From Deped resources

1. 9
Module 19
6666
Filipino
Paghinuha sa Saloobing Pandamdamin
A DepEd-BEAM Distance Learning Program supported by the Australian Agency for International Development

2. 10
Magandang umaga! Marami bang aralin ang iyong natapos sa
linggong ito? Iba na naman ang pagbigyan mo ng panahon sa araw na
ito. Sana ay mas lalong magsisikap ka.
Tuwing mayroon tayong binabasang kwento o seleksyon ay nasa
isipan natin kaagad kung ano ang niloloob ng ating bansa. Matutuhan
mo ngayon kung paano naibibigay ang wastong paghihinuha sa
pangyayari - saloobing pandamdamin.
Basahin ang seleksyon at unawaing mabuti.
Subukin Natin
Sa Mag-aaral
Mga Dapat Matutuhan
ANG BAGONG LIPAT
Masayang minalas nina Tina at Oscar ang pinaglipatan ng kanilang bahay
sa Carmona, Cavite. Ibang-iba ito sa pinanggalingan nilang barung-barong sa
tabi ng malaking estero ng Maynila. Wala silang nakikita ritong maruming putik
at basura at walang masamang amoy sa kanilang paligid. Sa halip, may maliit pa
silang bakuran sa harap at likod ng kanilang bahay. Maaari sila ritong maglaro at
magtanim ng ilang halamang namumulaklak at gulay.
Kahit na maliit ang kanilang bahay na ipinagawa sa tulong ng pamahalaan,
naayos nila ito. At ang pinakamahalaga sa lahat, sa kanila na ito. Maraming
binabalak gawin si Tina at Oscar tungkol sa kanilang bakuran. Kabilang na sila
sa mga pamilya na maganda ang hinaharap, lalo na kung magtulung-tulong ang
mga tao sa pook na ito. Maaliwalas ang landas na kanilang tinatahak.

3. 11
Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Bakit masaya sina Tina at Oscar sa kanilang bagong kapaligiran?
a. Higit na malinis ito kaysa pinanggalingang lugar.
b. Higit na marami ritong tao kaysa pinanggalingan.
c. Higit na marumi ito at mabaho kaysa pinanggalingan.
2. Kung malinis at maganda ang kapaligiran, ano ang nagiging bisa
nito sa mga tao?
a. Wala silang kasiglahan.
b. Nawawalan sila ng pag-asa.
c. Nagkaroon sila ng kasiglaan.
3. Ano kaya ang ginawa ng magkapatid sa kanilang bakuran?
a. ginawa itong laruan
b. tinambakan ito ng basura
c. tinamnan ito ng mga halaman at gulay
4. Makapagtanim na sila ng mga halaman sa paligid ng kanilang
bahay. Anong kapaligiran mayroon sila?
a. Malayo sa polusyon.
b. Mabahong lugar.
c. Matigang ang lupa sa kanilang paligid.
5. Bakit kaya labis ang katuwaan nina Tina at Oscar sa bago nilang
nilipatang bahay?
a. Malaya silang makipagkwentuhan sa sinumang tao.
b. Kahit na maliit ang kanilang bahay ito ay sarili na nila.
c. Malawak ang kanilang mapaglaruan.
Isulat ang iskor.

4. 12
Nakatutulong ba ang mga magsasaka sa ating bansa? Paano?
Basahin ang tula sa ibaba.
a. Bakit kaya nagdarasal ang mga magsasaka?
b. Ano ang nangyayari sa mga tanim kung labis naman ang ulan?
Magkatulad ba tayo ng sagot?
a. Nais nilang magkaroon ng masaganang ani.
b. Nalulunod ang mga tanim.
Tama ba ang sagot mo? Kung hindi alamin mo muna kung
paano mo maibigay ang tamang sagot.
Pag-aralan Natin
ANG DASAL NG MAGSASAKA
Kami ay puspusang gagawa
Sa pagbubungkal ng lupa,
Kalingain Ninyo nawa
Diyos naming mapagpala.
Yaring mga bukid naming
Sa ulan Iyong diligin,
Sa tubig at araw ay busugin
Upang palay palusugin.
O, Diyos ng kabutihan
O, Diyos na walang hanggan,
Kami nawa ay biyayaan,
Ng saganang aning palay.

5. 13
Basahin ang bawat talata at ibigay ang angkop na hinuha sa
palagay. Isulat ang titik lamang.
1.
a. Natutuwa ang magkakapatid.
b. Nagkaroon ng malaking problema ang magkakapatid.
c. Naisipan nilang humingi ng tulong sa pamahalaan.
2.
a. Hindi pinapansin ng mga tao ang kanilang paninda.
b. Masama ang ugali ng nagtitinda.
c. Nagugustuhan ng bumibili ang kanilang pagkain.
Gawin Natin
Ang pagbibigay ng wastong paghihinuha sa pangyayari –
saloobing ng pandamdamin sa binasa o pagbubuo ng sariling
palagay, pasiya o kalabasan ng pangyayari ay nababatay sa mga
detalyeng inilalahad. Dito nililinang ang kakayahan sa pagbibigay ng
pasiya o desisyon.
Maagang naulila sa ina ang tatlong magkakapatid. Nasa ika-
anim na baitang ang panganay. Palaging malungkot ang
kanilang Itay. Hatinggabi na kung umuwi at lasing pa.
Bagong lipat sina Mildred sa Maynila. Dala nila ang kaunting
naiipong pera. Nagsimula sila sa pagtitinda ng pagkain sa
harapan ng kanilang bahay. Dumarami ang bumibili nito araw-
araw.

6. 14
3.
Ano kaya ang mangyayari sa kanilang mga medyas?
a. Tatangayin ng kanilang aso.
b. Malalaglag sa ibaba ang mga medyas.
c. Lalagyan ng pamaskong handog ni Santa Claus.
4. Sa palagay ninyo, ano kaya ang ginagawa ni Berto?
a. Naglalaro buong araw sa paligid.
b. Natutulog at nananaginip.
c. Nakipagkwentuhan sa kanyang nanay.
5. Paano mapatunayan na si Berto ay isang batang mapangarapin.
a. Siya ay mabait.
b. Gumagawa siya ng pagkakitaan ng pera.
c. Nangangarap siya na uulan ng pera.
Ano’ng iskor mo?
Tuwing bisperas ng Pasko palaging pinapatulog nang maaga ni
Aling Mely at Mang Jose ang mga bata. Bago magsisitulog
nagsasabit muna sila ng medyas para sa pamasko ni Santa
Claus. Hatinggabi na dumarating si Santa Claus.
Sa lahat ng batang mag-aaral sa ikaanim na baitang,
namumukod si Berto dahil siya ay matalino. Isa sa mga
katangian ni Berto ay mapangarapin. Dahil mahirap sila gusto
niyang yumaman. Madalas niyang sabihin “umulan sana ng
pera”. Ilang sandali may narinig siyang mga mabibigat na butil
na lumagapak sa bubungan. Narinig niya sa mga kapitbahay na
umuulan ng salapi. Kumuha siya ng batya at palanggana para
pagsahuran ng salapi. Nagugutom siya sa kahahakot ng pera at
wala siyang mabilhan ng pagkain dahil sarado lahat ang mga
tindahan. Tinanong niya ang pulis kung bakit walang
nagtitinda. May pera na sila sagot ng pulis. Tinawag siya ng
kanyang ina at niyugyog.

7. 15
Basahin ang kuwento at ibigay ang sagot sa mga hinuha sa
pangyayari.
Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Ano kaya ang ginawa ng mga tao pagkatapos makapagpaliwanag
ang pulis?
a. Hindi na sila kumibo.
b. Sinunggaban nila ang pulis.
c. Dinaluhong pa rin nila ang pulis.
2. Ayon sa batas, kailan maaaring parusahan ang isang tao?
a. pagkatapos makapagpaliwanag ang pulis
b. pagkatapos makapagpasiya ang pulis
c. pagkatapos mapatunayan sa hukuman na tunay siyang
nagkasala
Mga Dagdag na Gawain
ISANG PANGYAYARI SA DAAN
Bigla ang pangyayari. Hindi malaman kung saan nanggaling ang
bata. Bigla itong sumibad sa gitna ng daan at bago niya nalaman,
nabundol na siya ng isang dyip. Nagdatingan ang maraming tao.
Kasama na rito ang ina ng bata. Lumuluha itong sumama sa
ambulansyang nagdala sa kanyang anak sa ospital. Galit na galit ang
mga tao. Gusto nilang bugbugin ang tsuper. Nang kanila nang
dadaluhungin ang tsuper, siyang pagdating ng pulis.
“Hintay!” ang sigaw ng pulis. “Hindi kayo ang batas. Bayaan
ninyong ang batas ang magparusa sa kanya.”
“Hindi pa ba sapat ang katibayang ito na nangyari sa bata?” Ang
tanong ng nagagalit na isang lalaki.
“Hindi kayo ang makapagpapasiya niyan” ang paliwanag ng
pulis. “Tanging ang hukuman lamang ang makapagpapatunay kung
may kasalanan siya o wala. Maghintay kayo hanggang mapatunayan
ng hukuman ang kanyang pagkakasala.

8. 16
Ang pagbibigay ng wastong paghihinuha sa pangyayari –
saloobing pandamdamin sa binasa o pagbubuo ng sariling
palagay, pasiya o kalabasan ng pangyayari ay nababatay sa mga
detalyeng inilalahad sa kwento o seleksyong binasa upang
maibibigay ang tamang paglilinang o pagpapahayag ng pasiya o
desisyon.
3. Ano ang maaaring naging kasalanan ng tsuper?
a. pagsunod sa trapiko
b. pagtingin sa pulis
c. mabilis na pagpapatakbo
4. Sa pangyayari, ano kaya ang mangyayari kung hindi pa dumating
ang pulis?
a. Namatay na ang ina ng bata.
b. Binugbog na ng mga tao ang tsuper.
c. Napabayaan ang kalagayan ng bata at ina.
5. Upang maiwasan ang aksidenteng naganap, ang dapat gawin ng
bata ay ________________.
a. Tumakbo nang mabilis sa pagtawid sa daan.
b. Maghanap ng pulis bago tawagin ang ina.
c. Mag-iingat sa pagtawid sa daan.
Ano’ng iskor mo?
Tandaan Natin

9. 17
Unawaing mabuti ang binasang kwento. Sagutin ang mga
tanong sa ibaba ng kwento.
Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Ano kaya ang maging katapusan ng kwento?
a. Nagbago si Roberto sa takot na maghirap.
b. Nagpatuloy pa rin si Roberto sa walang takot na paggasta.
c. Hindi niya pinansin ang ipinakita sa kanya ng kanyang tiyo.
Sariling Pagsusulit
ISANG ARAL
Anak-mayaman si Roberto. Hindi niya gaanong
nadarama ang taas ng bilihin sapagkat lagi siyang
maraming pera mula sa kanyang mga magulang.
Wala siyang taros sa paggasta. “Isasama ko si
Roberto sa lalawigan,” ang sabi ng pinsan ng Nanay
ni Roberto, isang araw. “May ipakikita ako sa kanya.
Ipinasyal si Roberto ng kanyang tiyo sa
lalawigan. May nakita silang isang matandang
lalaking paupu-upo sa harap ng simbahan. Marumi
at gusgusin ang ayos nito. Payat at maputla pa.
“Noong araw, pinakamayaman ang matandang iyan
dito,” ang sabi ng tiyo ni Roberto. “Hindi niya
natutuhang pahalagahan ang kanyang salapi kaya
nagkaganyan siya.”
Hindi nakakibo si Roberto. Natigilan siya at
nag-isip nang malalim. May nabuo na siyang
gagawin pagbalik sa Maynila. Buo na ang kanyang
pasya.

10. 18
2. Ano ang hindi magandang ugali ni Roberto?
a. tamad
b. laging nagagalit
c. pagiging gastador
3. Ano kaya ang hindi ginawa ng matandang lalaking nakita nina
Roberto?
a. Hindi siya tumulong sa mahihirap.
b. Hindi niya itinago ang kanyang pera.
c. Hindi niya natutuhang pahalagahan ang kanyang pera.
4. Sa ugali ni Roberto sa simula, may pagbabago pa kayang
magaganap sa kanyang buhay kung hindi siya isinama ng kanyang
tiyo sa lalawigan?
a. Wala, kasi naniniwala siyang mayaman sila.
b. Wala.
c. Mayroon dahil kahit na ipinakita lamang sa kanya ang gusgusing
tao at hindi siya sinabihan ng kanyang tiyo ay may nabuo na
siyang pasiya.
5.Sa buhay ng tao, kailangan bang pangangalagaan ang ibinigay na
biyaya?
d. Oo, dahil talagang nakalaan na iyan para sa iyong buhay.
e. Pabayaan lang kung ano’ng nasa tao.
f. Hindi papansinin dahil talagang lalago ito para sa iyo.
Isulat ang iskor sa kahon.

11. 19
Basahin ang kuwento.
Isulat ang titik ng tamang sagot.
1. Ano ang nangyari kay Prinsesa Maya?
a. Nakatakbo siya.
b. Nalunod siya sa ilog.
c. Siya ang nataga ng prinsipe.
Pagyamanin Natin
SAWIMPALAD NA PRINSESA MAYA
May kasalang naganap nang araw na iyon sa
munting kaharian ng Pinuti. Napakaganda ni Prinsesa
Maya. Ang prinsipeng kanyang napangasawa na
nakatira sa ibayo lamang ng ilog ay makisig ding
binata.
Pagsapit ng gabi, natapos na rin ang pagsasaya
kaya nagsimula nang umuwi ang mga bagong kasal at
mga kamag-anak sa ibayong ilog. Humanap sila ng
mababaw na bahagi ng ilog na kanilang matatawiran.
Nauna ang prinsipe at sumunod naman ang prinsesa.
Ngunit hindi pa halos nakalalakad ng ilang
hakbang ang prinsesa nang bigla itong tumili at
humingi ng tulong. Isang napakalaking linta ang
pumulupot hanggang sa baywang ng prinsesa.
Nabigla ang prinsipe kaya binunot ang
nangingintab niyang sundang at tinaga ang linta.
Mabilis itong nakailag kaya ang sawimpalad na
prinsesa ay napatingin na lamang nang ubod nang
lungkot sa asawa. Biglang pumula ang tubig sa ilog at
isang sumpa ang namutawi sa labi ng prinsipe.

12. 20
2. Ano kaya ang ginawa ng prinsipe?
a. Isinama niya si Prinsesa Maya.
b. Pinatay niya ang iba pang tao.
c. Umuwi siya nang nag-iisa sa kanyang kaharian.
3. Alin kaya ang kanyang isinumpa?
a. ang ilog
b. ang kaharian
c. ang prinsesa
4. Paano ipinakita ng prinsipe ang kanyang pagtulong sa prinsesa?
a. Pinatay ang mga taong malapit sa prinsesa.
b. Tinulungan niya kaagad ang prinsesa nang marinig niya itong
sumigaw at humingi ng tulong.
c. Pinatawid ang prinsesa sa malalim na ilog.
5. Bakit kaya sawimpalad si Prinsesa Maya?
a. Hindi sila magkatuluyan ng prinsipe.
b. Namatay ang linta.
c. Siya ang nataga ng nangingintab na sundang ng prinsipe.

13. 21
Subukin Natin
1. a
2. c
3. c
4. a
5. b
Gawain Natin
1. b
2. c
3. c
4. b
5. c
Mga Dagdag na Gawain
1. a
2. c
3. c
4. b
5. c
Sariling Pagsusulit
1. a
2. c
3. c
4. c
5. a
Pagyamanin Natin
1. c
2. c
3. a
4. b
5. c
Gabay sa Pagwawasto