei: 5%-7% per jaar
• 25% in armoede
• 1.500 km2
• ~5 mln inwoners
• 3300 inwoners/km2
• GDP: $ 1250/capita
• 4% in armoede
Dar es Salaam

4. 4
Afval situatie: volume en samenstelling
• SMEC rapport
• hoge productie 0,8-1 kg/persoon.dag voor huishoudelijk afval
• lage groei van 3% per jaar
• Onze inschatting
• 1,1 kg/persoon.dag voor al het afval op dit moment
• hoge groei van 10% per jaar
• Extrapolatie
• productie nu 5.600 ton/dag
• verdubbeling in 7 jaar (2023)
• verdrievoudiging in 12 jaar (2028)

5. 5
Afval situatie: samenstelling
• Van al het afval is 80% gemeentelijk
• ca. 60% geschikt voor compostering
• vochtgehalte 30%-40%
• Calorische waarde ~7-9 MJ/kg

6. 6
Afval situatie: inzameling
• inzameling verantwoordelijkheid van municipalities
• redelijke primaire structuur van wegen naar de wards; binnen wards iha slecht begaanbare wegen
• 40% van huishoudens wordt bediend met inzameling of inzamelpunt
• > 60 inzamelpunten; meeste volledig ongecontroleerde ministorts
• 4.000 ton/dag haalt de dumpsite Pugu niet
• geen overslagstations; wagens moeten gemiddeld 60 km rijden in zwaar verkeer
• outsourcing bijna volledig aan CBO’s en private bedrijven; deze partijen innen ook de heffingen
• € 2-12 per huishouden per maand; slechts ??% wordt geind

7. 7
Afval situatie: impressies inzameling

8. 8
Afval situatie: private inzamelaars

9. 9
Afval situatie: private inzamelaars

10. 10
Afval situatie: verwerking
• enkele initiatieven met gescheiden inzameling
• redelijke potentie in verwerking componenten
• composteringsinitiatieven nog zeer klein
• Hamburg/GIZ/ISWA initiatief voor grotere schaal
Materiaal Verwerkers
Glas Kioo Ltd (glasproducent)
Metalen Tarimo Scrap metal, Mutu
Hardware, Mpemba Industries
Papier Tanpack Tissue Ltd
Plastics ?
Input cement
industrie
Twiga Cement

11. 11
Afval situatie: Pugu dumpsite
• verantwoordelijkheid DCC
• 65 ha, ca. 5 meter dik
• geen enkele emissiebeperking
• groot aantal mensen wonen en werken op
het stort
• bebouwing tot op de perceelgrens
• aanvoer ca. 1.000 ton per dag
• tarief: € 0,60 per ton
• grote potentiële capaciteit

12. 12
Afval situatie: financiën
• op dit moment gaat in waste management DSM € 5-10 mln per
jaar om
• minimale opzet SWM systeem zou moeten bestaan uit:
• 100% dekkende inzameling
• 2 of meer overslagstations
• upgrade van de Pugu dumpsite
• dekkende afvalstoffenheffing
• dergelijke opzet zou aan investeringen ca. € 50-60 mln vergen
• … en leiden tot jaarlijkse kosten van ca. € 25 mln (capex en opex)
• bij 100% dekking van inzameling afval/geld leidt dit tot: € 2 per
huishouden per maand
• gemiddeld tarief hoeft dus niet omhoog als:
• alle burgers betalen
• … en de gemeenten 100% inzamelen
• deze fee komt overeen met 0,7% van gemiddelde gezinsinkomen
• voldoende ruimte voor differentiatie om armste huishoudens te
ontzien

13. 13
Afval situatie: organisatie
• verantwoordelijkheden verdeeld over 5 deelgemeenten en DCC
• bij geen van allen heeft afval prioriteit
• gemeenten hebben geen kennis, ervaring en capaciteit
• zwakke positie bij outsourcing
• er is geen grip op cash stromen
• professionele organisatie-onderdelen ontbreken
Versterking is noodzakelijk middels separate organisatie
• op metropolitan niveau
• met gezamenlijk eigendom bij gemeenten en DCC
• politieke en operationele verantwoordelijkheden gescheiden
• en met verzekerde cash vanuit 100% dekkende tarieven
• te innen middels bij voorkeur de elektriciteitsrekening

14. 14
Wet- en regelgeving
• Environmental Management Act (2004) en Solid waste management
regulations (2009); Guidelines for management of hazardous waste (juni
2013)
• EMA, part IX geeft in 5 paragrafen de regels en verantwoordelijkheden voor
afvalbeheer: 1) Solid Waste, 2) Litter, 3) Liquid Waste, 4) Gaseous Waste,
and 5) Hazardous Waste.
• EMA deelt verantwoordelijkheid voor Afvalbeheer toe aan lokale overheden,
die studies moeten uitvoeren naar afvalsamenstelling, hoeveelheden,
scheidingsmethoden, opslag en verwijdering
• Lokale overheden zijn verantwoordelijk voor afvalinzameling, transport en
verwijderingsinstallaties (stortplaatsen)
• Lokale overheden moeten toezien op adequaat beheer van hun afval door de
industrie
• Centrale overheid is verantwoordelijk voor Hazardous waste (director
Environment, dPMO)
• EMA stelt National Environmental Management Council in die adviseert,
coördineert en evalueert en toeziet dat EAI worden uitgevoerd voor
milieubelastende installaties
• Op papier ziet de regelgeving er redelijk uit indien deze zou worden
geïmplementeerd en gehandhaafd
• In de praktijk is de regelgeving niet meer dan een dode letter: door gebrek
aan detaillering, ontbreken van handhaving en sancties, ontbreken van de
noodzakelijk infrastructuur

15. 15
Regelgeving/verantwoordelijkheden Dar Es Salaam
• Verantwoordelijkheden verdeeld over 5 deelgemeenten en DCC
• DCC verantwoordelijk voor coördinatie, planning, financiering, operaties
en onderhoud, afwerking en nazorg stortplaatsen en dumpsites
• 5 deelgemeenten verantwoordelijk voor afval inzameling, financiering ,
innen fees, recycling, compostering en transport
• Onduidelijk of DLA’s of DCC verantwoordelijk zijn voor gedeelde
infrastructuur, zoals overslag stations, composteerinstallaties, Energy
from Waste installaties
• De 26 geplande, 64 ongeplande wards en enkele honderden sub-wards
zijn verantwoordelijk voor de feitelijke inzameling en innen van de fees
• De wards legitimeren CBOs (Community based organizations) de
inzameling uit te voeren, wijk inzamelpunten in te richten en de
financiële middelen te innen, maar kunnen ook private bedrijven
contracteren
• Kortom, zeer kleinschalige en kortlopende contracten

16. SWOT Analyse
Sterke punten Zwakke punten
 Economische groei Dar es Salaam
 DSM is een grote stad waardoor het afval relatief
efficient verwerkt kan worden
 Afval-wetgeving is aanwezig
 Er is groeiende interesse om afvaldiensten op te
zetten
 Er zijn eindgebruikers voor RDF, papier, plastics
en metalen in DSM
 Gebrekkige inzameling
 Zwakke inning van afvaltarieven
 Zwakke organisatie-structuren
 Weinig kennis en ervaring bij publieke en
private spelers
 Politieke strijd tussen bestuurslagen
 Gebrekkige handhaving
 Lage energieprijzen
 Weinig milieubewustzijn onder de bevolking
Kansen Bedreigingen
 De President van Tanzania Dhr. John Magufuli
lijkt zich bewust te zijn van de urgentie van het
afvalprobleem
 De ontwikkeling van een goed afvalsysteem in
DSM is betaalbaar
 Multilaterale organisaties beginnen te
investeren in afvalmanagement
 Er is laag hangend fruit in de afvalsector in DSM
 Aanbiedingen van (buitenlandse) partijen van
exotische technologieen (vaak zgn “zero waste
options”) die de opzet van een realistisch
system in de wielen rijden
 Risico van corruptie

17. Voorgestelde strategie Nederlandse overheid
Projectfase Private sector
ontwikkeling/G2G
Develop 2 Build / DRIVE
Fase 1: Eerste Government-to-Government programma (4 mnd)
Opzetten van de Dar es Salaam
afvalcoalitie
GO/No go besluit
Fase 2 (bij GO) Tweede G2G progr. (2 jaar) Develop 2 Build (8 mnd)
1/ Superviserende rol van G2G
project coördinator in D2B project
2/ Ontwikkeling Nationaal
Afvalplan voor Tanzania
3/ Opzetten van Afvalautoriteit
voor Dar es Salaam
4/ Export promotie
1/ Pugu stortplaats
2/ Logistiek en transfer stations
3/ Studie full cost coverage fee
systeem
GO/No go besluit
Fase 3 Bij GO: Implementatie fase,
mogelijk met DRIVE support en
multilaterale organisaties zoals
WB, AfDB en ISWA

18. Kansen voor Nederlandse bedrijven
Horizon Kansen
Korte
termijn
• Adviesdiensten binnen ontwikkelings-gerelateerde projecten
• Materieel voor afval-inzameling (bijv. voertuigen, containers)
• Civiele werken
• Afval overslag stations
• Handel in recyclebare materialen (bijv. PET, gebruikte
autobanden, glas, papier)
Middellange
termijn
• Materieel voor recycling
• Composteer installaties
• Installaties om RDF te produceren tbv cementbedrijven
• Materieel om gevaarlijk afval te verwerken, bijvoorbeeld
ziekenhuis afval en BSA
Lange
termijn
• Materieel ten behoeve van systemen van producenten-
verantwoordelijkheid
• Afvalsoftware

19. Support door de Nederlandse overheid
Subsidie voor demo en haalbaarheidsstudies voor MKB
Bevorderen van access to finance door
financieringsconstructies/garanties voor MKB
Subsidie voor het uitvoeren van publieke infrastructuur projecten
(DRIVE)
Publiek
Private
Partnerships
Publiek-private samenwerking in de watersector. Doel is de
verbetering van waterveiligheid, afval management en
waterzekerheid in ontwikkelingslanden (FDW)
Enabling
environment
Country info
Sector reports
Advice
Seminars
Embassy support
Capacity building for
government, BSO and
knowledge institutes
(D2B/G2G)

20. Dank voor uw aandacht!
… en welkom op de LinkedIn Groep