Euskaltzaindiaren hiztegirainoko ibilbidea

www.euskaltzaindia.netwww.euskaltzaindia.net
Euskaltzaindiaren
Hiztegirainoko ibilbidea
2016ko abendua
www.euskaltzaindia.eus

Lan hau urrats garrantzitsua da euskararen
normalizazioan eta araugintzan.
Euskaltzaindiak 2012an Euskaltzaindiaren
Hiztegiaren lehen edizioa argitaratu zuen paperean
soilik. 2016an bigarren edizioa argitaratu du
paperean, eta Interneten jarri du kontsultagai.
Euskararen araugintza ez zen hasi 1968 arte,
Euskaltzaindiaren helburu nagusia izan arren
Akademia 1919an sortu zen unetik beretik.

Koldo Mitxelenaren plana
Lehentasun batzuk jarri zituen:
1. Ortografia
2. Euskararen hitz zaharren forma zehaztea
3. Hitzak eratzeko eta maileguak egokitzeko legeak
aztertzea
4. Izenaren eta aditzaren morfologia lantzea
Ohiko ondare lexikaleko 2.000 hitzen forma
proposatu zituen

Koldo Mitxelenaren plana
1968an bertan euskal hitzak euskaraz
deskribatuko zituen hiztegia egiteko jarraitu
beharreko irizpideak ere proposatu zituen:
1. Hiztegiak orotarikoa izan behar zuen, hau da, euskalki eta garai guztietako
hitzak eduki behar zituen.
2. Hiztun, idazle eta irakurleentzako gida izan behar zuen.
3. Zer aldaera jaso eta zein ez erabaki behar zen; zer egin behar zen
arkaismoekin, maileguekin, neologismoekin.
4. Hiztegiak lagundu egin behar zion erabiltzaileari, ona eta ez hain ona
bereizten.
5. Historian zehar euskal literaturan erabilitako hitzak sistematikoki bildu
behar ziren.

1970-1980
Euskaltzaindiak
Beste batzuek
1970 Batasunaren Kutxa G. Aresti eta X. Kintana
1972 Ikastola Hiztegia. Gordailu
1974 Idazketa Hiztegia. J. Fernadez Setien, A. Amondarain
1976 Natur Zientziak. Hiztegia. Jakin
1977 Eskola Hiztegia. X. Gereño
1977 Hiztegi teknikoa. L. M. Mujika
1977 Euskal Hiztegi Modernoa. X. Kintana eta beste batzuk
1978 Banka Hiztegia. Zenbait aurrezki-kutxa eta banketxe
1978 Matematika. Hiztegia, hizkera, irakurbidea. M. Zalbide
1979 Fisika Hiztegia. UZEI
1980 Kimika Hiztegia. UZEI
1980 Politika Hiztegia. UZEI
1980 Psikologia Hiztegia. UZEI
1974 Merkatalgo Izendegia
1975 Zortzi urte arteko ikastola hiztegia
Hiztegi txiki batzuk: Filatelia, Arkitektura
K. Mitxelena: “Orga idien aitzinean jartzen ari dira”

1981
Euskaltzaindiak, kezkaturik, hiztegigintzari buruzko
jardunaldi batzuk egin zituen. Hauek izan ziren
ondorioak:
1. Orotariko Hiztegia eta hiztegi modernoa Euskaltzaindiaren
eginkizunak dira.
2. Espezialitateetako hiztegiak egitea ez da Euskaltzaindiaren
egitekoa.
3. Euskaltzaindiak begi onez ikusten du beste batzuek,
gizabanakoek nahiz taldeek, espezialitateetako hiztegiak lantzea.
4. Euskaltzaindiak Hiztegigintza Batzordea sortzeko premia larria
ikusten du.

1983
Euskaltzaindiak Hiztegigintza Batzordea sortu zuen
helburu hauek izango zituena:
1. Orotariko Euskal Hiztegia egitea.
2. Akademiaren beste hiztegi batzuez arduratzea.
3. Maileguzko hitzak moldatzeko irizpideak lantzea.
4. Hiztegiaren arloko araugintzaz ikertzea.

1984
Azkenean lortu dira Koldo Mitxelenaren zuzendaritzapean Orotariko
Euskal Hiztegiari ekiteko baliabideak.
Hiztegigintza Batzordeak 1984-1996 eperako plana proposatu zuen:

1987
Mitxelena zendu zen eta handik gutxira OEHren lehen
liburukia argitaratu zen. Zuzendaritza Ibon Sarasolak
hartu zuen
1987-2005
OEHren 16 liburukiak argitaratu ziren.
14.000 orrialde
6 milioi testu-hitzeko corpusa

Orotariko Euskal Hiztegiaren Ezaugarriak

LEF Batzordea
1986-1994
Kudeaketa batzordea: 5 lagun
Osoko batzordea: 23 lagun
1. Maileguak egokitzeko irizpideak.
2. Euskal hitzak eratzeko baliabideak

EEBS-XX. mendeko euskararen corpus
estatistikoa
1987-2000
• XX. mendean euskaraz argitaraturiko guztiaren
inbentarioa
• Eredu estatistikoa
• Unibertsoa: > 200 milioi testu-hitz
• Hasierako lagina: 2 milioi testu-hitz
• Azken lagina: 4.655.300 testu-hitz
• Laginketa geruzatua: testu argitaratu zen epea (3),
euskalkia (7), testu mota (14) testuaren tamaina (4)
• Digitalizatzea + OCR + eskuz zuzentzea
• Corpus osoa eskuz lematizatzea

XX. mendeko euskararen corpus
estatistikoaren kontsulta-orria

XX. mendeko corpuseko
kontsulta-adibidea

Hitz baten erabileraren estatistikak,
aldiaren, euskalkiaren eta testu motaren
arabera

1991
Hiztegigintza Batzordeak hurrengo
bost urtetarako plana aurkeztu zion
Euskaltzaindiaren Osoko Bilkurari.
Osoko Bilkurak erabaki hauek hartu zituen:
1. Hiztegi Batuko batzordea (lantaldea)
sortzea.
2. Euskararen datu-base lexikografikoa
sortzea, Orotariko Euskal Hiztegiaren
corpusa eta XX. mendekoa batuz.
3. Hiztegi Batua lantzeari ekitea hurrengo bost
urtean bukatzeko.

Egitasmoen sekuentzia
Orotariko Euskal Hiztegia XX mendeko corpusa
Hiztegi Batua

Hiztegi Batuaren lan-fluxua
HBL
euskaltzain
osoak
Iritzi-
emaileak
Arauak
Oharrak +
Proposamen
onartugabeak
HB(2.itz.)
UZEI
HBL
UZEI
Euskaltzaindia

Hiztegi Batua
Lehen argitaraldia 2000. urtean egin zen 20.000
formarekin eta azkena 2015ean 40.000 ingururekin

Hiztegi Batuaren kontsulta Interneten

www.euskaltzaindia.netwww.euskaltzaindia.netwww.euskaltzaindia.eus
2005
Orotariko Euskal Hiztegiaren azken liburukia,
16.a, argitaratu zenean
Euskaltzaindiaren Hiztegia
adierak eta adibideak
egitasmoari ekin zitzaion

2009
Bi batzorde ahaldundu sortu ziren: Hiztegi Batukoa eta
Euskaltzaindiaren Hiztegikoa.
Helburuak:
1 Hiztegi Batua beste 20.000 formaz hornitzeko
lanak (2. itzulia) bizkortzea.
2 Euskaltzaindiaren Hiztegia egiteko lanak
gainbegiratzea.
Emaitzak:
1 Hiztegi batuaren 2. itzulia 2015ean bukatu zen
2 Euskaltzaindiaren Hiztegiaren 1. argitaraldia 2012an egin zen

Euskaltzaindiaren Hiztegia

Lexikoaren Behatokiaren
corpusa
• 2000. urtetik aurrera argitara
emandako testuak
• Urtero elikatzen da
• 50 milioi testu-hitz (2015ean)
• Automatikoki lematizatua, etiketatua eta
linguistikoki anotatua, nazioarteko
estandarren arabera
• Euskaltzaindiaren Hiztegia
eguneratzeko giltzarria

1981 Hondarribiko jardunaldia hiztegigintzaz
1983 Hiztegigintza Batzordea sortzea
Hiztegigintza Batzordearen 1984-1996 eperako plana1984
1987 OEHren lehen liburukia argitaratzea eta XX. mendeko
corpusa eraikitzen hastea
1986 LEF Batzordea lanean hastea
1991 Hiztegigintza Batzordearen 5 urteko plana. HBB sortzea
eta Hiztegi Batua lantzen hastea
1994 LEF Batzordeak bere lana burutzea
2000 XX. mendeko corpusa osatea. Hiztegi Batuaren 1. edizioa
2005
OEHren 16. liburukia argitaratzea. Euskaltzaindiaren
Hiztegia lantzen hastea
2008 Lexikoaren Behatokia eraikitzen hastea
2009 Batzorde Ahaldunduak sortzea
2012 Euskaltzaindiaren Hiztegiaren 1. argitaraldia
2015
2016
Hiztegi Batua burutzea
Euskaltzaindiaren Hiztegiaren 2. argitaraldia

Euskaltzaindiaren hiztegirainoko ibilbidea

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

Similar a Euskaltzaindiaren hiztegirainoko ibilbidea

Similar a Euskaltzaindiaren hiztegirainoko ibilbidea (6)

Euskaltzaindiaren hiztegirainoko ibilbidea